تفسیر سوره فیل

[ملکوت* گامی تارهایی *]

أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصْحَابِ الْفِيلِ
أَلَمْ يَجْعَلْ كَيْدَهُمْ فِى تَضْلِيلٍ
وَأَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْراً أَبَابِيلَ
تَرْمِيهِم بِحِجَارَةٍ مِّن سِجِّيلٍ
فَجَعَلَهُمْ كَعَصْفٍ مَّأْكُولٍ‏

ترجمه:

آيا نديدى كه پرودگارت با ياران فيل (كسانى كه سوار فيل شده و براى انهدام مكه آمده بودند) چه كرد؟
آيا نيرنگشان را بى‏اثر نساخت؟
خداوند بر سر آنان پرندگانى را فوج فوج فرستاد.
كه بر آنان سنگريزه‏هايى از گل سفت پرتاب كردند.
پس آنان را مثل كاه خورد شده قرار داد.

[ملکوت* گامی تارهایی *]

نکته ها :

بر خلاف آنچه در ميان مردم مشهور شده است، «ابابيل» نام پرنده‏اى خاص نيست، بلكه به معناى دسته دسته و گروه گروه است. «طيراً ابابيل» يعنى پرندگانى فوج فوج در دسته‏هاى پراكنده بر سر آنها فرود آمدند. كلمه «طيراً» به معناى جنس پرندگان است، نه به معناى مفرد پرنده.
در شأن نزول اين آيه مى‏خوانيم: پادشاهى به نام ابرهه در يمن معبدى از سنگ مرمر ساخت و دستور داد مردم آن را زيارت و طواف كنند. مرد عربى به اين معبد جسارت كرد. او لشكرى فيل سوار را تا نزديك مكه آورد تا به انتقام آن جسارت، كعبه را خراب كند.
خداوند نيز پرندگانى را كه در منقارشان سنگريزه‏اى داشتند به سوى آنان فرستاد. با بارش سنگريزه‏ها، لشكر ابرهه مانند كاه خورد شده به زمين ريختند و نابود شدند. آن سال را عام الفيل ناميدند و پيامبر اسلام نيز در همان سال به دنيا آمد.(169)
اصحاب فيل هم خورد شدند، هم تحقير. «عصف مأكول» تشبيه به كاهى كه خوراك حيوان شده يعنى سرگين، بدترين تحقير است.169) در سال 1358 شمسى، به دنبال پيروزى انقلاب اسلامى در ايران و اشغال سفارت آمريكا توسط دانشجويان مسلمان، آمريكا براى آزادى گروگان‏هاى خود و ساقط كردن رژيم اسلامى، تعدادى هواپيما و هلى‏كوپتر را به سوى ايران فرستاد امّا به اراده خداوند شنهاى كوير طبس چنان طوفانى ايجاد كردند كه بخشى از هواپيماها زمين‏گير شدند و خلبانان آنها سوختند و بخشى هم پا به فرار گذارده و منطقه را ترك كردندآنها را نابود كرد.

[ملکوت* گامی تارهایی *]

پیام ها:

1- براى هشدار به مجرمان، از نمونه‏هاى پيش رو و نزديك استفاده كنيد. (شهرت اصحاب فيل به قدرى بوده كه گويا جلو چشم است و نيازى به دليل ندارد.) «اَلَم تَر»
2- تاريخ را فراموش نكنيد. «الم تر»
3- كعبه قبل از اسلام نيز مقدس بوده و شكستن حرمت مقدسات كيفر دارد. «كيف فعل ربّك باصحاب الفيل»
4- قهر الهى نسبت به مجرمان، جلوه‏اى از ربوبيّت الهى است. «فعل ربّك»
5 - پرندگان مأموران خداوند هستند و شعور دارند. «ارسل عليهم طيراً ابابيل»
6- اطلاع از طرح و نقشه دشمن و نقش بر آب كردن آن، مهم است. «يجعل كيدهم فى تضليل»
7- دشمن از بزرگ‏ترين تجهيزات جنگى (همچون فيل) براى هجوم استفاده مى‏كند، امّا خداوند با استفاده از كوچك‏ترين حيوانات يعنى پرندگان آسمان، آنها را نابود مى‏كند. «اصحاب الفيل... طيراً ابابيل»
8 - دشمنان خدا هر چند مجهز باشند ناتوانند. «اصحاب الفيل... كعصف مأكول»
9- سخت‏ترين كيفر براى اهانت به مقدسات است. (اقوام ديگر كه هلاك شدند هيچ كدام مثل كاه جويده نشدند، بلكه يا روى خاك افتادند يا در آب غرق شدند.) «فجعلهم كعصف مأكول»