آثار فردي اقامۀ نماز

[ganjineh]

شست و شوي گناهان
« و أقم الصلوه طرفي النهار و زلفا من الليل ان الحسنات يذهبن السيئات ذلک ذکري للذاکرين »؛ (1) و در دو طرف روز ( اول و آخر آن ) و نخستين ساعت هاي شب ، نماز برپادار ، زيرا خوبي ها ، بدي ها را از ميان مي برد ، اين پندي براي پند گيرندگان است .
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: الا أدلکم علي ما يمحو الله به الخطايا ، و يذهب به الذنوب ؟ فقلنا : بلي يا رسول الله ، قال : اسباغ الوضوء في المکروهات ، و کثره الخطا الي المساجد ، و انتظار الصلاه بعد الصلاه ؛ (2)
آيا شما را راهنمايي نکنم بر چيزي که خداوند به سبب آن خطاها را محو و گناهان را پاک مي کند؟ پس گفتيم : بفرماييد اي رسول خدا ! حضرت فرمودند: وضوي کامل گرفتن در جايي که سخت و دشوار است و زياد رفتن به مساجد و منتظر نمازي پس از نمازي بودن .
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: الصلوات الخمس و الجمعه الي الجمعه کفارات لما بينهن ما لم تغش الکبائر ؛ (3)
نمازهاي پنج گانه و نماز جمعه تا جمعه ، پوشاننده آنچه در ميان آنهاست مادامي که گناهان بزرگ انجام نگيرد که آنها را در برگيرد .
شيخ بهائي قدس سره فرموده است : واضح است که گناهاني که نماز آنها را از بين مي برد گناهان صغيره است (4) [ البته حق الناس را نيز از بين نمي برد ؛ ولي توفيق توبه و پاک شدن از آنها را فراهم مي سازد].

[ganjineh]

دور شدن شيطان
حضرت اميرمؤمنان عليه السلام مي فرمايد: الصلاه حصن من سطوات الشيطان ؛ (5) نماز پناهگاهي در برابر حمله هاي شيطان است .
حضرت صادق عليه السلام مي فرمايد: ملک الموت يدفع الشيطان عن المحافظ علي الصلاه ، و يلقنه شهاده أن لا اله الا الله و أن محمدا رسول الله في تلک الحاله العظيمه ؛ (6)
فرشته ي مرگ ، شيطان را از مواظبت کننده ي بر نماز ، دور مي کند و در آن حال سخت ( جان کندن ) گواهي بر يکتايي خداوند و رسالت حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم را به او تلقين مي کند.

[ganjineh]

بازداشتن از کارهاي زشت
« و أقم الصلوه ان الصلوه تنهي عن الفحشاء و المنکر » ؛ (7) و نماز را برپا دار که همانا نماز تو را از کار زشت و ناپسند باز مي دارد .
جاء رجل الي النبي صلي الله عليه وآله و سلم فقال : ان فلانا يصلي بالليل فاذا أصبح سرق ، قال : انه سينهاه ما يقول ؛ (8)
مردي نزد پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم آمد و گفت : همانا فلاني در شب نماز مي خواند و صبح دزدي مي کند. فرمود: در آنچه مي گويد ( نمازش) بزودي او را باز مي دارد .

[ganjineh]

نوراني ساختن نمازگزار
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: صلاه الرجل نور في قلبه ، فمن شاء منکم فلينور قلبه ؛ (9)
نماز شخص ، سبب نوراني شدن دل او مي شود؛ پس هر کس مي خواهد بايد دلش را ( با خواندن نماز ) نوراني سازد .
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: نوروا منازلکم بالصلاه و قراءه القرآن ؛ (10)
منزل هايتان را با خواندن نماز و قرائت قرآن نوراني سازيد .

[ganjineh]

توجه خاص خداوند به بنده
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم مي فرمايد: لا يتوضأ أحد فيحسن وضوءه و يسبغه ثم يأتي المسجد لا يريد الا الصلاه فيه الا تبشبش الله به کما يتبشبش أهل الغائب بطلعته ؛ (11)
هيچ کس وضوي کامل نمي گيرد و سپس براي نماز به مسجد نمي آيد ، مگر اين که خداوند با لطف خوشي از او استقبال مي کند؛ هم چون خوشحالي خانواده ي شخص غائب هنگام ورودش.

[ganjineh]

بهره گيري از رحمت هاي خاص خداوند
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم مي فرمايد: [ للمصلي ] ثلاث خصال : تتناثر الرحمه عليه من قدمه الي عنان السماء ، و تحف به الملائکه من قرنه الي أعنان السماء و ينادي مناد: لو علم المناجي من يناجي ما انفتل ؛ (12)
[ براي نمازگزار ] سه ويژگي است: رحمت الهي او را از کف پايش تا کرانه ي آسمان در برمي گيرد و فرشتگان از روي سرش تا کرانه هاي آسمان گرداگرد او را مي گيرند و فرياد کننده اي ندا در مي دهد: اگر مناجات کننده مي دانست با که مناجات مي کند ، باز نمي گشت .

[ganjineh]

استجابت دعا
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: من صلي صلاه لا يعرض علي قلبه فيها شيء من أسباب الدنيا ؛ لم يسأل الله شيئا الا أعطاه ؛ (13)
هر کس نمازي بخواند که در آن چيزي از چاره انديشي هاي دنيا را در دل نگذراند ، هيچ چيز از خدا نمي خواهد ، جز اين که به او مي دهد .
حضرت اميرمؤمنان عليه السلام مي فرمايد: من أدي فريضه، فله عندالله دعوه مستجابه ؛ (14)
هر کس نماز واجبي بگزارد ، نزد خداوند يک دعاي مستجاب و پذيرفته دارد .

[ganjineh]

نماز گزار از بلاهاي آسماني در امان است
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: اذا أنزل الله عاهه من السماء عوفي منها حمله القرآن و رعاه الشمس - أي الحافظون لأوقات الصلوات - و عمار المساجد ؛ (15)
هرگاه خداوند ، آفتي از آسمان فرو فرستد ، حاملان قرآن و نگهبانان خورشيد - يعني نگهبانان وقت نماز - و آباد کنندگان مساجد ، از آن در امانند .

[ganjineh]

به دست آوردن پاداش و سود فراوان
جاء رجل من الأنصار الي رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم ... فقال : زرع فلان زرعا فأضعف - أوکما قال - فقال رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم و ما ذاک ؟ رکعتان خفيفتان خير لک من ذلک کله من الدنيا و ما عليها ؛ (16)
مردي از انصار خدمت پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم رسيد و گفت : فلاني زراعت کرده و محصولش دو برابر شده است ( با شبيه چنين چيزي ) . حضرت فرمود: چه مي گويي؟ دو رکعت نماز مختصر، از همه ي اين و از دنيا و آنچه در آن است براي تو ، بهتر است .
مر النبي صلي الله عليه و آله و سلم علي قبر دفن حديثا ، فقال : رکعتان خفيفتان مما تحقرون و تنفلون يزيدهما في عمله أحب اليه من بقيه دنياکم ؛ (17)
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم بر قبر شخصي تازه دفن شده گذشت ؛ پس فرمود: اگر اين شخص بتواند دو رکعت نماز مختصر - از همان هايي که کوچک و اضافه مي شمريد- بر اعمالش بيفزايد ، برايش محبوب تر از بقيه ي دنيايتان است .

[ganjineh]

رشته ي محکم ارتباط بنده با خداوند
فقه الرضا عليه السلام : سئل بعض العلماء من آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم فقيل له : - جعلت فداک - ما معني الصلاه في الحقيقه ؟ قال : صله الله للعبد بالرحمه ، و طلب الوصال الي الله من العبد ؛ (18)
از حضرت رضا عليه السلام سؤال شد : فدايت شوم معناي حقيقي نماز چيست ؟
حضرت فرمودند : نماز وسيله ي ريزش رحمت الهي به بنده و طلب وصال بنده به خداوند است .
مرحوم آيه الله کاشف الغطاء در ضمن يکي از بحث هايشان فرموده اند: من هميشه به جوانان نصيحت مي کنم که هر چه هم آلوده شديد از نماز دست برنداريد که اين رشته ي اتصال شما و خداوند است که اگر نماز را رها کرديد کاملا رشته اتصال خود را قطع نموده ايد.(19)

[ganjineh]

گشودن درهاي بهشت
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم به علي عليه السلام فرمودند : سبعه من کن فيه فقد استکمل حقيقه الايمان و أبواب الجنه مفتحه له : من أسبغ وضوءه ، و أحسن صلاته ، و أدي زکاه ماله ، و کف غضبه ، و سجن لسانه ، و استغفر لذنبه ، و أدي النصيحه لأهل بيته ؛ (20)
هفت خصلت است که در هر کس باشد حقيقت ايمان را دريافته ، و [ همه ي ] درهاي بهشت بر وي گشوده مي گردد: کسي که وضوي کامل بگيرد ، کسي که نمازش را نيکو اقامه نمايد ، زکات مالش را بپردازد ، خشم خويش را کنترل نمايد ، زبانش را از هرچه نبايد بگويد بسته و زنداني نمايد ، گناهان و اشتباهاتش را جبران کند ، نصايح و اندرز و راهنمايي هاي لازم را در حق اهل بيت و فرزندان مضايقه نکند [ و حق اهل و عيال و اولاد خويش را از نظر نصيحت و هدايت و ارشاد ادا نمايد].

[ganjineh]

اولياي خداوند نماز را با هيچ چيز معاوضه نمي کردند
قال رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم - لما نزلت هذه الآيه « أقم الصلوه طرفي النهار » ؛ (21) - ما أحب أن لي بها ما طلعت عليه الشمس و غربت ؛ (22)
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم : - هنگام که آيه ي « نماز را در دو سوي روز به پادار » نازل شد - فرمودند: دوست ندارم به جاي نماز ، آنچه خورشيد بر آن مي تابد ، داشته باشم .
پي نوشت ها:
1. هود ( 11) آيه 114 .
2. ارشاد القلوب ، الباب الحادي و الخمسون ، ص 257 .
3. الصلاه في الکتاب و السنه ، ص 112 و شيخ بهايي ، الاربعون حديثا ، الحديث الثالث ، ص 90 .
4. شيخ بهايي ، همان .
5. محمدي ري شهري ، الصلاه في الکتاب و السنه ، ص 116 .
6. همان .
7. عنکبوت (29) آيه 45 .
8. محمدي ري شهري ، الصلاه في الکتاب و السنه ، ص 117 .
9. کنزالعمال ، ج 7 ، ص 300 ، حديث 18973 .
10. همان ، ج 15 ، ص 392 .
11. محمدي ري شهري ، الصلاه في الکتاب و السنه ، ص 46 .
12. همان ، ص 119 و کنزالعمال ، ج 7 ، ص 289 ، حديث 18923 .
13. محمدي ري شهري ، الصلاه في الکتاب و السنه ، ص 119 .
14. کنزالعمال ، ج 7 ، ص 313 ، حديث 19040 .
15. محمدي ري شهري ، همان ، ص 39 .
16. همان ، ص 25 .
17. همان .
18. بحارالانوار ، ج 84 ، ص 246 .
19. الفردوس الاعلي ، ص 173 .
20. مکارم الاخلاق ، ج 2 ، ص 387 .
21. هود (11) آيه 114 .
22. محمدي ري شهري ، همان ، ص 27 .

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

تاثیر نماز بر ثبات شخصیت


ربنا افرغ علينا صبرا و ثبت اقدامنا پروردگارا ! صبر و شكيبايي را بر ما فرو ريز و قدمهايمان را ( در زندگي ) ثابت و پايدار نما

(سوره مباركه بقره – آيه شريفه 250 )
شخصيت در تعريف روانشناسي و روانپزشكي ، معرف مجموعه اي از صفات رفتارها ، افكار و تمايلات عاطفي و هيجاني هر فرد مي باشد ، كه او را از ديگران متمايز مي كند .
دانش امروز ، عوامل شكب دهنده شخصيت انسان را در دو گروه دروني و بيروني ، طبقه بندي مي نمايد ، صرفنظر از عوامل دروني و چسمي تأثير گذار بر روي شخصيت ( از جمله مسائل ژنتيكي ، وضعيت فيزيكي و ظاهري بدن ، مسائل هورموني و شيميايي و .... ) عوامل بيروني ( محيطي ) نقش عمده اي را در شكل دادن به شحصيت انسان ايفا مي كنند.
اين عوامل بيروني شامل : 1- تأثير والدين و خانواده 2- عوامل فرهنگي – اجتماعي 3- تجارب زندگي مي باشند و تأثير هر كدام از اين عوامل بر شخصيت انسان توسط مطالعات متعدد پژوهشي به اثبات رسيده است .
با توجه به نقش اين عوامل متعدد ، بر روي تشكيل شخصيت ، مي توان رسيدن به ثبات شخصيت و برخورداري از آرامش و پايداري شخصيتي را يكي از ايده آلترين ، خواسته هاي بشري دانست ، چرا كه وجود ناهنجاري در هر كدام از عوامل شكل دهنده شخصيت مي تواند اثرات فاجعه آميزي مثلا به صورت اختلالات پيچيده و متعدد شخصيت به بار آورد ، كه از جمله اين اختلالات به سه نمونه در نكات پيشين اين مجموعه مقالات و تأثير نماز در رفع آنها ، اشاره شده است .
اما بي ثباتي شخصيت ( پسيكوپاتي ) كه گاهي از اصطلاح آن در ممالك غربي براي برچسب زدن به مخالفان سياسي و مذهبي نيز استفاده مي شود ، دلالت بر يك نوع شايع از اختلال شخصيت دارد كه مبتلايان به آن از تغييرات دائمي حالات و رفتارها و افكار رنج مي برند ، به نحوي كه هر لحظه به رنگي در مي آيند و نغمه جديدي ساز مي كنند.
اين بيماران كه بدون آن كه با عنوان بيمار شناخته شوند به وفور در جامعه حضور دارند ،كساني هستند كه از كمترين درجه سازشكاري و انطباق در خانه ، مدسه محل كار يا حتي در امر ازدواج برخوردارند ، بعنوان مثال به تغيير مكرر شغل مي پردازند يا گروه و جناح سياسي خود را پيوسته تغيير مي دهند .
مبتلايان به اين اختلال كه در جامعه ايراني با عناويني چون بوقلمون صفت ، عضو حزب باد ، دمدمي مزاج و ... معرفي مي شوند در واقع از بيماري بي ثباتي عمومي شخصيت رنج مي برند .
با اين كه موارد درماني متعددي در كتب روانپزشكي براي درمان اين بيماران ليست مي شود ( از جمله اين كه در دارو درماني گروهي از اينان كه دچار اختلال ريتم مغزي هستند از داروهاي محرك دستگاه عصبي استفاده مي گردد ) اما از ديدگاه ما نماز باز هم مي تواند ايفاگر نقش بسيار مهمي در پيشگيري در درمان اين اختلال عميق شخصيت باشد .
پذيرفتن مطلق و تسليم در مقابل يك دين و پيروي از يك مذهب و پيمودن يك راه كه همانا صراط المستقيم است ، ويژگي مهم و برجسته نمازگزاران است . نمازگزاران ضمن تكرار مكرر مجموعه از الفاظ و اذكار واحد در طي نمازهاي روزانه خود پيوسته يك عقيده واحد و يك خط مشي مشخص را در زندگي خود دنبال مي كند و بدين ترتيب گويي يك شخصيت ثابت و يك روش و منش معين و يك ايدئولوژي هميشگي را براي خود انتخاب مي نمايند و در حين تكرار جزء به جزء اصول اساسي ايدئولوژي خود در نماز ( كه همگي آن اصول در مضامين نماز متجلي است ) پيوسته به تثبيت شخصيت واحد و ثابت خود مي پردازد ، بدين ترتيب براي آن گروه كه نماز را تكرار مكررات مي دانند شايد توجه به همين يك نكته كافي باشد ، كه در وراي همين تكرار هميشگي ، موهبت بزرگ ثبات شخصيت و تعادل كامل رواني نهفته است كه مي توان آنرا به نوعي سر منشاء تمام موفقيت هاي بشري در عالم ماده و معنا دانست.