عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*
19-03-2012, 16:29
نماز و نماد
نمادها و نشانه ها از دیرباز به عنوان ابزار ارتباط اجتماعی، نقش انتقال فرهنگی را بین افراد، نسل‌ها و جوامع گوناگون بشری ایفامی كنند. یكی از شگفتی‌ها و ویژگیهای انحصاری اسلام كه براستی هر آدم اندیشمندی را به حیرت و تحسین وا می‌دارد،این است كه بسیاری از باورها و ارزشهای بنیادین خود را در قالب های گوناگونی از رفتارها و گفتارهای نمادین و یا تركیبی از هر دو ریخته و با عناوین مختلف كوشیده است كه آنها را جزئی از رفتارها و گفتارهای روزمرة انسانها قرار داده و ازاین طریق آنها را وارد حوزه فرهنگ عمومی کرده و به هدایت فكری و عملی جامعه همت گمارد.
به عنوان نمونه، نماز و حج با همه شرایط و مقدماتی كه دارند، سرشار از رفتارها و گفتارهای نمادین و در برگیرندة عمیق ترین مفاهیم توحیدی اند؛ مثلاً گذشته از اوراد و اذكار آن دو، سجده را می‌توان برجسته ترین نماد اظهار تذلل وخاكساری، ركوع را نماد تعظیم و كرنش، قیام را سمبل احترام و بزرگداشت، قنوت را نماد اظهار و درخواست نیازمندی، وضو و غسل را سمبل پاكی و پاكیزه شدن برای حضور در محضر معبود و طواف را نماد فدا كردن جان وگردیدن به دور خداوند دانست كه همگی از باورهای توحیدی به شمار می‌روند. چنانكه بسیاری دیگر از كلیدی ترین باورها و ارزشها در اوراد و اذكار این رفتارهای عبادی تعبیه شده است.
http://www.gco.ir/Files/ro/890223.jpg (http://www.gco.ir/Files/ro/890223.jpg)
توجه به نقش نمادین رفتارهای عبادی همانند نماز، كه مسلمانان باید علاوه بر اوقات پنجگانه در مناسبت‌های گوناگون نیز آن را بخوانند، به خوبی نشان می‌دهد كه چگونه فقط همین رفتار عبادی، بسیار فراگیرتر و گسترده تر از هررسانة جمعی فرامرزی، باورها و ارزشهای توحیدی را در اطراف و اكناف عالم و در بین همه اقشارهای اجتماعی، تزریق كرده و گسترش داده است و اگر مفاهیم عمیق و انسان ساز آن به خوبی فهمیده شوند، می‌توان درك كرد كه چرا قرآن کریم می‌فرماید:«إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ» عنكبوت/
نمادها و نشانه ها از دیرباز به عنوان ابزار ارتباط اجتماعی، نقش انتقال فرهنگی را بین افراد، نسل‌ها و جوامع گوناگون بشری ایفامی كنند. یكی از شگفتی‌ها و ویژگیهای انحصاری اسلام كه براستی هر آدم اندیشمندی را به حیرت و تحسین وا می‌دارد،این است كه بسیاری از باورها و ارزشهای بنیادین خود را در قالب های گوناگونی از رفتارها و گفتارهای نمادین و یا تركیبی از هر دو ریخته و با عناوین مختلف كوشیده است كه آنها را جزئی از رفتارها و گفتارهای روزمرة انسانها قرار داده و ازاین طریق آنها را وارد حوزه فرهنگ عمومی کرده و به هدایت فكری و عملی جامعه همت گمارد.
به عنوان نمونه، نماز و حج با همه شرایط و مقدماتی كه دارند، سرشار از رفتارها و گفتارهای نمادین و در برگیرندة عمیق ترین مفاهیم توحیدی اند؛ مثلاً گذشته از اوراد و اذكار آن دو، سجده را می‌توان برجسته ترین نماد اظهار تذلل وخاكساری، ركوع را نماد تعظیم و كرنش، قیام را سمبل احترام و بزرگداشت، قنوت را نماد اظهار و درخواست نیازمندی، وضو و غسل را سمبل پاكی و پاكیزه شدن برای حضور در محضر معبود و طواف را نماد فدا كردن جان وگردیدن به دور خداوند دانست كه همگی از باورهای توحیدی به شمار می‌روند. چنانكه بسیاری دیگر از كلیدی ترین باورها و ارزشها در اوراد و اذكار این رفتارهای عبادی تعبیه شده است.
http://www.gco.ir/Files/ro/890223.jpg (http://www.gco.ir/Files/ro/890223.jpg)
توجه به نقش نمادین رفتارهای عبادی همانند نماز، كه مسلمانان باید علاوه بر اوقات پنجگانه در مناسبت‌های گوناگون نیز آن را بخوانند، به خوبی نشان می‌دهد كه چگونه فقط همین رفتار عبادی، بسیار فراگیرتر و گسترده تر از هررسانة جمعی فرامرزی، باورها و ارزشهای توحیدی را در اطراف و اكناف عالم و در بین همه اقشارهای اجتماعی، تزریق كرده و گسترش داده است و اگر مفاهیم عمیق و انسان ساز آن به خوبی فهمیده شوند، می‌توان درك كرد كه چرا قرآن کریم می‌فرماید:«إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ» عنكبوت/