آشنایی با روایان حدیث شیعه { ابودرداء}

[نصرالله عاشق خداومولا]

آشنایی با روایان حدیث شیعه

ابودرداء

عُوَیمر بن زید خزرجی انصاری معروف به اَبودَرْداء انصاری، از اصحاب پیامبر(ص) و از گردآورندگان قرآن که در فتح شام و جزیره قبرس، و در جنگ یرموک حضور داشت و مدتی در دمشق متصدی امر قضا بود.

[نصرالله عاشق خداومولا]

نسب


در ضبط نام پدر و سلسله نسب او اختلافاتی وجود دارد، چنانکه نام پدرش را ثعلبه، عامر و و مالک نیز نوشته‌اند.[۱] همچنین برخی «عویمر» را لقب ابودرداء و نام او را عامر دانسته‌اند.[۲] ابودرداء پیش از بعثت پیامبر(ص) به تجارت اشتغال داشت و آخرین کس از خاندان خود بود که اسلام آورد.

[نصرالله عاشق خداومولا]

اسلام آوردن ابودرداء


او در خانه بتی داشت که عبدالله بن رواحه، دوست صمیمیش در جاهلیت و اسلام، آن را درهم شکست و پس از آن وی همراه با ابن رواحه به حضور رسول خدا(ص) رسید و مسلمان شد.[۳] پیغمبر(ص) میان او و سلمان فارسی احتمالاً پیش از جنگ بدر عقد برادر برقرار ساخت.[۴] به نقل سیوطی، وی در روز بدر اسلام آورد و در جنگ احد شرکت داشت.[۵]

[نصرالله عاشق خداومولا]

گردآوری و تعلیم قرآن


ابودرداء یکی از معدود کسانی بود که در گردآوری قرآن شرکت داشت.[۶] وی به فرمان عمر، برای تعلیم قرآن به شام رفت و در دمشق اقامت کرد[۷]، چنانکه در حلقه قرائت او بیش از هزار تن شرکت می‌کردند.[۸] او در سفری از شام به مدینه، مصحف شامیان را با مصاحف مدینه مقابله کرد.[۹]
از راویان احادیث پیامبر(ص)


ابودرداء احادیث فراوانی از پیامبر(ص) روایت کرده[۱۰]. مجموعه قابل توجهی از این احادیث در مسند احمد بن حنبل آمده است.[۱۱]

[نصرالله عاشق خداومولا]

خصوصیات


ابودرداء در قدیمی‌ترین منابع به عنوان حکیمی عابد شناخت می‌شد.[۱۲] و ابونعیم اصفهانی، ضمن وصف او به عارف متفکر و حکیم عابد، پاره‌ای از سخنان حکمت‌آمیز او را نقل کرده است.[۱۳] مواعظ ابودرداء در بسیاری از آثار اخلاقی مورد توجه قرار گرفته است.[۱۴]

[نصرالله عاشق خداومولا]

فعالیت‌های نظامی و سیاسی ابودرداء


در جریان فتوح شام ابودرداء با سپاه اسلام به آن دیار رفت و سرپرست یکی از دو قرارگاه مسلمانان در آن ناحیه بود.[۱۵] وی همچنین در جنگ یرموک (۱۳ق) قضای سپاه اسلام را عهده‌دار بود.[۱۶] گفته‌اند که ابودرداء در ۲۷ق در فتح جزیره قبرس شرکت داشته است.[۱۷] ابن کثیر نیز نام او و ابوامامه باهلی را در شمار کسانی آورده که مردم را به خونخواهی عثمان تشویق می‌کردند،[۱۸] ولی این روایت‌ها تنها با قول غیر مشهور در مورد تاریخ وفات ابودرداء (۳۸ یا ۳۹ق، پس از واقعه صفین) سازگاری دارد.[۱۹]


در مورد دوران خلافت حضرت علی(ع)، نصر بن مزاحم آورده است که وی در جنگ صفین پس از اعتراض به معاویه و گفتگو با حضرت علی(ع)، همراه با ابوامامه باهلی از جنگ کناره‌گیری کرد.[۲۰]


درباره تصدی منصب قضای شام گفته شده است که عمر شخصاً قضای دمشق را به او محول کرد و قاضی در غیاب امیر و والی، جانشین او به شمار می‌رفت‌[۲۱] یا اینکه به فرمان عمر، معاویه او را قاضی دمشق کرد.[۲۲] بنا به قولی دیگر او در زمان خلافت عثمان قاضی دمشق شد،[۲۳] ولی چنین به نظر می‌رسد که در زمان خلافت عثمان در منصب قضا ابقا شده باشد.

[نصرالله عاشق خداومولا]

درگذشت


وی در دمشق درگذشت و مقبره او در قبرستان باب الصغیر تا مدت‌ها زایرانی داشت.[۲۴] در اطراف استانبول نیز دو مزار منسوب به ابودرداء وجود دارد.[۲۵]

[نصرالله عاشق خداومولا]

پانویس


نک: ابن هشام، السیرة النبویة، ج۲، ص۱۵۲؛ ابن قتیبه، المعارف، ص۲۶۸؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۲۲۷.
ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۳(۲)،ص۲۶؛ حاکم، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۳۳۶.
ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۳۹۱.
ابن هشام، السیرة النبویة، ج۲، ص۱۵۲؛ ابن حبیب، المحبّر، ص۷۵.
سیوطی، حسن المحاضرة فی تاریخ مصر و القاهرة، ج۱، ص۲۴۴.
بخاری، التاریخ الکبیر، ج۴(۱)، ص۷۶.
ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۳، ص۷۳۱.
ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۳۴۶.
ابن ابی داود، المصاحف، ص۱۵۵.
ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۳۹۲؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۳۳۷.
مسند احمد، ج۶، ص۴۴۰-۴۵۲.
نک: ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۳۹۲؛ بخاری، التاریخ الکبیر، ج۴(۱)، ص۷۷.
ابونعیم، حلیة الاولیاء، ج۱، ص۲۰۸۲۲۷.
نک: ابوعلی مسکویه، الحکمة الخالدة، ص۱۲۶، ۱۷۶؛ ماوردی، ادب الدنیا و الدین، ص۱۰۲، جاهای مختلف.
بسوی، المعرفة و التاریخ، ج۳، ص۲۹۸.
طبری، تاریخ، ج۳، ص۳۹۷
نک: بلاذری، فتوح البلدان، ص۱۵۴؛ طبری، تاریخ، ج۴، ص۲۵۸
ابن کثیر، البدایة، ج۷، ص۲۲۸
نک:ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۲۲۹؛ ابن اثیر، اسد الغابة، ج۴، ص۱۶۰
نصر بن مزاحم، وقعة صفین، ص ۱۹۰.
ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۲۳۰.
ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۸، ص۱۷۶.
ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۶۴۶۱۶۴۷.
ابن حبان، مشاهیر علماء الامصار، ص۵۰.


نک: ایشلی، ص۳۳-۳۴، ص۱۰۲-۱۰۵

[نصرالله عاشق خداومولا]

منابع


ابن ابی حاتم، عبدالرحمن، الجرح و التعدیل، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۲ ق/۱۹۵۲م.
ابن ابی داوود، عبدالله بن سلیمان، المصاحف، قاهره، ۱۳۵۵ق.
ابن اثیر، علی بن محمد، اسد الغابة، قاهره، ۱۲۸۶ق.
ابن حبان، محمد، مشاهیر علماء الامصار، به کوشش فلایشهامر، قاهره، ۱۳۷۹ق/ ۱۹۵۹م.
ابن حبیب، محمد، المحبّر، حیدرآباد دکن،‌۱۳۶۱ق/ ۱۹۴۲م.
ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.
ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، بیروت، دارصادر.
ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، کتب‌ة نهضة مصر.
ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، عمان، دارالبشیر.
ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، به کوشش ثروت عکاشه، قاهره، ۱۹۶۰م.