۩~ ۞~۩ فلسفه عزاداری و گریه برای امام حسین علیه السلام ۩~ ۞~۩

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/30235998666258957795.gif (https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/30235998666258957795.gif)





فلسفه عزاداري و گريه براي امام حسين (ع)



با گذر زمان، اين نكته به روشني معلوم شد كه
امام حسين(عليه السلام) و يارانش، مردان «پيروزِ» كربلا بودند.
در كربلا، گرچه آنان، جان باختند; اما اسلام را حياتي دوباره بخشيدند،
رسمِ ستم ستيزي را به جهانيان آموختند، و خود نيز به فيض بزرگ شهادت دست يافتند.
همچنين، آنان براي هميشه تاريخ، در نگاه دين مداران و عدالت خواهان
جايگاهي شكوهمند يافتند و محبوبِ دل‌هاي مؤمنان شدند.

با اين حال، قيام پيروزمندانه امام حسين(عليه السلام)
در عاشوراي سال 61 هجري، با نثار خون‌هاي پاك عزيزان،
بي قراري‌هاي كودكان، بي پناهي‌هاي بانوان،
و يا صحنه هايي آكنده از «مصيبت» و «مظلوميت» رقم خورد.

بر اين اساس، يادآوري اخبار آن قيام خونين،
همواره عواطف انسان‌های مسلمان و نامسلمان را به تأثر واداشته،2
و در طول تاريخ به برپايي عزاداري با شكل‌هاي گوناگون انجاميده است.
از اين رهگذر، پس از گذشت چهارده قرن و اندي،
همچنان درس هاو پيام‌هاي آن قيام تازه و زنده مانده است.




https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/33901191859080492604.jpg (https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/33901191859080492604.jpg)

[❁اولوالالباب❁]

http://www.askquran.ir/gallery/images/54195/1_Muharram_-_moharam_-_hossini_-_mah_moharram_-_hossin_-_ashora_-_ashura_-_ashoora_-_karbala_-_mooharram_-_shahdat_-_mooharam_-_emam_hosin__169_.jpg



http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif

از ديرباز تاكنون، همواره مخالفاني نيز وجود داشته اند كه عزاداري براي امام حسين(عليه السلام) را انكار كرده و يا درباره آن شبهه و ترديد روا داشته اند. ايشان، گاهي كوشيده اند تا مشروعيتِ عزاداري براي امام حسين(عليه السلام) را نفي كنند و گاهي نيز كاركردهاي اجتماعي آن را زير سؤال برده اند.

http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif



http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_59690881848194781089.jpg

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/57949608876212211500.jpg (https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/57949608876212211500.jpg)




امروزه، عزاداري براي امام حسين(عليه السلام) بيشتر با شكل اخير از ترديد و انكار، و با اين گونه شبهات مواجه است:
چرا بايد براي حادثه اي كه قرن‌ها از وقوع آن گذشته، عزاداري و گريه كنيم; سياه پوش كردن كوچه و بازار و محافل و بر سر و سينه زدن تا كي؟

آيا نمي شود ياد حادثه عاشورا را با شيوه‌هاي نو همانند برگزاري همايش و كنفرانس مطبوعاتي و... گرامي داشت؟4

همچنين، گاهي اين چنين، پرسش مي شود: ا

گر امام حسين(عليه السلام) با حركت خود در روز عاشورا، پيروز و برنده واقعي ميدان بود، چرا شيعيان و محبّان آن حضرت به جاي جشن و سرور، گريه و عزاداري مي كنند؟5



https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/41027523279374632205.jpg (https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/41027523279374632205.jpg)

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_azadari__9_.jpg



روي هم رفته، پرسش‌ها و شبهات ياد شده را مي توان در دو سؤال اساسي زير خلاصه كرد:
1. عزاداري براي امام حسين(عليه السلام) چيست؟ (سؤال از چيستي);

2. عزاداري براي امام حسين(عليه السلام) چرا برپا مي شود؟ (سؤال از چرايي).

در اين نوشتار، افزون بر پاسخ گويي به دو سؤال مزبور، با توجه به اينكه عزاداري در اساس، بر پايه گريه كردن استوار بوده، و با توجه به اينكه در روايات، پاداش عظيمي براي گريه بر امام حسين(عليه السلام) بيان شده است، به پرسش زير نيز پاسخ گفته مي شود:

3. گريه بر امام حسين(عليه السلام) چيست و بر چه گونه هايي است؟

و در اساس، چرا بر امام حسين(عليه السلام) مي گريند؟ (سؤال از چيستي و چرايي).




https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/39511911660705973098.jpg (https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/39511911660705973098.jpg)

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_azadari__5_.jpg


در ادامه اين قسمت از نوشتار، سؤالات ياد شده در سه بخش پاسخ داده مي شود:

1. چيستي عزاداري براي امام حسين(عليه السلام)

«عَزا» در لغت، به معناي «صبر و شكيبايي كردن بر هر چيزي كه انسان از دست مي دهد»،6 و نيز به معناي «خوب صبر كردن»، «صبر كردن در مصيبت» و «سوگ و مصيبت» است.7 در عربي، «عَزّيْتُ فلاناً» يعني او را دلداري و تسلّي دادم، و «اَحْسَنَ اللّهُ عَزاك» يعني خداوند تو را صبر نيك دهد.8

بر اين اساس، «عزاداري» مراسمي است كه براي آرامش بخشيدن به فرد يا افراد داغ ديده برگزار مي شود. براي اين منظور، روش‌هاي متعددي كاربرد دارد; مانند: هم دردي كردنِ زباني با فرد داغ ديده، گريه كردن همراه با فرد داغ ديده، شنيدن غم و غصه‌هاي فرد داغ ديده، يادآوري داغ‌هاي ديگران به ويژه داغ‌هاي بزرگان ديني و تاريخي و... .

در جوامع مختلف، عزاداري معمولا در قالب مراسم جمعي، در چند مرحله زماني (سوم، هفتم، چهلم و...) و با آدابي مخصوص برگزار مي شود، و روي هم رفته، تأثير بسيار شگرفي در آرامش بخشيدن به افراد داغ ديده دارد.9



https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/33901191859080492604.jpg (https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/33901191859080492604.jpg)

[❁اولوالالباب❁]

http://www.askquran.ir/gallery/images/54195/1_Muharram_-_moharam_-_hossini_-_mah_moharram_-_hossin_-_ashora_-_ashura_-_ashoora_-_karbala_-_mooharram_-_shahdat_-_mooharam_-_emam_hosin__3_.jpg


http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif


افزون بر مراسم عزاداري، دو عامل «گذشت زمان» و «فراموشي» به ياري فرد داغ ديده مي آيد و اندك اندك او را از هيجان‌هاي ناشي از غم ديدگي مي رهاند.10 در اين حال، معمولا مراسم عزاداري نيز متوقف مي شود، و در نهايت، براي بزرگداشت و ياد بود، مراسمي برپا مي شود; البته روشن است كه نقش مراسم يادبود در آرامش بخشيدن به بازماندگان بسيار اندك، و نقش آن در زنده نگاه داشتنِ نام و ياد فرد در گذشته بسيار فراوان است. از اين رو، برگزاري مراسم بزرگداشت و يادبود براي بزرگان ديني، ملّي و دانشمندان، حتي پس از گذشت زمان دراز از فقدان آن ها، كاري بسيار رايج است.

http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif

https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/41027523279374632205.jpg

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_azadari__3_.jpg





در وهله نخست، به نظر مي رسد كه برپايي مراسم عزاداري براي امام حسين(عليه السلام)از نوع اخير است; اما در واقع، شخصيت امام حسين(عليه السلام)چندان عظيم، و حوادث قيام او چنان مصيبت بار است كه عزاداري وي به هيچ وجه با مراسم معمول در ياد بود و بزرگداشت افراد كه غالباً خشك و بي هيجان است، همانندي ندارد.

پس از گذشت چهارده قرن و اندي از حادثه عاشورا، شركت كنندگان در عزاداري امام حسين(عليه السلام)در واقع، خويشتن را مصيبت زده و داغدارِ آن حادثه بزرگ مي يابند و با شركت در اين مراسم عملا به يكديگر، و نيز به صاحبان اصلي مصيبت (اهل بيت(عليهم السلام)) تسلّي مي دهند.11

گواه بر اين سخن، آن است كه عزادارانِ امام حسين(عليه السلام)، به يادِ مصائب و مظلوميت آن حضرت گريه و شيون سر مي دهند و حتي بي تاب مي شوند; البته اين حالات ريشه در پيوند عميق عاطفي با امام حسين(عليه السلام) و اهل بيت(عليهم السلام)دارد كه در اين باره، در ادامه نوشتار به تفصيل سخن به ميان خواهد آمد.

ناگفته پيداست كه برپايي عزاداري امام حسين(عليه السلام) افزون بر تسلّي بخشيدن به شركت كنندگان در آن مراسم، به طور كاملا طبيعي، سبب مي شود تا نام و ياد امام حسين(عليه السلام) و حماسه عظيم او همواره زنده و تازه نگاه داشته شود.

به ويژه آنكه عزاداري بر امام حسين(عليه السلام)در قالب يكي از مردمي ترين رسم‌هاي اجتماعي ميان مسلمانان انجام مي شود و همگان در هر سنّ و از هر صنف ـ زن و مرد، پير و جوان و خردسال، و... ـ با حضور در آن، پيام‌ها و درس‌هاي حماسه حسيني را با عمق جان دريافت مي كنند.




https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/12967197973212560138.jpg (https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/12967197973212560138.jpg)

[❁اولوالالباب❁]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_moharam2.ask.gif


http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif

2. چرايي عزاداري براي امام حسين(عليه السلام)

عزاداران امام حسين(عليه السلام) با حضور در مراسم عزاداري آن حضرت، در واقع، خويشتن را مصيبت زده و داغ دارِ حادثه خونين عاشورا مي يابند; گريه و شيون سر مي دهند و بي تاب مي شوند. بر اين اساس، در اين قسمت از نوشتار، ابتدا بايد بر اين سخن اذعان كرد كه عزاداري امام حسين(عليه السلام)، گرچه به گونه اي است كه شركت كنندگان در آن، غمبار و گريان مي شوند، اما با وجود اين، آن مراسم تأثيرات رواني بسيار مطلوبي بر روي ايشان بر جاي مي گذارد. بي گمان، شركت كنندگان در عزاداري امام حسين(عليه السلام)آرامشي ويژه و لذتي خاص را احساس مي كنند، و اگر غمي بر چهره آنان مي نشيند، غمي متفاوت با غم و غصه‌هاي زندگي روزمره است; غم معنويت، غم آخرت و غم مظلوميت است. غمي است كه منشأ حركت است، و كنشوري اجتماعي افراد را افزايش مي دهد نه كاهش، و عامل نابهنجار در زندگي افراد نمي شود، بلكه در مواردي نقش درماني ايفا مي كند، و به زندگي نشاط مي بخشد.12 از اين رو، كساني كه حضور در مجالس عزاداري امام حسين(عليه السلام) را تجربه كرده اند، هرگز از تكرار و استمرار آن دلزده نمي شوند; در حالي كه بي گمان، در هيچ مجلس ياد بود و بزرگداشت ديگري، وضع بدين گونه نيست

http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64363988941560531351.jpg

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_moharam__78_.jpg



حال، بايد ديد كه چرا عزاداران حسيني، به شكل خود خواسته، به مجالس سوگواري امام حسين(عليه السلام) پا مي گذارند، جامه سياه بر تن مي كنند، بر سر و سينه مي زنند، اشك مي ريزند و...؟ بي گمان، پاسخ به اين پرسش، خود مي تواند بيانگر «چرايي عزاداري براي امام حسين(عليه السلام)» باشد.

اساسِ پاسخ را بايد در مهر و محبّتِ به امام حسين(عليه السلام)جستوجو كرد كه تا «ژرفاي احساسات و عواطفِ» عزاداران راه يافته،13 و ايشان را چنان شيفته و شيدا كرده است كه ناآشنايان طعنه گو، از حالت آنان به «جنون» تعبير مي كنند.

آري، عزاداران امام حسين(عليه السلام) بر اساس «پيوند عميق عاطفي»، هر ساله مراسم عزاي حسيني را با شكوه تر از قبل برگزار مي كنند، و اين همه، تجلّي اين فرموده رسول خدا(صلي الله عليه وآله)است: «إن لقتل الحسين حرارة في قلوب المؤمنين لاتبرد ابداً»14; براي شهادت امام حسين(عليه السلام)در دل‌هاي مؤمنان حرارتي است كه هرگز سرد و خاموش نمي شود.

بر اين اساس، مهر، عشق و عاطفه، مهم ترين پشتوانه براي برپايي مراسم عزاداري امام حسين(عليه السلام) بوده است. با وجود اين، كاركرد آن مراسم، هرگز به جنبه عاطفي محدود نبوده است. در طول تاريخ، برگزاري عزاداري براي امام حسين(عليه السلام)فرصتي مناسب به دست مي داده است تا مرثيه سرايان و خطيبان، همگان را با شخصيت و نهضت امام حسين(عليه السلام)، و نيز با معارف اسلامي آشنا كنند.

بر اين اساس، عزاداري امام حسين(عليه السلام)آثار، فوايد و كاركردهاي بسيار مهمي در ابعاد فرهنگي، اجتماعي و سياسي داشته است. بي گمان، شناخت اين كاركردها و آثار سبب مي شود تا ما نسبت به «چرايي عزاداري براي امام حسين(عليه السلام)» آگاهي ژرف تري پيدا كنيم.

از اين رو، در اينجا، مهم ترين كاركردها و آثار عزاداري امام حسين(عليه السلام)، به اجمال شناسايي مي شود:




http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_moharam-aashoora__88_.jpg

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_125428C6E5DA9325508A84F22A561FC5.jpg




http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif


الف. زنده نگاه داشتن نهضت عاشورا

عزاداري براي امام حسين(عليه السلام) در مهم ترين كاركرد خود، سبب شده است تا ياد، نام و پيام‌هاي نهضت عاشورا زنده و جاويد بماند، و آموزه‌هاي آن به همه بشريت انتقال يابد. از اين طريق، همه انسان‌ها ـ مسلمان و نامسلمان ـ در طول تاريخ، با آموزه هايي همچون: ستم ستيزي، آزادگي، شهادت طلبي، ايثار و حقيقت جويي آشنا شده اند. در اين باره، اين سخن از يك نويسنده غربي بسيار جالب توجه است: «اگر مورخان ما حقيقت اين روز (عاشورا) را مي دانستند و درك مي كردند كه عاشورا چه روزي است، اين عزاداري را مجنونانه نمي پنداشتند; زيرا پيروان حسيني به واسطه عزاداري حسيني مي دانند كه پستي و زير دستي و استعمار و استثمار را نبايد قبول كرد; زيرا شعار پيشرو و آقاي آن‌ها ندادنِ تن به زير بار ظلم و ستم بود.»15


http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif



http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_4-1a.jpg

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_moharam__70_.jpg


ب. معرفي الگوهاي راستين و ايجاد پيوند عميق عاطفي با آنان


عزاداران حسيني، با شركت در مراسم عزاي امام حسين(عليه السلام)و ياران با وفايش، با شخصيت و عظمت روحي آنان آشنا مي شوند، و آنان را انسان‌هاي كاملي مي يابند كه واجد صفات پسنديده صبر، وفا، استقامت، و از خود گذشتگي اند، و هر يك، الگو و اُسوه نيكي هايند. مهم تر اينكه عزاداران به ياد مظلوميت و مصيبت ايشان به سوگ مي نشينند، مي گريند، و بر سر و سينه مي زنند، و از اين طريق، شناخت خود را نسبت به آنان با پيوندي عاطفي، استحكام مي بخشند.

از آن سو، عزاداران با دشمنان امام حسين(عليه السلام)، يزيد و يزيديان، نيز آشنا مي شوند، و نسبت به آنان عميقاً نفرت پيدا مي كنند. بر اين اساس، عزاداري امام حسين(عليه السلام)، در عمل، به تحقّقِ «تولّي» و «تبرّي» مي انجامد، و فرصتي مي شود تا عزاداران در خطاب به مقتداي خود، اعلام كنند:

«انّي سلمٌ لِمن سالمكم و حربٌ لِمن حاربكم و ولي لِمن والاكم و عدوٌّ لِمن عاداكم»16;
من، با كساني كه با شما در آشتي و صلح باشند، آشتي اَم ; و با كساني كه با شما در ستيز و جنگ باشند، در ستيزم; و با كساني كه شما را دوست بدارند، دوستمَ; و با كساني كه شما را دشمن بدارند، دشمَنم.






http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_299b.jpg

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_moharam__77_.jpg


http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif


ج. تعليم معارف ديني

مجالس عزاداري امام حسين(عليه السلام)فرصتي بسيار ارزشمند به دست مي دهد تا واعظان و خطيبان عالم، به بيان احكام و مباحث شرعي، اخلاقي و اعتقادي بپردازند و عزاداران حسيني را با معارف ديني آشنا كنند. بر اين اساس، همان گونه كه در محرم سال 61 هجري، امام حسين(عليه السلام)براي احياي دين قيام كرد، مراسم عزاداري او نيز در طول تاريخ، بستري شد براي احياي دين و ترويج معارف آن.


http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif



http://www.askquran.ir/gallery/images/4260/1_Ashura_Muharram_emza__1_.jpg

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_moharam__87_.jpg


د. ايجاد معنويّت در جامعه


چنان كه پيش تر نيز گذشت، شركت در عزاداري امام حسين(عليه السلام)، آرامش و لذت خاصي به عزاداران مي بخشد. در واقع، اين آرامش ناشي از فضاي ويژه اي است كه در مجالس عزاي حسيني به وجود مي آيد. در اين مجالس، سخن از ديانت، حقيقت و مظلوميت، با اشك و سوز همراه مي شود و جان‌هاي خسته از زندگي‌هاي روزمره را دگرگون مي كند.

در نتيجه، عزاداران احساس پاكي، سبكباري، لطافت و معنويت مي كنند كه اين حالات خود مي تواند بيانگر نوعي از تزكيه و پالايش روحي باشد كه با شركت در مجالس عزاي حسيني به دست مي آيد; البته سزاوار است كه عزاداران در خارج از مجالس عزا نيز مراقب اعمال خود باشند تا رشد معنوي آنان افول نيابد.

در اينجا، همچنان بايد تأكيد كرد كه موارد ياد شده در بالا، تنها برخي از مهم ترين كاركردها و آثار عزاداري امام حسين(عليه السلام)است.17

اهميت موارد ياد شده بر همگان روشن است، و بي شك، مي توان ريشه ترديدها و انكارهايي را كه نسبت به برپايي عزاداري براي امام حسين(عليه السلام) انجام مي شود، در خصومت با همين آثار و كاركردها يافت. در اين باره، امام خميني(قدس سره) هشدار داده و مي فرمايد: «... آن روضه‌هاي سنّتي و آن مصيبت‌ها را زنده نگاه داريد كه بركاتي كه به ما مي رسد از آن هاست، اين بركات از كربلاست. كربلا و نام مبارك سيدالشهدا را زنده نگه داريد كه با زنده بودن او اسلام زنده نگه داشته مي شود.»18

همچنين، مي فرمايد:
«روضه سيدالشهدا براي حفظ مكتب سيدالشهدا است. آن كساني كه مي گويند روضه سيدالشهدا را نخوانيد، اصلا نمي فهمند مكتب سيدالشهدا چه بوده و نمي دانند يعني چه. اين گريه‌ها و اين روضه ها، اين مكتب را حفظ كرده است...»19



http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_emza_24.jpg

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_moharam__75_.jpg


3. گريه بر امام حسين(عليه السلام)(چيستي و چرايي)


روايات نقل شده از معصومان(عليهم السلام) بيانگر آن است كه آنان، خود به ياد مصائب و مظلوميت امام حسين(عليه السلام) مي گريستند و نيز از اصحابشان مي خواستند كه اين گونه رفتار كنند، و به منظور تشويق آنان، پاداش عظيمِ گريه بر حسين(عليه السلام) را بيان مي كردند. بي گمان، همين رهنمودهاي معصومان(عليهم السلام)، منشأ اصلي براي برپايي عزاداري امام حسين(عليه السلام) بوده، نيز در تداوم و بقاي آن، و تبديل شدنِ آن به شكل يك رسم و سنّت اجتماعي، نقش محوري داشته است.
حال در اينجا، بايد ديد كه گريه بر امام حسين(عليه السلام) چيست و بر چه گونه هايي است؟ و در اساس، چرا بر حسين(عليه السلام)مي گريند؟
براي پاسخ گويي به اين پرسش ها، نخست بايد بررسي كرد كه به طور كلي، گريه كردن چگونه رفتاري است و چه انواعي دارد؟
در اين باره، بايد گفت كه گريستن ـ همچون خنديدن ـ يك رفتار هيجاني مخصوص به انسان هاست. هر انساني، كما بيش، مواردي از گريه كردنِ خود را تجربه كرده و يا گريستن ديگران را ديده است، و به وضوح دريافته است كه گريه ـ مانند خنده ـ برآمده از شديدترين حالات احساسي انسان است.20

همچنين، تجربه نشان مي دهد كه ابراز ناراحتي به وسيله گريه ـ يا ابراز شادي به وسيله خنده ـ از نشانه‌هاي تعادل روحي انسان است. به گونه اي كه اگر فردي نگريد ـ يا نخندد ـ مي توان روان او را نامتعادل توصيف كرد. انسان هايي كه با گريه و خنده، غم‌ها و شادي‌هاي خود را بروز مي دهند، از سلامت جسمي و روحي بيشتري و از نشاط و تحرك بهتري، در صحنه زندگي برخوردارند. از اين رو، مشاهده مظلوميت و مصائب كساني كه مورد علاقه انسان هستند، نيز تجسم و يادآوري آن‌ها ـ كه در مورد امام حسين(عليه السلام) و يارانش چنين است ـ عواطف انسان هايي را كه فطرتي پاك دارند، تحت تأثير قرار مي دهد، و سبب مي شود تا بر آن مظلوميّت و مصائب بگريند.21

بر اين اساس، گريه كردن يكي از رفتارهاي عادي و طبيعي آدمي است. گريه، داراي يك ظاهر است و يك باطن. ظاهر آن يك امر فيزيولوژيك است. تأثيرات رواني، از طريق محرك‌هاي بيروني يا دروني مثل تفكر، وارد چرخه فيزيولوژي مغز و اعصاب مي شود، در نتيجه، بخش خاصي از مغز تحريك مي گردد، و به غدد اشكي چشم فرمان فعاليت مي هد و در نهايت، قطرات اشك جاري مي شود كه ما آن را گريه مي ناميم. باطن گريه همان تأثيرات دروني و عاطفي است كه به سبب عوامل مختلف، در فرد بروز مي يابد. بر اين اساس، «گريه» انواع گوناگوني دارد كه در اين جا، مهم ترين آن ها، به اجمال شناسايي مي شود:22





http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_1_25424654571411132031a.jpg

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_125428C6E5DA9325508A84F22A561FC5.jpg



الف. گريه ناشي از علاقه طبيعي انسان به خود و متعلقات خود


اين نوع از گريه، يا ريشه در دردمندي جسمي دارد كه بيشتر در افراد كم سنّ و سال بروز مي يابد، و يا برخاسته از غم و اندوهي است كه در مواجهه با حوادث ناگوار، فضاي دروني انسان را فرا مي گيرد; حوادثي همچون: فقدان بستگان و آشنايان، از دست دادن شيء يا فرصت مورد علاقه، عدم دست يابي به موفقيتي مهم، عدم دست يابي به پيروزي در مسابقات ورزشي و... .

در چنين حالتي، به اصطلاح عاميانه، عقده‌ها گشوده، و اشك از چشم جاري مي شود. در اصطلاح روان شناسان، گريه در اين حالت، سببِ «تخليه رواني ـ هيجاني» مي شود، و در نتيجه، فرد تا حدود زيادي آرامش پيدا مي كند.23

در داغ از دست دادن عزيزان، اين نوع از گريه در افراد بازمانده بروز مي يابد، و ناشي از احساس فراق و جدا شدن از آن عزيز درگذشته است.

چنين گريه اي، معمولا براي همه افراد، در سنين، جوامع و جايگاه‌هاي مختلف پيش مي آيد، چنان كه درباره شخص رسول اكرم(صلي الله عليه وآله) نيز گزارش شده است.

حضرت در داغ وفات فرزندش ابراهيم (سال 9 هجري)، چنان گريستند كه اشك بر محاسن مباركش جاري شد، و در برابر آنان كه كوشيدند وي را از اين كار منع كنند، فرمودند: «... اين اشك، از روي رحمت و رأفت است و هر كس رحم نكند، مورد رحمت قرار نمي گيرد»،24

و بنا به گزارشي، چنين فرمودند: «چشم مي گِريد، و قلب اندوهناك مي شود، اما ما سخني نمي گوييم كه ]ناسپاسي باشد و [پروردگار را به خشم آورد.»25

در سوگ درگذشت رقيه دختر پيامبر(صلي الله عليه وآله)(سال 2 هجري)، عمربن الخطاب كوشيد تا زنان را از گريستن باز دارد، اما رسول خدا(صلي الله عليه وآله) مانع او شد، و فرمود:

«... هر چه از چشم و قلب باشد ]يعني اشك و اندوه[، از روي رحمت و رأفت است، و هر چه از زبان و دست باشد ]كارهايي مانند: ناسپاسي كردن، گريبان دريدن، به خود لطمه زدن و...[ از شيطان است.»26



https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/02760690679325545820.jpg (https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/02760690679325545820.jpg)

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_azadari__61_.jpg


ب. گريه ناشي از نوع دوستي و مِهرورزي نسبت به ديگران


انسان، به طور طبيعي موجودي نوع دوست و مِهرورز است كه با مشاهده يا آگاه شدن از بروز حوداث ناگوار براي ديگران، متأثر مي شود، و حتي براي آنان مي گِريد.

در مواردي همچون: سيل، زلزله، قحطي، و بلاياي طبيعي ديگر كه معمولا به شماري از انسان‌ها آسيب مي رسد و آنان با وضعيتي وخيم مواجه مي شوند، حتي كساني كه خارج از صحنه حوادث اند، با آگاه شدن از آن، بسيار متأثر، و گاهي گريان مي شوند.

البته اين حالت، سبب مي شود تا ايشان در ياري رساندن به آسيب ديدگان اقدام كنند; حتي گاهي به روشني ديده مي شود كه ميان ميزان متأثر شدنِ افراد از يك سو، و ميزان ياري رساني آنان به آسيب ديدگان از سوي ديگر، پيوستگي برقرار است.

قسم ديگري از گريه نوع دوستانه، گريه بر «مظلوم» است. انسان ها، از روي رأفت و دلسوزي، با مشاهده ـ يا آگاه شدن از ـ ستمديدگي هم نوعان خود متأثر مي شوند، و حتي براي آنان مي گريند. يك جنبه آشكار از گريه براي حضرت امام حسين(عليه السلام)همين قسم از گريه است كه در اين باره، پس از اين، به تفصيل سخن به ميان مي آيد.



https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/16788847820266532241.jpg (https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/16788847820266532241.jpg)

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_azadari__78_.jpg


ج. گريه ناشي از عقيده و كمال خواهي


در جهان بيني الهي، كمال انسان در تقرّب و نزديكي جستن به خداست. در اين جهان بيني، آموزه‌هاي خاصي مطرح است كه آن آموزه ها، به گونه‌هاي خاصي از گريه، معنا و مفهوم مي بخشد; مانند اينكه گريه ناشي از «خوف خدا»، زمينه ساز قرب الهي،32 و مايه دست يابي به رحمت خداوند است.33

بر اين اساس، انسان‌هاي معتقد و مؤمن، در پيشگاه خداوند، خاشعانه به مناجات مي پردازند، خطاها و گناهان خود را به ياد مي آورند، و با سوزِ دل و اشك چشم، از خداوند آمرزش مي جويند.

همچنين در اينجا، نوعي از گريه ناشي از فضيلت طلبي و كمال خواهي34 را نيز مي توان شناسايي كرد كه برخاسته از اعتقاد به كمالات انساني و كوشش براي رسيدن به آن كمالات است.

در چنين مسيري، رهپويان، از شمع وجودِ انسان‌هاي با فضيلت و به كمال رسيده ـ مانند: پيشوايان و بزرگان دين، معلّمان و مربيان اخلاق و... ـ بهره مي برند، و چنانچه شمع وجود ايشان خاموش شود، اندوهي بزرگ آنان را فرا مي گيرد. از اين رو، داغ از دست رفتنِ انسان‌هاي با كمال و فضيلت، همواره بسيار سنگين است، و همگان ـ و نه فقط بستگانشان ـ براي آنان به سوگواري مي پردازند.

در اين باره، اين نمونه تاريخي، جالب توجه است: پس از وفات پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله)، «امّ ايمن»35 گريه مي كرد. عمربن الخطاب از او پرسيد: «چرا گريه مي كني؟ مگر نه اينكه رسول خدا(صلي الله عليه وآله) در پيشگاه خداوند است؟»

امّ ايمن پاسخ داد: «گريه من براي از دست دادنِ رسول خدا(صلي الله عليه وآله)نيست، بلكه براي آن است كه با درگذشت او، دست ما از اَخبار آسمان و وحي كوتاه شده است.»36




https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/54331958087264329371.jpg (https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/54331958087264329371.jpg)

[❁اولوالالباب❁]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_moharam2.ask.gif


http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif

در اينجا، بايد توجه داشت چنان كه پيشتر نيز گفته شد، انواع سه گانه گريه ياد شده در بالا، بر اساسِ عوامل مختلف گريستن است. بنابراين، گاهي فقط يك، و يا دو مورد از عوامل مزبور تحقق مي يابد، و گاهي ممكن است كه هر سه عامل، به طور يكجا و به شكل متداخل عمل كنند كه در اين حالت، بالطبع بر غم و اندوه سوگواران افزوده مي شود، و گريه‌هاي ايشان شدت مي يابد; چنانچه هر گاه «انساني با فضل و كمال از بستگان و عزيزان، به شكلي مظلومانه» كشته شود، گريه بازماندگانش مي تواند ناشي از هر سه عامل اصلي ياد شده باشد.

http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64363988941560531351.jpg

[❁اولوالالباب❁]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_azadari__35_.jpg

http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif

حال پس از شناخت انواع اصلي گريه و عوامل هر يك از آن ها، بايد بررسي كرد كه گريه بر امام حسين(عليه السلام)از كدام نوع است؟ در پاسخ، نخست بايد تأكيد كرد كه عزاداري امام حسين(عليه السلام)از ديرباز در بستر وسيع زماني،و پهنه‌هاي مختلف مكاني انجام شده، وطيف وسيعي از گريه كنندگان را در برگرفته است. بر اين اساس، تشخيصِ نوع گريه امام حسين(عليه السلام)، بدون توجه به تفاوت شركت كنندگان در سوگواري و مراحل مختلف آن، امري ناممكن مي نمايد.

http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64363988941560531351.jpg

[❁اولوالالباب❁]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_azadari__35_.jpg

http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif

حال پس از شناخت انواع اصلي گريه و عوامل هر يك از آن ها، بايد بررسي كرد كه گريه بر امام حسين(عليه السلام)از كدام نوع است؟ در پاسخ، نخست بايد تأكيد كرد كه عزاداري امام حسين(عليه السلام)از ديرباز در بستر وسيع زماني،و پهنه‌هاي مختلف مكاني انجام شده، وطيف وسيعي از گريه كنندگان را در برگرفته است. بر اين اساس، تشخيصِ نوع گريه امام حسين(عليه السلام)، بدون توجه به تفاوت شركت كنندگان در سوگواري و مراحل مختلف آن، امري ناممكن مي نمايد.

http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64363988941560531351.jpg

[❁اولوالالباب❁]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_azadari__71_.jpg

http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif

پس از آن، در دوران متأخرتر، گريه‌هاي كساني كه با تشويق‌هاي ائمه اطهار(عليهم السلام)، و با آگاهي از اجر عظيم گريه بر امام حسين(عليه السلام)، اقدام به برپايي مجالس عزا براي آن حضرت مي كردند و به ياد مصائب او مي گريستند، گريه هايي بوده است بر مظلوميت، و ناشي از عقيده.

بر اين اساس، اعتقاد به پاداش فراوان گريه بر امام حسين(عليه السلام)و نيز يادكرد از مصيبت‌ها و مظلوميت‌هاي آن حضرت، همواره در طول تاريخ، در برپايي عزاداري‌هاي حسيني تأثيرگذار بوده، و سبب شده است تا احساسات و عواطف عزاداران، با ياد و نام اباعبدالله الحسين(عليه السلام) و ياران با وفايش، پيوندي ناگسستني و عميق بيابد، و پس از قرن ها، براي آنان، همچون عزيزترين نزديكان خود سوگواري كنند، بگريند و بر سر و سينه بزنند.

http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif

http://www.askquran.ir/gallery/images/4260/1_Ashura_Muharram_emza__4_.jpg

[❁اولوالالباب❁]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_azadari__5_.jpg

http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif

در اين ميان، «مظلوميتِ» امام حسين(عليه السلام)37 و ديگر شهيدان كربلا، عاملي بسيار مهم در برانگيختن احساسات و هيجانات همه انسان‌هاي پاك دل بوده، بسياري از افراد غيرشيعه و حتي غيرمسلمان را در زمره سوگواران حسيني در آورده است. «مظلوميتِ» آنان كه در قالب مصيبت هايشان يادآوري مي شده، براي دل و جان عزاداران «سوز»، و براي چشم آنان، «اشك» را به ارمغان مي آورده است; البته عشق و محبت نسبت به امام حسين(عليه السلام) و يارانش در عمق وجود برخي از عزاداران، چنان نفوذ كرده است كه گاهي، فقط با شنيدن «نامِ» آنان، اشك از چشمانشان جاري مي شود:

آن چنان كز برگ گل، عطر و گلاب آيد برون
تا كه نامت مي برم، از ديده آب آيد برون
رشته الفت بود در بين ما، كز قعر چاه
كِي بدون رشته، آب بي حساب آيد برون؟
تا نسوزد دل، نريزد اشك و خون از ديده‌ها
آتشي بايد كه خوناب كباب آيد برون
گر نباشد مهر تو، دل را نباشد ارزشي
برگِ بي حاصل شود گل، چون گلاب آيد برون.38

آري، در عزاداري امام حسين(عليه السلام)، آنچه در برون تجلّي مي يابد، «اشكِ چشمِ» عزاداري است، و درون آن، مهر و محبتي است كه خداوند در دل‌هاي آنان قرار داده است; «اشك، زبانِ دل و شاهد عشق است.»39

آنچه در بالا گذشت، بيانگر چيستي گريه بر امام حسين(عليه السلام)بود، و نيز با شناخت عوامل آن، بخشي از چرايي گريه بر حسين(عليه السلام)را بيان مي كرد; در ادامه، به برخي از آثار و كاركردهاي گريه‌هاي سوگواران حسيني اشاره مي شود تا بدين سان، چرايي آن بيشتر روشن شود، همچنين، آنان كه ناآگاهانه به تشكيك و ترديد درباره مراسم عزاداري اباعبدالله الحسين(عليه السلام)مي پردازند به خطاي خود پي ببرند، نيز آشكار شود كه معاندان، چرا به اين مراسم، بسيار هجوم مي آورند.
http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_4-1a.jpg

[❁اولوالالباب❁]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_125428C6E5DA9325508A84F22A561FC5.jpg


http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif

برخي از آن آثار و كاركردها، جنبه فردي، و برخي نيز جنبه اجتماعي و سياسي دارد. از نظر فردي، گريه‌هاي عزاداران، از يك سو، آنان را تخليه هيجاني مي كند، به آرامش روحي ـ رواني مي رساند و باعث صفاي باطني مي شود كه در اين باره، پيش تر نيز سخن به ميان آمد. از سوي ديگر حضور عزاداران در مراسم عزاي حسيني، عواطف و شناخت آنان را تقويت مي كند، و نيز سبب مي شود تا آنان بكوشند در رفتار خود، شبيه به آنان باشند كه برايِشان مي گريند; هنگامي كه عزاداران به يادِ وفاداري ابوالفضل العباس(عليه السلام)، يا آزادگي حرّبن يزيد رياحي اشك مي ريزند، ناخود آگاه، خواهند كوشيد تا در حد توان، آزاد مرد و وفادار باشند، و از نامردمي به دور.40

گريه بر امام حسين(عليه السلام)، از نظر سياسي و اجتماعي نيز آثار و كاركردهاي بسيار مهمي دارد; زيرا اين گريه‌ها در جايگاه يك رفتار كاملا احساسي و هيجاني، و در عين حال كاملا آگاهانه، به يادِ بزرگمردي است كه براي احياي دين و اجراي عدالت، خود را در سخت ترين شرايط قرار داد و هر گونه مصيبت و مظلوميت را به تن خريد; بدين سان، اين گريه، شخصيت فرد عزادار را به شخصيت عظيم چنان انسان وارسته اي پيوند مي زند، و اهداف و آرمان‌هاي او را در عمق جان وي پايدار مي كند.
فرد عزادار با سوگمندي و گريه براي امام حسين(عليه السلام) آشكارا اعلام مي كند كه او وفادار به امام حسين(عليه السلام)، نهضت او، و آرمان‌هاي او است، و در ميدان عمل نيز وفاداري خود را به اثبات مي رساند; به ياد داريم كه در همين روزگار، در صحنه‌هاي مختلف انقلاب و دفاع مقدس، مردان حسيني در ميدان عمل چه خوش درخشيدند!

گريه و عزاداري براي حسين(عليه السلام)، در واقع، انقلاب و مكتب او را زنده نگاه داشته و پيام امام حسين(عليه السلام)را به همه انسان‌ها انتقال داده است. بر اين اساس، گريه در فرهنگ عاشورا، سلاح هميشه برّاني است كه فريادِ اعتراض بر ستمگران است و پاسدارِ خون شهيدان.41 در اين باره، اين سخنان از حضرت امام خميني(قدس سره)بسيار گوياست: «هر مكتبي، تا پايش سينه زن نباشد، تا پايش گريه كُن نباشد،... حفظ نمي شود»;42 «گريه كردن بر عزاي امام حسين(عليه السلام)، زنده نگه داشتن نهضت، و زنده نگه داشتن همين معنا است كه يك جمعيت كمي در مقابل يك امپراتور بزرگ ايستاد... آن‌ها از همين گريه‌ها مي ترسند، براي اينكه اين گريه اي است كه گريه بر مظلوم است، فرياد مقابل ظالم است.»43

http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_4-1a.jpg

[❁اولوالالباب❁]

http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif

پي نوشت :

1ـ نوشتار حاضر، بخشي از طرح جامع مقتل امام حسين (ع) است كه به وسيله گروه تاريخ مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره) در حال تدوين مي باشد.
2ـ ادوارد گيبون (1737ـ1794م) مورخ انگليسي مي گويد: «در طي قرون آينده بشريت، و در سرزمين هاي مختلف، شرح صحنه هاي حزن آور مرگ حسين موجب بيداري قلب خونسردترين قارئين ]و مخاطبان [خواهد شد.» (سيد عبدالكريم هاشمي نژاد، درسي كه حسين(عليه السلام)به انسان ها آموخت، چ سوم، تهران، فراهاني، 1351، ص 448.)
3ـ احمد تقي الدين ابن تيميّه» (661ـ 728ق) و پس از او، فرقه وهابيت عزاداري براي امام حسين(عليه السلام)را بدعت و حرام دانسته اند. (ابن تيميّه الحرّاني الدمشقي الحنبلي، منهاج السّنة النبوية في نقض كلام الشيعة و القدرية، رياض، مكتبة الرياض الحديثة، القاهرة، مكتبة الجمهورية، ج 2، ص 323ـ 326.)
4ـ عبدالحكيم سليمي، فلسفه عزاداري امام حسين(عليه السلام)، اهداف و آثار قيام امام حسين(عليه السلام)، تهران، مركز چاپ و نشر مجمع جهاني اهل بيت(عليهم السلام)با مشاركت نشر شاهد، 1381، ص 229.
5ـ براي آگاهي درباره برخي از اين گونه پرسش ها و شبهات و نيز پاسخ هاي آن ر.ك: محمّدتقي مصباح، آذرخشي ديگر از آسمان كربلا، چ چهارم، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(قدس سره)، 1380، ص 14ـ23.
6ـ ابن منظور، لسان العرب، تصحيح امين محمد عبدالوهاب و محمدالصادق العبيدي، بيروت، داراحياء التراث العربي، 1416، ج 9، ص 195 و 196 (ماده عزا).
7ـ علي اكبر دهخدا، لغت نامه دهخدا، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1373، چ اول از دوره جديد، ج 10، ص 13984 (ماده عزا).
8ـ ابن منظور، پيشين، ج 9، ص 195و 196 (ماده عزا) / احمدبن محمد بن علي المقري الفيومي، المصباح المنير، قم، مؤسسة دارالهجرة، 1405ق، ص 408 (ماده عَزَوْتُه).
9ـ محمد كاوياني، «روان شناسي عزاداري»، تعاليم اخلاقي و عرفاني امام حسين(عليه السلام)، تهران، مركز چاپ و نشر مجمع جهاني اهل بيت(عليهم السلام) با مشاركت نشر شاهد، 1381، ص 346 و 347.
10ـ همان، ص 347.
11ـ امام محمّدباقر(عليه السلام) در پاسخ به يكي از اصحاب كه پرسيده بود: عزاداران امام حسين(عليه السلام)چگونه به يكديگر تسليت بگويند؟ چنين فرمودند: «يقولون: عظّم اللّه اجورنا بمصابنا بالحسين(عليه السلام)، و جعلنا و اياكم من الطالبين بثاره مع وليّه الامام المهدي من آل محمد(صلي الله عليه وآله)»: (به يكديگر) چنين مي گويند: خداوند پاداش هاي ما را در «مصيبتِ مان» درباره حسين(عليه السلام)عظيم گردانَد، و ما و شما را از زمره كساني قرار دهد كه به خونخواهي او، همراه با ولي خدا، امام، مهدي آل محمد(عليهم السلام)قيام مي كنند. (جعفربن محمد بن قولويه القمي، كامل الزيارات، تحقيق الشيخ الجود القيومي، لجنة التحقيق، مؤسسة نشر الفقاهة، 1417 ق، ص 325و 326.)
12ـ محمد كاوياني، پيشين، ص 350و 351.
13ـ مرتضي مطهري، قيام و انقلاب مهدي (عج) به ضميمه شهيد، چ پنجم، قم، صدرا، 1398ق، ص 122 و 123.
14ـ ميرزا حسين نوري طبرسي، مستدرك الوسائل، چ دوم، قم، مؤسسه آل بيت(عليهم السلام)لإحياءالتراث، 1408 ق، ج 10، ص 318.
15ـ سيد عبدالكريم هاشمي نژاد، پيشين، ص 451.
16ـ عبارتي است از «زيارت امام حسين(عليه السلام) در روز عاشورا» (جعفر بن محمدبن قولويه القمي، كامل الزيارات، ص 330.)
17ـ يكي ديگر از موارد مهم، نقش عزاداري امام حسين(عليه السلام) در ترويج مذهب تشيّع است. اثر ژوزف، خاورشناس فرانسوي در كتاب «اسلام و مسلمانان» در فصل «شيعه و پيشرفت هاي خيره كننده آن» به اين امر اذعان كرده است. ر.ك: سيد شرف الدين عاملي، فلسفه شهادت و عزاداري حسين بن علي(عليه السلام)، ترجمه علي صحت، انتشارات مرتضوي، 1351، ص 94 و 97.
18ـ امام خميني، صحيفه نور، مجموعه رهنمودهاي امام خميني(قدس سره)، تهران، تهيه و تدوين انتشارات سازمان مدارك فرهنگي انقلاب اسلامي، 69 ـ1361ش، ج 18، ص 22.
19ـ همان، ج 8، ص 69.
20ـ مرتضي مطهري، حماسه حسيني، چ هفدهم، تهران، صدرا، 1374، ج 3، ص 94.
21ـ حكيمه قاسمي، «فلسفه عزاداري يا اهميت سوگواري»، حماسه عاشورا، تهران، مركز چاپ و نشر مجمع جهاني اهل بيت(عليهم السلام)با مشاركت نشر شاهد، 1381، ص 167.
22ـ محمد كاوياني، پيشين، ص 352، به نقل از: حسين رجبي، پاسخ به شبهات عزاداري، ص 20.
23ـ همان، ص 352 و 353.
24ـ ابوجعفر محمدبن الحسن الطوسي، الامالي، تحقيق مؤسسة البعثة، قم، دارالثقافة، 1414 ق، ص 388، (مجلس سيزدهم).
25ـ «... قال رسول الله(صلي الله عليه وآله): تدمع العين و يحزن القلب، و لا نقول ما يسخط الربّ...» (محمدبن يزيد القزويني، سنن ابن ماجه، بيروت، دارالفكر، ج 1، ص 506.)
26ـ «... قال رسول الله(صلي الله عليه وآله)...: فانه مهما يكن من العين و القلب فمن الرحمة و ما يكون من اللسان و اليد، فمن الشيطان.» (ابي بكر بيهقي، السنن الكبري، بيروت، دارالفكر، ج 4، ص 70.)
27ـ احمدبن حنبل، مسند احمد، بيروت، دارالمعرفة، 1406 ق، ج 2، ص 84 / ابي بكر بيهقي، پيشين، ج 4، ص 70.
28ـ علي بن برهان الدين حلبي الشافعي، السيرة الحلبية، بيروت، داراحياء التراث العربي، ج 2، ص 246.
29ـ از جمله مي توان به گريستن پيامبر(صلي الله عليه وآله) بر سر مزار مادرش اشاره كرد. (مسلم نيشابوري، صحيح مسلم، بيروت، دارالفكر، ج 3، ص 65 / محمد كاوياني، پيشين، ص 339-341.)
30ـ حكيمه قاسمي، پيشين، ص 169.
31ـ محمّدباقر مجلسي، بحارالانوار، ج 21، ص 24.
32ـ امام باقر(عليه السلام)فرمود: «در نجواي خداوند با موسي(عليه السلام) بر روي كوه طور چنين بود: اي موسي به قوم خود، اين سخن مرا برسان كه هيچ چيزي مانند گريه از روي خشيّتِ من، متقرّبين را به من نزديك نمي كند.» (شيخ صدوق، ثواب الاعمال، چ دوم، قم، منشورات الرضي، 1368 ش، ص 172.)
33ـ در مناجاتي از امام سجاد(عليه السلام) چنين آمده است: «خداوندا! اشكِ چشم كسي كه از خوف تو بگريد، مورد رحمت تو قرار مي گيرد.» (شيخ طوسي، مصباح المتهجد، بيروت، مؤسسة فقه الشيعه، 1411 ق / 1991 م، ص 739.)
34ـ محمد كاوياني، پيشين، ص 353و354.
35ـ امّ ايمن، كنيز و دايه رسول خدا(صلي الله عليه وآله)بود و نزد حضرت منزلتي والا داشت. (محمدبن سعد، الطبقات الكبري، تحقيق محمدعبدالقادر عطا، بيروت، دارالكتب العلمية، 1410 ق، ج 8، ص 179.)
36ـ ابوبكر بيهقي، دلائل النبوة، تعليق عبدالمعطي قلعجي، بيروت، دارالكتب العمليه، 1405، ج 7، ص 266.
37ـ ابن تيميّه (661ـ728ق) با آنكه عزاداري امام حسين(عليه السلام) را بدعت و حرام مي داند، مي گويد: «فلا ريب انه قتل مظلوماً شهيداً»; شكي نيست كه او (امام حسين(عليه السلام)) كشته شد در حالي كه مظلوم و شهيد بود. (ابن تيميه، منهاج السنة النبوية، ج 2، ص 321 و 322.)
38ـ حبيب چايچيان (حسان)، اي اشك ها بريزيد، چ هفدهم، تهران، جاويدان، 1374، ص 131.
39ـ جواد محدثي، فرهنگ عاشورا، قم، معروف، 1374، ص 382.
40ـ محمد كاوياني، پيشين، ص 354و 355.
41ـ همان، ص 384.
42ـ امام خميني، صيفحه نور، ج 8، ص 70.
43ـ همان، ج 10، ص 31 و 32.

منبع: فصلنامه معرفت

http://www.sadmuffin.net/screamcute/graphics/graphics-page-divider/page-divider-103.gif

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

مى‏گويند: شما در عصر فضا و اتم زندگى مى‏كنيد آنگاه بر كسى اشك مى‏ريزد كه صدها سال پيش در گذشته است و بر مزارهايى سفر مى‏نماييد كه چيزى جز صخره و سنگ نمى‏باشد؟!
در پاسخ مى‏گوئيم :«چنانكه گفته‏ اند: «بعد زمان» را در «ابديت» اثرى نيست ابديت را در ماوراى زمان ـ در عرصه‏ اى برتر از زمان ـ حكومت است ابديت هميشگى است. جاودانان رهبران بزرگ بشريت به ابديت تعلق دارند، از اين رو قرنها نيز در طول حيات معنوى آنان، مفهوم متداول خود را از دست مى‏دهند(ديباچه‏ اى بر رهبرى: ص .330)


http://www.ashoora.ir/images/stories/article_pictures/ashoora/azadari/30.jpg

حسين بن على (عليه السلام) از زمره جاودانان از رهبران بزرگ بشريت است سخن از وى سخن از تاريخ نيست سخن روز است. سخن از ابديت است سخن از هميشگى خروشان و شكوفا و پر فروز است.
اين زنده جاويد نزديك چهارده قرن ـ به حساب تاريخ ـ پس از مرگ جسمانيش همچنان امروز نيز بر دلها حكومت مى‏كند و هنوز پرتو وجودش نه تنها در حيات ما بلكه در حيات جهان معاصر ودر عصر فضا و اتم «حوادث بى نظير» ايجاد مى‏كند و به صورت يكى از «شور انگيزترين حماسه‏ هاى تاريخ بشريت» در آمده و همه ساله نيرومندترين امواج احساسات ميليونها انسان را در اطراف خود بر مى‏ انگيزد و مراسمى پرشورتر و هيجان انگيزتر از هر مراسم ديگر به وجود مى‏ آورد .
راستى چرا به اين حادثه تاريخى ـ كه شايد در تاريخ مشابه فراوان دارد ـ اهيمت داده مى‏شود؟ ! چرا مراسم بزرگداشت اين خاطره هر سال پرشكوهتر و پرهيجان‏تر از سال پيش برگزار مى‏گردد؟ اين همه تعظيم و تكريم و سپاس اين همه سوز و گداز پس از چهارده قرن، آخر براى چيست؟ آن را چه معنائى است؟!
حقيقت اين است كه اين زنده جاويد پس از قرنها، همچنان بر قلبهاى انسانهاى آزاده قدرتمندانه حكومت مى‏كند و در جامعه «موج معنوى» ايجاد مى‏نمايد. حتى هنوز هم به طور عميق يك قدرت محرك معنوى و يك نيروى كنترل اجتماعى بزرگ به شمار مى‏رود.

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

http://www.ashoora.ir/images/stories/article_pictures/ashoora/emam-hosein/54.jpg





اما از زيارت زيارتگاه هاى مقدس هرگز سنگها و صخره ‏ها هدف و غايت نمى‏باشند چه اگر غرض خود آنها مى‏ بود همين كوهها سر به فلك كشيده ‏انسان را از مشقت سفر و طى راههاى طولانى بى نياز مى‏ساخت پس مقصود بالذات صاحب مزار است و بزرگ داشتن سنگها به جهت شرف انتساب به صاحبان آن مزارها است مانند محترم داشتن جلد قرآن كريم و سنگها و آجرهائى كه خانه كعبه و مسجد رسول خدا (صلى الله عليه و آله) و ساير اماكن مقدس از آنها ساخته شده است .
الان مى‏بينيم كه دولتها و ملتها در حفظ مقبره‏ هاى شخصيتهاى بزرگ خويش مى‏ كوشند و به دور آنها هاله تقديس مى‏ كشند.

زيارت، ارتباط روحى زائر با صاحب قبر است زائر قبر ابا عبد الله الحسين (عليه السلام) با آن حضرت تجديد بيعت مى‏ نمايد و لذا ائمه اطهار عليهم السلام با توصيه و ترغيب به زيارت سالار شهيدان اين نهضت مقدس را براى هميشه زنده و جاويد نگه‏داشته‏ اند البته زيارت همه امامان مورد تأكيد است ولى رواياتى كه در ترغيب وتشويق زيارت امام حسين (عليه السلام) رسيده فوق العاده زياد است امامان با اين توصيه‏ ها در صدد آن بودند كه شيعيان پيوستگى عملى با اهداف آن بزرگوار داشته باشند. امام سجاد (عليه السلام) كه خود چندين بار مخفيانه به زيارت سالار شهيدان رفته در گفتار خويش نيز سفارش زيادى به زيارت امام حسين (عليه السلام) داشته است.

«ابو حمزه ثمالى» گويد: از امام سجاد (عليه السلام) در مورد زيارت امام حسين (عليه السلام) پرسيدم، حضرت فرمود:
«زُره كل يوم فان لم تقدر فكل جمعة فان لم تقدر فكل شهر فمن لم يزره فقد استخف بحق رسول الله (صلى الله عليه و آله)(كامل الزيارات: ابن قولويه.)
«هر روز آن حضرت را زيارت كن، اگر نمى‏ توانى هفته‏ اى يك بار، اگر نمى‏ توانى ماهى يكبار، پس كسى كه اصلا آن حضرت را زيارت نكند، درحقيقت حريم رسول الله را خفيف شمرده است».
ولى مهمتر از سوگوارى و زيارت آشنايى به مكتب امام حسين و شهداى كربلا و پيوستگى عملى به اهداف بلند آن بزرگوار است. مهم پاك بودن و پاك زيستن و درست انديشيدن و تأسى عملى به او است.

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif


فضيلت گريه بر امام حسين(ع)

هر که در مرثيه حسين (عليه السّلام) شعري بگويد و بگريد و بگرياند، حق تعالي او را بيامرزد و بهشت را براي او واجب مي‎گرداند.


هميشه زبان، مترجم عقل بوده ولي ترجمان عشق، چشم است. آنجا که اشکي از روي احساس و درد و سوز مي‌ريزد، عشق حضور دارد ولي آنجا که زبان با گردش منظم خود جمله‌هاي منطقي مي‌سازد عقل حاضر است.

بنابراين همانطور که استدلالات منطقي و کوبنده مي‌تواند همبستگي گوينده را با اهداف رهبران مکتب آشکار سازد قطره اشک نيز مي‌تواند اعلان جنگ عاطفي بر ضد دشمنان مکتب محسوب گردد.

از اين رو گريه حضرت زينب عليهاالسلام بر اهل بيت عليهم السّلام گريه عاطفي و گريه پيام‌آور و يک نوع نهي از منکر و شعار شورانگيز و سوزاننده و رسواگر طاغوتيان و ستمگران بود.

بر همين اساس است که پيامبر اکرم و امامان عليهم السّلام کسي را که آمادگي گريه کردن ندارد به تباکي (خود را به شکل گريه درآوردن) دعوت کرده‌اند تا ياد حسين در همه قرون و اعصار در خاطره‌ها زنده بماند.



http://www.eteghadat.com/Files/user1/image/emza/L_09.gif

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif



در اجر و ثواب گريه بر امام حسين عليه السّلام

اجر و مزد گريه براي آن حضرت بسيار عظيم و بزرگ است و خداوند خود ضامن آن مي‌باشد.

گريه براي آن حضرت سختي‌هاي زمان احتضار را از بين مي‌برد زيرا امام صادق عليه السّلام به مسمع بن

عبدالملک فرمودند: آيا مصائب آن جناب (امام حسين عليه السّلام) را ياد مي‌کني؟

عرض کرد: بلي والله مصائب ايشان را ياد کرده و گريه مي‌کنم.

حضرت فرمودند: آگاه باش که خواهي ديد در وقت مردن پدران مرا که به ملک الموت وصيت تو را مي‌کنند که سبب روشني چشم تو باشد.

همچنين فرمودند: اي مسمع گريه بر احوالات حسين (عليه السّلام) سبب مي‌شود که ملک الموت بر تو مهربان‌تر از مادر گردد.

گريه بر حضرت اباعبدالله الحسين (عليه السّلام) باعث راحتي در قبر، فرحناک و شادان شدن مرده، شادان و پوشيده بودن او در هنگام خروج از قبر است در حالي که او مسرور است فرشتگان الهي به او بشارت بهشت و ثواب الهي را مي‌دهند.

اجر و مزد هر قطره آن اين است که شخص هميشه در بهشت منزل کند.(1)

گريه کننده بر امام حسين عليه السّلام در بهشت با ايشان و هم درجه ايشان خواهد بود.(2)



http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif


شيخ جليل جعفر بن قولويه در کامل از ابن خارجه روايت کرده است:
روزي در خدمت امام صادق عليه السّلام بوديم و امام حسين عليه السّلام را ياد کرده و از او نام برديم. حضرت صادق عليه السّلام بسيار گريستند و ما نيز به تبع ايشان گريستيم. پس حضرت صادق عليه‌السّلام فرمودند که امام حسين عليه السّلام مي‌فرمود من کشته گريه و زاري (اشکم) هستم نام من در نزد هيچ مؤمني برده نمي‌شود مگر آن که محزون و گريان مي‌شود.

در روايت آمده است هيچ روزي نبود که اسم امام حسين عليه السّلام در نزد امام صادق عليه السّلام برده شود و آن امام در آن روز تبسمي بر لب بياورند. آن حضرت در تمام روز گريان و محزون بودند و مي‌فرمودند: امام حسين عليه السّلام سبب گريه هر مؤمن است.

شيخ طوسي و شيخ مفيد از ابان بن تغلب روايت کرده‌اند که حضرت صادق عليه السّلام فرمودند: نَفَس کسي که براي مظلوميت ما محزون است تسبيح است و اندوه و ماتم او عبادت خدا و پوشيدن اسرار ما از بيگانگان جهاد در راه خداست .(3)

شيخ کشي(ره) از زيد شحام روايت کرده است که: من با جماعتي از کوفيان در خدمت امام صادق عليه السّلام بوديم، جعفر بن عفان وارد شد . حضرت او را اکرام کردند و نزديک خود نشاندند و فرمودند يا جعفر!

جعفر عرض کرد: جانم، خدا مرا فداي تو کند.

حضرت فرمودند: به من گفته‌اند تو در مرثيه و عزاي حسين (عليه السّلام) شعر مي‌گوئي.

جعفر عرض کرد: بله، فداي تو شوم.

حضرت فرمودند: پس بخوان.

جعفر شروع به خواندن مرثيه نمود، حضرت امام صادق عليه السّلام و حاضرين مجلس گريستند.

حضرت آنقدر گريست که اشک چشم مبارکش بر محاسن شريفش جاري شد.

پس از آن حضرت صادق عليه السّلام فرمودند: به خدا سوگند، که ملائکه مقرب در اينجا حاضر شدند و مرثيه تو را که در مصائب حسين (عليه السّلام) خواندي شنيدند و بيشتر از ما گريستند و حق تعالي در همين ساعت بهشت را با تمام نعمت‌هاي آن براي تو واجب گردانيد و گناهان تو را آمرزيد.



http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif




پس امام فرمودند: اي جعفر مي‌خواهي که زيادتر بگويم؟

جعفر عرض کرد: بله، اي سيد من.

حضرت فرمود: هر که در مرثيه حسين (عليه السّلام) شعري بگويد و بگريد و بگرياند، حق تعالي او را بيامرزد و بهشت را براي او واجب مي‌گرداند. (4)

شيخ صدوق (ره) در امالي از ابراهيم بن ابي المحمود روايت کرده که امام رضا عليه السّلام فرمودند: ماه محرم ماهي بود که اهالي جاهليت، جنگ و قتال را در آن ماه حرام مي‌دانستند، ولي اين امت جفاکار خون‌هاي ما را در آن ماه حلال دانستند و حرمت ما را هتک کرده و زنان و فرزندان ما را در آن ماه اسير کردند. آتش در خيمه‌هاي ما افروخته و اموال ما را غارت کردند. حرمت حضرت رسالت (صلي الله عليه و آله) را در حق ما رعايت نکردند.

همانا مصيبت شهادت حسين (عليه السّلام) ديده‌هاي ما را مجروح گردانيد و اشک ما را جاري کرده . عزيز ما را ذليل گردانيده است و زمين کربلا مورث کرب و بلاء ما گرديد.

پس بايد بر حسين بگريند، همانا گريه بر آن حضرت گناهان بزرگ را فرو مي‌ريزد.

سپس حضرت رضا عليه السّلام فرمودند: پدرم چون ماه محرم داخل مي‌شد کسي آن حضرت را خندان نمي‌ديد. و اندوه و حزن پيوسته بر او غالب مي‌شد تا روز عاشورا. آن روز، روز مصيبت و حزن و گريه او بود و مي‌فرمود: امروز روزي است که حسين (عليه السّلام) شهيد شده است.

و همچنين شيخ صدوق از آن حضرت روايت کرده: هر که روز عاشورا روز مصيبت و اندوه گريه او باشد حق تعالي روز قيامت را براي او روز شادي و سرور گرداند و ديده‌گانش در بهشت به نور ما روشن شود. (5)

از ريان بن شبيب روايت شده است که گفته روز اول محرم به خدمت امام رضا عليه السّلام رسيدم حضرت فرمودند: ... اي پسر شبيب اگر بر حسين (عليه السّلام) گريه کني و آب ديده‌گان تو بر روي تو جاري شود حق تعالي جميع گناهان صغيره و کبيره تو را مي‌آمرزد خواه اندک باشد و خواه بسيار.




http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif





اي پسر شبيب: اگر مي‌خواهي خدا را ملاقات کني در حالي که هيچ گناهي نداشته باشي حسين (عليه السّلام) را زيارت کن.

اي پسر شبيب اگر مي‌خواهي که در غرفه‌اي از بهشت با رسول خدا و ائمه طاهرين محشور شوي قاتلان حسين (عليه السّلام) را لعنت کن.

اي پسر شبيب اگر بخواهي مانند شهداي کربلا باشي و ثواب آنها را داشته باشي هر گاه مصيبت آن حضرت را ياد کردي بگو: يا لَيتَني کُنتُ مَعَهُم فَاَفُوزَ فَوزًا عَظيماً؛ اي کاش من با ايشان بودم و رستگاري عظيمي مي‌يافتم.

اي پسر شبيب اگر مي‌خواهي در درجات عاليه بهشت با ما باشي پس براي اندوه ما اندوهناک باش و در شادي ما شاد. بر تو باد ولايت و محبت ما که اگر کسي سنگي را دوست داشته باشد حق تعالي او را در قيامت با آن محشور مي‌گرداند. (6)

ابن قوليه با سند معتبر روايت کرده از ابي هارون مکنوف که گفت: به خدمت حضرت صادق عليه السّلام مشرف شدم آن حضرت فرمودند. که براي من مرثيه حسين (عليه السّلام) بخوان. من نيز شروع کردم به خواندن.

امام فرمود: به اين صورت نخوان به همان سبک و سياقي که نزد خودتان متعارف است و نزد قبر حسين (عليه السّلام) مي‌خوانيد بخوان. پس من خواندم.

حضرت گريستند و من ساکت شدم.

فرمود: بخوان، من خواندم تا آن اشعار تمام شد.



http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif






حضرت فرمود: باز هم براي من مرثيه بخوان، من شروع کردم به خواندن اين اشعار: يا مَريَمُ قومُي فَاندُبي مَولاکِ وَ عَليَ الحُسَين فَاسعَدي بِبُکاکِ

پس حضرت بگريست و زن‌ها هم گريستند و شيون نمودند و هنگامي که از گريه آرام شدند فرمودند: اي اباهارون هر کس براي حسين (عليه السّلام) مرثيه بخواند و يک نفر را بگرياند بهشت بر او واجب مي‌شود. و سپس فرمودند: هر کس امام حسين عليه السّلام را ياد کند و بر او گريه کند بهشت بر او واجب مي‌شود. (7)

به سند معتبر از عبدالله بن بکر روايت کرده‌اند که گفت: روزي از حضرت صادق عليه السّلام پرسيدم که يابن رسول الله اگر قبر حضرت امام حسين عليه‌السّلام را بشکافند آيا در قبر آن حضرت چيزي خواهند ديد؟

حضرت فرمود: اي پسر بکر چه بسيار عظيم است سؤال تو به درستي که حسين بن علي عليهماالسّلام با پدر و مادر و برادر خود در منزل رسول خدا صلي الله عليه و آله مي‌باشند و با آن حضرت روزي خورده و شادماني مي‌کنند.

گاهي بر جانب راست عرش آويخته و مي‌گويد پروردگارا وفا کن به عهدي که با من بسته‌اي و نظر مي‌کند بر زيارت کنندگان خود، ايشان را با نام‌هايشان و نام پدرانشان مي‌شناسند. و نظر مي‌کنند به سوي آنهائي که بر او گريه مي‌کنند و برايشان طلب آمرزش کرده و از پدرانشان مي‌خواهند که براي آنها استغفار کنند و مي‌گويند:
اي گريه کننده بر من اگر بداني خدا چه جيزي براي تو مهيا کرده از ثواب‌ها، هر آينه شادي تو زيادتر از اندوه تو خواهد شد.

آن بزرگوار از حق تعالي درخواست مي‌کند که هر گناه و خطا که گريه کننده بر او کرده است بيامرزد. (8)




http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif

[شهاب منتظر]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif







* آثار عميق گريه بر حضرت سيّدالشهداء(عليه السّلام)



مدّتي است عدّه اي که ‍ژست روشنفکري هم به خود مي گيرند بر آنند مؤلفه ي اصلي محرّم الحرام و عاشوراي حسيني يعني «اشک» و «گريه» بر حضرت سيّد الشّهداء(عليه السّلام) را زير سؤال ببريند در حاليکه از آثار و برکات هدايت گرانه و رشد دهنده ي اين اشک غافلند. اين گونه افراد با نگاهي توأم با مغالطه اشک يزيد ملعون و کوفيان پيمان شکن را که بعد از جناياتي که مرتکب شدند با اشک شيعيان يکي مي دانند حال آن که اين دو به هيچ وجه يکسان و از يک جنس نيستند.



http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif

[معمار]

مدّتي است عدّه اي که ‍ژست روشنفکري هم به خود مي گيرند بر آنند مؤلفه ي اصلي محرّم الحرام و عاشوراي حسيني يعني «اشک» و «گريه» بر حضرت سيّد الشّهداء(عليه السّلام) را زير سؤال ببريند در حاليکه از آثار و برکات هدايت گرانه و رشد دهنده ي اين اشک غافلند. اين گونه افراد با نگاهي توأم با مغالطه اشک يزيد ملعون و کوفيان پيمان شکن را که بعد از جناياتي که مرتکب شدند با اشک شيعيان يکي مي دانند حال آن که اين دو به هيچ وجه يکسان و از يک جنس نيستند.

وهابیون و بعضی از اهل سنت می گویند

بعد از شهادت امام حسین ،عبادت جدیدی به نام گریه به دین ما افزوده شده است ، اما آیا دین کامل وصله جدیدی را قبول می کند یا این امر نوعی بدعت در دین محسوب می شود ؟

پاسخ به این ادعا با ذکر چند نکته:

نکته اول:

کسی که به فردی علاقه دارد،دوست دارد علاوه بر ابراز علاقه به او با زبان ، در عمل هم این امر را ثابت کند.

بر خلاف ادعای وهابیت ،گریه بر امام حسین چیز لغو و بیهوده ای نیست، و بلکه گريه بر هر ميتی، امر جدید و حادثي نمي باشد، بلكه از قديم بوده و الآن هم هست. هر ملت و قومي بر فقدان بستگانش گريه مي كند. گريه امري نيست كه آن را شيعه احداث كرده باشد، بلكه با سرشت انسان مرتبط و از مشخصات آدمي و مظهر شديدترين حالات احساسي و عاطفي انسان مي باشد. با گريه انسان اظهار تأثر و تأسف مي كند و علاقه اش را نسبت به محبوب خود ابراز مي نمايد.

قرآن می فرماید:

( قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى )‏(شوری آیه 23)
بگو: «من هيچ پاداشى از شما بر رسالتم درخواست نمى‏ كنم جز دوست‏داشتن نزديكانم (اهل بيتم‏)

با توجه به این آیه دوست داشتن نزدیکان اهل بیت فقط با زبان ثابت نمی شود بلکه باید این دوستی را در عمل هم ثابت کرد

نکته دوم:

حضرت یعقوب (علیه السللام) بعد از فراق فرزندش آن قدر محزون بود و گریه می کرد که چشمانش سفید شد و به تعبیر فرزندانش، نزدیک بود خود را هلاک کند:
( قالَ یا أَسَفی‏ عَلی‏ یوسُفَ وَ ابْیضَّتْ عَیناهُ مِنَ الْحُزْنِ فَهُوَ كَظیمٌ) ؛(یوسف آیه 84)
و گفت: «وا اسفا بر یوسف!» و چشمان او از اندوه سفید شد، اما خشم خود را فرو می ‏برد (و هرگز كفران نمی ‏كرد)

(قالُوا تَاللَّهِ تَفْتَؤُا تَذْكُرُ یوسُفَ حَتَّی تَكُونَ حَرَضاً أَوْ تَكُونَ مِنَ الْهالِكینَ)؛(یوسف آیه 85)
گفتند: «به خدا تو آن قدر یاد یوسف می‏كنی تا در آستانه مرگ قرار گیری، یا هلاك گردی!

پس چه اشکالی دارد شیعیان برای امام مظلومشان گریه کنند

نکته سوم:

علاوه بر روایات شیعه ، در روایات علمای اهل سنت نیز به مشروعیت گریه کردن اشاره شده است،که به علت اختصار فقط به دو روایت اشاره می کنیم

روایت اول:

حاکم نيشابوري از علماي اهل سنت در کتاب المستدرک علي الصحيحين مي نويسد :

( أخبرنا ) أبو عبد الله محمد بن علي الجوهري ببغداد ثنا أبو الأحوص محمد بن الهيثم القاضي ثنا محمد بن مصعب ثنا الأوزاعي عن أبي عمار شداد بن عبد الله عَنْ أُمِّ الْفَضْلِ بِنْتِ الْحَارِثِ أَنَّهَا دَخَلَتْ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَتْ يَا رَسُولَ اللَّهِ رَأَيْتُ اللَّيْلَةَ حُلْماً مُنْكَراً قَالَ وَ مَا هُوَ قَالَتْ إِنَّهُ شَدِيدٌ قَالَ مَا هُوَ قَالَتْ رَأَيْتُ كَأَنَّ قِطْعَةً مِنْ جَسَدِكَ قُطِعَتْ وَ وُضِعَتْ فِي حَجْرِي فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلي الله عليه وآله وسلم) خَيْراً رَأَيْتِ تَلِدُ فَاطِمَةُ غُلَاماً فَيَكُونُ فِي حَجْرِكِ فَوَلَدَتْ فَاطِمَةُ الْحُسَيْنَ (عليه السلام) فَقَالَتْ وَ كَانَ فِي حَجْرِي كَمَا قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلي الله عليه وآله وسلم) فَدَخَلْتُ بِهِ يَوْماً عَلَى النَّبِيِّ ص فَوَضَعْتُهُ فِي حَجْرِهِ ثُمَّ حَانَتْ مِنِّي الْتِفَاتَةٌ فَإِذَا عَيْنَا رَسُولِ اللَّهِ (صلي الله عليه وآله وسلم) تُهْرَاقَانِ بِالدُّمُوعِ فَقُلْتُ بِأَبِي أَنْتَ وَ أُمِّي يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا لَكَ قَالَ أَتَانِي جَبْرَئِيلُ (عليه السلام) فَأَخْبَرَنِي أَنَّ أُمَّتِي سَتَقْتُلُ ابْنِي هَذَا وَ أَتَانِي بِتُرْبَةٍ مِنْ تُرْبَتِهِ حَمْرَاء .(1)
ام الفضل دختر حارث روزى حضور رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) شرفياب شده عرضه داشت ديشب خواب وحشتناكى ديدم .
آن حضرت فرمود : خواب خود را بگو .
عرض كرد خواب عجيبى است كه از اظهار آن خوددارى مى ‏كنم .
فرمود : در عين حال باز هم خوابت را نقل كن .
عرض كرد : در خواب ديدم مانند آن كه قطعه از بدن شما جدا شد و در دامن من افتاد .
رسول خدا فرمود : خواب بسيار خوبى ديدى .
به زودى فاطمه (عليها السلام) فرزندى خواهد آورد و آن فرزند در دامن تو خواهد بود و چون حسين (عليه السلام) متولد شد آن حضرت در دامن من قرار گرفت .روزى همچنان كه حسين (عليه السلام) در دامن من بود به رسول خدا (صلي الله عليه وآله وسلم) وارد شدم . حضرت نگاهى به حسين نمود و ديدگانش اشك آلود شد .
عرضه داشتم پدر و مادرم فداى شما باد چرا گريستيد ؟
فرمود : هم اكنون جبرئيل بر من نازل شد و خبر داد امت من به زودى همين فرزند مرا شهيد می ‏كنند و خاكى از خاك سرخ رنگ او را براى من آورد .

روایت دوم:

ذهبي مي گويد با مرگ ابن جوزي بازارها تعطيل و جمعيت زيادي اجتماع كردند. آن روز، روز باشكوهي بود، مردم از روي اندوه خود را به آب مي انداختند و در مرگ او اندوهگين بودند... ما در كنار قبرش به برپايي عزا پرداختيم و سخنراني كرديم، جمعيت عظيمي حضور داشت و سوگواري مي كرد(2)

نکته چهارم :

علاوه بر روایات فوق اخبار و روایات بسیاری به ما رسیده که در آن ها پیامبر اکرم و اهل بیت علیهم السلام قبل و بعد از شهادت امام حسین علیه السلام بر مصیبت آن حضرت می گریستند، ضمن اینکه پاداش و ثواب بسیار بزرگی از نبی اکرم برای گریه کنندگان بر امام حسین علیه السلام وعده داده شده که همه اینها حاکی از جایگاه بلند و ارزشمند گریه بر اهل بیت علیهم السلام و جواز آن است که ان شاء الله در مقاله ای دیگر به بررسی و بیان این دسته از روایات می پردازیم .

پی نوشت ها:
(1) المستدرك ، الحاكم النيسابوري ، ج 3 ، ص 176 – 177 و تاريخ مدينة دمشق ، ابن عساكر ، ج 14 ، ص 196 – 197 و البداية والنهاية ، ابن كثير ، ج 6 ، ص 258
(2) الامام شمس الدين الذهبي، سير اعلام النبلاء، بيروت، مؤسسه الرساله، 1413ق، ج18، ص379

[شهاب منتظر]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif


امام مهدى(سلام الله علیه وعجّل الله تعالی فرجه) در زيارت ناحيه مقدّسه می فرمایند:

«لأَندُبَنَّكَ صَباحاً و مَساءً و لأَبكِيَنَّ عَلَيكَ بَدَلَ الدُّمُوعِ دَماً.»

هر صبح و شام بر تو گريه و شيون مى‏ كنم و در مصيبت تو به جاى اشك، خون مى‏ گريم.

{بحار الأنوار - ج 101 - ص 238. دانشنامه امام حسین (علیه السلام):ج10- ص106- ح2837}


تفاوت ماهُوي ميان گريه ي شيعيان واقعي و کوفيان پيمان شکن وجود دارد.



گريه و اشک بر مصائب اهل بيت عليهم السّلام و حتي گرياندن و خود را به گريه زدن بالاخص در واقعه ی عاشورا جايگاه وي‍ژه اي در روايات معصومين عليهم السّلام دارد و شيعه به تاسّي از پيشوايان بزرگوارش اين مهم را همواره سرلوحه ي مراسم عزاداري حضرت اباعبدالله عليه السّلام قرار داده است. [لينک ضميمه]
(http://ahadith.ir/fa/ahadith/ahadith-mozooei/24-a-emam-hosein-a.html)
با نگاهي به سيره ي معصومين در مي يابيم که گريه بر حضرت امام حسين عليه السّلام و ياران شهيد ايشان علاوه بر تاثيرات معنوي و سياسي جنبه ي پيشگيرانه از ظلم دارد در حاليکه گريه ي کوفيان يا يزيد ملعون بعد از ارتکاب آن جنايت هولناک حتّی اگر سندیت هم داشته باشد که بعید به نظر می رسد ، بيشتر به اشک تمساح شبيه بود تا گريه ي ندامت و پشيماني.

گریه ای که توام با آگاهی و رشد دهنده نباشد بی فایده است.





http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif

[شهاب منتظر]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif




معناى اشك و گريه‏


آب زلالى كه در وقت شنيدن يا ديدن مصيبت ، سوزش دل و يا شوق از چشم فرو مى‏ريزد، «اشك»، «سرشك»، «عبره» يا «دمع» گفته مى‏شود و اين عمل را «گريه» يا «بكاء» مى‏گويند.(1)

گريه يا اشك انواع مختلفى دارد كه ما به آن نمى‏پردازيم و فقط به ذكر نام انواع آن بسنده مى‏كنيم. گريه ترس (خود انواعى دارد)، گريه شوق، گريه محبت، گريه ترحم، گريه بر عمل يا كارى كه خلاف ميل باشد، اشك حسرت، اشك ندامت، گريه خستگى و رنج، گريه و اشك فراق و جدايى، گريه نيرنگ، گريه ظاهرى(بدون اشك) و گريه بر مصيبت.

سرشك زلال قطرات اشك كه بر گونه‏هاى شيعيان و محبان اهل بيت(ع) حك مى‏شود، حكايت از عشقى پرشور و سينه‏اى لبريز محبت و دلبستگى به آن بزرگواران دارد. اشك شوق، اشك فراق، سوگ و همدردى.

هرگز اين حقيقت را نمى ‏توان انكار كرد كه اشك و مصايب اهل بيت(ع) بخصوص حضرت سيدالشهدا(ع) و گراميداشت حماسه عاشورا رمز بقاء تشيّع در طول تاريخ تا امروز بوده است. اشك و عزادارى بر آن حضرات قابل مقايسه با ديگر اشك‏ها نيست. هنوز از سال‏هاى دفاع مقدس زياد دور نشده‏ايم؛ با مرورى گذرا بر حماسه آن روزها و شب‏هاى عمليات، عمق اين تأثيرگذارى و رمز حركت را در مى ‏يابيم.

گريه بر سيدالشهدا(ع) فوايد و آثار بسيارى در دنيا و آخرت و در جسم و جان و زندگى دلباختگان آن حضرت دارد. در اين مختصر بر آنيم مرورى كوتاه بر اين موضوع از لابه‏ لاى كتاب‏ها و روايات پيامبر(ص) و ائمه(ع) داشته باشيم.



http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif

[شهاب منتظر]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif


چرا بر حضرت سيّدالشّهدا(ع) بايد گريست؟!



اشك بر سيدالشهدا(ع) آبيارى نمودن گلستان معرفت به ساحت مقدس ائمه هدى(ع) و آن حضرت است.

هر قطره اشك پيوندى دوباره و تجديد عهدى است با ائمه هدى(ع) در حفظ، حمايت، دفاع و پيروى از ولايت اميرالمؤمنين(ع).

حضرت اباعبداللَّه(ع) خود در حديثى مى‏فرمايند: «انا قتيل العبره ...؛ من كشته اشكم... هيچ مؤمنى مرا ياد نمى‏كند مگر آنكه گريان مى‏شود.»(2)

علامه بحرالعلوم در حكايتى نقل مى‏كند كه در راه سامرّا به مسئله گريه بر امام حسين(ع) و پاداش بسيار زياد آن فكر مى‏ كردم، عربى بر مركبى سوار به من رسيد، علت تفكر مرا پرسيد ... سرانجام در پايان چنين مى‏ گويد: كه مرد عرب طى بيان حكايتى فرمود: حضرت سيدالشهدا(ع) هر چه داشت از مال و اهل و عيال و پسر و برادر و فرزند و سر و پيكر، همه و همه را در راه خدا داد. حال اگر خداوند بر زائرين و گريه‏ كنندگان آن حضرت آن همه اجر و پاداش و ثواب بدهد، نبايد تعجب نمود. اين را فرمود و از نظر بحرالعلوم غايب شد.(3)

شايد بتوان مهم‏ترين علل عزادارى و گريستن بر سيدالشهدا(ع) را بدين صورت فهرست نمود:

1- گريستن بر آن حضرت تأسى و اقتدا به پيامبر و ائمه معصومين و تمام انبيا و مرسلين و ملائكه مقربين و بندگان صالح خداست كه همه بر آن حضرت گريسته ‏اند.(4)

2- گريه بر امام حسين(ع) اطاعت امر معصوم است. ائمه(ع) در سخنان بسيارى شيعيان را ترغيب و تشويق به گريه نموده‏ اند. امام رضا(ع) به پسر شبيب مى‏فرمايد: اى پسر شبيب! اگر خواستى بر چيزى گريه كنى بر حسين بن ‏على(ع) گريه كن.(5)

حضرت سيدالشهدا(ع) نيز به دوستان و شيعيان خود در شعرى معروف و منسوب به ايشان مى‏ فرمايند: «شيعتى مهما شربتم ماء عذب فاذكرونى - او سمعتم بغريب او شهيد فاندبونى...؛(6)

شيعيان من، هر وقت آب گوارايى نوشيديد مرا ياد كنيد و اگر خبر غريب يا شهيدى را شنيديد بر من گريه كنيد.»

3- گريه بر آن حضرت باعث آمرزش گناهان است.(7)

4- گريه بر سيدالشهدا(ع) انجام يكى از وظايف زمان غيبت امام زمان است.(8)

5 - گريه بر امام حسين(ع) ... حديث شريف «يحزنون لحزننا» است كه شيعيان ما در ناراحتى و اندوه اهل بيت ناراحت و اندوهناك مى‏شوند.(9)

همچنين مى ‏توان گفت كه گريه بر آن حضرت سبب بقا و حفظ مذهب شيعه و اسلام واقعى؛ تعظيم شعائر اللَّه، ترويج احكام دين، تبليغ اسلام، صله به رسول خداست.






http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif

[شهاب منتظر]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif



پى ‏نوشتها:

1) فرهنگ فارسى معين؛ المعجم الوسيط؛ المنجد.

2) بحارالانوار، ج‏44، ص‏279.

3) العبقرى الحسان، ج‏1، ص‏199.

4) الخصائص الحسنيه، ص‏247.

5) بحارالانوار، ج‏44، ص‏286.

6) مصباح كفعمى، ص‏741.

7) بحارالانوار، ج‏44، ص‏278 - 296.

8) وسائل الشيعه، ج‏4، ص‏125؛ مكيال المكارم، ج‏2، ص‏412.

9) خصال صدوق، ج‏2، ص‏625 - 635؛ بحارالانوار، ج‏44، ص‏287.


منبع: مجله ي پيام زن البته با کمي اضافات. [لينک ضميمه] (http://www.shareh.com/persian/magazine/payam_z/86/191-192/15.htm)







http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif

[شهاب منتظر]

http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif



گریه بر حضرت سیّدالشّهداء علیه السّلام یک گریه ی ویژه و سامان یافته است.



گريه براي حسين علیه السلام و اصحاب بزرگوارشان، يك گرية خاص ، هدفدار و سامان‌يافته است كه خود مكتب براي آن برنامه‌ريزي كرده است.

گريه‌اي كه انسان مي‌كند، همه‌جا در اثر اندوه نيست، همان‌طور كه گرية شوق به جهت غم و اندوه واقع نمي‌شود. گريه عارفان به جهت توجّه و طلب وصال است و اميد وصال در عين توجّه قلب به مقام بلند محبوب و چنين حالتي عارف را به اشك و شيدايي مي‌كشاند. گريه براي حسين علیه السلام، توجّه به مقام بلندي است كه حسين علیه السلام در جلوي انسان‌ها به نمايش آورده و قلب او را متوجّة چنين مقصد بزرگي نموده‌است كه هركس به كمك حسين علیه السلام وارد چنين منظري شود، با تمام بي‌تابي اشك مي‌ريزد و اوج مي‌گيردتا به يك معيّت با اباعبدالله علیه السلام نائل گردد و ناله سر دهد كه:



«اَلّلهُمَّ ارْزُقْني شَفاعَةَ‌الْحُسَيْنِ يَوْمَ الْوُرُود وَ ثَبِّتْ لي قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَكَ مَعَ الْحُسَيْنِ وَ اَصْحابِ الْحُسَيْنِ»




http://www.askquran.ir/gallery/images/5405/1_64jkl.gif

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

فلسفه اشك برای امام حسین(ع) چیست ؟ پاداش اشك برای امام حسین چقدر است؟

مناسب است چند مطلب بعنوان مقدمه ذكر شود:
1- ابراز غم و اندوه و گریه بر عزیزان از دست رفته از نظر شیعه و سنی جایز است و شخص رسول گرامی اسلام(ص) در شهادت عمویش حمزه[1]، در شهادت جعفربن ابی‏طالب[2]، در غم مرگ فرزند عزیزشان ابراهیم[3]، در اندوه رحلت یكی از نوادگانشان، در كنار قبر مادرشان و ...[4] گریستند.

2- بر اساس روایات فریقین پیامبر اكرم(ص) بارها از شهادت اباعبدالله حسین(ع) خبر دادند و در غم و اندوه شهادت و مظلومیت آن حضرت گریستند؛ در روز ولادت[5]، در منزل ام سلمه[6]، در منزل زینب[7]

3- ائمه معصومین: بر مظلومیت و شهادت امام حسین(ع) می‏ گریستند و در ایام شهادت آن حضرت به برگزاری مراسم عزا می‏ پرداختند. امام سجاد(ع) با همه صبر و شكیبایی در بقیه عمر شریفش پس از حادثه كربلا همواره گریان و اندوهگین بود، به گونه‏ ای كه امام صادق(ع) می‏ فرماید: «امام علی بن حسین(ع) بیست سال گریه كرد و غذایی در نزد او گذاشته نمی‏ شد مگر اینكه گریه می‏كرد.»[8] امام باقر و امام صادق(علیهم السلام) و امام رضا(ع) كه از آزادی بیشتری برخوردار بودند در حكومتهای وقت خویش مجالس سوگواری بپا می‏ كردند و از شعرا می‏خواستند در مصایب و فضایل اباعبدالله شعر بخوانند و آنان گریه می‏كردند.[9]

4- پاداش وثواب عزاداری وگریه برای امام حسین(ع):
از منابع شیعه استفاده می‏شود كه گریه بر امام حسین(ع) نه تنها جایز و مشروع است بلكه مطلوب و پسندیده است و از ثواب فوق العاده ‏ای برخوردار است،
پیامبر گرامی اسلام فرمود: «كُلُّ عیْنٍ باكِیْ اِلاّ عَینٌ بَكَتْ عَلی مَصائِبِ الحُسَین فَاِنَّها ضاحِكَ مُسْتَبِشَرْ بِنَعیمِ الجَنّْه؛[10] هر چشمی در روز قیامت گریان است مگر چشمی كه بر مصیبت حسین(ع) گریه كرده است كه چنین كسی خندان است و بر نعمتهای بهشت بشارت داده می‏شود.»
امام رضا(ع) فرمودند:«گریه برامام حسین(ع)گناهان بزرگ را محو می كند.»[11]
امام صادق(ع) فرمودند: «كسی كه به یاد امام حسین(ع) به مقدار بال مگسی، اشك از چشمانش جاری شود، ثوابش بر خداوند است، و خداوند به كمتر از بهشت برای او راضی نمی شود.»[12]
و روایات فراوان دیگری كه برای ثواب گریه بر امام حسین(ع) وارد شده است.

5- لازمه ابراز عشق و ارادت و محبت به اهل‏بیت شادی در شادمانی آنها و سوگواری بر مصایب و غمو اندوه آنان است چرا كه اهل‏بیت رسول خدا(ص) همان مصداق «قربی» هستند در آیه شریفه:«قُلْ لااَسْئَلُكُم عَلَیْهِ اَجْراً اِلاَّ المَوَدَّه فیِ‏القُربی؛[13] (اى پيامبر! به مردم) بگو: من از شما بر اين (رسالت خود) هيچ مزدى جز مودّت نزديكانم را نمى‏ خواهم»

6- امام حسین(ع) با قیام و شهادتش درس چگونه زیستن و چگونه مردن را به انسانها آموخت و با شهادتش چهره پلید طاغوت زمان خویش را بر ملا ساخت و چهره كریه یزید را روشن نمود پس باید قیام و شهادتش بزرگ داشته شود.

اینك با توجه به مقدمات فوق در پاسخ این سؤال می‏گوییم شیعه در ایام شهادت امام حسین(ع) گریه و عزاداری می‏ كند تا بدین وسیله:
1: به سنت رسول خدا(ص) و سیره ائمه تمسك نموده باشد.
2: عشق و ارادت خویش را به خاندان رسالت ابراز دارد.
3: درسهای نهضت عاشورا و اهداف امام حسین(ع) را تبیین نماید.
4: از شهدا و مجاهدانی كه برای احیای اسلام از جان خویش دریغ نكردند تقدیر نماید.
5: زمینه تبلیغ دین و بیان احكام اسلامی را فراهم کند.
6- یاد و تاریخ پرشكوه نهضت حسینی، را زنده نگاه دارد.
7- الهام بخش روح انقلابی و ستم ستیزی باشد.
8- پیوند عمیق عاطفی بین امت و الگوهای راستین برقرار نماید.
9- پالایش روح و تزكیه نفس، را با اتصال به پاکان تامین کند.
10- در مقابل ظلم ظالم ساکت ننشته باشد.


[1]. طبقات ابن سعد، ترجمه حمزه.
[2]. استیعاب و اسدالغابه، ترجمه جعفربن ابی‏طالب.
[3]. صحیح بخاری، كتاب الخبائز، باب قول النبی(ص) «انابك لمحزونون».
[4]. صحیح مسلم، ج 2، ص 1(ع)(ص)، كتاب الخبائز، باب (ص)(س)، حدیث 108.
[5]. مقتل خوارزمی، ج 1، ص (ع)8.
[6]. الجامع الصحیح، ج (س)1، ص (س)19.
[7]. المجمع الزواید، ج 9، ص 188.
[8]. مناقب، شهر آشوب، ج 4، ص 5(ص)1.
[9]. كامل الزیادات، ص 4(ع)1؛ امالی صدوق و رجال كشی.
[10]. وسایل الشیعه، ج 2، ص 924.
[11]. مسند امام رضا(ع)/ج2ص27.
[12]. بحارالانوار/ ج44 ص285.
[13]. سوره شوری، آیه (س)23.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

✳️ فضیلت گریه بر سیدالشهدا(ع) در بیان آیت الله بهجت(ره)

بنده
خیال می کنم فضیلت بکا بر سیدالشهدا علیه السلام
بالاتر از نماز شب باشد
زیرا نماز شب عمل قلبی صرف نیست بلکه کالقلبی است
ولی حزن و اندوه و بکا عمل قلبی (1) است، به حدی که بکا و دمعه (اشک چشم) از علایم قبولی نماز وتر است.

منبع: درمحضر بهجت، ج 1