2. رای متفاوت مردم "جهان شهر و اَبَرشهرِ تهران" با سایر و اکثر استان ها و کلان شهرها و شهرهای متوسط و کوچک کشور، شباهت شگرفی به تفاوتهای رای تهران با کشور در انتخابات ریاست جمهوری سال 88 دارد.
تهران پدیده عجیب، متکثر و پیچیده ای است و پرونده پرحکایت و روایت عجیب تری دارد. اگر از خیابان پیروزی و میدان شهدا در شرق تهران تا منتها الیه غربی تهران (شهرک اکباتان) سیر و سیاحت و تفرج کنید گویی در دو کشور متفاوت و دو اقلیم متهافت قدم زده اید و اگر از شمیران تا شهرری طیِ مسیر کنید انگار با دو دنیا و دو عالم مختلف و غیر مؤتلف آشنا شده اید.
پدیده متضلّع و چندوجهی تهران هر سیاستگزار اجتماعی، مدیر سیاسی، جامعه شناس، مغز اقتصادی، شخصیت فرهنگی و یا حتی هر ناظر خارجی را به تأمل و تفکر و گاهی تحیّر و تحیّز وا میدارد، بخصوص آنکه همنشینی نام تهران در سالهای اخیر با نام بغداد، مسکو، بیروت، صنعا و دمشق، بر اهمیت تهران افزوده است. در پاسخ به این سؤال راهبردی و محوری که چرا درک و استدراک، شناخت و معرفت و فهم و مفاهمه تهران مهم و کلیدی است باید دانست که اهمیت تهران علاوه بر آنکه باید از چهار حیث «ژئودینامیک»، «ژئواستراتژیک»، «ژئوپلیتیک» و «ژئواکونومیک» مورد مداقّه و تعمّق قرار گیرد می بایست به دلایلی که تهران را به کانون توجهات اجتماعی و فرهنگی مبدل نموده است عنایت تحلیلی و التفات تفصیلی نمود.
تهران نه فقط پایتخت سیاسی ایران که مرکز ایران نیز هست. انقلاب اسلامی در قم متولّد می شود ولی در تهران به سن بلوغ می رسد، هرچند وجه تأسیسی انقلاب اسلامی متأثّر از قابلیت های فقهی و سیاسی شهرهای قم و حتی نجف است ولی وجه تثبیتی و شکوفایی عملی انقلاب در بستر تهران محقق می شود. فتنه 78 و 88 در تهران رقم می خورد و هرچند محدود به چند خیابان مرکزی تهران است اما برنامه ریزی فتنه گران در همین چند خیابان، نظام اسلامی را و کارآمدی نهادهای امنیتی ملی را به چالش می کشد و جالب آنکه هر دو فتنه اصغر (78) و فتنه اکبر (88) در همین تهران و با حضور مردم تهران در 23 تیر 78 و 9 دی 88 رفع می شود و البته نظام هم به مدد حضور هدفمند مردم قدرتمندتر می شود.
ابعاد و اعماق تهران فراتر از کنش های سیاسی و واکنش های اجتماعی است، تمام مراکز حکومتی و وزارتخانه ها در تهران است، صدا و سیما آنقدر متأثّر از حضور فیزیکال در شمال تهران است که انگاره شمیرانیزه بودن و تهرانیزه بودن را سالها با خود حمل کرده است، بهترین دانشگاه های کشور در تهران است، معتبرترین پژوهشگاه های کشور هنوز در تهران است، پیشرفته ترین بیمارستانهای تخصصی در تهران است، گردش مالی بورس و بازارهای تهران در یک روز سه برابر گردش مالی کل کشور است، شلوغ ترین جلسات روضه اهل بیت (ع) و اصلی ترین جریانات مداحی و تبلیغ کشور در تهران حضور دارند، ناشران مطرح و کتابفروشی های تهران اصلی ترین سهم اقتصاد نشر را تشکیل می دهند، دفتر اداری و نظامی رهبر انقلاب، پارلمان و مجلس شورای اسلامی، هیئت دولت، شورای نگهبان، ستاد فرماندهی ارتش و سپاه، همه و همه در تهران هستند، کتابخانه ملی، بانک مرکزی، دفتر تمام نشریات مکتوب ملی و خبرگزاری های کشور در تهران است و ... .
تهران یک شهر چند ساحتی، چند وجهی و ذوابعاد است و همه وجوه سبک زندگی تهرانی ها و تهران نشین ها بر کلان شهرها، شهرهای متوسط و حتی روستاها می تواند تأثیر بگذارد. عناصر هویتی تهران، متکثر و گاه متعارض است و تهران که در منظومه تمدن سازی نظام اسلامی، قرار بود امّ القری باشد اکنون از آسیبهای اجتماعی و فرهنگی دردناکی رنج می برد و البته عظیمترین فرصت ها و ظرفیت های پیشبرنده تفکر عمیق حکومت ساز و تمدن ساز هنوز منتظر پتانسیل های پنهان تهران است. هرچند مسائل اجتماعی تهران می تواند مقدمه رفتارهای سیاسی ساختارشکن گردد اما تهران نشان داده است که توانمندی حل و فصل منازعات اجتماعی و سیاسی درون خود را دارد.
تهران را باید فهمید، باید شناخت و باید مطالعه کرد. مردم تهران را با همه هویت تاریخی و فرهنگی تهران باید به ارزیابی نشست. ردّ پای ری و گندم ری در حادثه کربلا تا ردّ حضور اشراف بالانشین در فتنه سازی های اجتماعی و سیاسی سالهای اخیر اثبات می کند که «خوانش تهران» نه یک امر مستحب بلکه یک فریضه واجب و ضروری است. شهر تهران اگر مطالعه نشود نمی توان بسیاری از رخدادهای تهران را فهمید. اگر تهران تب کند، ایران لرز می کند، و اگر تهران بلرزد، ایران آشفته می شود. در کنار همه اینها باید توجه نمود که تهران پدیده معظمی است. شاید به تعبیری، تهران، پیچیده ترین پدیده اجتماعی است. تهران در سال 84 به احمدی نژاد هم رای بالایی داد.
برای مطالعه راهبردی یک شهر نمی توان با استفاده از یک دیدگاه صرف، همة پیچیدگی های آن را درک کرد. مشکل شهرشناسی این است که قلمرو آن بسیار گسترده و اموری چون معماری ، ترافیک ، تجربه زندگی شهری، رفتار جامعه، مسکن، برنامه ریزی و .. را شامل می شود. به سختی می توان موضوعی را یافت که در حوزه شهری بی تاثیر باشد. تهران شناسی مستلزم بهره گیری از علوم و رشته های گوناگون است : جغرافیا،جامعه شناسی، جمعیت شناسی، تاریخ، روان شناسی اجتماعی ، تاریخ اجتماعی ، اقتصاد سیاسی شهر و ... از جمله رشته های مرتبط با شهرشناسی است.در آثار مرتبط با تهران برخی به تحلیل زندگی شهری، برخی به توصیف شکل و ساختار شهری، برخی به تاریخ رشد شهر تهران، برخی به تحلیل رفتار انسانها در تهران، برخی به اثرات جغرافیا در تهران و برخی به اثرات تاریخ بر تهران پرداخته اند. اما آنچه که در این انتخابات اهمیت مضاعف یافت سبک زندگی تهرانی و مسائل فرهنگی تهران است که در این کنش سیاسی موثر بود. رای تهران بیش از آنکه یک رای سیاسی باشد، فرهنگی و مبتنی بر یک کنش فرهنگی بود. تهران دچار شکاف شدیدی با همه کشور شده است و درباره این شکاف باید مطالعه و گفتگو کرد.