مكانهاي ديدني وسياحتي استان خوزستان

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

سلاسل دژی بدون زنجیر

سال ۱۳۵۴ بود که فهرست آثار میراث فرهنگی و آثار تاریخی و ملی ایران زمین با ثبت قلعه سلاسل (زنجیرها) شوشتر به شماره ۱۱۲۷ غنی‌تر شد. حماسه‌های ایرانی و افسانه‌های مردمی بنای شهر شوشتر را به هوشنگ، پادشاهی نسبت می‌‌دهند که در شاهنامه از او یاد شده است.
http://img.tebyan.net/big/1388/12/2023623710997108221566744242312442284817.jpg (http://www.ayehayeentezar.com/bigimage.aspx?img=http://img.tebyan.net/big/1388/12/95239178592512912227891461729443181117187.jpg)

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

یادگار باستانی
شوشتر به لحاظ موقعیت طبیعی‌اش همواره در طول تاریخ زندگی بشر مسکونی بوده همچنین وجود کوه‌های صعب‌العبور به عنوان حفاظ طبیعی و امتداد رشته کوه زاگرس در شمال این شهر محل و ماوای مناسبی جهت اسکان انسان پیش از تاریخ بوده است. محل‌های سکونت بی‌شماری در کوه‌های منطقه و دامنه‌های آن وجود دارد که این واقعیت، بررسی‌های باستان‌شناسی این محل‌ها و محوطه‌های باستانی را برای کشف و معرفی آثار تاریخی می‌طلبد.در حمله مغول به منطقه، آسیب‌ها و خسارات جبران‌ناپذیری به شوشتر وارد آمد اما با وجود تخریب‌هایی که در طول تاریخ بر پیکر این شهر باستانی وارد آمد هرگز اهالی شوشتر از عمران و آبادانی و ساختن بناها و حصارهای غیرقابل نفوذ دست برنداشته‌اند. نگاهی به بافت قدیم شوشتر همه چیز را به اثبات می‌رساند.وقتی که وارد بافت قدیم شوشتر می‌شویم همه چیز گویای صلابت، عظمت و بزرگی است. دیوارهای سنگی آنچنان عظمتی را به بیننده القا می‌کنند که نفس‌ها در سینه‌ها کم می‌آورند.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

http://img.tebyan.net/big/1388/12/3739612324125425173010720622451286654.jpg (http://www.ayehayeentezar.com/bigimage.aspx?img=http://img.tebyan.net/big/1388/12/9921225121151421583145752251749220315564.jpg)
در بررسی حصار و دیوار دفاعی شهر به این مورد مهم بایستی توجه کرد: قلعه شوشتر (سلاسل) هرمزان ساسانی هنگام تصرف شهر در آن مستقر شد زیرا عظمت برج و بارو و خندق این قلعه به حدی بود که لشکر اسلام قادر به تصرف این قلعه نبود و سرانجام با همکاری محلی‌ها و پس از اتمام آذوقه ساکنان قلعه، هرمزان خود را تسلیم سپاه اسلام کرد. عظمت و تصرف‌ناپذیری این قلعه تا دوره قاجاریه نیز آن را مقر حاکم‌نشین ساخته بوده است.
در عصر پهلوی به دلیل از بین رفتن قدرت‌های محلی و منطقه‌ای و وادار کردن آنها به اطاعت از حکومت مرکزی امنیت در منطقه و شهر باعث گردید که اهالی دیگر ترسی از هجوم غارتگران نداشته باشند و در نتیجه شهر رو به توسعه و عمران نهاد تا جایی که بنیان حصار شهر نیز در معرض خطر قرار گرفت و بخش اعظم آن در گسترش شهرنشینی از بین رفت.
متاسفانه در چند دهه اخیر به دلیل شرایط اقتصادی و سیاسی (دفاع مقدس حتی) شوشتر از مرکزیت خارج شده اما می‌توان اذعان کرد که شوشتر می‌تواند به عنوان یک قطب فرهنگی، اقتصادی مجددا به گردونه حیات ناب خودش بازگردد.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

خانه تاریخی "تیزنو" دزفول

بدنه بافت قدیم دزفول را خانه‌ها و بناهای آجری تشکیل می‌دهد که صرف نظر از شکل و اندازه از هویتی خاص تبعیت می‌کنند؛ هویتی آجری با نوع معماری خاص منطقه دزفول یعنی شهری با زبان آجری.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) از خوزستان خانه تاریخی تیزنو به شماره 2573 در ردیف آثار ملى ایران به ثبت رسیده و یکی از بزرگترین و زیباترین خانه‌های محله قلعه است که در ضلع شرقی میدان اصلی این محله واقع شده است. پیکره اصلی خانه متعلق به دوره صفویه است که تغییرات عمده‌ای در دوره قاجار و اوایل پهلوی به خود دیده است. محله قلعه قدیمی‌ترین محله شهر دزفول بوده که در اصل به خاطر همجواری با قلعه نظامی که به خاطر حفاظت از پل ساسانی ساخته شده بود به این نام شهرت یافته است.
http://img.tebyan.net/big/1388/12/78771194352193126961518265139136247204244.jpg (http://www.ayehayeentezar.com/bigimage.aspx?img=http://img.tebyan.net/big/1388/12/52946624811414420818853134169702239206236.jpg)

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

خانه تیزنو دزفول برگرفته از هویت غنی معماری دزفول با مصالحی از آجر و خشت و به شیوه یک ایوانه اصفهانی ساخته شده است. ورودی بنا در مجاورت حوزه علمیه معزی قرار گرفته است. و ورود به خانه از ضلع غربی بنا و از سمت مرکز محله قلعه صورت می‌گیرد (با احداث خیابان ساحلی این مرکزیت از بین رفته است.) در دو طرف سر در ورودی سکوهای کوچکی به نام خواجه نشین قرار دارد که برای استراحت رهگذران خسته و یا نشستن کسی که جهت باز شدن در به انتظار مانده مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
http://img.tebyan.net/big/1388/12/8018728089248184183142107401451221019399.jpg (http://www.ayehayeentezar.com/bigimage.aspx?img=http://img.tebyan.net/big/1388/12/201209336815612112776731464971851024687.jpg)

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

پس از عبور از سردری بزرگ و زیبا وارد فضای مسقفی به نام "هشتی" می‌شویم که به عنوان فضای تقسیم کننده عمل می‌نموده به نحوی که از سمت چپ آن به بیرونی (قسمت پذیرایی از مهمانان) و از سمت راست آن به اندرونی‌ می‌رسیم. به علاوه هشتی به دلیل ایجاد محرمیت مانع دید مستقیم رهگذران از بیرون به فضاهای داخلی می‌شود. زیر سقف عرق چین هشتی رسمی بندی (کاربندی) شده است و این رسمی بندی‌ها از نوع دوازده ضلعی هشت و نیم هشت پرکار می‌باشد. کف‌سازی هشتی از جنس قلوه سنگ رودخانه‌ای می‌باشد. اندرونی یا حیاط اختصاصی بنا معمولا جهت سکونت اهالی خانه مورد استفاده قرار می‌گرفته که در حال حاضر ورودی آن از سمت هشتی مسدود و در تملک شخص دیگری است.
http://img.tebyan.net/big/1388/12/20138829120515918211610711252211722529194.jpg (http://www.ayehayeentezar.com/bigimage.aspx?img=http://img.tebyan.net/big/1388/12/6324621224178632442262124216119782235076.jpg)

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

بعد از گذر از هشتی به فضای بیرونی خانه می‌رسیم؛ حیاطی زیبا که در نگاه اول چشم هر بیننده‌ای را خیره به آجرکاری‌های دورتادور آن می‌کند که معماران زیردست دزفولی با ظرافتی خاص طرح‌های شگفت و زیبایی را با آجرهای تکامل یافته دوره صفویه خلق کرده‌اند. نمای زیبای خانه با قوس‌های رومی و پنج و هفت با وجود تنوع خود تقارنی زیبا و شکوه خاصی را به نمایش گذاشته است.

فضای اصلی خانه درونگرا بوده و دارای یک ایوان اصلی در طبقه همکف و دو ایوان فرعی در طبقه اول است. کف‌سازی حیاط با استفاده از آجرهایی با ابعاد 3،20،20 صورت گرفته است. بنا دو طبقه بوده و طبقه همکف آن به واسطه چهار پله از سطح حیاط بالاتر می‌باشد. در جلوی ایوان اصلی و اتاق‌های طبقه همکف صفه قرار دارد.

در نماهای داخلی و بیرونی این بنا در قسمت بالای طاق‌ها با استفاده از آجر خوون‌چینی‌های زیبا و ظریفی با طرح‌های متنوع اجرا گردیده که نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. نمای ایوان اصلی با ارسی مسدود شده بود که تابش نور خورشید به قطعه شیشه‌های رنگی ارسی تلألو زیبایی را در ایوان به وجود می‌آورده است. در دو طرف ایوان اصلی اتاق‌های کوچکی قرار دارد که به آن‌ها "غلام گردش یا گوشوار" گفته می‌شود.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

http://img.tebyan.net/big/1388/12/104221110229516725515012123438679282147102.jpg (http://www.ayehayeentezar.com/bigimage.aspx?img=http://img.tebyan.net/big/1388/12/012401831225572536227158234991071935.jpg)
ورود به ایوان اصلی از طریق این اتاق‌های کوچک صورت گرفته است. بعدها به دلیل سکونت چندین خانواده فامیلی در این خانه از آن‌ها به عنوان مطبخ‌های خانوادگی نیز استفاده شده و ارسی ایوان از میان برداشته شده است. از دیگر فضاهایی که در اکثر خانه های قدیمی دزفول دیده می‌شود وجود دو نوع زیر زمین است؛ شبستان و شوادان. شبستان این خانه که نسبت به سطح حیاط حدود 150 سانتیمتر پایین‌تر می‌باشد دارای سه ورودی است که به واسطه چند پله ارتباط آن با حیاط برقرار می‌شود. شبستان با مصالح بنایی ساخته شده؛ دیوارهای آن باربر بوده و وزن دیوارهای طبقات فوقانی را به زمین منتقل می‌نماید. نورگیری شبستان از طریق روزن‌های متعدد و کوچکی صورت می‌گیرد که در نمای صفه مشاهده می‌شوند. اختلاف سطح طبقه همکف با حیاط این امکان را فراهم می‌کند تا نورگیری شبستان به آسانی انجام شود. شیب‌دار بودن کف این روزن‌ها موجب انعکاس نور به شبستان شده به نحوی‌ که تمام فضاها را روشن می‌کند.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

http://img.tebyan.net/big/1388/12/105120881821622109417677621792820115208.jpg (http://www.ayehayeentezar.com/bigimage.aspx?img=http://img.tebyan.net/big/1388/12/394653205185196142199751211209167150122.jpg)
شوادان بنا نسبت به شبستان در سطحی بسیار پایین تر قرار گرفته است. شوادان‌های دزفول حفره‌هایی دست کند می‌باشد که در دیوارها و سقف آن از هیچ نوع مصالح بنایی استفاده نشده و فقط در کف‌سازی و ساخت پله‌های آن آجر به کار رفته است. شوادان‌ها یکی از ویژگی‌های خاص و ویژه معماری دزفول است که کاربری‌های متنوعی داشته است از جمله کار تهویه هوا و خنکی ساختمان را بر عهده داشته به این صورت که شوادان دریچه‌ای در بیرون خانه برای ورود هوا داشته و با توجه به عمق شوادان و رطوبت موجود در آن هوای در شوادان خنک شده و این هوای خنک از طریق کانال‌هایی در بخش‌های مختلف ساختمان توزیع می شده است. علاوه بر آن به عنوان محلی خنک و آرام در تابستان‌ها مورد استفاده قرار گرفته همچنین این شوادان‌ها به خانه‌های همجوار راه داشته است و به این صورت ارتباط نزدیکی میان همسایه‌ها وجود داشته است.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

http://img.tebyan.net/big/1388/12/46244172190389215715514069132155109253111120.jpg (http://www.ayehayeentezar.com/bigimage.aspx?img=http://img.tebyan.net/big/1388/12/15912241471607161177321162182236311270163.jpg)
شیب موجود در سقف پلکانی که ارتباط حیاط با صحن شبستان را برقرار می‌کند نیز با مصالح آجری تزیین و به این وسیله از ریزش سنگ‌های بستر طبیعی زمین نیز جلوگیری می‌نموده‌اند. لازم به ذکر است حفر شوادان به دلیل استحام زیاد بستر طبیعی زمین در دزفول که از سنگ کنگلومرا است میسر شده است. گفتنی است کنگلومرا سنگی رسوبی است که وجود ذرات گل و آهک در لابه‌لای آن مانند ملات بسیار مستحکمی عمل نموده که این ذرات را به هم متصل می‌نماید. در دو طرف حیاط راه پله‌هایی با پله‌های بلند قرار دارد که ما را به طبقه اول ساختمان هدایت می‌کنند، در طبقه اول صفه‌هایی آجر فرش شده قرار دارد که در گذشته در فصولی که هوا مساعد بوده از آن به عنوان محلی برای استراحت و دور هم نشینی استفاده می‌شده است. در حال حاضر نیز با توجه به نزدیکی خانه تیز نو به ساحل زیبای رود دز و موقعیت خاص قرارگیری آن در شهر دزفول منظره‌ای چشم‌نواز و دل‌انگیز را در جلو دید بازدیدکنندگان به نمایش می‌گذارد.

دلیل نام‌گذاری این خانه تاریخی به اسم تیزنو نام مالک آن بوده است. در حال حاضر خانه تیزنو تغییر کاربری داده و به عنوان اداره میراث فرهنگی دزفول از آن استفاده می‌شود و یکی از جاذبه‌های گردشگری دزفول محسوب می‌شود. گردشگرانی که از دزفول دیدن می‌کنند می‌توانند لذت مهمانی جشن آجرها را در آن به نظاره بنشینند.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

نخستین مرکز خط و کتاب ایران


چغامیش شهری از دوران پیش از اختراع خط است و قدمت آن به حدود ?? قرن پیش از میلاد می رسد. چغامیش را باید نخستین مرکز در ایران دانست که خط و کتاب، اول بار در آنجا ظاهر شده است.
در پناه کوه زاگرس و حاشیه شمالی شوش تپه های میان رودخانه دز و کارون از یک تپه بزرگ و نسبتاً مرتفع و چند تپه کوچک تشکیل شده اند. این تپه ها روزگاری پوشیده از کوزه شکسته های فراوانی بود که پس از نخستین مطالعه و بررسی روشن شد از عهد پیش از خط باقی مانده اند.
این منطقه در جلگه ای که آبادی های شاه آباد در شمال، شلگهی در غرب، کهنک در شمال شرقی و دولتی و جلیعه در جنوب آن واقع اند و در میان دشتی وسیع و در ?? کیلومتری جنوب شرقی دزفول قرار دارد.
http://img.tebyan.net/big/1388/09/181169223108422351401541581621591071985019126.jpg

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

چغامیش شهری از دوران پیش از اختراع خط است و قدمت آن به حدود ?? قرن پیش از میلاد می رسد. چغامیش را باید نخستین مرکز در ایران دانست که خط و کتاب، اول بار در آنجا ظاهر شده است. امتیاز حفاری این تپه را هیأت مشترک باستان شناسان اعزامی از دانشگاه کالیفرنیا و مؤسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو به سرپرستی پروفسور پینهاوس دولوگاز به نام مؤسسه اورینال از ایران درخواست کرد. پس از وی دکتر هلن کانتور در سال های ???? تا ???? میلادی کاوش کرد. این دانشمندان ? بار و به تناوب در تپه های چغامیش به کاوش های باستان شناسی پرداختند. در میان اشیای مکشوفه، قدیمی ترین و جالب ترین سند دریانوردی را که به نوشته آنها ریشه فرهنگی آن به ? هزار سال قبل از میلاد برمی گردد کشف کرده و به جهانیان عرضه داشته اند. این مهر گلین، یک کشتی را با سرنشینانش نشان می دهد.
در این کشتی یک سردار پیروز ایرانی، بازگشته از جنگ، نشسته و اسیران زانوزده در جلوی او دیده می شوند همچنین در این مهر یک گاو نر و یک پرچم هلالی شکل هم دیده می شوند. نقش های برجسته پاسارگاد نمایانگر توانمندی دریایی ایرانیان و فرمانروایی ایشان برهفت دریاست. اما در ارتباط با سند دریایی ایرانیان که در چغامیش کشف شده باید گفت برخی از گویاترین کشفیات در چغامیش اثر مهرهای استوانه ای است. این مهر ها قطعات سنگی بودند که روی آنها تصاویری حک شده بود که با این وسیله روی ظروف و غیره علامت گذاری می کردند.
http://img.tebyan.net/big/1388/09/24510910919119617047886244182382401533999.jpg

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

یکی از این مهر ها پادشاهی را نشان می دهد که از جنگ برمی گردد که در قایقی نشسته و عده ای اسیر دست بسته در جلوی پاهای او افتاده اند. در یک دست فرمانده، گرز و در دست دیگرش ریسمانی است که با آن اسیران را نگاه داشته است. در این کشتی تصویر دریانوردی به چشم می خورد که یکی از آنها روی دماغه کشتی نشسته و شیئی شبیه علامت یا پرچمی را در دست دارد.
به اعتقاد پروفسور دولوگاز این تصویر نمایشگر یک جنگ دریایی است که به احتمال زیاد در رودخانه های داخلی روی داده. چند لوح گلی نیز با اشکالی از نقطه و خط فشرده کشف شده و عقیده بر این است که اینها تنها سیستم اعداد بود که به احتمال قوی برای مقاصد حسابداری به کار می رفته است. اما مشاهده گاو لوح روی این نقش گلی که یکی از جاشوها به مراقبت از آن می پردازد حاکی از آن است که فرمانده کشتی از راه دوری برمی گردد و نیز رسم همراه بردن حیوانات زنده در کشتی ها از زمان های گذشته میان دریانوردان ایرانی خلیج فارس معمول بوده است.
در میان چیزهای فراوان و مختلف دوران پیش از خط آنچه از همه پرمعناتر بود و ما را بهتر به چگونگی آن دوران آگاه کرد اثر مهرهای استوانه ای روی گل نرم بود. صحنه ها و موضوع هایی که صدها اثر مهر یافته شده در چغامیش را نشان می دهند بسیار تنوع دارد. در این نقش ها جانور، آدم و دیو هر کدام به فعالیتی سرگرم هستند و ساده ترین این طرح ها که تنها جانوران و گیاهان را نشان داده از هنر پیشرفته حکاکی روی سنگ حکایت می کند. حالت های اصلی جانوران با برجستگی های دقیق تجسم یافته است. اگر هنرمندان به طور کلی از واقعیت الهام می گرفته اند اسیر اوهام نمی شده اند. موجودات غیرواقعی مانند بز کوهی دوسر یا شیری که مانند آدم زانو زده آزادانه با دنیای واقعی درآمیخته است.
در آنها صحنه های فعالیت انسانی با واقع بینی ترسیم شده است. از جمله در آنها مردانی دیده می شوند که بز و گوسفندی را راهنمایی می کنند، قسمت های خالی صحنه عموماً با ظرف هایی پر شده که ظاهراً شبانان و ماست بندان به کار می برده اند، روی دو قطعه گل که اثر یک مهر منعکس است ? زن دیده می شود، یکی سمت راست نشسته نخ می ریسد و دیگری مشکی دو دهانه را می زند.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

بخش بزرگی از مهرهای چغامیش موضوع های نظامی را نشان می دهد. روی دیگر نمونه هایی از جنگ ها دیده شده است. روی یک اثر مهر چهره بزرگ تیراندازی دیده می شود که تجهیزات وی جزء به جزء پیداست. این صحنه که تا به امروز در هیچ کجا مانند ندارد گروهی مرد را نشان می دهد که با گام های فشرده راه می روند، گویا یک واحد نظامی آزموده و با انضباط است. همچنین در این تپه تعداد زیادی الواح گلی (شمارشی) و قطعات و ظروف و کاسه های سفالی مشهور به «لبه واریخته» که از سفالینه های شاخص دوره آغاز کتابت است به دست آمده است؛ سفال هایی که سخت صیقل یافته و اغلب این سفال ها با موضوع هایی نقاشی شده که به طرز شگفت انگیزی به نسبت آن زمان پیشرفته بوده است. سفال های دوران های بعدی با نقش های هندسی تزئین شده که تَنگ هم و با موتیف های مخصوص قلم خورده است.
مقدار زیادی سفال به ابعاد و شکل های مختلف از آنجا بیرون آمده است. از قوطی کوچک آرایشی گرفته تا خم های بزرگ ثابت که برای انبار کردن آذوقه به کار می رفته است که همه منعکس کننده شغل های اهالی و کارهای مربوط به محله های مختلف شهر است وچند شیئی کیشی که نشانه هایی از زندگانی مذهبی است.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

شيوند بهشتي پنهان

خوزستان با دارا بودن جاذبه‌هاي طبيعي، فرهنگي، تاريخي، باستاني و دفاع مقدس که درطول تاريخ نام‌هاي گوناگوني به خود گرفته است مرکز پايه‌گذاري و اساس حکومت‌هاي پرقدرت جهان (از جمله هخامنشيان و ساسانيان) بوده، سرزميني هموار در پاي کوه‌هاي سربه فلک کشيده زاگرس است که در دل خود دشت‌هاي سرسبز و وسيع، جنگل‌هاي انبوه تالاب‌هاي زيبا و بـين‌المللي را در کنار سواحل مواج و گرمي که به زيبايي و تنوع آب و هوايي آن مي‌افزايند، جاي داده است.
درميان اين همه توانمندي‌هاي طبيعي، فرهنگي و تاريخي تجربه سفر به منطقه‌اي سرسبز و خرم آن هم در استاني که همه آن را به هواي گرم، خورشيد سوزان و خفقان شرجي‌اش مي‌شناسند، تعجب‌انگيز و خالي از لطف نيست، منطقه‌اي روستايي به نام شيوند، بهشتي پنهان در پس آب‌هاي مواج درياچه سدکارون 3 که تاکنون بکر و دست نخورده باقي است.
http://img.tebyan.net/big/1388/08/246610010815317013916522420702526982162105.jpg

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

موقعيت روستاي شيوند
مجموعه روستاي شيوند که از سه روستاي بزرگ شيوند روستاي نوشيوند و پشت آسياب تشکيل شده، با پيوندي عميق با طبيعت اطراف و به تبعيت از شرايط فيزيوگرافي و توپوگرافي روي يالي مسطح به وجود آمده و در تقسيمات سياسي از توابع دهستان دنباله‌رود شمالي، بخش دهدز شهرستان ايذه است. اين مجموعه در ارتفاع ???? متري از سطح آب‌هاي آزاد در ?? کيلومتري جنـــوب غرب ايذه و در دل منطقه حفاظت‌شده منگشت و شالو واقع شده که رودخانه کارون از شـــرق آن مي‌گذرد. آبشار بلند و مرتفع روستاي شيوند نيز از دل کوه فاصله‌اي حدود ? کيلومتر را طي مي‌کند و به درياچه مي‌ريزد . همچنين سه روستاي بزرگ شيوند ميانکوهي و روستاهاي نوشيوند و پشت آسياب از نوع کوهپايه‌اي هستند که به فاصله يک کيلومتر از يکديگر و به شکل مثلث واقع‌ شده‌اند، به گونه‌اي که رودخانه شيوند از ميان سه روستا عبور مي‌کند.
http://img.tebyan.net/big/1388/08/102177126971672132551469019110922911613637167.jpg

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

قدمت روستا
در روستاي شيوند کاروانسرايي قديمي از دوره صفوي برجاي مانده که نشانگر قدمت طولاني روستاست. البته آثار قلعه‌اي مخروبه متعلق به هزاره‌هاي سوم و چهارم قبل از ميلاد که حاکي از تاريخ ديرينه و دوره حيات طولاني دراين منطقه است نيز در اين روستا به چشم مي‌خورد.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

آثار تاريخي
کاروانسراي عباسي و امامزاده محمد، سياه‌چال قديمي که زماني به عنوان زندان از آن استفاده مي‌شده و ?? متر عمق دارد همچنين وجود کتيبه‌هاي قديمي و آثار نقش برجسته از جمله آثار تاريخي اين منطقه است. آثار دهکده‌هايي قديمي و دو آسياب آبي که براي تبديل گندم به آرد از آنها استفاده مي‌کرده‌اند، از ديگر آثار تاريخي روستاي زيباي شيوند هستند.
http://img.tebyan.net/big/1388/08/6197104185139241051712824727110271013929.jpg

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

آداب و رسوم
زبان اهالي روستاي شيوند زبان فارسي با گويش لري بوده و يک همبستگي قومي و فاميلي بسيارقوي بين مردم اين منطقه وجود دارد. برگزاري مراسم اعياد ملي و مذهبي در ميان مردم روستاي شيوند اهميتي والا دارد. مراسم عروسي سنتي با آيين‌ها و رسوم خاص همراه با ترانه‌هاي محلي برگزار مي‌شود. موسيقي رايج در منطقه، بختياري است که همراه با سازهاي دهل و سرنا اجرا مي‌شود. انواع آوازهاي محلي و لالايي‌ها نيز دراين نوع موسيقي نواخته مي‌شود. هجراني و بارالها، دو مقام اصيل بختياري است که توسط نوازندگان محلي خوانده مي‌شود. مراسم عزاداري ماه محرم نيز در روزهاي تاسوعا و عاشورا برگزار مي‌شود. از جمله مراسم ويژه اين روستا، سلام به گياه است که در عيد نوروز و به نشانه سرسبزي و سرزندگي توسط مردم روستا صورت مي‌گيرد. در روستاي شيوند انواع بازي‌ها و ورزش‌هاي محلي رواج دارد از جمله اين ورزش‌ها و بــــازي‌ها مي‌توان به بازي الاختو، کلاه و ران و گوبازي چولکي، چوب بازي، تل تل، نجاتي و کل کل برد اشاره کرد. پوشاک مردم روستا، لباس محلي لري بختياري است. مردان روستا از کلاهي سياه و نمدين، شلوار چيت سياه گشاد و پاپوشي از نوع گيوه و چوخا استفاده مي‌کنند. زنان روستا شلوار گشاد، دامن چاک دار، نوعي جليقه و چادر بلند که در زيرگلو سنجاق مي‌شود، برتن مي‌کنند. دختران جوان روستا از پارچه‌هايي با رنگ شاد و زنان ميانسال و مسن، معمولاً از رنگ سورمه‌اي و آبي تيره استفاده مي‌کنند.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

http://img.tebyan.net/big/1388/08/12923921723032142121822411003011117341180197.jpg
گردشگري
بنا بر شرايط حاکم بر روستا از آغاز بهار تا چهارمين ماه سال مي‌توان از ظرفيت‌‌هاي گردشگري منطقه از جمله آبشار بلند شيوند، کوهنوردي و بازديد از آثارتاريخي منطقه استفاده کرد. آب اين آبشار از ارتفاع ?? متري سرازير مي‌شود و درطول روستا تا درياچه جريان دارد به طوري که علاوه بر سيراب کردن باغها و شاليزارهاي روستا مي‌توان براي رفع تشنگي از آن نوشيد. روستـــاي شيوند به لحاظ واقع شدن در انتهاي درياچه سدکـــارون ? و برخورداري از اکوسيستم طبيعي و چــشم‌انداز بسيارزيبا همه ساله پذيراي گردشگران و علاقه‌مندان به محيط طبيعي بوده و هست.
به اين منطقه از آنجا بهشتي پنهان مي‌گويند که در منطقه گرمسيري قرار دارد اما در طول سال جزو مناطق خوش آب‌وهوا به خصوص براي خوزستاني‌هاست.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

زیگورات چغازنبیل

شهر چغازنبیل
محدوده‌ی حکومت ایلامی‌ها خوزستان، لرستان، پشت‌کوه و کوه‌های بختیاری بود که از غرب به دجله، از شرق به قسمتی از پارس، از شمال به راه بابل و همدان و از جنوب به خلیج فارس محدود می‌شد و پایتخت آن شهر باستانی شوش بود.
http://img.tebyan.net/big/1388/08/15316520378245140818151410661516261251.jpg (http://www.ayehayeentezar.com/bigimage.aspx?img=http://img.tebyan.net/big/1388/08/20444721319916515511720601622221249792.jpg)
با به حکومت رسیدن اونتاش نپیریشا (Untash Napirisha) در قرن 13 قبل از میلاد (1340–1300 قبل از میلاد)، چغازنبیل به عنوان پایتخت مذهبی و سیاسی ایلامی‌ها در نزدیکی رود دز ساخته شد و دوراونتاش (Dur Untash) نامیده شد. دوراونتاش به معنای قلعه‌ی اونتاش است. در بعضی از متون به خط میخی این شهر ال‌اونتاش (Ul Untash) ذکر شده که به معنی شهر اونتاش است.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

http://img.tebyan.net/big/1388/08/3624460169218881292172452301622371521627234.jpg (http://www.ayehayeentezar.com/bigimage.aspx?img=http://img.tebyan.net/big/1388/08/162135182206502075236193158165345543216104.jpg)
این شهر از سه حصار تودرتوی خشتی تشکیل شده و دروازه‌ی اصلی آن بر روی حصار بزرگ در ضلع شرقی قرار دارد. در حد فاصل حصار اول و دوم کاخ‌های شاهی و آرامگاه‌های سلاطین ایلام قرار دارند. در بین حصار دوم و سوم بقایای تصفیه‌خانه‌ی آب دیده می‌شود که جزو قدیمی‌ترین تأسیسات آب‌رسانی به شمار می‌رود. آب آن از رودخانه‌ی کرخه در فاصله‌ی چهل و پنج کیلومتری از طریق کانالی تأمین می‌شد. در مرکز حصار سوم معبد اصلی (زیگورات) قرار دارد.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

چُغازَنبیل
نیایشگاهی است باستانی که در زمان ایلامیها ساخته شده است. چغازنبیل بخش به‌جا مانده از شهر دوراونتش است. این سازه در 1979 در فهرست میراث جهانی یونسکو جای ‌گرفت. این نیایشگاه توسط اونتاش گال (پیرامون 1250 پ.م.)، پادشاه بزرگ عیلام، و برای ستایش ایزد اینشوشیناک، نگهبان شهر شوش، ساخته شده است.
مکان جغرافیایی زیگورات (معبد هرمی شکل چند طبقه) چغازنبیل در 45 کیلومتری جنوب شهر شوش در نزدیکی منطقه باستانی هفت تپه می باشد . ( در محور اصلی شوش به اهواز ) بلندی آغازین آن 52 متر و 5 طبقه بوده است. امروزه ارتفاع آن 25 متر و تنها 2طبقه و نیم از آن باقی مانده است. «چغازنبیل» که نام باستانی این بنا بشمار می‌آید، واژه‌ای محلی و مرکب از دو واژه چُغا (به معنای تپه در زبان لری) و زنبیل است که اشاره ای است به مکان معبد که سابقا تپه بوده و آن را به زنبیل واژگون تشبیه می‌کردند. این مکان نزد باستانشناسان به دور-اونتَش معروف است که به معنای دژِ اونتش است. اونتاش گال پادشاه عیلامی است که دستور ساخت این شهر مذهبی را داده است. بنای چغازنبیل در میانه این شهر واقع شده است و مرتفع‌ترین بخش آن است.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

بلندی آغازین این بنا 52متر در قالب5 طبقه بوده است. امروزه ارتفاع آن 25 متر و تنها دو طبقه و نیم از آن باقی مانده است. مسیر دستیابی به چغازنبیل از طریق جاده اهواز به شوش است اما مکان آن دقیقاً بین شوشتر و شوش وجنوب شهر دزفول در کناره رود دز قرار دارد و این خود حکایت از این دارد که در زمان ایجاد زیگورات شهرهای دزفول (روناش) و شوش و شوشتر هر سه وجود داشته اند. این نیایشگاه توسط اونتاش ناپیریش (حدود 1250 پ.م.)، پادشاه بزرگ عیلام، و برای ستایش ایزد اینشوشیناک، الهه نگهبان شهر شوش، ساخته شده است. و در حمله سپاه خونریز آشور بانیپال به همراه تمدن عیلامی ویران گردید.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

قرنهای متمادی این بنا در زیر خاک به شکل زنبیلی واژگون مدفون بود تا اینکه به دست رومن گیرشمن فرانسوی در زمان پهلوی دوم از آن خاکبرداری گردید. گرچه خاکبرداری از این بنای محدب متقارن واقع شده در دل دشت صاف موجب تکمیل دانش دنیا نسبت به پیشینه باستانی ایرانیان گردید اما پس از گذشت حدود 50 سال از این کشف، دست عوامل فرساینده طبیعی و بی دفاع گذاشتن این بما در برابر آنها آسیبهای فراوانی را به این بنای خشتی - گلی وارد کرده و خصوصا باقیمانده طبقات بالایی را نیز دچار فرسایش شدید کرده است

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

سفر به شهری باستانی

ایذه شهری است در شمال شرق استان خوزستان و در حدود 200 کیلومتری شرق اهواز. ایذه در میان کوه‌های بخش مرکزی رشته کوه زاگرس و در ارتفاع 763 متر از سطح دریا واقع شده و هوایی تقریبا" ملایم دارد که در کوه‌های اطراف، رو به سردی می‌رود. جمعیت شهر حدود 110 هزار نفر است که اکثرا" ازقوم بختیاری هستند. شهر دارای خیابانهای مرکزی و مراکز خرید است و امکانات پذیرایی خوبی دارد. تاکسی‌های شهری و دفاتر اتومبیل کرایه، رفت و آمد در شهر را آسان می‌کنند . فصل مناسب برای بازدید، قبل از پایان اردیبهشت و بعد از اول آبان است

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

پیشینه تاریخی
بر اساس نگاره ها و سنگ نوشته های کشف ‌شده در اطراف شهر ایذه، نام باستانی این شهر، «‌آیاپیر‌» بوده است. تا قبل از انجام شدن اکتشافات باستان شناسی روی منطقه «تپه ملیان» (غرب مرودشت در فارس) و اثبات اینکه شهر باستانی «انشان»، پایتخت کوهستانی عیلامیان، در محل تپه ملیان واقع شده بوده، بسیاری از مردم، ایذه را انشان (‌یا به صورت «آنزان») می‌خواندند.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

موقعیت آیاپیر باستانی
موقعیت آیاپیر باستانی در سر راه جاده اصلی تجاری از مرکز ایران به دشت خوزستان و شوش، به آن اهمیت اقتصادی و سیاسی خاصی می‌داده. به همین دلیل است که اطراف ایذه امروز، چندین اثر باستانی و نقش عیلامی وجود دارد که باعث جلب گردشگران و باستانشناسان شده است. اصلی‌ترین این نگاره ها و سنگ نوشته ها در زمان حکومت یک پادشاه محلی به نام «هانی» نقش شده که در دوران نوعیلامی و زمان سلطنت «شوتروک-ناخونته دوم» (698-717 پ م) بر آیاپیر حکومت می‌کرده. این دوران، یکی از پر فراز و نشیب‌ترین دوران‌های حکومت عیلامی نو بوده است که در آن، پادشاهان عیلام بعد از قرن‌ها زندگی در زیر یوغ آشور و بابل، سعی در مستحکم کردن پایه های استقلال خود داشتند. به نظر می‌آید که هانی در آرام کردن کوهستان‌ها و تحت اختیار درآوردن آنها زیر حکومت شوتروک-ناخونته، اهمیت خاصی داشته است.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

نگاره ها و سنگ نوشته های نیایشگاه نارسینا در کول فرح
نقشهای هانی در این منطقه بسیار با نقشهای سلطنتی عیلام میانه شبیه هستند و کاملا" مشخص است که منظور هانی، نشان دادن نفوذ و اختیار کامل خود در قلمرو جدیدش بوده است. بزرگترین مجموعه نقشها در شرق ایذه و در نزدیکی روستای «کوله فرح» واقع شده است. این مجموعه شامل یک نگاره و سنگ نوشته به خط و زبان عیلامی نو و نقش خود هانی است که در آن، هانی از فتوحاتش در کنار رود کارون برای آرام کردن شورشیان و از وفاداری خود به شوتروک-ناخونته، حکایت می‌کند.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

در جهت دیگر مجموعه، چند نقش در اطراف یک تخته‌سنگ بزرگ کنده شده‌اند که نشان‌دهنده مراسم قربانی از طرف هانی و روحانی بزرگ دربارش هستند. یک نقش در سنگی کوچکتر، درباریان عیلامی را نشان می‌دهد و تخته‌سنگ بزرگی از طرف رومن گیرشمن، باستانشناس فرانسوی، به عنوان سنگ قربانگاه شناخته شده است.
دو نقش دیگر، یکی کنده شده بر روی کوه، نشان‌دهنده یک مراسم جشن است که در آن، پادشاه در بالای نقش روی یک تخت جلوس کرده و بقیه مردم به صورت ردیف در پایین نقش شده‌اند. سبک این نقش و موقعیت قرارگرفتنش می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که به دورانی قبل از هانی، شاید دوران عیلامی میانه، تعلق دارد.
آخرین نقش، نیم- مجسمه ایست به اندازه واقعی که بر روی یک طرف یک تخت سنگ کنده شده و احتمالا" نشان‌دهنده هانی و وزیرش است.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

نگاره ها و سنگ نوشته های نیایشگاه تاریشاه یا «اشکفت سلمان»
مجموعه مهم دیگر، نگاره ها و سنگ نوشته های نیایشگاه تاریشاه یا «اشکفت سلمان» (اشکفت به معنی شکاف، غار) در جنوب غربی شهر است. این مجموعه در کنار یک شکاف کوه به وسیله شوترورو، وزیر هانی، بوجود آمده است.
یک نگاره که در آن هانی به ذکر اینکه نقش‌ها به دستور شوترورو کنده شده‌اند و در آن از خدایان مختلف کمک خواسته می‌شود، مهم‌ترین این نقش‌ها است.
http://img.tebyan.net/big/1388/07/9820019618721657816412268502301571022797.jpg
نیم‌تنه یک مرد به سبک عیلامی میانه در کنار این نگاره و سنگ نوشته ، جلب نظر می‌کند. سر این نقش تخریب شده و نگاره نیز در اثر ضربات گلوله و خرابکاری‌های بازدیدکنندگان (نظیر نوشتن نام خود!!) تا حدی تخریب شده است.
دو نقش دیگر که یکی نشان‌دهنده شوترورو و خانواده‌اش است و دیگری هانی و همسرش هوهین را نشان می‌دهد، همه رو به مرکز اشکفت نگاه می‌کنند که نشان‌دهنده قداست منطقه اشکفت از زمان‌های باستانی است و حتی امروزه نیز در بین مردم محلی مقدس است.آثاری از عصر اسلامی (سده 6 هجری) در جوار غار باستانی اشکفت(نیایشگاه تاریشا) قرار دارد .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

نگاره های اشکانی در خونگ اژدر
نقش‌های مختلف دیگری نیز در اطراف ایذه وجود دارند که اکثرا" تکرار نگاره ها و سنگ نوشته ها کول فرح هستند و از سوی هانی کنده شده‌اند. اما در منطقه «خُنگ اژدر»، در روی یک تخته‌سنگ، دو نقش دیگر جلب نظر می‌کنند. در یک‌طرف این سنگ، نقش کوچکی از دوران عیلامی، نشان‌دهنده چهار پیکره کوچک است که سبک آنها به نظر عیلامی میانه می‌آید
در روی دیگر این سنگ، نقشی از چهار مرد در لباسهای پارتی و یک مرد سوار اسب، نشان‌دهنده اهمیت منطقه در زمان اشکانیان و حکومت دست‌نشانده آنها در منطقه، سلطنت الیمائید، است. متاسفانه کتیبه‌ای در اطراف این نقش وجود ندارد و نمی‌توان دقیقا" تاریخ آنرا مشخص کرد، اما از سبک نقش می‌توان آنرا به نیمه دوم حکومت اشکانی و شاید قرن اول میلادی نسبت داد.
http://img.tebyan.net/big/1388/07/68214153246721711546116165108683825250.jpg

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

قلعه اتابکان (كاروانسرا) یا «طاق طویله»
در دوران اسلامی، ایذه به عنوان پایتخت اتابکان لر بزرگ انتخاب شد و بعد از حمله مغول، مرکز محلی حکومت مغولان. خرابه‌های بنایی از دوران ایلخانی که به نام: قلعه اتابکان یا«طاق طویله» شناخته می‌شود اکنون در مرکز شهر وجود دارد.
به‌طور خلاصه، در کنار 60 دیدنگاه باستانی و 41 نیایشگاه و قبور امام زاده و 100چشم انداز زیبای گردشگری و و نگاره ها و سنگ نوشته های عیلامی، اسلامی ایذه، به علاوه محبت و خونگرمی مردم محلی و افتخارشان به آثار باستانی شهر، ایذه را به مقصدی دلخواه برای یک مسافرت خوب ، تبدیل می‌کند.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

دزفول شهری با زبان آجری


http://img.tebyan.net/big/1388/04/192142231317023815429217223624610828214203.jpg
ساختمانها و بناهای تاریخی ، برجها و باروها ، قصرها ، خانه ها ، معبدها و مسجدها ، معابر و بازارها ، نگاره های سنگی ، چوبها و خشتهای گلی منقش به طرح های پر رمز و راز و....همه و همه زبان حال مردمانی است كه پیش از من و شما در این سرا زیسته اند؛ آن چیزهایی كه امروز ، به اعتبار آنها به دنبال احیا و تثبیت هویت ملی و روح خود باوری در میان مردم و بویژه جوانان این مرز وبوم هستیم . میراثی كه خیلی بیش از این حرف برای گفتن دارد و می تواند برای ما مسبب خیر و بركت باشد .
همه اینها را گفتم ، اما یك چیزی در ذهنم ساز مخالف می زند و من را نگران میكند: اصلا اهمیت این همه خشت وگل وسنگ وآهن ورنگ در چیست ؟
چه چیزی در اینهاست كه میتواند تا این اندازه مایه فخر و مباهات باشد ؟ اصلا انسانهای پانصد یا هزار سال پیش خیلی كار شاقی نكرده اند كه مثلا فلان بنا را ساخته اند ! درست مثل امروز كه از شنیدن هیچ خبری تعجب نمی كنیم ! نباید دیدن و فهمیدن ماهیت این آثار هم چندان ما را به شگفتی وا دارد . شاید این سوالها و ابهامات و تردیدها برا ی خیلی از شما خوانندگان عزیز نیز پیش آمده باشد اما من فكر می كنم پاسخ این سوال ها را یافته ام:
سرعت وحجم پیشرفت علم وتكنو لوژی در دو قرن اخیر آنچنان بوده و هست كه شاید بتوان گفت به اندازه ی تمام دستاورد های بشر در قرون پیش است( كه ابتدا باید گفت: این قضیه در مورد ایران بر عكس است !) ؛چنان كه وقتی می گویند فلان بنا یا صنعت و یا هنر مربوط به مثلاً:پانصد یا هزار سال پیش است،خیلی متعجب نمی شویم.چرا كه درك عظمت این مسائل برای ما كه هم اكنون در قرنی زندگی می كنیم كه بشر از لحاظ ابزاری بسیار مجهز شد، دشوار است و كمتر می توانیم به اعجاز،نبوغ،فراست و درك و عشق و هنر والای خالقین آن آثار پی ببریم.تا بدانجا كه شاید این یادگارها را پیش پا افتاده قلمداد كنیم.اما با نگاهی ژرف تر و قدری تأمل و تعمق و با اندكی مطالعه در تاریخ بویژه از لحاظ علمی وهنری و سر در آوردن از تكنیك ها و علوم فنی ،مهندسی و معماری و همچنین محدودیت ارتباطات و تبادل فكری و علمی در آن روز گاران ،محققاً به شگرفی و دشواری كار پی خواهیم برد.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

ترجمان زبان آجری
آجر واژه ای است بابلی وسنگی است ساختگی و دگرگون شده كه از پختن خشت بدست می آید كه ساختن آن ها را به سومری ها و بابلی ها نسبت داده اند.«آرتورپوپ» می گوید:خشت و آجر جدید چهار گوش كه اطرافش مسطح است و در قالب زده می شود

در هزاره چهارم ق.م آشكار شد و ظاهراً این نو آوری از ابداعات ایرانیان بوده است. ایرانیان كه در طول هزارها با كاربرد آجر در بخش هایی از بنا آشنایی یافته بودند با رشد روز افزون جمعیت و گسترش شهر نشینی و ایجاد شهرهای تازه ،آجر را به عنوان عمده ترین مسائل با توجه به محدودیت استفاده از چوب در ناحیه هایی از این سرزمین و مشكل كاربرد سنگ به دلیل انتقال حرارت و با توجه به باصرفه بودن و خوش دست بودن و قابلیت بالای اجرا و به كارگیری آجر در تمامی بخش های بنا بویژه كارایی فراوان در بر پا كردن پوشش های وسیع و بلند در كار بنایی و هنر معماری در ناحیه های گسترده ای از ایران مورد توجه قرار دادند.
http://img.tebyan.net/big/1388/04/11119394211163602301964112235242491042230.jpg
اولین نمونه ی آجر كاری كه تا كنون مشاهده شده از دوران آل بویه و متعلق به ستون های شبستان مسجد جامع اصفهان و یا مسجد «جورجیو» می باشد.
در دوران سلجوقیان با فراهم آمدن موجبات سیاسی و امكانات گسترده اقتصادی هنر آجركاری در خلق آثار شكوهمند معماری ایرانی نقش اساسی بر عهده می گیرد .از دوران جانشینان تیمور به بعد كار تراش دادن و آبساب كردن آجر و همچنین ساختن نما های دروغین مورد توجه قرار گرفت.این روند در دوران صفویه به تكامل خود رسید و تا عصر زندیه و قاجاریه ادامه یافت. گستردگی استفاده از آجر در بنا،در ناحیه هایی با شرایط طبیعی و آب وهوای مختلف،شیوه های متفاوتی را بوجود آورد كه یكی از این شیوه ها«خوون چینی» است كه در دوره ی صفویه توسعه فراوان یافته وخاص بنا های دزفول وشوشتر است.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

قدیمیترین ابعاد و اندازه ی آجر در شهر دزفول متعلق است به آجرهای پل باستانی ساسانی كه به شاپور اول منسوب است. بعد از پل قدیمی ترین بنای آجری بجا مانده مربوط است به مقبره ی شیخ اسماعیل قصری، متوفیه سال 555 ه.ق ، كه این بنا در مجاورت بازار دزفول قرار دارد و قدیمی ترین قسمت آن،برج فرسوده ای است كه متعلق به حصار قدیمی شهر است.آجر های این برج مربع شكل اند با ابعاد (30*30 وضخامتcm 6 ).با گذشت سال ها و نهایتاً در دوره ی صفویه ،ابعاد آجر به 5/18*5/18 وضخامت cm5 / 3 تقلیل پیدا می كند. آن چه در این بررسی قابل توجه است ،تناسبی است كه ابعاد نهایی آجر دزفول در طی تكاملی بیش از سه هزارساله بدان رسیده است.به گونه ای كه در تركیب قادر است بیش از 150 نقش خوون ایجاد كند. این تناسب بدین معنی است كه اگر آجری با این ابعاد خرد شود می تواند به بهترین شكل ممكن نقش آفرینی كند واگر رگ چین استفاده شود چشم نواز ترین رگ چین آجر را خلق خواهد كرد.اما اگر ابعاد آجر امروز خرد شود نمی تواند جهت نما سازی بكار رود و قدرت تركیب نخواهد داشت
http://img.tebyan.net/big/1388/04/76161802019848201214129876512119824230189.jpg

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

معماری دزفول از دو جهت قابل بررسی است:
1- كاربرد خاص ومنحصر به فرد آجر در بنا ها.
2- ویژگی های خاص معماری و چگونگی شكل گیری بافت شهری.
كه در این مجال تنها به مقوله ی اول و آن هم شرح و معرفی یكی از وجوه و جلوه های خاص تزئینی معماری دزفول خواهیم پرداخت.پس باید بگوییم كه مورد اول خود شامل 2 بخش زیر است:
1- كاربرد كالبدی(استحكامی) آجر:تمام اصول مهندسی و علمی در حفظ استحكام بنا رعایت شده كه این كار با استفاده ی مناسب از تعداد و شكل تركیبی و احیاناً خرد كردن آجر ها اعمال شده است.
2- كاربرد تزئینی: شامل گره كاری،فریز، گره كاری و خوون چینی.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

خوون چینی »
كاربرد تزئین آجر است و از ضخامت آن در ایجاد انواع گره های تزئینی در پیشانی نما استفاده می نمایند . در مرحله ای كه عملیات استحكامی بنا تكمیل می شود وجرزهای اصلی اتاق ها زده می شود ، قسمت های ارزشمندی از ساختمان مانند : ورودی ها و نما های داخلی حیاط و در بعضی موارد نما های بیرونی تزئین می گردد.اما اساس كار خوون چینی تقسیماتی است كه تا مرحله ی? در مورد این نوع آجر انجام می گیرد و این تقسیمات دقیقاً به گونه ای است كه امكان ایجاد هر طرح و نوشته ای را در چیدمان می دهد و اندازه گیری ها و فاصله ها و چینش ها دقیقاً قابل طراحی بر روی كاغذ وایجاد نقشه است ، كه این خود از وجود اصول هنری و مهندسی آگاهانه حكایت دارد و نه كاری از روی تفنن و اتفاقی !
و اینجاست كه به رمز تكامل ابعاد این نوع از آجر پی میبریم . جالب تر این كه این چینش ها به گونه ای است كه با تابش نور خورشید بدانها، ایجاد سایه روشن هایی می كند كه زیبایی كار را دو چندان می نمایند .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

آبشار شوی دزفول , بزرگترین آبشار خاورمیانه


آبشار شوی یکی از بزرگترین و زیباترین آبشارهای ایران در رشته کوههای زاگرس است که در دهستانی به نام شوی از توابع شهرستان دزفول قرار دارد. این آبشار در نزدیکی مرز استان خوزستان و استان لرستان قرار دارد و هر دو آن را از جاذبه های گردشگری استان خود می دانند , در صورتی که موقعیت قرار گیری این آبشار نسبت به دهستان شوی دزفول و نیز ذكر قرارگیری این آبشاردر دزفول درجلد ششم از جغرافیای ایران ، قرار گیری آن در استان خوزستان را محرز می کند . گفته می شود که ارتفاع این آبشار در حدود 85 متر و عرض آن نیز 70 متر است.
http://img.tebyan.net/big/1388/04/2091428369013511823217336231454013220.jpg
این آبشار در بهار دارای طبیعتی سرسبز و بسیار زیباست این آبشار در دره ای بین کوه چهل و یک و سالن کوه قرار دارد همچنین منطقه گرپه در آن نزدیکی است
برای رسیدن به آبشار شوی دو مسیر وجود دارد : مسیر اول از سمت منطقه سردشت دزفول و پیر چل و مسیر دوم از طریق ایستگاه راه آهن تله زنگ شهرستان اندیمشک می باشد در نزدیکی این آبشار, آبشار بزرگ دیگری وجود دارد که گاه از آن به آبشار دوم شوی یاد می شود که به دلیل عمق مناسب نسبت به آبشار اصلی و بی خطر بودن آن جای مناسبی برای شنا است .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

بهترین زمان برای رفتن به شوی
به دلیل اینکه شوی در حد فاصل لرستان و خوزستان قرار گرفته است دراواخر بها ر و تابستان هوای گرمی دارد ولی در ارتفاعات و در پای آبشار هوا خنک وسرد است ولی چون چندین ساعت تا رسیدن به محل آبشار پیاده روی لازم است و ین مسیر در میانه روز هوای گرمی دارد بنا براین بهترین زمان برای رفتن به شوی همان ابتدای بهار و ایام عید است ضمن اینکه در این موقع از سال این منطقه بسیار سرسبز و زیباست. یکی از خصوصیات آبشار شوی این است که تا چند صد متری آبشار هیچ نشان و خبری از آبشار نیست وبعد از عبور از یک پیچ در منطقه ای کوهستانی با شیبهای تند و پرتگاههای فراوان به یکباره از پیچی عبور می كنید و آبشاری فوق العاده زیبا و با شكوه را در برابر خود می بینید و این هم شاید یكی دیگر از چشم بندی های طبیعت است كه شكوه خود را به یكباره به نمایش می گذارد . نسیم خنكی كه از سمت آبشار می وزد و اولین عكس هایی كه به یادگار از این آبشار می گیرید تمامی خستگی راه را از تن شما می گیرد.
http://img.tebyan.net/big/1388/04/24116571281791028522219112690252451272215.jpg

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

بکر ماندن منطقه شوی
شاید یکی از دلایل عمده که باعث شده است آبشار شوی بکر و دست نخورده باقی بماند سختی مسیرراه آن است زیرا اولا این محل جاده اتومبیل رو ندارد وفقط از طریق قطار یا جاده های کوهستانی از شمال خوزستان باید به این منطقه رفت ثانیا خود مسیر هم طولانی است وتنها باید پیاده یا حد اکثر با قاطر پیموده شود وجود پرتگاههای صخره ای در بخشی از مسیر راه همه از عواملی است که باعث شده تعداد کمی بتوانند به این محل بروند و همچنان پاک و نسبتا تمیز باقی بماند .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

نام های ایذه در تاریخ

http://img.tebyan.net/big/1387/04/20080628113514789_o5yo3p.jpg (http://www.ayehayeentezar.com/bigimage.aspx?img=http://img.tebyan.net/big/1387/04/20080628113514962_o5yo3p.jpg)
تاریخ و گذشته هر دیاری ، شناسنامه آن سرزمین بوده كه سابقه و قدمت آن دیار را نشان می دهد و با مراجعه به تاریخ هر سرزمین می توان دگرگونی ها و سیر تكامل و یا تنزل آن سرزمین را مشخص كرد.اصولا تغییر و تحول در هر جامعه ای، چه به گونه ای آرام و نامحسوس و چه به صورت ناگهانی و محسوس اتفاق می افتد و جامعه زنده جامعه ای است متحول و پویا، و جامعه ای كه تغییری نداشته باشد و در حالت ركود و ایستایی باشد جامعه ی زنده ایی نیست.
تاریخ ایذه نیز در گذر زمان از این قاعده تاریخی به دور نبوده است و فراز و نشیب های فراوانی به خود دیده است كه این دگرگونی ها نام این شهرستان را نیز دستخوش تغییر قرار داده است و در ازمنه مختلف نام های گوناگون به خود گرفته است كه در اینجا به ذكر این اسامی و وجه تسمیه آن ها می پردازیم:

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

- ایدیده یا ایدیذ عیلامی
با توجه به اینكه تمدن عیلام در منطقه كوهستانی فعلی بختیاری قرار داشته است و شهر ایدیده از شهرهای مهم آن بوده است و ایدیذه به معنای شهر كنار آب آمده است و به دلیل قرار گرفتن ایذه كنونی در كنار تالاب شط (منگر) می توان گفت كه ایدیده همان ایذه كنونی بوده است. شباهت میان حروف ایدیده با حروف ایذه نیز می تواند دلیل براین مدعا باشد.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

اوجا یا هوجا
اوجا یا هوجا كه یونانیان این شهر را به این اسم می خوانند و مردم آنجا را اوجیا می گفتند .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

ایاپیر یا اجاپیر
ایاپیر یا اجاپیركه از اسامی باستانی این شهر می باشد و در كتیبه های اشكفت سلمان نام ایذه آیاپیر یا آجاپیر آمده است

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

آنزان یا آنشان
http://img.tebyan.net/big/1387/04/71429056652610119197142237193218188251131.jpg (http://www.ayehayeentezar.com/bigimage.aspx?img=http://img.tebyan.net/big/1387/04/2351171687510226206177892387617219816615285.jpg)
آنزان یا آنشان به معنی دارنده فرآسمانی كه این نام از نظر زمانی قبل از آن است كه یونانیان این شهر را اوجا یا هوجا بخوانند.
از متون تاریخی چنین برمی آید كه انشان یا انزان یكی از ایالت های مهم دولت عیلام بوده است و با توجه به گفته های یاقوت حمودی در معجم البلدان می توان به این نتیجه رسید كه آنزان بر همین منطقه اطلاق می شده است زیرا این شهر در روزگار باستان از نواحی آباد بوده و اهمیتی بسزا داشته است و به همین دلیل آنزان كه نام این شهر بوده است برتمام ایالت اطلاق شده است.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

ایزج
اكثر مورخین در آثار خود این شهر را با نام ایزج ذكر كرده اند چنانكه ابن حوقل در صوره الارض ابودلف در سفرنامه، مقدسی در احسن التقاسیم حمدالله مستوفی در نزهه القلوب از این شهر با نام ایزج یاد كرده اند.
اصطخری در مسالك و الممالك از ایزج اسم برده و این شهر را جزو خوزستان دانسته است و قزوینی در آثار البلاد به ایزج اشاره نموده و حدود جفرافیایی و آثار تاریخی آن را ذكر نموده است. طبری در تاریخ الرسل و الملوك و ابن ایثر در تاریخ كامل این شهر را با نام ایزج ذكر نموده اند.
مولف معجم البلدان نیز از عظمت منطقه بختیاری در روزگار سلوكیان سخن گفته و معتقد است كه یونانی ها در این خاك آبادی هایی ساخته بودند .
در دوره ساسانیان از احداث و توسعه راه ها در منطقه سخن به میان آمده است. عده ای از مورخین برخی ایل راه های فعلی بختیاری را یادگار آن دوران دانسته اند.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

این منطقه مانند دیگر نقاط ایران تا اواخر قرن سوم هجری زیر نظر خلفا اداره می شد اما در قرن چهارم هجری وضع به تدریج دگرگون شد و مردم ایران در گوشه و كنار قیام كردند و خود را از سلطه خلفا رهانیدند و در این قرن آل زیار كه بر قسمت جنوبی و جنوب غربی ایران حاكم شدند كه منطقه بختیاری را نیز شامل می شد .
عده ای معتقدند كه نام ایزج از كلمه آنزان در دوره عیلامیان گرفته شده كه در كثرت استعمال به ایزج تبدیل گردیده است.یعنی آنزان زمان عیلام بعد اینزان و سپس اینزه و بعد از مدتی ایزج نامیده شده بود.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

موزه هفت تپه

http://img.tebyan.net/big/1387/02/10616818621525321677218747124025521881.jpg (http://www.ayehayeentezar.com/bigimage.aspx?img=http://img.tebyan.net/big/1387/02/181348778220618183244116148144219118250231.jpg)
درفصل دوم حفاري هفت تپه با توجه به كثرت واهميت آثار به دست آمده نياز به ساخت موزه اي محلي در جوار محوطه تاريخي كه كاركرد اين مركز پژوهشي را داشته باشد مطرح شد.به اين ترتيب عمليات ساختماني موزه اي در يك طبقه در بهار سال 1349 آغاز شد وبا اتمام عمليات موزه درارديبهشت ماه سال 1352 افتتاح گرديد.
باشروع جنگ تحميلي در سال 1359 اين موزه تعطيل گرديدوبخشي از اشياي آن به تهران انتقال يافت.باشروع فعاليت پروژه هفت تپه وپس از انجام تعميرات موزه در اسفندماه سال 1380 بعنوان موزه ونمايشگاه آثار مطالعاتي پروژه هاي هفت تپه وچغازنبيل بازگشايي مجدد گرديد.ساختمان موزه مجهز به سالن هاي نمايشگاهي وكتابخانه وآزمايشگاه ومركز كامپيوتر وسالن ترسيم سفال وانبار اشيا وكارگاه مرمت ولابراتوار عكاسي مي باشد.
موزه به جز ايام تعطيل از ساعت 5/8 تا 4 بعد از ظهر باز مي باشد .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

اشياي مكشوفه از هفت تپه


گل نوشته ها:
http://img.tebyan.net/big/1387/02/128239622771701751416621392108134380223.jpg (http://www.ayehayeentezar.com/bigimage.aspx?img=http://img.tebyan.net/big/1387/02/92195195142220137202851131247216223487170.jpg)
كاوشهاي باستانشناسي هفت تپه از نظر كشف متون كتيبه دار يكي از حفاري هاي نادري است كه در كشور ما انجام شده است .حفاري هاي هفت تپه تا كنون چند كتيبه سنگي بزرگ متجاوز از هزاران گل نوشته را ته خط ميخي وزبان اكدي عرضه نموده است.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

مهرها واثر مهرها:
مهرهاي مكشوفه ازهفت تپه به صورت مسطح يااستوانه اي واز مواد مختلفي چون سنگ وگل پخته وبدل چيني ساخته شده اند.اثر مهرها داراي نقوش مختلف وباصحنه هايي همچون پيش كشي هدايا به خدايان ونيايش وغيره بوده وبيشتر برروي پوشش گلي زده مي شدند كه براي مسدود كردن دهانه محفظها يا تنگهاي سفالي بكار مي رفته است .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

ظروف سفالين:
http://img.tebyan.net/big/1387/02/168139931341547415621124138195423519914152.jpg (http://www.ayehayeentezar.com/bigimage.aspx?img=http://img.tebyan.net/big/1387/02/110481174195455073941492017561652782.jpg)
اين ظروف به صورت ساده ويا منقوش ودر اشكال مختلفي همچون :كوزه هاي كف گردونوك تيز_ساغرهاي پايه دكمه اي وخمره هايي باكف مسطح وكاسه هاي كوچك وبزرگ وغيره ديده مي شوند.ظروف ساده عمدتاُ نخودي رنگ بوده وسفالهاي منقوش بانقشهاي ساده هندسي به رنگهاي قهوه اي روشن وتيره تزيين شده اند

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

تابوت ها:
http://img.tebyan.net/big/1387/02/24181461661633212129372194115319223611991.jpg (http://www.ayehayeentezar.com/bigimage.aspx?img=http://img.tebyan.net/big/1387/02/176183151772002337412720412972249195220162222.jpg)

اين تابوت ها ابعاد واندازه هاي مختلفي داشته وجنس آنها سفالي بوده ويك نمونه ازآقيراند.د شده است .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

اشياي سنگي :
انواع تيغه ها وابزار سنگي وحلقه هاي سنگي وسنگ وزنه هاو سر گرزها وظروف سنگي از مهمترين آثار سنگي مكشوفه از هفت تپه مي باشد.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

پيكرك هاي سفالين:
http://img.tebyan.net/big/1387/02/12614902191925555146124250248511645922849.jpg (http://www.ayehayeentezar.com/bigimage.aspx?img=http://img.tebyan.net/big/1387/02/103113771871471220107171751711398813315481.jpg)
اين پيكرك ها به دو دسته انساني وحيواني تقسيم مي شوند . پيكرك هاي انساني خود شامل انواع مختلفي است كه عبارتند از :پيكركهاي مرد و زن و و نوازندگان. اين پيكرك ها غالباٌ به روش قالب گيري ساخته شده وسپس در كوره پخته شده اند.
پيكرك هاي حيواني بيشتر به شكل گاو كوهاندار است كه به صورت مسبك با كوهان هاي بزرگ ساخته شده است .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

سرديس هاي گلي:
سه نمونه جالب از اين اشيا كه شامل سرديس يك مرد و زن ايلامي وماسك چهره يك مرد مي باشد از حفاريهاي هفت تپه بدست آمده است.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

اشياي فلزي:
http://img.tebyan.net/big/1387/02/20898541172291421061381521897982157107173168.jpg (http://www.ayehayeentezar.com/bigimage.aspx?img=http://img.tebyan.net/big/1387/02/1791521491148581949310089126135023425.jpg)
اين اشيا عمدتاٌمفرغي بوده كه خنجرها وتبرهاوپيكانها واسكنه هاو مغارها ودرفشهاو سوزن هاودكمه هاوسرنيزه هاوقلاب ها وميخ ها وغيره مهمترين آنها هستند.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

اندودهاي گلي منقوش:
در ضمن كاوش هاي هفت تپه آثاري از نقاشي ديواري به صورت قطعات گلي منقوش بطور پراكنده در سالنهاي ساختمان شماره يك به دست آمده است كه احتمالاٌ در هنگام ويراني بنا فرو ريخته اند . بيشتر نقوش اين اندودها هندسي وبه رنگهاي آبي ونيلي وقرمز ونارنجي وزردوخاكستري وسياه وسفيد است.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

اشياي تزييني:
http://img.tebyan.net/big/1387/02/294221311313968234847816524822314019720970.jpg (http://www.ayehayeentezar.com/bigimage.aspx?img=http://img.tebyan.net/big/1387/02/292461231377399155302211739253205220224.jpg)
اين آثار فقط جنبه تزييني داشته وتوسط هنرمندان اين دوره ساخته شده است .ازجمله مهمترين اشياي تزييني مكشوفه عبارتند از:گردن بند هايي از جنس سنگهاي نيمه قيمتي چون عقيق وبدل چيني وسنگ سليمان وپلاكهاي منقوش از جنس گل ومفرغ ويا قير طبيعي ودكمه هاي تزييني به اشكال مختلف دايره ايي وچهارگوش واز جنس بدل چيني ويا استخوان وقطعات موزاييك بانقوش هندسي وبا تركيبي از سنگ لاجورد و استخوان وصدف ومفرغ وغيره .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

قدیمی ترین پل جهان در دزفول


http://img.tebyan.net/big/1387/01/1521248522021383102244222817310311924186189.jpg (http://www.ayehayeentezar.com/bigimage.aspx?img=http://img.tebyan.net/big/1387/01/1262486712327910111249162402148624321133.jpg)
قدیمی ترین پل جهان در دزفول با گذشت بیش از 10 قرن از ساخت آن همچنان سالم و با دوام محل تردد عابرین و خودروهای سواری است.
این پل در سال 260 میلادی به دستور شاپور اول ساسانی توسط 70 هزار اسیر رومی دربند ایرانیان احداث شد و در حالی كه بیش از 10 قرن از عمر آن می گذرد به عنوان باستانی ترین پل جهان اكنون نیز محل تردد خودروهای سواری دزفول و اندیمشك است. این پل دارای 14 دهانه است و آب رودخانه دز از زیر آن عبور می كند.
پل مزبور از سنگ ساروج و آهك بنا شده و در دوران حكومت عضدالدوله دیلمی، صفویان و پهلوی چندین بار بازسازی شده اما پایه های پل حكایت از دوران ساسانی دارد.
به گفته مورخان این پل یك اثر منحصر بفرد تاریخی است كه تاكنون توانسته تا این زمان دوام بیاورد.
این پل كه در مركز شهر دزفول قرار دارد شرق و غرب شهر را به هم متصل كرده و راه عبور و مرور شهرهای اندیمشك، شوشتر و دزفول را به هم پیوند داده است.
شایان ذكر است طی 2سال اخیر به خاطر حفاظت از این اثر مهم باستانی، تردد خودروهای سواری از پل دزفول یك طرفه اعلام شد و امید است با آغاز ساخت پل پنجم دزفول كه پایین تر از پل قدیم احداث می شود و بهره برداری از آن، پل قدیم دزفول به طور كامل بسته اعلام شود تا این اثر مهم باستانی همچنان محفوظ بماند.