آداب و رسوم شب یلدا در گیلان

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

آداب و رسوم شب یلدا در گیلان





https://media.mehrnews.com/d/2017/12/19/3/2668117.jpg?ts=1513711229651




رشت- یلدا به طولانی ترین شب سال معروف است شهرها و روستاهای گیلان نیز برای این شب آداب و رسوم خاص خود را دارند که متاسفانه امروز برخی از این آداب با تجمل همراه شده است.
به گزارش خبرگزاری مهر- گروه استان ها: از دیرباز در فرهنگ ایران روزها و تاریخ هایی وجود دارد که برای مردم دارای معنا و مفهوم خاصی است از گذشته های دور برای آن روزها مراسم و برنامه های خاصی برگزار می شود.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

شب چله یا شب یلدا که به آخرین شب آذر ماه هر سال و فصل پاییز گفته می شود، از جمله این روزها است. این روز در بین مردم و اقوام مختلف دارای جایگاه خاص و در هر شهر و دیاری دارای آداب ویژه ای است.
یلدا به طولانی ترین شب سال معروف است که همه ساله مردم ایران زمین در هرکجای این کره خاکی که باشند در کنار خانواده به ویژه بزرگترهای فامیل حضور یافته و با پهن کردن سفره و گذاشتن میوه، آجیل و شیرینی های سنتی گرد هم جمع شده و این سنت کهن ایرانی را گرامی می دارند.
هرچند این روزها برخی از ایرانیان و عده ای از جوانان امروزی بیش از آنکه به فرهنگ، سنت، آداب و رسوم کهن و زیبای خود توجه کنند درگیر گرفتن جشن های خارجی هستند ولی با این حال هستند افرادی که هنوز آیین کهن سرزمین خود را فراموش نکرده و در زمان مقرر آن را در کنار افراد خانواده و فامیل خود جشن می گیرند.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://media.mehrnews.com/d/2017/12/19/4/2668124.jpg?ts=1513711259179


مردمان شهرها و روستاهای استان گیلان برای این شب آداب و رسوم خاص فرهنگ خود را داشته و آن را جشن می گیرند.
در این شب معمولا افرادکوچک فامیل به خانه بزرگترها رفته و درکنار سایر اقوام خود جشن گرفته و به خوردن خوراکی های مخصوص این شب و خواندن حافظ و شاهنامه می پردازنند.
یکی از چیزهایی که مردم شهرها و روستاهای گیلان حتما آن را برای گذاشتن بر روی سفره شب یلدای خود تهیه می کنند هندوانه است زیرا آنها معتقدند که هر کس در شب چله هندوانه بخورد در تابستان احساس تشنگی نکرده و در زمستان نیز سرما را حس نمی کند.
یکی دیگر از میوه های محلی که حتما باید در سر سفره شب یلدای گیلانیان وجود داشته باشد در زبان محلی به آن «آوکونوس» یا به زبان فارسی ازگیل گفته می شود که روش خاصی برای تهیه آن وجود دارد. مردم این استان در فصل پاییز، ازگیل خام را تهیه و در خمره ای که آن را از آب و مقداری نمک پر کرده اند می ریزند و خمره را در گوشه‌ای خارج از هوای گرم اتاق می‌گذارند.
ازگیل سفت و خام، پس از مدتی پخته و آبدار و خوشمزه می‌شود، آوکونوس یا ازگیل آب کرده در اغلب خانه‌های گیلان تا بهار آینده یافت می‌شود و هر وقت هوس کنند ازگیل تر و تازه و پخته و رسیده و خوشمزه بخورند آن را از خمره بیرون آورده و با نمک و گلپر میل می کنند.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://media.mehrnews.com/d/2017/12/19/4/2668137.jpg?ts=1513711833787


مردمان این سامان آداب و رسوم دیگری نیز برای این شب دارند که در اکثر مناطق این استان انجام می شود البته هستند شهرها و روستاهایی از استان گیلان که دارای رسوم خاص خود هستند.
یکی دیگر از آداب و رسوم این شب که در اکثر شهرهای ایران نیز انجام می شود بردن «چله ای» برای تازه عروس و دامادهایی است که در آن سال نامزد یا عقد کرده اند رسمی که براساس آن خانواده داماد سینی که به آن طَبق گفته می شود برای خانواده نوعروس می‌فرستد. در این طَبق میوه‌ و خوراکی‌ها و تنقلات ویژه شب چله به زیبایی آراسته شده و در وسط طَبق هم یک ماهی بزرگ (معمولا ماهی سفید) تازه و خام همراه با تزیین سبزیجات قرار می‌گیرد که معتقدند باعث خیر و برکت و فراوانی روزی زوج جدید و همچنین سلامت و باروری نوعروس می‌شود.
البته متاسفانه این روزها این رسم زیبا و ساده در خانواده هایی که دارای نوعروس و نوداماد هستند با تجمل آمیخته شده و پر هزینه و با زرق و برق بیشتری برگزار می شود و شاید اگر از بزرگترها و مادربزرگ و پدربزرگ ها بپرسی این مراسم دیگر سادگی و صافی گذشته را ندارد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

گرفتن فال هندانه پوس «پوست هندوانه» نیز در میان مردمان برخی روستاهای گیلان هنوز انجام می شود. جوانان دم بخت خانواده ها برای گرفتن این فال، هندوانه ای را از طول به چهار قسمت می کنند و پوست های هندوانه را به پشت سر خود می اندازند.

هرگاه پوست هرچهار قاچ هندوانه به سمت پوست سبز آن بیافتد یعنی نیت فرد بسیار مناسب و خوب است اما اگر دو قاچ آن سمت قسمت سفید پوست هندوانه و دو طرف دیگر سمت سبز آن باشد یعنی نیت بد است و همچنین اگر هر چهار قاچ هندوانه به سمت قسمت سفید آن باشد یعنی نیت بسیار بد است.

خواندن شعر محلی در هنگام قاچ کردن هندوانه شب یلدا نیز یکی دیگر از سنت ها و آداب مردمان روستاهای شرق استان گیلان است که بزرگتر فامیل هنگام قاچ کردن هندوانه می خواند «امشب شب چله خانم جیر «زیر» پله چاقو بزنیم هندانه کله «سر».