(...◕✿◕◕✿◕ نقش « روزه » در جلوگيري از سيطره شيطان بر انسان ◕✿◕◕✿◕...)

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/74117899288383343882.gif (https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/74117899288383343882.gif)

https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/57622590966046762528.gif (https://www.ayehayeentezar.com/gallery/images/57622590966046762528.gif)




در بسياري از احاديث درباره ماه رمضان به اين نكته اشاره شده كه در اين ماه شياطين به بند كشيده مي شوند. در اين زمينه پرسش هايي پديد مي آيد از قبيل اين كه :

شيطان كيست در نظام حكيمانه خلقت چرا به شيطان اجازه داده شده كه انسان را گم راه سازد مرز تسلط شيطان بر انسان تا كجاست چرا خداوند در ماه رمضان شياطين را به بند مي كشد و از تاثير گمراه گرانه آنان جلوگيري مي كند; ولي در ماه هاي ديگر آنان را آزاد مي گذارد و سرانجام (http://www.tebyan-zn.ir/tags/%d8%a7%d9%86%d8%ac%d8%a7%d9%85.html) اگر اين گونه روايات درست اند چگونه شماري از روزه داران در اين ماه مرتكب گناه مي شوند.

پاسخ تفصيلي و كافي به اين پرسش ها مجالي ديگر مي طلبد; اما آنچه به طور اجمال مي توان گفت اين است كه : در ديدگاه اسلامي شياطين موجوداتي نامرئي از جنس جن اند كه از شعور آگاهي آزادي و قدرت انتخاب برخوردارند; ليكن با سواستفاده از آزادي خود با زيبا جلوه دادن زشتي ها و تحريك هوس هاي نامشروع انسان به گم راه ساختن و فريب دادن او مي پردازند.

اما در وراي اين نقش اغواگرانه اي كه شياطين در نظام آفرينش بازي مي كنند حكمت : شكوفايي استعدادهاي پنهاني انسان تربيت در حد انسان كامل و آماده ساختن او در سايه مقاومت در برابر اين لغزشگاه ها و فريب ها نهفته است .

اين درحالي است كه مرز سلطه شياطين بر انسان از حد تحريك و وسوسه فراتر نمي رود. از اين رو آنان انسان را به زشتي ها دعوت مي كنند; ليكن نمي توانند او را به ارتكاب زشتي ها وادارند1.



http://www.ayehayeentezar.com/signaturepics/sigpic2403_60.gif

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

http://www.ayehayeentezar.com/signaturepics/sigpic2403_60.gif


با این توضیح آنچه در این مورد باید بررسی شود دو مسئله است:

نخست. به بند کشیده شدن شیاطین در ماه رمضان.

دوم. بررسی عوامل پنهان در ورای انجام دادن گناهان در این ماه با آن که شیاطین در بندند و نقش گم راهگرانه ندارند.

علت به بند کشیده شدن شیاطین در ماه رمضان

تحلیل و بررسی روایات دینی در موضوع به بند کشیده شدن شیاطین و جلوگیری از آنها در ماه رمضان دو علت را نشان می دهد با این توضیح که علت دوم در طول علت اول است:


http://www.ayehayeentezar.com/signaturepics/sigpic2403_60.gif

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

http://www.ayehayeentezar.com/signaturepics/sigpic2403_60.gif


1.طبیعت پیشگیرانه روزه

روزه به طور طبیعی زمینه ای را که شیطان بر اساس آن انسان را به گم راهی می کشاند از بین می برد. به تعبیر دقیق تر زنجیری که در ماه رمضان شیطان را به بند می کشد چیزی جز خود روزه نیست. از این رو در حدیث پیامبر خدا آمده است:

ان الشیطان لیجری من ابن آدم مجری الدم فضیقوا مجاریه بالجوع ؛2

“شیطان در انسان جاری می شود همچون جریان خون. پس با گرسنگی مجاری او را تنگ کنید.”

این حدیث به روشنی بر این نکته دلالت دارد که روزه به طور طبیعی مانع تسلط شیطان بر انسان می شود. زنجیری که روزه دارد نه تنها شیطان را به بند می کشد بلکه کشش های نفس اماره را هم مهار می کند آن را به اسارت درمی آورد و جلوی سلطه آن را بر انسان می گیرد و به فرموده امیر مومنان (ع):

نعم العون علی اسر النفس و کسر عادتها التجوع ؛3

“گرسنگی چه خوب یاوری برای اسیرکردن نفس و شکستن عادت آن است !”



http://www.ayehayeentezar.com/signaturepics/sigpic2403_60.gif

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

http://www.ayehayeentezar.com/signaturepics/sigpic2403_60.gif


بر این اساس همه روایاتی که در ستایش گرسنگی و نقش آن در خودسازی و تربیت نفس وارد شده اند هدف آنها ایجاد مانع طبیعی در برابر سلطه شیطان بر انسان و نگهداری انسان از کشش ها و اغواگری های نفس و نیز آزادسازی نیروهای عقلی و شکوفاسازی استعدادهای انسانی است آن گونه که از این دو روایت ـ که از مجموعه احادیث این گونه برگزیده ایم ـ روشن می شود4. پیامبر خدا فرمود:

جاهدوا انفسکم بالجوع و العطش فان الاجر فی ذلک کاجر المجاهد فی سبیل الله ؛5

“به وسیله گرسنگی و تشنگی با نفس خویش جهاد کنید؛ چرا که پاداش آن مثل پاداش جهادکننده در راه خداست.”

نیز فرمود:

احیوا قلوبکم بقله الضحک و قله الشبع و طهروها بالجوع تصفو (تصف) و ترق ؛6

“دل های خود را با کم خندیدن و کم خوردن زنده کنید و آن را با گرسنگی پاک سازید تا صاف و رقیق شود.”




http://www.ayehayeentezar.com/signaturepics/sigpic2403_60.gif

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

http://www.ayehayeentezar.com/signaturepics/sigpic2403_60.gif


2 عنایت ویژه خداوند

افزون بر پشتوانه ای که روزه به طور طبیعی برای روزه داران جهت جلوگیری از سلطه شیطان و اغواگری های او پدید می آورد این برنامه عبادی خود به خود زمینه ساز شمول عنایت های خدا بر آنان می گردد. آنچه در روایات با عنوان به بند کشیدن شیاطین در این ماه آمده است به همین نکته اشاره دارد.

به عبارت دیگر عنایت الهی گزاف نیست تا سئوال شود چرا خدای سبحان مانع سلطه شیطان نمی شود و در بقیه ماه ها بین انسان و سلطه او فاصله نمی اندازد هرگز؛ بلکه ریشه این توفیق و عنایت الهی در انتخاب خود انسان و ورود او به میهمان سرای رمضان نهفته است.

علت سودنبردن از به بندکشیده شدن شیاطین

در چارچوب تحلیلی که گذشت ـ که می رساند در این ماه شیاطین نسبت به انسان و دست کم نسبت به روزه داران سلطه ندارند ـ سوال اساسی دومی مطرح می شود؛ چرا که می بینیم گاهی روزه داران هم در این ماه دچار غفلت و گناه می شوند. تشریع کفاره هایی که برای درمان این حالت هاست نیز گواه آن است. سید ابن طاووس (ع) در تصویر این نکته می گوید:

یکی از دینداران از من پرسید: “من از به بند کشیده شدن شیاطین بهره چندانی نمی برم ؛ چون همان حالت غفلت را که پیش از ماه رمضان داشتم دارم و گویا فرقی نکرده است و با زنجیرشدن یاران شیطان از آن کاسته نشده است...”

دو پاسخ به این پرسش می توان داد:



http://www.ayehayeentezar.com/signaturepics/sigpic2403_60.gif

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

http://www.ayehayeentezar.com/signaturepics/sigpic2403_60.gif


شیطان به تنهایی زمینه ساز گناهان نیست .

این پاسخ بر این نكته استوار است كه خطاها و گناهانی كه از انسان سرمی زند تنها به شیطان و اغواگری او مربوط نمی شود; بلكه دو منشا اساسی دیگر هم دارد : نفس اماره و زنگارهای متراكمی كه پیامد گناهان پیشین اند و دل را آلوده و سیاه ساخته اند.

در واقع عنایت الهی ای كه در ماه رمضان شامل انسان می شود تنها تاثیر عامل نخستین را كه مربوط به شیطان است از بین می برد; اما دو عامل دیگر همچنان نقش ایفا می كنند و جهت زمینه سازی برای انحراف انسان و سرزدن گناهان از او و غافل ماندن وی كافی اند.

بر فرض كه روزه بتواند همه كشش های نفس اماره را بپوشاند و تاثیر آن را در كشاندن انسان به طرف خطاها و گناهان از بین ببرد زنگارهای متراكم از گناهان گذشته كافی اند كه برای روزه دار خطرآفرین باشند و او را در معرض غفلت و گناه قرار دهند.



http://www.ayehayeentezar.com/signaturepics/sigpic2403_60.gif

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

http://www.ayehayeentezar.com/signaturepics/sigpic2403_60.gif


.2 دربندبودن شیطان ها نسبی است .

از تحلیل گذشته روشن شد كه زنجیری كه شیطان را به بند می كشد از خود روزه ماه رمضان فراهم می شود و نه از چیز دیگری . بنابراین هرچه روزه مستحكم تر و كامل تر باشد زنجیری كه شیطان را به بند می كشد و جلوی نفس اماره را می گیرد محكم تر خواهد بود و از میزان غفلت و انحراف های ناشی از آن خواهد كاست .

بر این پایه می توان گفت : روزه آنان كه در ماه رمضان گناهانی مرتكب می شوند روزه كاملی نیست . (ماه خدا محمدی ری شهری جلد اول مركز تحقیقات دارالحدیث )



http://www.ayehayeentezar.com/signaturepics/sigpic2403_60.gif