فرهنگ و زبان و آداب سنن مردم خراسان رضوي

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

از جمله ويژگيهاي فرهنگي مردم خراسان ، علاقه به موسيقي بومي است كه در جشنها و مراسم اجرا مي شود . با پراكندگي طوايف در استان خراسان ، شيوه هاي اجراي موسيقي نيز متنوع است . موسيقي كردها ي شمال خراسان ، تركمنها ، بلوچها و شرق خراسان هريك به تنهايي حائز اهميت است .به طور كلي آلات موسيقي خراسان عبارتند از ، دوتار ، سرنا، دهل ، دپ، قشمه، كمانچه وني . بلوچها نيز در نواختن ساز قيچك از مهارت خاصي برخورداند .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

خراسان محل زندگي اقوام گوناگوني است كه به رغم تفاوتهاي نژادي و فرهنگي ، به واسطه رشته محكمي از عوامل پايداري چون دين و مليت با هم متحدند . گرچه آنها در جمع خود به زبان و لهجه مادري سخن مي گويند و به آداب و رسوم نياكان خويش پايبندند اما همواره از اينكه مسلمان و ايراني هستند به خود مي بالند . يكي از دلايل تنوع چشمگير ساكنان خراسان ،كوچ اختياري و يا اجباري به سرزمين وسيع و حاصلخيز بوده است . در سفري از شمال به جنوب خراسان تنوع نژادي و گوناگوني گويش مردمان آن نواحي را به روشني مي بينيم .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

اغلب مهاجرتهاي داخلي استان منحصر به كوچ روستاييان به مراكز شهري است . شهر مشهد تقريبا از تمامي نقاط ايران و برخي كشورهاي ديگر از جمله عراق و افغانستان مهاجر پذيرفته است .
در شمالي ترين نواحي خراسان ، تركمنها زندگي مي كنند ، آنها مسلمان و اهل سنت هستند و به زباي تركي و به لهجه تركمني تكلم مي كنند و بيشتر به كارهاي كشاورزي ، دامداري و بافت قاليچه مشغولند . پوشاك مردان وزنان تركمن بسيار ظريف وزيباست . زيور آلات خاص تركمن ها برزيبايي پوشاك زنانه مي افزايد .
كردها و تركها در منطقه وسيعي از نواحي شمال خراسان زندگي مي كنند . تعدادهر يك از اين دو گروه بسار بيشتر از تركمنهاست . مذهب اين اقوام ، شيعه اثني عشري است و به زبانهاي تركي و كردي تكلم مي كنند . تركيب جمعيتي شهرهاي بجنورد ، شيروان ، قوچان ، اسفراين ، درگز و كلات علاوه برفارسي زبانان از اين دو گروه شكل گرفته است . در اين مناطق پوشاك مردان و زنان از ويژگيهاي خاصي بر خوردار است كه آن را از بقيه نقاط خراسان متمايز ساخته است ظريفتيرين پارچه هاي ابريشمي در كارگاههاي سنتي زاوين كلات بافته مي شود . به كارگيري رنگهاي قرمز ، زرد، صورتي و سورمه اي در اين پارچه ها ، پوشاك محلي تركمنها ، كردها و تركها را به يك اثرهنري بديع مبدل ساخته است .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

بلوچها بيشتر در شرق و جنوب خراسان مستقرند و به فعاليتهاي كشاورزي و دامداري مشغولند ، آنهامسلمان و غالبا اهل سنت هستند . مردان و زنان بلوچ نيز در استفاده از پوشاك سنتي خويش اصرار مي ورزند . زنان بلوچ علاوه بر به كار گيري پارچه هاي گلدار ، در تهيه پوشاك سنتي خويش از هنر سوزن دوزي استفاده مي كنند .
گلدوزي ساده دور يقه ، آستين و جليقه زنان و قيطان دوزي لباس تقريبا در ميان عشاير و روستانشينان تمام نقاط خراسان رايج است .
طوايف و گروههاي ديگر در تركيب جمعيتي استان خراسان عبارتند از : عربها در جنوب خراسان ، اسماعيليان در حوالي بيرجند ونيشابور ، بختياريها در نوخندان درگز ، هزاره ها در شمال و شرق خراسان ، تاجيكها در شرق خراان و مشهد ، حيدري ها در تربت حيدريه و جنوب خراسان و سيستانيها در شرق و جنوب خراسان.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

فرهنگ مردم خراسان در اکثریت مناطق استان همان فرهنگ مردم ایران است البته کمی در جزئیات در شمال و جنوب و در بین ترک و کرد تفاوتهایی دارد که قابل تامل نیست.