مقدمه ای بر نقد احوال بازار کالاهای مذهبی ایران

[*~* مهسا *~*]

پدید آورنده : نامشخص ، صفحه




چند دانه سهم ماست؟




ایمان، رونق بازار اهل دل است و اهل ایمان هر آن چه که آن ها را به یاد محبوب اندازد، خوش دارند و متاع و کالایی را که اسم و رسم و عططر و بوی محبت او را داشته باشد، خریدارند، گرچه به قیمت جان گرامی.

[*~* مهسا *~*]

چنان که از اخبار و ماندگارهای مذهبی قرون گذشته برمی اید از همان صدر اسلام گروهی ساخت و فروش کالاهایی را که در خدمت اعتقادات مسلمانان بود پیشه ی خود کردند و در گذر زمان این کسب و کار رونق روز افزونی گرفت. بافه ها و زنجیره های زخرف که پیش از آن کاربردش برای مستور کردن پستوها و آویختن به جای پرده بود، ریزتر و ظریف تر شدند تا سر به هم آورند و حلقه های کوچک و صد و چند دانه را برای آسان کردن به خاطر سپردن شماره ذکرها به وجود آورند. ابریق ها و کوزه ها صاحب دسته و گلوگاهی شدند تا مسلمانان را وسیله ی طهارت باشند و حوض ها و خزینه ها گنجایش بیشتری برای انباشت آب پیدا کردند تا شائبه ی ناپاکی ها را برطرف کنند.

[*~* مهسا *~*]

اگر پیش از آن نوشته ها و بیع نامه ها و میثاق های مکتوب و اشهار را یا در دل صندوقچه ها محفوظ می داشتند یا آویخته بر گذرها و منظور نظر رهگذران، در ایام رسالت پیامبر (ص) و بعد از آن، گرامی داشتن مصحف شریف، آن ها را ناگزیر از مجلدسازی و صحافی کرد.

[*~* مهسا *~*]

از آن زمان تا امروز ساخت کالاهای مذهبی و تمام حرفه هایی که کاربرد اعتقادی و دینی داشته اند چنان رونقی داشته است که در روزگار ما تعداد زیادی از کشورها حتی غیر اسلامی در بازار تولید و عرضه ی آن اشتغال دارند. صحبت در این باره و لزوم پرداخت به این مقوله زمانی جدی تر می شود که فراوانی عرضه و تقاضای این محصولات و نرخ بیکاری در جامعه را هم در نظر بگیریم. نگاه هم زمان به حجم بالای تولدی و فروش این کالاها از سویی و نیاز جامعه ما با آمار بالای جمعیت جوان به ایجاد اشتغال از سوی دیگر گفت و گو در این مورد را بسیار خواندنی می کند. بخوانید:

[*~* مهسا *~*]

روزگاری صادر می کردیم، حالا وارد کننده ایماز سوغاتی های محبوب زائران امکان مذهبی و از اجناس مطلوب بازارهایی که در آن ها تحفه ها و مستوره های شهرهای مذهبی و مقدس فروخته می شود انگشتری است. چیزی که حمل آن راحت و با وجود اندازه ی کوچکی که دارد پربهاست. مهم تر از این ها فضیلت در انگشت داشتن انگشترهایی که نگین آن ها عقیق، در نجف، یاقوت، کهربا، حدید و ... است، باعث مقبولیت آن ها در بین مسلمانان شده است. تقریباً هیچ بازاری را در هیچ شهر و کشور اسلامی نمی توان یافت که در قسمتی از آن معامله سنگ های بافضیلت رایج نباشد.

[*~* مهسا *~*]

علی اکبر صدقیان مهر و انگشترسازی که تا همین ده سال پیش مغازه ای برای خرید و فروش انگشترهای تقره با نگین های مختلف در شهرری داشته و امروز کهولت سن و از کار افتادگی او را خانه نشین کرده است می گوید: «انگشترهای نقره ی ایرانی در همه جای دنیا مشتری خودش را داشت. دلیل آن هم این بود که نگین هایی مثل فیروزه و سنگ چوپان در کشور ما فراوان است و فیروزه ی نیشابور مرغوب ترین فیروزه ی دنیاست. ذوق و سلیقه ی انگشترسازان ما باعث شده بود که قلم زنی های ظریق و میناکاری زیبای آن ها در همه جا معروف و مشهور باشد تا جایی که نگین هایی مثل سنگ عقیق یمن را هم می خریدیم و بعد از سوار کردن روی رکاب های نقره ای که رد این جا ساخته می شد دوباره با قیمت خوبی به مشتری های کشورهای همسایه می فروختیم

[*~* مهسا *~*]

کسانی که گذرشان به کشورهای اسلامی می افتاد یا زائران خانه خدا در مکه ی مکرمه وقتی می خواستند عقیق یمن بخرند، اول سراع انگشتری هایی می رفتند که نگینش روی رکاب ساخت اصفهان یا مشهد سوار بود. اصطلاح انگشتری های یمنی ایرانی هنوز هم متداول است. از این ها گذشته در داخل کشور هم چون معمولاً این نوع سنگ ها کاربرد دیگری نداشتند و فقط برای ساخت زیورآلات از آن ها استفاده می شد چون هرساله حاجی هابا خود سنگ و نگین می آوردند، و سنگ بازها در هر محله ای خبر داشتند که چند نفر عهقیق سرخ اصل یمن دارند یا چند نفر انگشتری زبرجد به دست می کنند.

[*~* مهسا *~*]

صادقیان در ادامه توضیح می دهد که طمع تاجران بعضی از کشورها سبب هرج و ورج در بازار و در نتیجه رواج بدلیجات و تقلب و تخلف در این کار شد. در حال حاضر بازار سنگ های زینتی و مذهبی به کلی آشفته است. فیروزه هایی با نام فیروزه ی مصری، آلمانی و آمریکایی وجود دارد که نشانه های فیروزه ی اصل در آن ها دیده نمی شود، یعنی در مجاورت با بعضی از مواد، تغییر رنگی در آن ها به وجود نمی اید.

[*~* مهسا *~*]

شیشه های رنگی با نام عقیق هندی دست به دست رد بازار می چرخد که نه عقیق است و نه ارتباطی با هندوستان دارد. بدتر از همه ی این ها رواج بدلی جات و بدل فروشی در سال های اخیر است. زیورآلات مصنوعی و انگشتری های با نگین های رنگی که شباهتی هم به مثلا فیروزه یا کهربا ندارند و به جای نقره و فبزات با ارزش یک آلیاژ براق با نام تجاری تیتانیوم در آن ها به کار رفته است به کلی بازار ساخت زیورآلات را حتی در داخل کشور هم از دست ما خارج کرده است. متاسفانه وقتی نام کشورهای سازنده را می شنویم، متوجه می شویم که دیگجر بازار انگشتر ه تنها در دست ایرانی ها نیست بلکه تولید آن از دست کشورهای اسلامی هم حارج شده است. این در حالی است که تاجران جواهر دئر دنیا هم چنان نگین های مرغوب و اصل را از واسطه هایشان در کشورهای اسلامی خریداری می کنند

[*~* مهسا *~*]

عطر دل انگیز پارافینبه جز انگشتر و زیورآلات و تحفه و سوغات عطریات هم به انداز ی فضیلت و محبوبیت شان بازاری دارند آشفته. بازار فروش سوعاتی شهرهای مقدس همه جا در تصرف شیشه های کدر و گاه ترک خورده ای است که مخلوطی از پارافین و اسانس های نه چندان خوش بو در رنگ های آبی و قرمز، زرد، نارنجی و سبز را با سرنگ در آن ها جا داده اند. حتی برای محکم کاری و این که مشتری مطمئن شود این به اصطلاح عطر از جنس همان عطری است که فرار است و می پرد، شیشه ها را با زرپوش های پلاستیکی پوشانده اند. این عطرها نسبت به مرغوبیت شیشه و رنگ عطر داخل شان در انواع درجه یک و دو از هفت تومان و دوازده تومان تا 35 تومان و 80 تومان برای جانماز های سبک و سبدهای ارزان قیمت و 250 تا 500 تومان برای جانمازهای مفصل و سبدهای گران قیمت عایدی دارند

[*~* مهسا *~*]

عبدالصمد بحرینی فروشنده ی عطر و اسانس در بازار کویتی های تهران می گوید: «عطرهای طبیعی و واقعی مانند مشک، عنبر، عطر گل سنجد، عطر یاس و در کل عطرهای گران قیمتی که در اصطلاح بازار به آن ها عطرهای مثقالی گفته می شود، بیشتر مایع و حالتی شبیه روغن مایع دارند، یعنی چرب هستند. البته اثر لک آن ها به همان اندازه ماندگار نیست و بی رنگ است. عطرهایی که در اصطلاح هامه به آن ها عطر شاه عبدالعظیمی گفته می شود، مایعات پارافینی و چربی هستند که کمی مواد خوشبو کننده به آن ها اضافه شده است. تولید کنندگان این عطرها شیشه های کوچکی که حباب داخل آ نها با چند سی سی پر می شود، سفارش می دهند و با پر کردن کمی پارافین خوشبو در این شیشه ها سود کلانی به جیب می زنند.

[*~* مهسا *~*]

این کار که در داخل کشور انجام می شود و خارجی ها هیچ نقشی در آن ندارند، در عمل بازار عطریات داخ را به تعطیلی کشانده وبه همان نسبت موجب رونق عطر و اسانس و ادکلن خارجی شده است تا جایی که تولید کنندگان عطریات خارجی با در نظر گرفتن ذائقه ها و سلیقه ها بازار را تحت سلطه ی خود درآورده اند. جالب این که این محصولات با کیفیتی بسیار پآیین تر از عطریات بومی عرضه می شوند.

[*~* مهسا *~*]

از طرفی هر ساله خارجی ها مقداری گل از شهرهای محلات و خوی برای استحصال عطرهای اصلی و مادر خریداری می کنند و ترکبیبی از آن ها به اضافه ی حلال های شیمیایی و الکل و هم چنین مواد غلظت دهنده برای شباهت بیشتر با عطر طبیعی برای فروش وارد بازار ما می شود، عطر گل سرخ را با نام «تی رز» عطر یاس با نام «کریستین» و عطر گل سنجد و عطرهای دیگر با نام های خارجی دیگر.»

[*~* مهسا *~*]

این اجناس چیزی نیستند جز تسبیح و پارچه های جانمازی و پرچمی. یکی از دوزندگان پرچم می گوید: «در گذشته هم واردات پارچه های ضخیم سبز برای دوخت پرچم های مذهبی برای هیأت ها معمول بود اما نه تا این حد. اگر کل پارچه ی خارجی بازار 30 درصد بود، الان فقط پارچه های چینی 90 درصد بازار را پر کرده اند. کیفیت نامطلوب این پارچه ها به حدی است که گره های آن سوزن چرخ دوزنده ها را می شکند.»
این حرف ها در مورد سایر اجناس این بازار هم گفته می شود، تسبیح چینی، قطب نمای هنگ کنگی، و ... سهم ما در این بازار چقدر است؟