رهنمود انتخاب دوست خوب
یکی از مهمترین مسائل زندگی انسان در هر عصر و دوره و در هر فرهنگ و مکانی دوست یابی و انتخاب دوست است.
دین مبین ما رهنمودهای زیادی در این زمینه برای پیروانش دارد و هشدارهای جدی میدهد که اگر از آنها غفلت شود معلوم نیست این جهل ما را به کجا میکشاند چون در این رابطه پای دنیا و آخرت در میان است .
انسان بعد از رشد در محیط خانوادگی و آموزشی وارد گروه رفاقتی میشود و اهمیت این محیط از محیط های قبلی بیشتر است به قدری که دو محیط قبل را تحت الشعاع خود قرار میدهد و تأثیرات از این گروه ممکن است تا ابد دامنگیر شخص شود درست .
و میدانیم و آموخته ایم که در قیامت پیوند حسبی، نسبی، خانوادگی، همه اینها قطع میشود. « یَومَ یَفِرُّ المَرءُ مِن أخِیهِ وَ اُمِّهِ وَ أبِیهِ» ؛ روزی که انسان ازبرادر مادر و پدر خود گریزان است. اما پیوند رفاقتی اینطور نیست. بلکه این رابطه تبدیل میشود و گسسته نمیشود .
خداوند متعال در قرآن کریم در این رابطه میفرماید : «الْأَخِلاَّءُ یَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلاَّ الْمُتَّقینَ» ؛ در آن روز دوستان غیر از پرهیزگاران دشمن یکدیگرند.
یک دسته از رفاقتها به جای دوستی، دشمنی میآورد.خوب پس چه میشود که عده ای در این پیوند ناگسستنی همدیگر را لعن میکنند و این رابطه نحوست و شومی برایشان داشته است و عده ای با خیر و نیکی از هم یاد میکنند و همدیگر را دعا میکنند ؟
به طور کلی هر پیوندی، یک سبب میخواهد. باید چیزی به عنوان «محور رفاقت» باشد تا دو نفر با هم رفیق شوند. دو نفر که دارند در خیابان راه میروند که یکدفعه با هم رفیق نمیشوند! یک چیزی باید باشد تا اینها را به هم ربط بدهد. بهطور خلاصه، آن چیزی که میخواهد محور قرار بگیرد و سبب این پیوند بشود، یا یک امر مادی است و یا یک امر معنوی. یعنی اتصالها، یک وقت بر محور مادیت درست میشود و یک وقت بر محور معنویت ایجاد میشود. اتصال انسان با انسان بر محور یکی از این دو مسأله است.
وقتی که کسی بدون توجه به آثاری که ممکن است یک شخص در زندگیش بگذارد طرح دوستی با او میریزد باید منتظر هر نتیجه ای هم باشد .
ما در معارفمان داریم رفاقتهایی که بر محور مادیات و امور دنیایی درست شده است، در آخرت به دشمنی تبدیل میشود. «الْأَخِلاَّءُ یَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ» امّا اگر رفاقت بر محور معنویت و امور اخروی باشد چنین نمیشود؛ «إِلاَّ الْمُتَّقینَ» رفاقت پرهیزکاران استثناء شدهاست. یعنی اگر پیوند رفاقت بر محور معنویت باشد، به دشمنی و عداوت تبدیل نمیشود و باقی میماند. این رفاقت در قیامت کارساز نیز هست. این یک قضیه و مطلب کلّی است که در متن معارف ما هست.
روایتی از امام صادق(علیه السلام) است که مثل «ضرب قانون» میماند. گویی حضرت در باب دوستی یک قانون کلی را مطرح میفرمایند. حضرت میفرماید: «أَلَا كُلُّ خَلَّةٍ كَانَتْ فِی الدُّنْیَا فِی غَیْرِ اللَّهِ فَإِنَّهَا تَصِیرُ عَدَاوَةً یَوْمَ الْقِیَامَة»1؛ آگاه باشید! هر دوستی رفاقتی که در دنیا «فی غیر الله» بر محور معنویت نباشد، «تصیر عداوة یوم القیامة» در روز قیامت، تبدیل به دشمنی میشود.
دلیل ناپایداری دوستیهای «مادی محور»
دلیل این مطلب چیست؟ اگر با دید فلسفی به این موضوع بنگریم میبینیم «ماده» محدود است امّا معنویت نامحدود است. اگر «ماده» محور دوستی قرار بگیرد، رفاقت بر محور انتفاعها و منفعتها پایدار میماند. یعنی تا وقتی که از رفیق سود برده شود، رفاقت پابرجا است. آنچه مطرح است سودبری است. آنچه مهم است این است که نیازها و توقعات انسان هم نامحدود است. لذا اگر محور رفاقت مادی باشد، چون ماده محدود بوده و توقع انسان هم نامحدود است، حالا باید دو طرف با یكدیگر نزاع كنند تا به منافعشان برسند.بر همین مبناست که میبینم رفقای سالیان دور به ناگاه دشمنان خونی میشوند و در صدد بر می آیند همدیگر ار نابود کنند دلیلش این است که این رفاقت، بر محور معنویت نبود، بر محور مادیت بود.
از نظر درونی، به طور کلی، کسی را انتخاب کن که بعد معنوی تو را شکوفا کند. یادآور بعد معنوی تو باشد. تو را به یاد خدا بیاندازد.
نه اینکه شهوت تو را تحریک کند یا هواهای نفسانیه تو را برانگیزد