<><><زمان خلقت جهنم><><>

[seyed yasin]

وقتي ابليس تكبر و عصيان كرد، خداوند نفرمود كه بابت اين عصيان جهنمي خلق شد و يا در آخرت جهنمي خلق خواهم كرد و تو و اتباعت را در آن جاي خواهم داد!

بلكه فرمود: جهنم را از او ابتاعت پر مي‌كنم.

يعني جايگاهي كه محل دور شدگان از رحمت و عذاب است وجود دارد و تو اهل تو از انسان و جن را (كه تنها موجودات برخوردار از اختيار و انتخاب مي‌باشند) پر مي‌كنم .

[seyed yasin]

آيا جهنم قبل از عصيان ابليس خلق شده بود، يا پس از آن خلق شده است ؟

براي روشن‌تر شدن مفهوم در ذهن بايد ابتدا به معاني و مفاهيم اسامي دقت نمود و پس از آن مفاهيم حقيقي را مورد توجه قرار داد.

الف - جهنم، اسامي متفاوتي در قرآن كريم دارد.

اگر چه ما معمولاً همه را به يك معنا در نظر مي‌گيريم، اما همين اصرار و تأكيد كلام وحي به تفاوت اسامي كه طبعاً معاني و مفاهيم متفاوتي را حمل مي‌كنند، بيانگر تفاوت حقيقت آنهاست.

به عنوان مثال ابتدا به ذهن اينگونه خطور مي‌كند كه «جهنم» و «نار» يك معنا و يك چيز است.

در هر حالي كه «نار» همان آتش و عذاب سوزاندن و «جهنم» جايگاه آتش و عذاب است.

[seyed yasin]

همين عدم دقت در مفاهيم و معاني و حقايق سبب گرديده است كه ديدگاه‌هاي متفاوت و حتي انحرافاتي در عقايد مسلمين نسبت به جنت و نار پديد آيد،

تا آن جا كه برخي آنها را در قالب‌هاي «زمان» و «مكان» كه مختص به عناصر مادي است جستجو نموده‌اند و برخي ديگر معتقدند كه اصلاً جنت و جهنم در قيامت خلق مي‌شوند!

و حال آن كه هر دو ديدگاه خطاست.

نه جنت و جهنم عناصر مادي هستند كه در قالب «زمان و مكان» بگنجند و نه آن كه بعداً خلق خواهند شد.

چنان چه قرآن كريم مكرر به خلقت جنت و جهنم تصريح و تأكيد نموده است كه به عنوان نمونه به دو آيه‌ي ذيل اشاره مي‌گردد:

«كلاََّ لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقِينِ * لَترََوُنَّ الجَْحِيمَ * ثُمَّ لَترََوُنهََّا عَينْ‏َ الْيَقِينِ» (التكاثر، 5 - 7) ؛

نه، باز تاكيد مى‏كنم كه اگر به علم اليقين برسيد * آن وقت دوزخ را خواهيد ديد * آن وقت به عين اليقينش مشاهده خواهيد كرد.

«يَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذابِ وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحيطَةٌ بِالْكافِرينَ» (العنكبوت - 54)؛

كافران با شتاب از تو (پيامبر) تقاضاي عذاب (جهنم) دارند، در حالي كه هم اكنون دوزخ بر آنان احاطه دارد.

[seyed yasin]

چنان چه مشهود است از همين دو آيه مسلم مي‌شود كه جنت و جهنم از هم اكنون وجود دارند،

منتهي همان‌گونه كه هيچ موجود غير مادي به چشم سر ديده نمي‌شود، اما بسياري از حقايق ديگر به چشم عقل و علم ديده مي‌شوند،

جنت و جهنم نيز از آن جهت كه از عناصر مادي تشكيل نشده‌اند، به چشم سر ديده نمي‌شوند،

منتهي اگر كسي عقل، علم، يقين و توجه داشته باشد، در همين دنيا آنها را مي‌بيند.

[seyed yasin]

ب – بايد دقت نمود كه «جنت و جهنم» نيز از نشئه‌ها و عوالم متفاوت «وجود» هستند

و وجود ممكنات و مخلوقات كه همه جلوه‌‌هاي اسماي الهي مي‌باشند،

مراتب و مقاماتي دارند و هر مرتبه از جايگاه ويژه‌ي خود برخوردار است و البته چنان چه بيان گرديد،

اين جايگاه مانند اماكن مادي نيست.

جايگاه وجودهاي كامل و مقامات عالي، جنت است كه آن هم مراتب دارد و حد والاي آن سدرة‌المنتهي مي‌باشد

و جايگاه وجودهاي پست و نازل (كفار و پوشانندگان حقايق، منافقين، عصيان‌گران به خداوند متعال و ...)، جهنم است.

ج - وجود از تجلي رحمت الهي است. لذا آن وجودي اعلي‌تر است كه بيشتر تجلي رحمت الهي باشد.

از اين روست حق تعالي به انسان كامل و اعلي مرتبه‌ي وجود، حضرت محمد مصطفي صل الله عليه و آله و عجل فرجهم كه اشراف مخلوقات است مي‌فرمايد:

«وَ هُوَ بِالْأُفُقِ الْأَعْلىَ‏ * ثمُ‏َّ دَنَا فَتَدَلىَ‏ * فَكاَنَ قَابَ قَوْسَينْ‏ِ أَوْ أَدْنىَ‏» (النجم، 7-9)؛

و او در بلندترين افق جاى گرفته * و در عين بلندى رتبه‏اش به خدا نزديك و نزديك‏تر شده * او رسول را آن قدر بالا برد كه بيش از دو كمان و يا كمتر فاصله نماند.

و هنگامي كه والاترين تجلي رحمت و عالي‌ترين مقام وجود را براي هدايت همگان مبعوث و ارسال نمود، فرمود:

«وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلاَّ رَحْمَةً لِلْعالَمينَ» (الأنبياء - 107) ؛

و ما تو را جز رحمتى براى جهانيان نفرستاده ‏ايم.

يعني او آمده است تا همگان را به بالاترين مقامات و درجات وجودي (برخورداري از رحمت) هدايت نمايد.

[seyed yasin]

لذا شاهديم پيامبر اكرم (ص) در تعريف جنت، مفاهيم متفاوتي بيان مي‌فرمايند و در يك جا سائلي از او مي‌پرسد:

جنت چيست؟ مي‌فرمايند:

«انا الجنة» - جنت من هستم.

پس جايگاه هر كس كه شامل رحمت الهي گردد، جوار رحمت، جوار جنت، جوار سدرة المنتهي (و اسامي ديگر جنت)،

كه همان جوار وجود مبارك و مقدس ايشان است مي‌باشد.

لذا شاهديم كه حتي ايشان در بيان حوض كوثر كه در جنت قرار گرفته است، مي‌فرمايد:

«حوضي»، يعني: حوض من.
د – جهنم نيز جايگاه دور شدگان از رحمت الهي (لعنت شدگان) مي‌باشد. وجود اهل جنت، خود جنت هستند و وجود اهل جهنم، خود جهنم هستند و در قيامت اين «جنت‌ها» را مي‌آورند و در جايگاهي كه محل امن، كمال، جمال ... و ساير تجليات رحمت الهي است و همه‌ي اين «جهنم»ها را مي‌آورند و در جايگاهي كه محل عذاب (دوري از رحمت) است قرار مي‌دهند.

[seyed yasin]

پس، از همان موقع كه رحمت الهي تجلي يافت، و وجودهايي از استعداد نزديكي يا دوري از رحمت (اختيار و انتخاب) برخوردار گرديدند، جايگاه آنان نيز معلوم شد.

و يك دليل ديگر قرآني آن كه وقتي ابليس تكبر و عصيان كرد، خداوند نفرمود كه بابت اين عصيان جهنمي خلق شد و يا در آخرت جهنمي خلق خواهم كرد و تو و اتباعت را در آن جاي خواهم داد!

بلكه فرمود: جهنم را از او ابتاعت پر مي‌كنم.

يعني جايگاهي كه محل دور شدگان از رحمت و عذاب است وجود دارد و تو اهل تو از انسان و جن را (كه تنها موجودات برخوردار از اختيار و انتخاب مي‌باشند) پر مي‌كنم:

«قالَ اخْرُجْ مِنْها مَذْؤُماً مَدْحُوراً لَمَنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنْكُمْ أَجْمَعينَ» (الأعراف - 18)؛

گفت از آسمان بيرون شو، مذموم و مطرود، هر كه از آنها از تو پيروى كند جهنم را از همه شما لبريز مى‏كنم‏.

در قرآن كريم به صراحت تصريح شده است كه وقتي ابليس به خاطر تكبر و عصيانش از ظل رحمت الهي دور شد و از جايگاه مقامات عالي اخراج شد،
از خداوند منان خواست كه جان او را نگيرد و فوري و آني او را به جايگاه اهل عذاب و دور شدگان ابدي از رحمت منتقل ننمايد.

و پس از آن كه از روي بغض و حسادت قسم ياد كرد كه بر سر راه همگان مي‌نشيند [و البته به جز افراد مخلص كه راه تسلط شيطان را مي‌بندند]،

خداوند كريم نيز قسم ياد نمود كه جهنم را از او و پيروانش پر خواهد كرد:

«قَالَ فَاخْرُجْ مِنهَْا فَإِنَّكَ رَجِيمٌ * وَ إِنَّ عَلَيْكَ لَعْنَتىِ إِلىَ‏ يَوْمِ الدِّينِ * قَالَ رَبّ‏ِ فَأَنظِرْنىِ إِلىَ‏ يَوْمِ يُبْعَثُونَ * قَالَ فَإِنَّكَ مِنَ الْمُنظَرِينَ * إِلىَ‏ يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ * قَالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ * إِلَّا عِبَادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ * قَالَ فَالحَْقُّ وَ الحَْقَّ أَقُولُ * لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنكَ وَ مِمَّن تَبِعَكَ مِنهُْمْ أَجْمَعِينَ» (ص، 77 - 85)؛

(خداوند متعال) گفت: پس بيرون شو از بهشت چون كه تو رانده شده‏اى * و بدان كه لعنت من تا قيامت شامل حال تو است * گفت: پروردگارا حال كه چنين است پس تا قيامت كه همه مبعوث مى‏شوند مرا زنده بدار * گفت: باشد تو از زندگانى * تا روزى كه آن وقت معلوم مى‏رسد * گفت پس به عزتت سوگند كه همه و همه‏شان را گمراه خواهم كرد * مگر بندگان مخلصت از ايشان را * گفت پس حق اين است و من حق مى‏گويم * كه جهنم را از تو و از هر كه پيرويت كند از همه پر مى‏كنيم.

بخش قرآن تبيان
منبع : سايت شبهه (مركز پاسخگويي به شبهات)