ملکوت* گامی تارهایی *
27-10-2011, 23:46
نویسنده : انی کاظمی (http://tarikhema.ir/author/eni/) اوضاع اجتماعی عهد (http://tarikhema.ir/words/%d8%b9%d9%87%d8%af/) ساسانیان بر طبق قوانین مدنی مفصلی اداره می شد، که مبتنی بر احکام (http://tarikhema.ir/words/%d8%a7%d8%ad%da%a9%d8%a7%d9%85/) زند و اوستا (http://tarikhema.ir/words/%d8%a7%d9%88%d8%b3%d8%aa%d8%a7/) بود… اصل تعدد زوجات اصل تشکیل خانواده (http://tarikhema.ir/words/%d8%ae%d8%a7%d9%86%d9%88%d8%a7%d8%af%d9%87/) به شمار می رفت. در عمل، تعداد زنانی که مرد می توانست داشته باشد، به استطاعت او بستگی داشت. ظاهرا مردمان کم بضاعت به طور کلی بیش از یک زن (http://tarikhema.ir/words/zan/) نداشتند. رییس خانه (=کدگ خودای) از حق ریاست دودمان بهره مند بود.(۱) یکی از زنان (http://tarikhema.ir/words/%d8%b2%d9%86%d8%a7%d9%86/)، سوگلی و صاحب حقوق (http://tarikhema.ir/words/%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82/) کامله محسوب شده و او را “پادشاه (http://tarikhema.ir/words/%d9%be%d8%a7%d8%af%d8%b4%d8%a7%d9%87/) زن (http://tarikhema.ir/words/zan/)” یا “زن (http://tarikhema.ir/words/zan/) ممتاز” می خواندند. از او پست تر زنی بود که عنوان خدمتکاری داشت و او را “زن (http://tarikhema.ir/words/zan/) خدمتکار” یا “چاکر زن (http://tarikhema.ir/words/zan/)” می گفتند. (۲) حقوق (http://tarikhema.ir/words/%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82/) قانونی این دو نوع زوجه مختلف بود. (۳) ظاهرا کنیزان زرخرید و زنان (http://tarikhema.ir/words/%d8%b2%d9%86%d8%a7%d9%86/) اسیر جزء طبقه چاکر زن (http://tarikhema.ir/words/zan/) بوده اند. معلوم نیست که عده زنان ممتاز یک مرد محدود (http://tarikhema.ir/words/%d9%85%d8%ad%d8%af%d9%88%d8%af/) بوده است یا خیر، اما در بعضی از مباحث حقوقی از مردی که دو زن ممتاز دارد سخن به میان آمده است. (۴) زنانی که عنوان “چاکر زن” داشته اند، فقط اولاد ذکور آنان در خانواده (http://tarikhema.ir/words/%d8%ae%d8%a7%d9%86%d9%88%d8%a7%d8%af%d9%87/) پدری پذیرفته می شده اند. (۵) اهتمام در پاکی نسب و خون خانواده (http://tarikhema.ir/words/%d8%ae%d8%a7%d9%86%d9%88%d8%a7%d8%af%d9%87/) یکی از صفات بارز جامعه (http://tarikhema.ir/words/%d8%ac%d8%a7%d9%85%d8%b9%d9%87/) ایرانی به شمار می رفت، تا به حدی که ازدواج (http://tarikhema.ir/words/%d8%a7%d8%b2%d8%af%d9%88%d8%a7%d8%ac/) با محارم را جایز می شمردند و چنین وصلتی را “خویدوده” می خواندند. این رسم از قدیم معمول بود، حتی در عهد (http://tarikhema.ir/words/%d8%b9%d9%87%d8%af/) هخامنشیان. مثلا کمبوجیه دو خواهر خود را در عقد ازدواج (http://tarikhema.ir/words/%d8%a7%d8%b2%d8%af%d9%88%d8%a7%d8%ac/) داشت، که یکی از آنها آتوسا نام داشت. داریوش دوم، خواهر خود پریساتیس را به زنی گرفت. اردشیر دوم با دو دوختر خود آتوسا و آمستریس و داریوش سوم با دختر (http://tarikhema.ir/words/%d8%af%d8%ae%d8%aa%d8%b1/) خود استاتئرا ازدواج (http://tarikhema.ir/words/%d8%a7%d8%b2%d8%af%d9%88%d8%a7%d8%ac/) کرد. بهرام چوبین خواهر خود گردیگ را گرفت و مهران گشنسب نیز پیش از اینکه مسیحی بشود خواهر خود را عقد کرده بود. در کتاب (http://tarikhema.ir/words/%da%a9%d8%aa%d8%a7%d8%a8/) حقوق سریانی که راجع به ازدواج (http://tarikhema.ir/words/%d8%a7%d8%b2%d8%af%d9%88%d8%a7%d8%ac/) است گوید: عدالت (http://tarikhema.ir/words/%d8%b9%d8%af%d8%a7%d9%84%d8%aa/) خاصه پرستندگان اوهرمزد به نحوی جاری می شود که مرد مجاز است با مادر و دختر (http://tarikhema.ir/words/%d8%af%d8%ae%d8%aa%d8%b1/) و خواهر خود مزاوجت کند و مثال هایی آورده است که زرتشتیان برای تایید و تقدیس این امر روایت می کرده اند. (۶) در آیین زرتشتی ازدواج (http://tarikhema.ir/words/%d8%a7%d8%b2%d8%af%d9%88%d8%a7%d8%ac/) با اقارب به هیچ وجه زنا (http://tarikhema.ir/words/%d8%b2%d9%86%d8%a7/) محسوب نمی شده، بلکه عمل ثوابی بوده که از لحاظ دینی اجری عظیم داشته است.هنگام تولد طفل پدر باید شکر خدای را با انجام مراسم دینی خاص و دادن صدقات به جای آورد، صدقه پسر بیش از دختر بود. (۷) بایستی طفل خردسال را از آسیب چشم بد محفوظ بدارند و مواظبت کنند، تا زن حایض نزدیک او نشود، زیرا که پلیدی شیطانی آن زن را موجب بدبختی طفل می پنداشتند. (۸) شیطان را به وسیله آتش (http://tarikhema.ir/words/%d8%a2%d8%aa%d8%b4/) و روشنایی دور می کردند، خصوصا در سه شب اول تولد طفل و شیردادن گیاه هوم به طفل می دادند و روغن بهاری به او می چشانیدند. (۹) تعلیم مذهبی دختر را مادر به عهده می گرفت، لکن حق شوهر (http://tarikhema.ir/words/%d8%b4%d9%88%d9%87%d8%b1/) دادن او به پدر اختصاص داشت. (۱۰) اگر پدر در قید حیات نبود، شخص دیگری اجازه شوهر (http://tarikhema.ir/words/%d8%b4%d9%88%d9%87%d8%b1/) دادن دختر را داشت. این حق نخست به مادر تعلق می گرفت و اگر مادر مرده بود، متوجه یکی از عموها یا دایی های دختر می شد. دختر خود مستقلا حق اختیار شوی نداشت. (۱۱) از طرف دیگر پدر یا شخص دیگر، که ولی دختر به شمار می رفت مکلف بود به مجرد رسیدن دختر به سن بلوغ او را شوهر (http://tarikhema.ir/words/%d8%b4%d9%88%d9%87%d8%b1/) دهد، زیرا منع دختران (http://tarikhema.ir/words/%d8%af%d8%ae%d8%aa%d8%b1%d8%a7%d9%86/) از توالد گناه (http://tarikhema.ir/words/%da%af%d9%86%d8%a7%d9%87/) عظیمی به شمار می آمد. (۱۲)