با طلا باید نوشت : برگزیده نهج البلاغه

[نصرالله عاشق خداومولا]

قسمت 2 از خطبه 150: غیبت کُبری و حکومت حضرت مهدی علیه السلام



ألا وَ إِنَّ مَنْ أَدْرَکَها مِنَّا.... کَأْسَ الْحِکْمَهِ بَعْدَ الصَّبُوحِ!.

بدانید آن کس از ما(حضرت مهدی«عجّل اللّه فرجه») که فتنه های آینده را دریابد، با چراغی روشنگر در آن گام می نهد..... سالهای طولانی در پنهانی از مردم به سر می برد، آن چنان که اثرشناسان، اثر قدمش را نمی شناسند، گرچه در یافتن اثر و نشانه ها تلاش فراوان کنند. سپس گروهی برای درهم کوبیدن فتنه ها آماده می گردند، و مثل شمشیر صیقل می خورند. دیده هاشان با قرآن روشنایی گیرد، و در گوش هاشان تفسیر قرآن طنین افکند، و در صبحگاهان و شامگاهان جام های حکمت سر می کشند.

[نصرالله عاشق خداومولا]

دو توصیه قرآنی مهم:

1- نعمت ها و امکانات، ما را مغرور و حقّ به جانب نسازد: هنگامی که(اندرزها سودی نبخشید، و) آنچه را به آنها یادآوری شده بود فراموش کردند، درهای همه چیز(از نعمتها) را به روی آنها گشودیم؛ تا (کاملاً) خوشحال شدند (و دل به آن بستند)؛ ناگهان آنها را گرفتیم(و سخت مجازات کردیم)؛ در این هنگام، همگی مأیوس شدند؛ (و

ص: 59

1- - درسؤال شب اول قبر که برای همه ما خواهد بود، غفلت های مکرّر پذیرفته نخواهد شد.

درهای امید به روی آنها بسته شد).(1) 2- تحت تاثیر عملکرد اکثریت قرار نگیرید.

در 38 آیه قرآن آمده است که: اکثرا ایمان نمی آورند: (شعراء، آیات: 8، 67، 103، 121، 139، 158) اکثرا نمی فهمند: (مائده: 103، عنکبوت: 63)، اکثرا نادانند(انعام: 111)، اکثرا شکرگذار نیستند(اعراف: 17)، اکثرا از حق کراهت دارند «گریزانند»(مؤمنون: 70). همچنین در آیه 106 سوره یوسف خداوند متعال می فرماید: بیشترِ آنها که مدّعی ایمان به خدا هستند، مُشرکند.

در مورد این کتاب

به تبعیّت از نهج البلاغه کامل؛ منتخبی از خطبه ها، نامه ها وحکمت ها به ترتیبِ شماره آمده است. متن عربی خطبه هایی که کمی طولانی است

ص: 60

1- - آیه 44 سوره انعام.

در یکی دو خط مختصر شده است. در ترجمه این منتخب، از نهج البلاغه حجج اسلام فیض الاسلام و دشتی (رحمه اللّه علیهما) استفاده شده است. به علّت اینکه نهج البلاغه مرحوم دشتی در دسترس بیشتری می باشد از شماره خطبه ها و حکمت های نهج البلاغه مرحوم دشتی(1) تبعیّت شده است. در انتها، خود را عاری از خطا و لغزش نمی دانم و امیدوارم عزیزانِ دانا، راهنمائی خویش را دریغ نفرموده و با پیشنهادات و انتقاداتِ کاربردی(2)، مرا یاری فرمایند. والسلام علیکم و رحمه اللّه و برکاته سیّد مهدی میلانی

ص: 61

1- - که مطابق با شماره خطبه ها، نامه ها و حکمت ها در نهج البلاغه های علامه جعفری، دکتر شهیدی، شریعت، امامی و آشتیانی می باشد.

2- - به آدرس انتشارات که در ابتدای کتاب آمده مکاتبه فرمایید.

[نصرالله عاشق خداومولا]

برگزیده خطبه های نهج البلاغه

ابتدای خطبه 1: عجز انسان از شناخت ذات خدا

قال امیرالمؤمنین علیه السلام : اَلْحَمْدُ للّه ِِ الَّذی لا یَبْلُغُ مِدْحَتَهُ الْقائِلُونَ، وَ... وَتَّدَ بِالصُّخُورِ مَیَدانَ أرْضِهِ. سپاس خداوندی را که سخنوران از ستودن او عاجزند و حساب گران از شمارش نعمت های او ناتوان، و تلاش گران از ادای حق او درمانده اند. خدایی که افکار ژرف اندیش، ذات او را درک نمی کنند و دست غوّاصان دریای علوم به او نخواهد رسید. پروردگاری که برای صفات او حدّ و مرزی وجود ندارد و تعریف کاملی نمی توان یافت و برای خدا

ص: 62

وقتی معیّن و سرآمدی مشخّص نمی توان تعیین کرد. مخلوقات را با قدرت خود آفرید، و با رحمت خود بادها را به حرکت درآورد و به وسیله کوه ها اضطراب و لرزش زمین را به آرامش تبدیل کرد.

قسمت دوم از خطبه 1: دین و شناخت خدا

أَوَّلُ الدِّینِ مَعْرِفَتُهُ، وَ... سرآغاز دین، خداشناسی است؛ و کمال شناخت خدا، باور داشتن او، و کمال باور داشتن خدا، شهادت به یگانگی اوست؛ و کمال توحید«شهادت بر یگانگی خدا» اخلاص؛ و کمال اخلاص، خدا را از صفات مخلوقات جدا کردن است، زیرا هر صفتی نشان می دهد که غیر از موصوف، و هر موصوفی گواهی می دهد که غیر از صفت است؛ پس کسی که خدا را با صفت مخلوقات تعریف کند،

ص: 63

او را به چیزی نزدیک کرده(همتایی برای خدا تصوّر کرده)، و با نزدیک کردن خدا به هر چیزی، دو خدا مطرح شده؛ و با طرح شدن دو خدا، اجزایی برای او تصوّر نموده؛ و با تصوّر اجزا برای خدا، او را نشناخته است. و کسی که خدا را نشناسد به سوی او اشاره می کند و هرکس به سوی خدا اشاره کند، او را محدود کرده، به شمارش آورَد. و آن کس که بگوید «خدا در چیست؟» او را در چیز دیگری پنداشته است، و کسی که بپرسد «خدا بر روی چه چیزی قرار دارد؟» به تحقیق جایی را خالی از او در نظر گرفته است، در صورتی که خدا همواره بوده و از چیزی به وجود نیامده است. با همه چیز هست، نه اینکه همنشین آنان باشد؛ و با همه چیز فرق دارد نه اینکه از آنان جدا و بیگانه باشد. انجام دهنده همه کارهاست، بدون حرکت و ابزار و وسیله. بیناست حتّی در آن هنگام که

ص: 64

پدیده ای وجود نداشت، یگانه و تنهاست، زیرا کسی نبوده تا با او انس گیرد و یا از فقدانش وحشت کند.

[نصرالله عاشق خداومولا]

انتهای خطبه 23: ضرورت تعاون با خویشاوندان

... لِسَانُ الصِّدْقِ یَجْعَلُهُ اللّه ُ لِلْمَرْءِ.... نام نیکی که خدا از شخصی در میان مردم رواج دهد بهتر از میراثی است که دیگری بردارد.

آگاه باشید! مبادا از بستگان تهیدست خود روبرگردانید، و از آنان چیزی را دریغ دارید، که نگاه داشتنِ مال دنیا، زیادی نیاورد و از بین رفتنش کمبودی ایجاد نکند. آن کس که دستِ دهنده خود را از بستگانش بازدارد، تنها یک دست را از آنها گرفته اما دست های فراوانی را از خویش دور کرده است؛ و کسی که پر و بال محبّت را بگستراند، دوستی خویشاوندانش تداوم خواهد داشت.

ص: 65

[نصرالله عاشق خداومولا]

خطبه 38: ضرورت شناخت شبهات

وَ إِنَّمَا سُمِّیَتِ الشُّبْهَهُ... وَ لاَ یُعْطَی الْبَقَاءَ مَنْ أَحَبَّهُ. شُبهه را برای این شُبهه نامیدند که شبیه و مانند حق است (هرکس نمی تواند میان حق و باطل تمیز دهد)، پس نور هدایت کننده دوستان خدا در شبهات، یقین(ایمان و اعتقاد قوی) است و راهنمای آنان مسیر هدایتِ الهی است. اما دشمنان خدا، دعوت کننده شان در شبهات گمراهی است و راهنمای آنان کوری و سرگردانی است(که بسبب آن پیروان خود را در دنیا بدبخت و در آخرت به عذاب الهی گرفتار می سازند). آن کس که از مرگ بترسد بالاخره نجات و رهایی از آن نمی یابد، و آن کس که زنده ماندن را دوست دارد برای همیشه در دنیا نخواهد ماند(بنابراین شایسته است که شخص به زندگی موقّتی دنیا دل نبندد و از مرگ و پیکار در راه خدا برای نصرت دین رونگرداند).

ص: 66

[نصرالله عاشق خداومولا]

خطبه 76: صفات بنده پرهیزکار

رَحِمَ اللّه ُ امْرَأً سَمِعَ حُکْما فَوَعَی، وَ... تَزَوَّدَ مِنَ الْعَمَلِ.

خدا رحمت کند کسی را که چون سخن حکیمانه بشنود، خوب فراگیرد، و چون هدایت شود بپذیرد، دست به دامن هدایت کننده زند و نجات یابد. مراقب خویش در برابر پروردگار باشد. از گناهان خود بترسد، خالصانه گام بردارد، عمل نیکو انجام دهد، ذخیره ای برای آخرت فراهم آورد و از گناه بپرهیزد. همواره اغراض(هدف های) دنیایی را از سر دور کند، و درجات آخرت را به دست آورد، با خواسته های دل مبارزه کند، آرزوهای دروغین (خیال پرستی) را طرد و استقامت را مرکب نجات خود، و تقوا را زاد و توشه روزِ مُردن قرار دهد. در راه روشنِ هدایت قدم بگذارد، و از راه روشن هدایت

ص: 67

فاصله نگیرد. چند روز زندگی دنیا را غنیمت شمارد و پیش از آن که مرگ او فرارسد خود را آماده سازد، و از اعمال نیکو، توشه آخرت برگیرد.(1)

[نصرالله عاشق خداومولا]

خطبه 81: تعریف زهد و پارسایی

أَیُّهَا النَّاسُ الزَّهَادَهُ قِصَرُ الاْءَمَلِ، وَ.... کُتُبٍ بَارِزَهِ الْعُذْرِ وَاضِحَهٍ. ای مردم، زهد یعنی کوتاه کردن آرزو، و شکرگزاری برابر نعمت ها، و پرهیز در برابر محرّمات. پس اگر نتوانستید همه این صفات را فراهم سازید، تلاش کنید که حرام بر صبرِ شما غلبه
ص: 68
________________________________________
1- - از خداوند متعال عاجزانه می خواهیم که توفیق عمل به این مواردی که مولا امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند را به ما عطا فرماید تا از دعای آنحضرت نیز (طبق این خطبه) بهره مند گردیم؛ چون دعای ائمّه علیهم السلام مستجاب است.
نکند، و در برابر نعمت ها، شکر یادتان نرود. چه اینکه خداوند با دلائل روشن و آشکار، عذرها را قطع، و با کتاب های آسمانی روشنگر، بهانه ها را از بین برده است.
قسمت 7 از خطبه 83: راه های پندپذیری
جَعَلَ لَکُمْ أَسْمَاعا لِتَعِیَ..... أَوْ نَفَعَتِ النَّوَاحِبُ؟! خدا گوش هایی برای پند گرفتن از شنیدنی ها، و چشم هایی برای کنار زدن تاریکی ها، به شما بخشیده است، و هر عضوی از بدن را اجزاء متناسب و هماهنگ عطا فرموده تا در ترکیب ظاهری صورت ها و دوران عمر با هم سازگار باشند. با بدن هایی که منافع خود را تامین می کنند، و قلب هایی که روزی(مواد غذایی) را به سراسر بدن با فشار می رسانند، و از نعمت های شکوهمند خدا
ص: 69
برخوردارند، و در برابر نعمت ها شکرگزارند، و از سلامت خدادادی بهره مندند. مدّت زندگیِ هر یک از شماها را مقدّر فرمود، و از شما پوشیده داشت، و از آثار گذشتگان عبرت های پندآموز برای شما ذخیره کرد. لذّت هایی که از دنیا چشیدند، خوشی ها و زندگی راحتی که پیش از مرگ داشتند، سرانجام دست مرگ گریبان آنها را گرفت و میان آنها و آرزوهایشان جدایی افکند. آنها که در روزِ سلامت، چیزی برای خود ذخیره نکردند، و در روزگاران خوشِ زندگی، عبرت نگرفتند. آیا خوشی های جوانی را جز ناتوانیِ پیری در انتظار است؟ و آیا سلامت و تندرستی را جز حوادث بلا و بیماری در راه است؟ و آیا آنان که زنده اند جز فنا و نیستی را انتظار دارند؟ با اینکه هنگام جدایی و تپش دل ها نزدیک است که سوزش درد را چشیده، و شربت غصّه را نوشیده، و
ص: 70
فریاد یاری خواستن برداشته، و از فرزندان و خویشاوندانِ خود، درخواست کمک کرده است. آیا خویشاوندان می توانند مرگ را از او دفع کنند؟ و آیا گریه و زاریِ آنها نفعی برای او(شخص فوت شده) دارد؟

[نصرالله عاشق خداومولا]

قسمت 8 از خطبه 83: عبرت از مرگ
وَ قَدْ غُودِرَ فِی مَحَلَّهِ الاْءَمْوَاتِ رَهینا، وَ... أَهْوَاِلِه. اورا در سرزمین مردگان می گذارند، و در تنگنای قبر تنها خواهد ماند. حشرات درون زمین، پوستش را می شکافند، و خشت و خاک گور، بدن او را می پوساند. تندبادهای سخت، آثار او را نابود می کند، و گذشت شب و روز، نشانه های او را از میان برمی دارد. بدن ها، پس از آن همه طراوت، متلاشی می گردند، و استخوان ها بعد از آن همه سختی و مقاومت، پوسیده می شوند، و ارواح در گرو سنگینی
ص: 71
بار گناهانند، و در آنجاست که به اسرار پنهان یقین می کنند؛ امّا نه بر اعمال درستشان چیزی اضافه می شود و نه از اعمال زشت می توانند توبه کنند. آیا شما فرزندان و پدران و خویشاوندانِ همان مردم نیستید که برجای پای آنها قدم گذاشته اید و از راهی که رفتند می روید؟ و روش آنها را دنبال می کنید؟ امّا افسوس که دل ها سخت شده، پند نمی پذیرد، و از رشد و کمال بازمانده، و راهی که نباید برود می رود. گویا آنها هدف پندها و اندرزها نیستند و نجات و رستگاری را در به دست آوردن دنیا می دانند. بدانید که باید از صراط عبور کنید، گذرگاهی که عبورکردن از آن خطرناک است، با لغزش های پرت کننده، و پرتگاه های وحشت زا، و ترس های پیاپی!
ص: 72

[نصرالله عاشق خداومولا]

قسمت 9 از خطبه 83: معرّفی الگوی پرهیزگاری
فَاتَّقُوا اللّه َ عِبَادَ اللّه ِ تَقِیَّهَ.... کَفَی بِالْکِتَابِ حَجِیجا وَ خَصِیما! از خدا چون خردمندی بترسید که دل را به تفکّر مشغول داشته، و ترس از خدا بدنش را فراگرفته، و شب زنده داری خواب از چشم او ربوده، و به امیدِ ثواب(بخشش و گذشتِ خداوند متعال)، گرمیِ روز را با تشنگی گذرانده، با پارسایی شهوات را کشته، و نام خدا زبانش را همواره به حرکت درآورده است. ترس از خدا را برای ایمن ماندن در قیامت پیش فرستاده، از تمام راه ها جز راه حق چشم پوشیده، و بهترین راهی که انسان را به حق می رساند می پیماید. چیزی او را مغرور نساخته، و مشکلات و شُبُهات(فتنه ها) او را نابینا نمی سازد. مژده بهشت، و زندگی کردن در آسایش و نعمتِ
ص: 73
سرای جاویدان و ایمن ترین روزها، او را خشنود ساخته است. با بهترین روش از گذرگاه دنیا عبور کرده، توشه آخرت را پیش فرستاده، و از ترس قیامت در انجام اعمال صالح پیش قدم شده است، ایام زندگی را با شتاب در اطاعت پروردگار گذرانده، و در فراهم آوردن خشنودی خدا با رغبت تلاش کرده، از زشتی ها فرار کرده، امروز رعایت زندگی فردا کرده، و هم اکنون آینده خود را دیده است. پس بهشت برای پاداش نیکوکاران سزاوار و جهنّم برای کیفر بدکاران مناسب است، و خدا برای انتقام گرفتن از ستمگران کفایت می کند، و قرآن برای حجّت آوردن و دشمنی کردن(با ستمگران)، کافی است.
ص: 74

[نصرالله عاشق خداومولا]

قسمت 10 از خطبه 83: هشدار از دشمنی شیطان

أُوصِیکُمْ بِتَقْوَی اللّه ِ الَّذِی أَعْذَرَ بِمَا نَهَجَ، وَ.... حَذَّرَ مَا أَمَّنَ. سفارش می کنم شما را به پرهیزکاری از خدا، خدایی که با ترساندن های مکرّر، راه عذر را بر شما بست، و با دلیل و برهان روشن، حجّت را تمام کرد، و شما را پرهیز داد از دشمنی که پنهان در سینه ها راه می یابد، و آهسته در گوش ها راز می گوید، گمراه و پست است، وعده های دروغین داده، در آرزوی آنها به انتظار می گذارد، زشتی های گناهان را زینت می دهد، گناهان بزرگ را کوچک می شمارد، و آرام آرام دوستان خود را فریب داده، راه رستگاری را بر روی دربندشدگانش می بندد، و در روز قیامت آنچه را که زینت داده انکار می کند، و آنچه را که آسان کرده، بزرگ می شمارد، و از آنچه که پیروان خود را ایمن داشته بود سخت می ترساند.
ص: 75