۩ ۞ ۩ ويژه نامه شهادت پنجمين تنديس عشق٬ امام محمدباقر(ع)۩ ۞ ۩

[نرگس منتظر]

وصف دلبران در حدیث دیگران‏

سیدمنصور طبیبیان
ابن حجر از علماى اهل تسنّن درباره امام (ع) مى‏گوید: او را از این حیث باقر گفتند که هم‏چنان که زمین را مى‏شکافند تا گنج و معادن و منابع و جواهر ارزش‏مند آن را کشف و استخراج کنند، او نیز زمین علم را شکافت و دقایق و حقایق احکام را آشکار ساخت، لذا او را باقر علم و جامع و ناشر علم و بلند گرداننده آن گفتند، و این نکته‏اى است واضح که جز بر کور دلان مخفى نماند.
محمد بن طلحه شافعى درباره امام (ع) مى‏گوید: محمد بن على، ابو جعفر، باقرالعلوم، شکافنده دانش و جامع و ناشر علم بود. قلبش پاکیزه، علمش بالنده، نفسش طاهر و اخلاقش شریف بود. عمرش را در اطاعت خداوند سپرى کرد و به عالى‏ترین درجات تقوا راه یافت.
ذهبى مى‏گوید: محمد بن على از کسانى بود که بین علم و عمل، آقایى و شرف و نیز بین وثاقت و وزانت، جمع کرد و صلاحیت براى خلافت داشت.
پاک‏سازى اسلام از غبار تحریفات و احیاى فقه‏
پس از آن‏که امام محمد باقر (ع) امر امامت را عهده‏دار شدند، زمانى بود که نارضایتى مردم باعث قیام‏هایى در گوشه و کنار کشور پهناور اسلامى شده بود و این موقعیت براى احیاى سنّت فراموش شده نبوى فرصت مناسبى بود. حضرت از این مجال بیشترین و بهترین استفاده را بردند و پاک‏سازى اسلام از غبار تحریفات بنى امیّه و هم‏چنین خرافات ی
هود و اسرائیلیات را در صدر فعالیت‏هاى خویش قرار دادند.
سال‏هاى (۹۴ تا ۱۱۴) زمان پیدایش مشرب‏هاى فقهى و اوج‏گیرى نقل حدیث درباره تفسیر بود. از علماى اهل سنّت کسانى مانند ابن شهاب زهرى، مکحول، قتاده، هشام بن عروه و...
در زمینه نقل حدیث و ارائه فتوا فعالیت مى‏کردند. وابستگى عالمانى مانند زهرى، ابراهیم نخعى، ابوالزناد، رجاء بن حیاه که همگى کم و بیش به دستگاه حاکمیت اموى وابستگى داشتند، ضرورت احیاى سنّت واقعى پیامبر (ص) را به دور از شائبه ‏هاى تحریف عمده خلفا و علماى وابسته به آنان مطرح مى‏کرد.
از این‏رو امام احساس نمود که مى‏بایست با ابراز و اشاعه نظریه‏هاى فقهى اهل بیت در برابر انحرافاتى که به دلایل مختلفى در احادیث رسوخ کرده بود، موضع‏گیرى نماید.
نظریه‏هاى فقه شیعه گرچه تا آن زمان به طور محدود و در حدّ اذان و تقیّه، نماز میت و... روشن شده بود، اما با ظهور امام باقر (ع) قدم مهمى در این راستا برداشته شد و یک جنبش فرهنگى تحسین برانگیزى در میان شیعه به وجود آمد. در این عصر بود که شیعه تدوین فرهنگ خود را که شامل فقه و تفسیر و اخلاق مى‏شد، آغاز کرد.
پیش از این در جامعه اسلامى، فقه و احادیث فقهى در حدّ گسترده و به طور کامل مورد بى‏اعتنایى قرار گرفته بود. درگیرى‏هاى سیاسى و اندیشه‏هاى مادى‏گرایانه شدیدى که دامن‏گیر دستگاه حکومت شده بود، باعث غفلت از اصل دین و به خصوص فقه در میان مردم گشته بود.
جلوگیرى از تدوین حدیث که به دستور خلفا انجام گرفت، از عوامل عمده انزواى فقه بود؛ فقهى که حداقل هشتاد درصد آن متکى به احادیث روایت شده از پیامبر (ص) بود.
ذهبى از خلیفه اول نقل مى‏کند که گفت: «فلا تحدّثوا عن رسول اللّه (ص) شیئاً، فمن سألکم فقولوا: بیننا و بینکم کتاب اللّه فاستحلوا حلاله و حرّموا حرامه؛ از رسول خدا (ص) چیزى نقل نکنید و در جواب کسانى که از شما درباره حکم مسئله‏اى پرس و جو مى‏کنند بگویید: کتاب خدا (قرآن) میان ما و شماست، حلالش را حلال و حرامش را حرام بشمارید.»
در این زمینه از خلیفه دوم نیز چنین نقل شده است: «أقلّوا الرّوایه عن رسول اللّه و أنا شریککم؛ از رسول الله (ص) کمتر حدیث نقل کنید که در این کار من هم شما را همراهى مى‏کنم.»

[خادمه زینب کبری(س)]

احادیث گرانبها از امام محمد باقر علیه السلام

إنّ الكذبَ هُو خَرابُ الإيمانِ .
براستى كه دروغ ويران كننده ايمان است .
بحار الأنوار : 72 / 247 / 8 منتخب ميزان الحكمة : 484



مَنِ ارتَكَبَ الذنبَ في الخَلاءِ لم يَعبَأِ اللّه‏ُ بهِ .
هركه در خلوت گناه كند خداوند با او بى اعتناست.
بحار الأنوار : 46 / 247 / 35 منتخب ميزان الحكمة : 220




مَن لَم يَجعَلِ اللّه‏ُ لَهُ مِن نفسِهِ واعِظا ، فإنَّ مَواعِظَ النّاسِ لَن تُغنيَ عَنهُ شيئا .
كسى كه خداوند براى او واعظى درونى قرار ندهد ، موعظه‏هاى مردم هرگز در او سودمند نمى‏افتد .
تحف العقول : 294 منتخب ميزان الحكمة : 600



إنَّ لِكُلِّ شَيءٍ قُفْلاً وقُفلُ الإيمانِ‏الرِّفقُ .
هر چيزى را قفلى باشد و قفل ايمان نرمى است .
الكافي : 2 / 118 / 1 منتخب ميزان الحكمة : 240



الكمالُ كُلُّ الكمالِ‏التَّفقُّهُ في الدِّينِ، والصَّبرُ علَى النّائبهِ ، وتَقديرُ المَعيشةِ .
كمال حقيقى ، عبارت است از فهمِ در دين و شكيبايى در برابر بلاى سخت و اندازه نگه داشتن در معيشت .
بحار الأنوار : 78 / 172 / 3 منتخب ميزان الحكمة : 498



البِرُّ وصَدقَةُ السِّرِّيَنفِيانِ الفَقرَ .
نيكى كردن و صدقه نهانى، فقر را از بين مى‏برند.
بحار الأنوار : 74 / 81 / 83 منتخب ميزان الحكمة : 452

[خادمه زینب کبری(س)]

اى بوسه گاه جن و ملك، خاك پاى تو
جان تمام عالم خاكى فداى تو
اى اختر سپهر ولایت، كه تا ابد
عالم منور است به نور لقاى تو
از شهریار كشور دانش، كه در جهان
نشناخت كس مقام تو را جز خداى تو
اى ریزه خوار سفره علمت جهانیان
خورشید علم، كرده طلوع از سراى تو
اى باقر العلوم كه هنگام مكرمت
باشد هزار حاتم طایى گداى تو
پنجم ولى و حجت خلاق عالمى
لوح دل است مهر به مهر و ولاى تو
در عرصه وجود نهى قبل از آنكه پاى
داده سلام احمد مرسل براى تو
هر كس تو را شناخت، دل از دیگرى برید
بیگانه گشت با همه كس، آشناى تو
چندین هزار عالم و دانشور فقیه
آمد برون ز مكتب و دانشسراى تو
آن پیر سالخورده راهب تو را چو دید
اسلام پیشه كرده و شد مبتلاى تو
خوان طعام، آور از بهر میهمان
از حجره تهى ید قدرت نماى تو
یك عمر سوخت قلب تو از كینه هشام
آن دشمن سیاه دل بى حیاى تو
تنها نه در عزاى تو چشم بشر گریست
آن دشمن سیاه دل بى حیاى تو
اى خفته همچو گنج، به ویرانه بقیع
پر مى‏ زند كبوتر دل، در هواى تو
در را به روى امت اسلام بسته‏ اند
آن گمرهان كه بى خبرند از صفاى تو
یابن الحسن گشوده نگردد به روى خلق
این در مگر به پنجه مشكل گشاى تو
فولادى است پیر غلام شكسته دل
چشم امید بسته، به لطف و عطاى تو

فولادی

[شكوه انتظار]

زمین، سوگوار است.
پروانه‏ها به کوچه آمده‏اند تا در آتش فراغش بعد از این خاکستر شوند.
سینه‏ها تاب حجم سنگین اندوهش را ندارند و پشت آسمان از این داغ، شکسته است.
این بوی بهشت است که در فضای مدینه شناور است.
خداحافظ، خورشید پنجم، یا محمّدبن علی علیه‏السلام !