نرگس منتظر
30-03-2011, 16:54
امتیازهای عبادت در اسلام)2(
باید بتواند از راه خویشتن داری مستمر در مقابل امیال و تحمّل محرومیت پایدار از شهوات، و تكرار عبادتهای محدود، روان خود را در این نبرد بر دشمن تن چیره سازد.
آئین مقدس اسلام این طرز تفكر را نیز مردود میشمارد زیرا اسلام عبادت را برای زندگی میخواهد و نباید زندگی به خاطر عبادت محدود گردد. در عین حال اسلام میكوشد تا در تمام فعالیتها و حركتهای انسان صالح روح عبادت بیفشاند، ولی نه به معنای باز داشتن از فعالیتهای مختلف نشاط بخش زندگی و محدود كردن عبادت بین دیوارهای معبد، بلكه به معنای بازگرداندن همه‌ی نشاط‌های حیاتی به عبادت مسجد پایگاهی برای انسان صالح است تا رفتار روزانهاش را از آنجا تنظیم و كنترل كند نه اینكه حركت و بسیج او را محدود سازد.
پیغمبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) به ابوذر فرمود:
«اگر توانی نخوری و نیاشامی مگر برای خدا، این كار را بكن.»[1] (http://www.cloob.com/etc/main/redirector/?url=http://www.andisheqom.com/Files/ebadat.php?idVeiw=1288&level=4&subid=1288&page=2#_ftn1)
بدین ترتیب عبادت برای زندگی میگردد و میزان پیروزی تربیتی و دینی اش به اندازهای است كه پر و بال محتوای روح عبادت، به میدانهای مختلف زندگی كشیده شود.
3ـ جنبه حسی عبادت
چنانكه میدانیم ادراك حسی، تنها احساس نیست، و تنها اندیشه‌ی عقلی مجرد هم نمیباشد، بلكه ادراك حسی مخلوطی است از تعقل و احساس تجرید شده، وقتی میخواهیم عبادت، نقش خود را در ما ایفاء كند و با شخصیت ما كه از عقل و حس تركیب شده، به خوبی منسجم گردد شایسته است كه عبادت هم جنبه‌ی حسی و هم جنبه‌ی عقلی تجریدی داشته باشد تا با شخصیت عابد قابل انطباق گردد و عابد بیشتر بتواند در عبادت خود، با تمام وجودش با مطلق مربوط گشته، پیوسته با خدا زندگی كند.
از اینجا است كه نیت و محتوای روانی عبادت همیشه متوجه جنبه‌ی عقلی تجریدی آن است، زیرا در این قسمت است كه عابد بسوی حق میگراید و به مطلق میپیوندد. و خصوصیات دیگر عبادت ناظر به جنبه‌ی حسی آن است.
برای مثال یكی از واجباتی كه در حین نماز باید رعایت شود توجه به قبله است یعنی رو سوی قبله كردن، همین قبله نیز مقصود حاجیان در عبادت حج است، و باید دور آن طواف كنند، و باید بین صفا و مروه مسافت مشخص و معینی، به عمل سعی بپردازند، همچنین باید به جمره‌ی عقبه سنگ اندازی كنند.
برای عبادت «اعتكاف»[2] (http://www.cloob.com/etc/main/redirector/?url=http://www.andisheqom.com/Files/ebadat.php?idVeiw=1288&level=4&subid=1288&page=2#_ftn2) باید به مسجد بروند. اینها همه نمونه‌هایی از مظاهر حسی عبادت است. نماز تا به سوی قبله نباشد پذیرفته نیست، طواف تا دور خانه نباشد، طواف نیست و همین طور. و اینها به خاطر ارضای جنبه‌ی حسی عبادتگر است تا سهم حسی عبادت نیز مراعات شده باشد.
نماز گزاری كه در نمازش نیت میكند، عبادت فكری اش را انجام داده و از همان آغاز كه نمازش را با «الله اكبر» افتتاح كرد خدای خود را از حدود و موازین مادی و تشبیهات ظاهری منزه گردانیده است، ولی او در عین حال خانه كعبه را برای عبادتش شعار قرار میدهد تا بدین وسیله پرستشش را در فكر و حس خود، در منطق و عاطفه‌ی خود و در تجرید عقلی و وجدان حسی خود زنده كرده باشد.
4ـ جنبه اجتماعی پرستش
بنیاد پرستش را، ارتباط انسان با خدا تجسم می‌بخشد. با اینكه مواد این رابطه از عناصری پایدار و استوار تشكیل شده، با این حال در آئین اسلام عبادت باید به روشی برگزار گردد كه در بسیاری از اوقات، وسیلهای برای برقراری رابطه‌ی برادری بین انسانها باشد و مقصود ما از جنبه‌ی اجتماعی پرستش، همین است.
برخی از عبادات در عنوانش، تجمع و گردهمایی، و ایجاد روابط اجتماعی بین برگزار كنندگان، منظور شده مانند «جهاد» كه در آن از جنگجویان خدا پرست خواسته شده، برای جنگ با دشمن، صفوف خود را از واحدهای جنگی سازمان داده شده، تشكیل دهند.
در برخی از عبادات هر چند خود عبادت، گردهمایی نیست، ولی از عبادت كنندگان به صورتهای مختلف خواسته شده كه آن را با گردهمایی برگزار كنند تا رابطه‌ی انسان با خدا و رابطه‌ی انسان با انسان برادر، در یك عمل انقلابی یك جا صورت گیرد.
در نمازهای واجب به همین منظور «جماعت» تشریع شده تا عبادت فردی در آنها به عبادت جمعی تغییر شكل دهد، و رشته‌ی مردمی در آن مستحكم گردد، و نماز كه عبادتی روانی است در میان وحدتی كه نتیجه‌ی عمل دسته جمعی است، برگزار شود.
http://s19.rimg.info/6598c800a02936812c9d7a9d862bb1fd.gif
باید بتواند از راه خویشتن داری مستمر در مقابل امیال و تحمّل محرومیت پایدار از شهوات، و تكرار عبادتهای محدود، روان خود را در این نبرد بر دشمن تن چیره سازد.
آئین مقدس اسلام این طرز تفكر را نیز مردود میشمارد زیرا اسلام عبادت را برای زندگی میخواهد و نباید زندگی به خاطر عبادت محدود گردد. در عین حال اسلام میكوشد تا در تمام فعالیتها و حركتهای انسان صالح روح عبادت بیفشاند، ولی نه به معنای باز داشتن از فعالیتهای مختلف نشاط بخش زندگی و محدود كردن عبادت بین دیوارهای معبد، بلكه به معنای بازگرداندن همه‌ی نشاط‌های حیاتی به عبادت مسجد پایگاهی برای انسان صالح است تا رفتار روزانهاش را از آنجا تنظیم و كنترل كند نه اینكه حركت و بسیج او را محدود سازد.
پیغمبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) به ابوذر فرمود:
«اگر توانی نخوری و نیاشامی مگر برای خدا، این كار را بكن.»[1] (http://www.cloob.com/etc/main/redirector/?url=http://www.andisheqom.com/Files/ebadat.php?idVeiw=1288&level=4&subid=1288&page=2#_ftn1)
بدین ترتیب عبادت برای زندگی میگردد و میزان پیروزی تربیتی و دینی اش به اندازهای است كه پر و بال محتوای روح عبادت، به میدانهای مختلف زندگی كشیده شود.
3ـ جنبه حسی عبادت
چنانكه میدانیم ادراك حسی، تنها احساس نیست، و تنها اندیشه‌ی عقلی مجرد هم نمیباشد، بلكه ادراك حسی مخلوطی است از تعقل و احساس تجرید شده، وقتی میخواهیم عبادت، نقش خود را در ما ایفاء كند و با شخصیت ما كه از عقل و حس تركیب شده، به خوبی منسجم گردد شایسته است كه عبادت هم جنبه‌ی حسی و هم جنبه‌ی عقلی تجریدی داشته باشد تا با شخصیت عابد قابل انطباق گردد و عابد بیشتر بتواند در عبادت خود، با تمام وجودش با مطلق مربوط گشته، پیوسته با خدا زندگی كند.
از اینجا است كه نیت و محتوای روانی عبادت همیشه متوجه جنبه‌ی عقلی تجریدی آن است، زیرا در این قسمت است كه عابد بسوی حق میگراید و به مطلق میپیوندد. و خصوصیات دیگر عبادت ناظر به جنبه‌ی حسی آن است.
برای مثال یكی از واجباتی كه در حین نماز باید رعایت شود توجه به قبله است یعنی رو سوی قبله كردن، همین قبله نیز مقصود حاجیان در عبادت حج است، و باید دور آن طواف كنند، و باید بین صفا و مروه مسافت مشخص و معینی، به عمل سعی بپردازند، همچنین باید به جمره‌ی عقبه سنگ اندازی كنند.
برای عبادت «اعتكاف»[2] (http://www.cloob.com/etc/main/redirector/?url=http://www.andisheqom.com/Files/ebadat.php?idVeiw=1288&level=4&subid=1288&page=2#_ftn2) باید به مسجد بروند. اینها همه نمونه‌هایی از مظاهر حسی عبادت است. نماز تا به سوی قبله نباشد پذیرفته نیست، طواف تا دور خانه نباشد، طواف نیست و همین طور. و اینها به خاطر ارضای جنبه‌ی حسی عبادتگر است تا سهم حسی عبادت نیز مراعات شده باشد.
نماز گزاری كه در نمازش نیت میكند، عبادت فكری اش را انجام داده و از همان آغاز كه نمازش را با «الله اكبر» افتتاح كرد خدای خود را از حدود و موازین مادی و تشبیهات ظاهری منزه گردانیده است، ولی او در عین حال خانه كعبه را برای عبادتش شعار قرار میدهد تا بدین وسیله پرستشش را در فكر و حس خود، در منطق و عاطفه‌ی خود و در تجرید عقلی و وجدان حسی خود زنده كرده باشد.
4ـ جنبه اجتماعی پرستش
بنیاد پرستش را، ارتباط انسان با خدا تجسم می‌بخشد. با اینكه مواد این رابطه از عناصری پایدار و استوار تشكیل شده، با این حال در آئین اسلام عبادت باید به روشی برگزار گردد كه در بسیاری از اوقات، وسیلهای برای برقراری رابطه‌ی برادری بین انسانها باشد و مقصود ما از جنبه‌ی اجتماعی پرستش، همین است.
برخی از عبادات در عنوانش، تجمع و گردهمایی، و ایجاد روابط اجتماعی بین برگزار كنندگان، منظور شده مانند «جهاد» كه در آن از جنگجویان خدا پرست خواسته شده، برای جنگ با دشمن، صفوف خود را از واحدهای جنگی سازمان داده شده، تشكیل دهند.
در برخی از عبادات هر چند خود عبادت، گردهمایی نیست، ولی از عبادت كنندگان به صورتهای مختلف خواسته شده كه آن را با گردهمایی برگزار كنند تا رابطه‌ی انسان با خدا و رابطه‌ی انسان با انسان برادر، در یك عمل انقلابی یك جا صورت گیرد.
در نمازهای واجب به همین منظور «جماعت» تشریع شده تا عبادت فردی در آنها به عبادت جمعی تغییر شكل دهد، و رشته‌ی مردمی در آن مستحكم گردد، و نماز كه عبادتی روانی است در میان وحدتی كه نتیجه‌ی عمل دسته جمعی است، برگزار شود.
http://s19.rimg.info/6598c800a02936812c9d7a9d862bb1fd.gif