مراسم آیینی قوچ گذار | جشنی در میان عشایر خراسان رضوی

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

مراسم آیینی قوچ گذار | جشنی در میان عشایر خراسان رضوی


کشور ایران و گستره ی پهناور آن در درازای تاریخ، میزبان اقوام و مردمان گوناگون از نژادها و تبارهای مختلفی بوده است. در گوشه گوشه ی این خاک پهناور، مردم بنا بر جغرافیایی که در آن زندگی می کردند، تاریخ و پیشینه ای که داشتند و فرهنگی که از پیشینیان خود به ارث بودند، رسم و آیینی خاص را بنا نهادند تا از ارزش ها و اندیشه های خود حفاظت کنند و آن را به نسل های بعد از خود انتقال دهند.
گاه این آیین ها و رسوم ریشه در افسانه ها و باورها داشته، گاه از حال و احوالات زمین و آسمان و گردش روزگار نشات می گرفته و گاه بسته به زندگی روزمره مردم بوده که کم کم در گذر زمان به شکل سنتی درآمده است. در جای جای سرزمین عزیزمان، مردمان بسته به قوم و نژادی که در آن بزرگ شده و پرورش یافته اند، محلی که زندگی می کنند، تاریخی که از سر گذرانده اند و پیشه و کاری که انتخاب کرده اند، رسم و آیینی دارند. یکی از این رسوم و آیین ها که در خراسان رضوی و در میان مردم عشایر شهر کلات رایج است و هر ساله با شکوه و جلوه ی خاصی برگزار می شود، مراسم آیینی قوچ گذار نام دارد.
آیین قوچ گذار جشنی بسیار کهن و با قدمتی زیاد است که گفته می شود پیشینه ی آن به دوره ی ساسانی و اشکانی باز می گردد. قوچ گذار از دو واژه قوچ و گذار تشکیل شده که قوچ همان معنای گوسفند نر را دارد و گذار نیز در زبان محلی، گذر از سربالایی معنی می دهد. این آیین نمادی از فراوانی و افزایش نعمت است و شکلی از شکرگذاری از خداوند بزرگ برای نعماتش از سوی دامداران به شمار می رود.
امروز حال و هوای خود را مزین به این مراسم سنتی و کهن می کنیم و به تماشای تصاویری زیبا از روز برگزاری این آیین دیدنی می نشینیم. ما را در این گردش تصویری همراهی کنید تا شما را با گوشه ی زیبای دیگری از فرهنگ و تمدن ایران زمین آشنا نماییم...

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch0.jpg
آئین قوچ گذار در کلات خراسان

شروع آیین در صبح یک روز گرم تابستانی
آیین قوچ گذار در صبح یکی از روزهای اواسط تابستان برگزار می شود. امسال این مراسم برای اولین بار به صورت رسمی در یکی از روستای برده شهر کلات واقع در خراسان رضوی و در ۱۵ مرداد ماه برگزار گردید.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch3.jpg (https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch3.jpg)

گله دارها، بانیان برگزاری مراسم قوچ گذار


مراسم آیینی قوچ گذار، هر سال توسط گله داران بزرگ برگزار می شود تا از میان خود چوپانی را انتخاب کرده و مسئولیت گله های خود را برای یک سال به او بسپارند. آنها مسئولیت اجرای مراسم را برعهده دارند و از دوستان، اقوام مو آشنایان خود برای شرکت در این مراسم دعوت به عمل می آورند.




(https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch3.jpg)

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch30.jpg

نوای ساز و دهل مردم روستا را به سوی محل برگزاری مراسم می کشاند

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch7.jpg

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch8.jpg (https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch8.jpg)





پذیرایی به صرف نان و شیرینی
گله دار ها در ابتدای مراسم با چای و شیرینی از مردم محلی پذیرایی می کنند و زنان با پخت نان محلی فطیر، عطر و بوی خاصی به مراسم می دهند.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch9.jpg (https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch9.jpg)




دعا برای فراوانی و زایش
وجه معنوی این آیین به دعا و برکت خواهی باز می گردد. زنان و مردان از خداوند برای سال دامی پیش روی خود فراوانی و زایش بیشتر می خواهند و خداوند را برای نعمات و سالی که پشت سر گذاشته اند شکر می کنند و با ساز و دهل و موسیقی محلی جشنی برپا می سازند.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch10.jpg (https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch10.jpg)

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch11.jpg (https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch11.jpg)





انتخاب گوسفند برتر، از رسم های جالب آیین قوچ گذارنقطه اوج آیین قوچ گذار، انتخاب گوسفند برتر از سوی داوران و سپس تقدیر از چوپانان برتر است. این انتخاب از سوی داوران انجام می گیرد و از گله دار برتری که گوسفند متعلق به اوست، به وسیله ی کله قند، نان فطیر تولید شده با روغن محلی و جایزه ی مالی تقدیر می شود.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch12.jpg (https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch12.jpg)

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch13.jpg (https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch13.jpg)





رقص چوب | آیین حماسی عشایر ترک و کرمانج خراسان
چوب بازی از جمله آیین هایی است که در مراسم قوچ گذار برگزار می شود. چوب بازی رقص گروهی و خاص مردمان خراسان و بسیاری مناطق شرق نشین ایران است که برگزاری آن در مناطق مختلف با هم تفاوت هایی دارد. این رقص گروهی، پیچیده و سخت است و به مهارت، چالاکی، اعطاف و قدرت بدنی نیاز دارد و جنبه های حماسی، رزمی و شمشیربازی در آن دیده می شود.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch14.jpg (https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch14.jpg)







کشتی با چوخه | پهلوانی به سبک خراسانی ها کشتی با چوخه از رسم های کهن مردم خراسان است و بیشتر در خراسان شمالی و شهر اسفراین رایج می باشد. این ورزش بومی در بسیاری از مراسم های محلی مانند جشن های عروسی برگزار می شده و طرفداران زیادی در میان مردم خراسان دارد. چوخه در اصل واژه ای کردی است و به شنل کوتاهی که کشتی گیران آن را با شال سفید رنگی به لباس خود محکم می کنند اشاره دارد. البته در کنار این مراسم ها، مسابقه اسب دوانی و دو هم برگزار می شود.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch19.jpg (https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch19.jpg)



نقطه اوج مراسم | انتخاب چوپان برتر

نقطه اوج آیین قوچ گذار انتخاب چوپانان برتر و تقدیر از آن هاست. این تقدیر با دادن هدایایی مشابه آنچه به دارنده گوسفند برتر داده شده است انجام می گیرد و در صورت توافق با چوپان ها بار دیگر مسئولیت گله برای یک سال دیگر به آنها داده می شود. اگر با چوپانی نتوانستند به توافق برسند فردای روز قوچ گذار، که به نام روز شاخ شمار معروف است، گله توسط گله دار سرشماری شده و از چوپان قبلی گرفته شده و به چوپانی که با آن توافق شده تحویل داده می شود.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch15.jpg (https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch15.jpg)





لباس های شاد و پر نقش و نگار زنان بر جذابیت های مراسم می افزاید

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch16.jpg (https://www.karnaval.ir/uploads/2017/08/ghooch16.jpg)



یخنی پلو | ضیافت انتهای مراسم
در پایان مراسم از مهمانان با غذای محلی "یخنی پلو" که همان چلو گوشت با شیوه ی طبخ محلی است پذایرایی می شود و اجرای آیین به انتهای خود می رسد.