آیه" امن یجیب" دعاست؟

[محامین * یالثارات الحسین *]

قُلْ مَا یعْبَأُ بِكُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاؤُكُمْ فَقَدْ كَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ یكُونُ لِزَامًا(الفرقان/77)

بگو: «پروردگارم برای شما ارجی قائل نیست اگر دعای شما نباشد؛ شما (آیات خدا و پیامبران را) تکذیب کردید، و (این عمل) دامان شما را خواهد گرفت و از شما جدا نخواهد شد!»

بر مبنای این آیه شریفه، اگر بندگان دست دعا به آستان حضرت دوست، بلند نکنند، و جانشان را با نسیم روح نواز یاد پروردگار، از کدورت گناه نسترند، خدای عالم نیز به آنها وقعی نخواهد نهاد. با تقدیم این مقدمه می گوییم:

در طول تاریخ تفسیر و قرآن پژوهی، برخی از آیات قرآن كریم به سبب ویژگی خاصی كه داشتند، شهرت بیشتری یافته و مورد توجه قرار گرفته‌اند این آیات را آیات نامدار می‌نامند. در این مقاله با نام، مشخصات و نكات مهم یكی از این آیات آشنا می‌شویم.

آیه‌ی 62نمل را آیه‌ی «أمّن‌ یجیب» می‌گویند. این آیه با همین عبارت آغاز می شود و به دلیل توجه ویژه‌ی مسلمانان هنگام گرفتاری‌ها و مشكلات، به آن معروف شده است. خداوند متعال در این آیه توجه می‌دهد كه هرگاه بندگان مضطرّش او را بخوانند غم‌و‌اندوه و هر نوع مشكلی را از آنان برطرف می‌سازد:

«أَمَّنْ یُجیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ یَكْشِفُ السُّوءَ وَ یَجْعَلُكُمْ خُلَفاءَ الْأَرْضِ أَإِلهٌ مَعَ اللَّهِ قَلیلاً ما تَذَكَّرُونَ»

«یا كسى كه دعاى مضطرّ را اجابت مى‏كند و گرفتارى را برطرف مى‏سازد، و شما را خلفاى زمین قرار مى‏دهد آیا معبودى با خداست؟! كمتر متذكّر مى‏شوید!».

در دو روایت از امام باقر(ع) و امام صادق(ع) مضطر در این آیه، بر امام زمان(عج) هنگام ظهور تطبیق داده شده است: «نزد مقام ابراهیم دو ركعت نماز می گزارد و به درگاه الهی دعا می‌كند؛ آنگاه خداوند دعایش را مستجاب، مشكلات حضرت را برطرف، و او را در زمین خلیفه میكند؛ سپس جبرئیل و 313 نفر با وی بیعت می كنند»

از وجود روایتی در‌باره‌ی تأثیر قرائت چند یا چندین بار این آیه در رفع بلاها و رسیدن به نیازمندی‌ها، آگاهی نداریم؛ اما می‌دانیم كه از همان قرن‌های نخستین اسلامی، مسلمانان با توجه به این آیه و قرائت آن، در ناراحتی‌ها، بیماری‌ها و درماندگی‌ها ،به خداوند روی آورده، برای رفع نیازهایشان او را می‌خوانده و گاه، یكدیگر را به دعا كردن در درگاه الهی دعوت می‌كرده‌اند.1

از این رو، آن چه در عرف رایج است كه قرائت این آیه را به منزله‌ی ختم قرار می‌دهند (مانند ختم برخی دعاها) از باب فال نیك‌گرفتن است كه احتمالاً با توجه به جمله‌ی معروف:

«خذ القرآن ما شئت لما شئت»

«به هر آیه‌ای از قرآن كه می‌خواهی برای رسیدن به خواسته‌ات تمسك كن» بوده است.

بنابراین، قرائت آیه از باب درخواست و دعا نیست؛ بلكه تعریض به خداوند است كه بنده، حال مضطر خود را به او عرضه می‌كند و وعده‌ی پروردگار به گشایش مشكل و استجابت دعا را به یاد می‌آورد.2

در دو روایت از امام باقر(ع) و امام صادق(ع) مضطر در این آیه، بر امام زمان(عج) هنگام ظهور تطبیق داده شده است:

«نزد مقام ابراهیم دو ركعت نماز می گزارد و به درگاه الهی دعا می‌كند؛ آنگاه خداوند دعایش را مستجاب، مشكلات حضرت را برطرف، و او را در زمین خلیفه میكند؛ سپس جبرئیل و 313 نفر با وی بیعت می كنند».3


نتیجه:

آنچه حایز اهمیت است نفس ارتباط با خدا و دعاست و یقین به استجابت آن از طرف بی نیاز بنده نواز، هر آیتی از خدا نوری است که زنگار پلیدی ها را از سیمای جان آدمی می زداید، پس بر شما باد تمسک به آیات نور در بی کرانگی دعا.


[1] . ابن كثیر، ج3، ص383
[2] . تقریب القرآن الی الاذهان، ج20، ص 12
[3] . تفسیر قمی، ج2، ص105؛ الصافی، ج4، ص71؛ نورالثقلین، ج4، ص92

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

امن یجیب


(http://ezterar.ParsiBlog.com/Posts/2/%d8%a7%d9%85%d9%86+%d9%8a%d8%ac%d9%8a%d8%a8/)
http://www.sheekh-3arb.info/islam/Library/img/3ater/WebPageContent/item17.gif (http://shabahang20.blogfa.com/)

(http://ezterar.ParsiBlog.com/Posts/2/%d8%a7%d9%85%d9%86+%d9%8a%d8%ac%d9%8a%d8%a8/)

بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَِّحیم

" اَمَّن یُّجیبُ المُضطَرَّ اِذا دَعاهُ وَ یَکشِفُ السُّوءَ وَ یَجعَلُکُم خُلَفاءَ الاَرضِ ءَاِلهٌ مَّعَ اللهِ قَلیلاً مَا تَذَکَّرُونَ "


« نمل . آیه 62»


آیا آن کیست که دعای مضطر را اجابت می کند و گفتاری را بر طرف می سازد و شما مسلمانان را جانشینان زمین قرار می دهد . آیا با وجود خدای یکتا ، معبودی هست ؟! چه کم است اندرز گیری شما .
یکی از شرایط اجابت دعا آن است که انسان چشم از عالم اسباب به کلی برگیرد و تمام قلب و روحش را در اختیار خدا قرار دهد . همه چیز را از آن او بداند و حل هر مشکلی را به دست او ببینید و این درک و دید در حال اضطرار دست می دهد . تا آدمی بیچاره و درمانده نشود ، دعاهایش آن واقعیت و حقیقت را که در حال اضطرار واجد است را ندارد .
خدا وقتی دعا را مستجاب می کند که داعی ، به راستی او را بخواند ، نه اینکه در دعا رو به خدا کند و دل به اسباب ظاهری داشته باشد و این وقتی صورت می گیرد که امید داعی از همه اسباب ظاهری قطع شده باشد ، یعنی بداند که دیگر هیچ کس و هیچ چیز نمی تواند گره از کارش بگشاید ، آن وقت است که دست و دلش با هم متوجه خدا می شود ، اگر انسان به این مرحله برسد مهمترین شرط اجابت دعا را فراهم ساخته است .
خلافت هم ، آن خلافت زمینی است که خدا برای انسانها قرار داده ، تا با آن به هر طوری که خواستند تصرف کنند .این تصرفات ، اموری است که با زندگی و معاش ارتباط دارد و گاهی ناگواریها و عوامل سوء انسان را از این تصرف باز می دارد . اگر خدای تعالی در چنین فرضی به دعای آن شخص مضطر ، کشف سوء از او بکند ، در حقیقت خلافتی را که به او داده بود تکمیل کرده است . پس خلیفه قرار دادن انسان مستلزم این اجابت دعا و کشف سوئی است که او را مضطر و بیچاره می کند .
http://www.parsiblog.com/PhotoAlbum/ezterar/47lsnr8.jpg
در بعضی روایات این آیه تفسیر به قیام حضرت مهدی (عج) شده است.
· از امام باقر (ع) روایت شده که فرمود : « به خدا سوگند گویا من مهدی (ع) را می بینم که پشت به حجر الاسود زده و خدا را به حق خود می خواند ... به خدا سوگند مضطر در کتاب الله در آیه امن یجیب ... او است .»
· در حدیث دیگری از امام صادق (ع ) چنین آمده : « این آیه در مورد مهدی از آل محمد(ص) نازل شده ، به خدا سوگند مضطر او است . هنگامی که در مقام ابراهیم دو رکعت نماز به جا می آورد و دست به درگاه خداوند متعال بر می دارد دعای او را اجابت می کند . ناراحتی ها را برطرف می سازد و او را خلیفه روی زمین قرار می دهد . »

بدون شک منظور ازاین تفسیر منحصر ساختن مفهوم آیه به وجود مبارک مهدی (ع) نیست، بلکه یکی از مصداق های روشن آن وجود مبارک ایشان است که در آن زمان که همه جا را فساد گرفته باشد ، درها بسته شده ، کارد به استخوان رسیده ، بشریت در بن بست سختی قرار گرفته و حالت اضطرار در کل عالم نمایان است ، در آن هنگام در مقدسترین تقطه روی زمین دست به دعا بر می دارد و تقاضای « کشف سوء » می کند و خداوند این دعا را سرآغاز انقلاب مقدس جهانی او قرار می دهد و به مصداق « و یجعلکم خلفا الارض » او و یارانش را خلفای روی زمین می کند.

برداشت از تفسیر المیزان و نمونه