آشنایی با استان سیستان و بلوچستان

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://www.imo.org.ir/scripts/JQuery/Gallery/ThumbnailImage.ashx?p=/files/rimo-ir/NewsSystem/11-23-2016/ardebil-02-state-map.jpg&s=400


آشنایی با استان سیستان و بلوچستان




استان سیستان و بلوچستان دومین استان پهناور ایران است که به تنهایی بیش از 11 درصد از خاک ایران را دربر می گیرد . این استان در جنوب خاوری ایران جای گرفته است و از شرق با کشور های پاکستان و افغانستان ،از باختر با استان های کرمان و هرمزگان از جنوب با دریای عمان {مکران} و از شمال با کشور افغانستان و خراسان جنوبی همسایه است.
این استان از دو بخش سیاسی ، اداری ، قومی ، مذهبی و فرهنگی به نام های سیستان و بلوچستان تشکیل شده است که سیستان در شمال دربرگیرنده زابل ، زهک، هیرمند ، نیمروز و هامون تا زاهدان می باشد و بلوچستان از زاهدان تا مناطق مرکزی و جنوب استان و در نهایت تا سواحل دریای مکران را دربرمی گیرد که خود آن نیز به دو بخش سرحد در مرکز استان و مکران در جنوب تقسیم می شود.


در حال حاضر این استان دارای 19 شهرستان زابل ، زهک ، هیرمند ، هامون ، نیمروز ،زاهدان ، میرجاوه ، خاش ، سراوان ، سیب و سوران ،زابلی ، ایرانشهر ،دلگان ، سرباز ، نیکشهر ،قصرقند ، فنوج ، چابهار و کنارک می باشد.


مهم ترین شهرهای استان پس از زاهدان، زابل ،ایرانشهر و چابهار می باشد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

آب و هوا


این استان از لحاظ آب و هوایی بسیار متنوع است وجود بیابان ها و کویرها ، کوهستان ها و نوار ساحلی در جنوب بعلاوه گستردگی جغرافیایی ، بیش از پیش باعث این گوناگونی آب و هوایی گشته است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

سیستان


هوای شمال استان و دشت سیستان گرم و خشک است و دارای تابستان هایی بسیارگرم و زمستان هایی سرد می باشد دمای هوا در فصل تابستان گاه به بالای 45 درجه هم می رسد و در فصل زمستان به چند درجه زیر صفر هم می رود . وزش بادهای صد و بیست روزه سیستان در فصل تابستان گاه باعث وزش توفان های شن شده و از گرمای هوا می کاهد میانگین های متفاوتی از میزان بارش در شمال استان داده شده و در کل از مناطق کم بارش و خشک کشور می باشد.عمده بارش ها به صورت باران و در فصل زمستان و بهار است ، در شمال استان معمولا هر چند سال یکبار برف می بارد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

مرکز


مناطق مرکزی استان کوهستانی و مرتفع است اما آب و هوای گرم و خشک همچنان حاکم است اما از میزان گرمای هوا در تابستان تا حدودی می کاهد. دمای هوا در زمستان ها گاه به چند درجه زیر صفر و در تابستان ها گاه به بالای 40 درجه می رسد.این ناحیه هم از نواحی کم بارش محسوب می شود اما میزان بارش در مناطق مرکزی از مناطق شمالی بیشتر است و معمولا در فصل زمستان و بهار و گاه در تابستان نیز تحت تاثیر رطوبت اقیانوس هند صورت می گیرد . بارش ها معمولا به شکل باران می باشد و هر چند سال در این ناحیه برف می بارد.این ناحیه گاه تحت تاثیر بادهای صد و بیست روزه سیستان نیز قرار می گیرد . علاوه بر بادهای سیستان گاه توفان های منطقه شورگز و بیابان های کویر میانی سیستان و بلوچستان و کرمان نیز مناطق مرکزی از جمله زاهدان را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث کاهش کیفیت هوا و گرد و غبار در شهر زاهدان می شود.


البته این اوصاف به استثنای ناحیه ایرانشهر می باشد که میان مرکز و جنوب استان جای گرفته است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

جنوب


مناطق جنوبی استان متفاوت تر از شمال و مرکز استان و درکل با آب وهوای اغلب مناطق ایران متفاوت است. در بسیاری از شهرهای دیگر ایران هم می توان ویژگی های آب و هوایی نواحی شمالی و مرکزی استان را دید .مناطق ایرانشهر و جازموریان از مناطق هموار و بسیار گرم استان می باشند تابستان هایی بسیار سوزان و زمستان هایی معتدل را داراست. گرمای هوا در این ناحیه گاه به مرز 50 درجه نزدیک می شود. مناطق جنوبی تر هم کم ارتفاع اند و هوای گرم حاکم است و در شهرستان های چابهار و کنارک هوای گرم و خشک ساحلی حاکم می باشد. و در فصل تابستان گاه با ورود سامانه بارشی از سوی اقیانوس هند بارش های رگباری و شدیدی رخ می دهد که منجر به سیل و خسارات به تاسیسات و مسیر های مواصلاتی جنوب استان می شود.بارش در جنوب استان به صورت باران و گاه تگرگ می باشد.آب و هوای جنوب استان امکان تولید محصولاتی چون موز، چیکو،پاپایا،انبه و ... را می دهد که از این لحاظ در ایران این منطقه را خاص و بی نظیر کرده و می توان گفت جنوب استان تا حدودی تحت تاثیر هوای نیمه استوایی قرار گرفته که متمایز با سایر نقاط ایران است. در حالیکه شهرهای شمالی و مرکزی استان در سوز و سرما هستند در مناطق جنوبی هوایی گرم حاکم است و می توان در آب دریا شنا کرد.


سرد ترین شهرستان های استان زاهدان و خاش اند و گرم ترین شهرستان، نیکشهر می باشد که روزهای بسیار گرم بیشتری را سپری می کند.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

مردم و فرهنگ


همانطور که از لحاظ جغرافیایی و سیاسی استان به دو منطقه سیستان و بلوچستان تقسیم می شود از لحاظ قومی و مذهبی نیز دربرگیرنده دو قوم فارس و بلوچ می باشد . مردم فارس سیستانی بیشتر در شمال استان یعنی سیستان و زاهدان زندگی می کنند و امروزه به طور پراکنده در شهرهای بلوچستان هم زندگی می کنند. و مردم بلوچ نیز در زاهدان و سایر نقاط استان پراکنده اند. از لحاظ زیرساخت های فرهنگی این استان نیاز به توجه فراوانی دارد. در کل استان تنها دو سینمای فعال در شهرهای زاهدان و زابل وجود دارد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

مردم سیستانی


مردم سیستانی به یکی از گویش های اصیل پارسی یعنی به گویش فارسی سیستانی تکلم می کنند که البته امروزه به ویژه در نسل های جوان سیستانیان کم رنگ گشته است حوزه زندگی سیستانیان فراتر از این استان است و بخش قابل توجهی از جمعیت استان گلستان و خراسان رضوی را نیز به خود اختصاص داده اند.


مردم سیستانی عموما پیرو مذهب شیعه دوازده امامی اند و به ولایت مداری شهره اند بطوریکه سرزمین سیستان به دارالولایه آوازه پیدا کرده است. شیعیان سیستانی در برخورد و مواجهه با تروریسم و افکار وهابیت همواره در صدر قرار داشته اند. همجواری با دو کشور افغانستان و پاکستان که دارای امنیت ضعیفی هستند در سال های گذشته زمینه را برای فعالیت های تروریستی گروهک ها آماده کرده بود که خوشبختانه تا حد زیادی و به شدت سرنگون و سرخورده و متلاشی شدند.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

مشاهیر و نامداران سیستانی


رستم دستان :پهلوان بزرگ حماسی و افسانه ای ایران


یعقوب لیث صفاری:بنیانگذار سلسله صفاری و رسمیت بخش زبان پارسی پس از اسلام


سورنا سیستانی: پهلوان دوره اشکانی که کراسوس رومی را که هوای فتح ایران داشت شکست داد


فرخی سیستانی:شاعر و نویسنده


ابوسعید سگزی:ستاره شناس و ریاضیدان مشهور سده چهارم هجری


ابوحاتم سیستانی:از بزرگان علم و ادب ،فقه و حدیث و لغت


ابوسلیمان سیستانی:فیلسوف و اندیشمند سده چهارم هجری قمری


ابویعقوب سیستانی:از دانشمندان سده چهارم هجری


ابوداوود سیستانی: دانشمند حدیث اهل سنت


ابراهیم سگزی سیستانی: دانشمند سده نخست ، مخترع خط معقلی


ابوسلیمان محمد سیستانی: از فیلسوفان و منطقیان سده چهارم هجری


احولی سیستانی:شاعر و ادیب


حریزبن عبدالله سیستانی:فقیه شیعه


ابوالفرج سگزی:شاعر و اندیشمند


شمس بستی:شاعر


شمس الدین مبارک سیستانی: شاعر


عبرت سیستانی:شاعر


محمد پسر مخلد سگزی:از نخستین سرایندگان به زبان پارسی


محمدبن وصیف سیستانی: دبیر رسایل یعقوب لیث صفاری


مولانا عاشق سیستانی:شاعر و غزل سرا

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

عرصه دینی


آیت الله سیستانی : رهبر شیعیان عراق


آیت الله شهیدمرتضی مطهری:فیلسوف و عالم بزرگ دارای اصالت سیستانی متولد فریمان می باشد.


آیت الله سیدمحمدتقی حسینی طباطبایی: از شهدای7 تیر


آیت الله مرادعلی بختیاری:عالم دینی


شهدا و دلاوران


شهید قاسم میرحسینی:قائم مقام لشکر41 ثارالله


شهید محمد میر: سرلشکرخلبان


شهید حبیب لکزایی:جانشین سپاه سلمان

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

عرصه ادب و فرهنگ


امین الله سرابندی: داستان نویس،روزنامه نگار،شاعر و پژوهشگر


ایرج افشار سیستانی:ایرانشناس و نویسنده


مزار گلستانه:ایرانشناس و فعال حوزه فرهنگ عامه سیستان


نجف لکزایی:معاون فرهنگی مجمع جهانی اهل بیت و رییس پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی


غلامرضا عمرانی:زبانشناس،ویراستار،� �ولف


پیام سیستانی:شاعر،روزنامه نگار، پژوهشگر


سیاوش پرواز:قاضی ، مترجم، مولف و حافظ شناس


غلامعلی رییس الذاکرین:آغاز کننده سرایش به گویش سیستانی

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

عرصه علمی


حبیب الله دهمرده:سیاستمدار،استاندار پیشین چند استان و مشاور ریاست سازمان انرژی اتمی،دکترای آکسفورد


غلامرضا شیخ نژاد:پژوهشگر، کاشف داروی ضد سرطان سیستانین


عرصه ورزشی


محمد مومنی:بازیکن فوتبال بازنشسته


عرصه هنر


محمدرضا هدایتی: بازیگر و خواننده


فرشته سرابندی:بازیگر


مهدی میری: خواننده

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

مردم بلوچ


مردم بلوچ بیشتر در مناطق جنوبی و مرکزی استان پراکنده اند و به گویش بلوچی تکلم می کنند این گویش بخاطر برهمکنش کم طوایف بلوچ با اقوام بیگانه توانسته بسیاری از ویژگی های کهن زبان های ایرانی را در خود حفظ کند. اصطلاحات بسیاری از فارسی قدیم را می توان در گویش بلوچی دید .مردم بلوچ بیشتر پیرو مذهب اهل سنت حنفی اند اما شمار کمی از آنان مانند بلوچ های شمال شهرستان ایرانشهر و برخی بلوچ های سیستان پیرو مذهب شیعه دوازده امامی اند.


مردم بلوچ دارای لباس و پوشش خاص خود هستند که تاکنون آن را حفظ کرده اند. جامه های مردانه بلوچی لباس هایی راحت و بلند نظیر لباس های هندی و افغانی اند و بیشتر در رنگ های روشن دوخته می شوند. جامه های زنانه بلوچی هم پر زرق و برق و زیبا و باظرافت دوخته می شوند . هنر سکه دوزی از هنرهای دست مردم سیستان و بلوچستان است.


جامه های مردم بلوچ تحت تاثیر فرهنگ و پوشش ایرانی و همچنین پوشش شبه قاره هند قرار گرفته و بسیار محسوس است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

سیستان


تاریخی که منطقه سیستان دارد کمتر منطقه ای از جهان به خود دیده است سیستان با داشتن شهرسوخته دارای پیشینه طولانی و کم نظیر شهرنشینی بیش از 5000 سال است و دارای عجایبی بسیار شگفت چون جراحی جمجمه ، چشم مصنوعی ، نخستین انیمیشن جهان، سیستم آبرسانی و فاضلاب در هزاران سال می باشد که افتخاری برای سیستان و ایران از حیث تمدن دیرینه محسوب می گردد. سیستان مهد پهلوانان و اسطوره های ایرانی از جمله رستم دستان بوده است.سیستان از نواحی مهم ایران در دوره های هخامنشی و ساسانی بوده است و خاندان سیستانی سورن تاجگذاری شاهان اشکانی و ساسانی را برعهده داشته اند. سورنا پهلوانی که کراسوس رومی را شکست داد از خاندان سیستانی سورن بود. شهر دهانه غلامان سیستان از معدود شهرهای به جا مانده از دوره هخامنشی است. بهرام دوم پس از گشودن سیستان فرزندش بهرام سوم را به زمامداری سیستان گماشت و وی را سکان شاه نامید.


پس از اسلام نیز سیستان افتخارات بسیاری بدست آورده و در دوره اموی که معاویه دستور داده بود حضرت علی را بر بالای همه منابر لعن کنند سیستانیان هرگز حاضر به لعن حضرت علی نشدند و بزرگان سیستان حاضر به بریدن گیسوان بانوانشان شدند اما حضرت علی را لعن نکردند. از دیگر افتخارات مردم سیستان این است که آنان نخستین قیام کنندگان به خونخواهی امام حسین حتی پیش از قیام هایی چون مختار بوده اند که در پی آن حاکم سیستان که برادر عبیدالله بن زیاد نیز بود از سیستان گریخت مردم سیستان همواره در ولایت مداری پیشتاز بوده اند.


یعقوب لیث صفاری از سیستان برخاست و فرمانروایی صفاریان را بنیان نهاد او توانست دوباره بخش های عمده ایران را استقلال بخشد و از سلطه اعراب برهاند. وی همچنین برای نخستین بار پس از اسلام دوباره زبان پارسی را زبان رسمی کشور کرد و به شعرگویی به زبان عربی واکنش شجاعانه ای نشان داد . سیستانیان همواره در دفاع از میهن و ایستادگی در برابر ستم نیز پرآوازه بوده اند. مردم سیستان تیمورلنگ را که به چپاول مردم ایران می پرداخت چنان ادب کردند که خود وی نیز به شدت زخمی شد و تا پایان عمر درمان کامل نیافت و می لنگید و اینگونه مردم سیستان نام این متجاوز را به تیمورلنگ مشهور کردند.


در دوره پهلوی نیز مردم سیستان از مبارزه با ظلم و ستم دست برنداشته و از جمله این مبارزات میتوان به قیام دی1330 مردم سیستان بر علیه حکومت پهلوی اشاره کرد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

بلوچستان


در متون تاریخی از این منطقه با عنوان مکران یاد شده است . تا پیش از سده چهارم جنوب استان در دست قوم جت یا زت بوده است و هم اکنون عمدتا قوم بلوچ از اقوام ایرانی در آن ساکن اند.


اسکندر مقدونی در حمله به هند از این ناحیه عبور کرده و بخاطر شرایط اقلیمی نامساعد بخش بزرگی از سپاه خود را از دست داد .مردم بلوچ اشرف افغان را که از نادرشاه افشار شکست خورده و گریخته بود را گرفته و کشتند.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

کشاورزی


سیستان و بلوچستان از لحاظ محصولات کشاورزی متنوع است که به خاطر گستردگی و آب و هواهای گوناگون آن می باشد در شمال استان دشت حاصلخیز سیستان محصولات گندم و جو ، هندوانه ، خربزه ، انگور و به ویژه انگور یاقوتی ، ذرت ،محصولات علوفه ای ، عدس و ... کشت می شود کشاورزی سیستان وابسته به رود هیرمند می باشد که در سال های اخیر شرایط این منطقه را دچار مشکلاتی کرده است.


مناطق کوهستانی مرکز هم محصولاتی چون زردآلو، پسته، گندم و جو، محصولات علوفه ای و روغنی برداشت می شود اما کشاورزی در این ناحیه شایسته رونق بیشتری است.


مناطق جنوبی استان دارای نخلستان های فراوان و گسترده ای است و این استان رتبه دوم تولید خرمای کشور را بدست آورده است .تولید هندوانه و خربزه ،خرما و گندم و جو در ایرانشهر صورت می گیرد با توجه به گرمای هوا در منطقه جنوب استان برداشت محصولات خارج از فصل رونق دارد .همچنین آب و هوای خاص جنوب استان که متمایز از سایر نقاط کشور است امکان تولید محصولات گرمسیری چون موز، پاپایا،انبه ،چیکو، کنار و... را در شهرستان های جنوب استان می دهد که در صورت گسترش تولید می توانند کمک مهمی به اقتصاد استان و کشور کنند. در میان این محصولات گرمسیری که کشت آن ها در کشور ما چندان مرسوم نیست برداشت محصول موز بیشتر مورد توجه قرار گرفته است . همچنین کشت برنج هم به صورت محدود در نیکشهر، چای ترش در دلگان و سیستان وجود دارد. در مناطق سراوان هم نخلستان های گسترده و در دشتیاری چابهار هندوانه خارج از فصل بعلت گرما برداشت می شود.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

صنعت


این استان از لحاظ صنعتی چندان توسعه نیافته و شایسته توجه بیشتری است. در حال حاضر بیش از 50 درصد از واحد های صنعتی استان در شهرستان های زاهدان و کنارک و سپس زابل با12/2درصد رتبه دوم و پس از آن ایرانشهر با 11/1درصد رتبه سوم را از این لحاظ دارند. البته شهرک صنعتی زابل امروزه در محدوده شهرستان هامون واقع شده است . عمده محصولات صنعتی استان سیمان سیستان و خاش ،صنایع غذایی،کنسرو و صنایع شیلاتی ، محصولات پلاستیکی ، سنگ های تزیینی و...می باشد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

وعده ها و برنامه های آینده توسعه استان


اقدامات و پروژه های بسیاری مطرح گشته که با اجرایی شدن آنان صنعت و اقتصاد استان بهبود بیشتری می یابد که از آن جمله می توان به ساخت پتروشیمی چابهار،کارخانه لاستیک سازی در زابل ، گازرسانی به زاهدان و زابل و توسعه راه آهن استان ، بزرگراه زابل-زاهدان اشاره کرد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

معدن


سیستان و بلوچستان دارای ذخایر غنی معدنی است که گاه از آن به عنوان رنگین کمان معادن کشور یاد می شود اما کمتر از آنان بهره برداری شده است از جمله این ذخایر معدنی کرومیت ،مس، منگنز، سرب، روی ،قلع، تنگستن ،منیزیت ، گل سفید ،گرانیت ، سنگهای تزیینی و ... می باشد.از جمله موادمعدنی خاص استان آنتیموان است که نخستین کارخانه آنتیموان کشور در سفیدآبه در شمال غربی زابل قرارگرفته است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

جاذبه های طبیعی


استان پهناور سیستان و بلوچستان با گوناگونی آب و هوایی ، سواحل صخره ای و ماسه ای همیشه گرم حتی در فصل زمستان ،کوهستان ها و آتش فشان نیمه فعال ،دریاچه ها ،بیابان ها، نخلستان ها از نظر طبیعی بسیار مستعد برای گردشگری است از جمله جاذبه های طبیعی استان در شمال دریاچه هامون بعنوان بزرگترین دریاچه آب شیرین ایران ،گردشگاه چاهنیمه زهک با جنگل و دریاچه ها و باغ وحش ،کوه خواجه و رودها و نهرهای سیستان و در مرکز استان آتشفشان نیمه فعال تفتان که از دهانه آن بخار آب و گوگرد برون می آید. روستای تمین و غار لادیز در میرجاوه ، گل فشان پیرگل، روستای دامن در ایرانشهر و در جنوب استان نخلستان ها و رود سرباز بعنوان زیستگاه تنها تمساح ایرانی و سواحل ماسه ای و صخره ای دریای عمان در چابهار و کنارک و گلفشان تنگ کنارک هستند.


1-گردشگاه چاهنیمه زهک


در چند کیلومتری شهر زهک جای گرفته است پارک جنگلی بزرگی در ساحل دریاچه های چاهنیمه همراه با باغ وحش و بافت جنگلی که همواره پذیرای مردم سیستان و میهمانان سیستان می باشد.


2-دریاچه هامون


بزرگترین دریاچه آب شیرین ایران که در سیستان قرار گرفته و نقش مهمی در محیط زیست منطقه دارد در سال های نه چندان دور دشت سرسبز و دریاچه پر از ماهی و آواز خوش باد را می توانستیم در این منطقه ببینیم که با خشکی بخش های گسترده ای از آن امروزه شاهد مشکلاتی چون خشکسالی ، گرمای شدید هوا در تابستان ، توفان های شن و بیکاری و مهاجرت در این منطقه هستیم و امیدواریم دوباره حال روز خوش گذشته به این تالاب بازگردد.


3-آتشفشان نیمه فعال تفتان


این قله بلند ترین قله استان سیستان و بلوچستان با ارتفاع تقریبی 3905 متر می باشد که رقم های دیگر نزدیک به آن نیز داده شده است . این آتشفشان در شمال شهرستان خاش جای گرفته و هم اکنون نیز نیمه فعال بوده و بخار آب و گوگرد از دهانه آن خارج می شود . جدای از آن دامنه های سرسبز تفتان در شهرستان های خاش و میرجاوه مانند روستاهای لادیز و تمین و سنگان نیز جاذبه های خودشان را دارند.


4-کوههای مینیاتوری چابهار


کوه های شگفت انگیز با ظاهری زیبا و منحصر به فرد هستند که در کنار جاذبه های دیگر چابهار بسیار خودنمایی می کنند.


5-سواحل صخره ای و ماسه ای


سواحل صخره ای و ماسه ای دریای مکران در چابهار و کنارک که عمدتا تمیز و دلپذیرند نیز گردشگران بسیاری را به چابهار جذب می کند.


6-گل فشان تنگ


این گلفشان در شهرستان کنارک جای گرفته و از معروف ترین گلفشان های ایران می باشد.


7-رود سرباز


زیستگاه تنها تمساح ایرانی از نوع پوزه کوتاه و به نام گاندو می باشد.


8-غار لادیز میرجاوه


9-روستای تمین میرجاوه

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

جاذبه های تاریخی


منطقه سیستان منطقه ای انبوه از آثار و مکان های تاریخی است و در استان بازمانده شهرهای کهن و متمدن جهان ،ارگ ها و قلعه ها ،ساختمان های قدیمی و موزه ها از جمله مکان های تاریخی مهم این استان اند.


1-شهرسوخته


در56 کیلومتری شهر زابل و در حاشیه جاده زابل-زاهدان جای گرفته است این شهر کهن سند تمدن ایرانیان در بیش از 5000 هزار سال گذشته با شگفتی هایی چون نخستین انیمیشن جهان ، جراحی جمجمه ، چشم مصنوعی و سیستم آبرسانی و فاضلاب در هزاران سال گذشته بوده است.


2-کوه خواجه


این کوه در میانه دریاچه هامون در سیستان و اطراف زابل قرار دارد و در سه دین اسلام ، زرتشت و مسیحیت مقدس است . این کوه تنها در دشتی وسیع انباشته از بقایای کاخ ها و آثار دوره های اشکانی ، ساسانی و دوره های اسلامی است.


3-دهانه غلامان


شهر دهانه غلامان سیستان در شرق زابل و نزدیکی شهر زهک جای گرفته است و بقایای شهری آباد و بزرگ در دوره هخامنشی بوده است . از آنجا که آثار دوره هخامنشی آن هم به طور یک شهر بازمانده از آن دوره کمیاب و نادر است بسیار قابل توجه می باشد.


4-زاهدان کهنه


زاهدان کهنه شهری بزرگ در سیستان بوده است که در حمله تیمورلنگ ویران گشته و به مرور متروک شده است آثار کاخ ها ، دیواره های بلند و ساختمان های بزرگ آن تاکنون وجود دارد اما نسبت به دیگر شهرهای باستانی سیستان به آن کمتر توجه می شود. این شهر کهن در مناطق شرقی زابل و اطراف شمال شهر زهک واقع شده است.


5-ارگ سکوهه


در روستای تاریخی سکوهه در مسیر فرعی از جاده زابل- زاهدان در جنوب شهر زابل جای گرفته است و مقر حکومت سیستان در دوره قاجار بوده است.


6-روستای قلعه نو


روستای قلعه نو زهک که لقب ماسوله سیستان را به خود گرفته دارای معماری بسیار زیبایی است با خانه های گنبدی شکل بر فزار تپه هاست. همچنین ارگ محمدحسین خان نارویی نیز در این روستای زیبا واقع شده است.


7- آتشکده کرکویه


این آتشکده بسیار باستانی که از آتشکده های بسیار باشکوه ایران بوده است در شرق زابل و نزدیکی شهر هیرمند جای گرفته است.


8-ارگ خان ملک کیانی هیرمند


9-موزه جنوب شرق ایران


این موزه در شهر زاهدان بولوار شهیدمطهری قرار دارد و در آن آثار تاریخی و باستانی مهم جنوب شرق کشور نگهداری می شود.


10-قلعه رستم سیستان


11-قلعه مچی سیستان


12-قلعه رامرود سیستان


13-قلعه ناصری ایرانشهر


14-قلعه سب سوران


15-قلعه کنت سوران


16-قلعه پرتغالی های چابهار


17-روستای تاریخی تیس چابهار


18-قلعه بمپور ایرانشهر

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

ارتباطات


سیستان و بلوچستان در مسیر مهم ترانزیت شرق کشور و مسیر دستیابی کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی به اقیانوس هند و آبهای آزاد قرار دارد . محور ترانزیت چابهار-میلک از آبهای آزاد جنوب استان تا پایانه مرزی میلک شهرستان هیرمند در سیستان نقش مهمی در ترانزیت کالا دارد. علاوه بر این پایانه های مرزی میرجاوه و میلک نقش مهمی در صادرات کالا به دو کشور پاکستان و افغانستان دارند.


گسترش بزرگراه ها برای استانی که محور ترانزیت کالا از آبهای آزاد به کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی است بسیار مطلوب و لازم می باشد. هم اکنون بزرگراه زاهدان-زابل-هیرمند پیشرفت های هرچند کندی داشته و بخش هایی از بزرگراه زابل-زاهدان تکمیل شده است.


این استان به راه آهن سراسری کشور متصل گشته و میرجاوه راه آهن پاکستان را به راه آهن سراسری ایران متصل می کند. طرح های گسترش راه آهن استان و خط راه آهن مشهد-چابهار و خط راه آهن به زابل طرح هایی است که در آینده اجرا خواهند شد.


همچنین این استان پهناور دارای چندین فرودگاه نیز می باشد فرودگاه های بین المللی زاهدان و کنارک و فرودگاه های داخلی زابل،ایرانشهر و سراوان تاسیس شده اند. فاصله دور شهرهای استان از یکدیگر و پهناوری این استان همواره به وسیله های ارتباطی مناسب نیازمند است.