آشنایی با آداب و سنن مردم استان لرستان در شب یلدا

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://images.hamshahrionline.ir/images/2012/12/12-12-18-1427yalda.jpg




آشنایی با آداب و سنن مردم استان لرستان در شب یلدا




آغاز فصل سرما و زمستانی سپیدپوش در شب یلدا نمادی از همدلی اقوم ایرانی در چهارگوشه کشور عزیزمان ایران است.


آشنایی با آداب و سنن مردم استان لرستان در شب یلدا
مردم استان لرستان نیز همچون دیگر اقوام ایرانی همواره آیین‌های شب یلدا را ارج نهاده و از چند روز قبل از رسیدن آن شب، خود را برای برگزاری آیین‌های ویژه آن مهیا می‌کنند.


مردم این استان نیز هر سال طولانی‌ترین شب سال "شب یلدا" را با آداب و رسوم ویژه‌ای سپری می‌کنند. آداب و رسوم طولانی‌ترین شب سال در آغاز فصل زمستان همواره از گذشته‌های دور در جای جای ایران زمین مرسوم بوده وآیین‌های ویژه آن نیز توسط مردم هر شهر و دیاری به شکلهای مختلف برگزار می‌شود.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

امشو اول قاره


شب یلدا یا شب چله که مردم این خطه در گویش لری خود به آن " اول قاره " می‌گویند به همراه آداب و رسوم ویژه‌ای اجرا می‌شود که از گذشته‌های دور نسل به نسل انتقال یافته است.


در شب یلدا بسیاری ‌از پشت بام منازل این شهر مملو از جوانان و نوجوانانی است که با شور و شوق فراوان عبارت "امشو اول قاره" (امشب شب یلدا است) را در شهر طنین‌انداز کرده و حال و هوای خاص شب یلدا را دو چندان می‌کنند.


در این شب نوجوانان و جوانان با تاریک شدن هوا به پشت بام منازل همسایه رفته و شالی را به حیاط منزل آویزان می‌کنند و با سردادن شعار جمعی "امشو اول قاره، خیر د هونت بواره، نون و پنیره و شیره، کیخا حونت نمیره" از صاحبخانه می‌خواهند تنقلات شب یلدا را در شال آنها بریزد.


تهیه گندم، کنجد و شاهدانه که به اصطلاح عامیانه به آن "گندم شادونه" می‌گویند، نخود، کشمش، پسته، بادام، گردو و انواع شیرینی‌های محلی از جمله تنقلاتی است که مردم این دیار در شب یلدا از آنها استفاده می‌کنند.


غذای مخصوص مردم لرستان در شب یلدا بوقلمون، گوسفند، سبزی پلو ماهی و خورشت سبزی است. بنا به سنت دیرینه، اغلب خانواده‌های لرستانی شب یلدا را در کنار بزرگان طایفه به ویژه پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌های خود سپری می‌کنند.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

تفال به دیوان حافظ


خواندن دیوان حافظ و تفال به آن، شاهنامه فردوسی و داستان سرایی از دیگر آدابی است که در شب یلدا زینت بخش محافل گرم مردم این دیار بوده و از محبوبیت ویژه‌ای نیز نزد مردم برخوردار است.


یکی از سنت‌های دیرینه مردم این دیار در شب یلدا رفتن به پشت بام منازل و طلب کردن تنقلات شب یلدا ست.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

قاشق‌زنی


یکی دیگر از رسوم دیرینه مردم این دیار در شب اول قاره سنت قاشق زنی است. دراین آیین نیز افراد با پوشاندن سر و صورت خود به درب منازل رفته و با به صدا در آوردن قاشق صاحب خانه را از حضور خود آگاه می‌کنند. در این هنگام صاحب خانه نیز به میمنت این شب مقداری از تنقلات و شیرینی خانگی را در ظرف آنان می‌ریزد.


در لرستان مردم در شب چله «گندم شیره» مى‌خورند که گندمى است که در شیره مى‌خیسانند و زردچوبه و نمک را با آن مخلوط مى‌کنند؛ سپس آن را روى ساج برشته مى‌کنند و همراه خلال بادام، گردو، کشمش، سیاه دانه و کنجد مخلوط مى‌کنند و مى‌خورند.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

یکى دیگر از رسوم زیباى لرها به این شکل بوده که پسران کوچک و نوجوان شب یلدا بر پشت بام خانه‌ها مى‌رفتند و کیسه‌اى را به همراه طنابى از سوراخ دودکش خانه‌ها به داخل آویزان مى‌کرده‌اند و شعرى محلى مى‌خواندند با این مضمون که:


صاحبخانه، انشاءالله خیر به خانه ات ببارد و کدخداى خانه‌ات نمیرد. چیزى بده این پسر کوچک بیاورد.
صاحبخانه از تنقلاتى که براى شب چله تدارک دیده بود داخل کیسه مى‌گذاشت و گاهى پیش آمده که صاحبخانه براى مزاح دختر خردسال کوچکش را در کیسه گذاشته و آن پسر کیسه را کشیده بالا و این آشنایى در خیلى از موارد باعث ازدواج در بزرگسالى مى‌شده است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://img6.irna.ir/1395/13950930/82354662/82354662-71263931.jpg