آشنایی با روایان حدیث شیعه { امامه دختر ابوالعاص بن ربیع }

[نصرالله عاشق خداومولا]

آشنایی با روایان حدیث شیعه

امامه دختر ابوالعاص بن ربیع

اُمامَة بنت ابی‌العاص بن رَبیع، نوه دختری پیامبر (ص). مادر او زینب دختر پیامبر (ص) و خدیجه و پدرش ابوالعاص بن ربیع بود. امام علی (ع) پس از شهادت حضرت فاطمه(س)، با امامه ازدواج کرد. گفته‌اند که این ازدواج به وصیت حضرت فاطمه(س) بوده است.

[نصرالله عاشق خداومولا]

زندگی و والدین


اُمامَه پیش از بعثت به دنیا آمد و در سال ۵۰ق از دنیا رفت.[۱]


پدر امامه، ابوالعاص بن ربیع[۲] (درگذشت ۱۲ ذی‌الحجه ۵۰ق)، خواهرزاده خدیجه است که در جنگ بدر به اسارت مسلمانان درآمد[۳] و حدود سال ۶ق اسلام آورد. مادرش زینب دختر پیامبر است[۴] که در سال ۸ق درگذشت[۵] و در بقیع مدفون شد.

[نصرالله عاشق خداومولا]

کودکی


رسول خدا (ص) اُمامَه را دوست می‌داشت، اُمامَه در کودکی هنگامی که پیامبر نماز می‌گزارد، بر روی دوش آن حضرت بود. پیامبر چون به سجده می‌رفت او را بر زمین می‌گذاشت و چون برمی‌خاست او را برمی‌داشت.[۶]


فقها از این روایت برای جواز انجام دادن برخی کارها در حال نماز استفاده کرده‌اند.[۷]

[نصرالله عاشق خداومولا]

ازدواج با امام علی(ع)


امام علی(ع) پس از درگذشت حضرت فاطمه (س) به سفارش آن حضرت با اُمامَه ازدواج کرد[۸] و از او صاحب پسری شد که محمد اوسط نام گرفت.[۹] هنگامی که حضرت علی (ع) به دست ابن ملجم مجروح شد، به امامه وصیت کرد که پس از او، با مُغِیرَة بن نَوْفَل ازدواج کند. او پس از گذشت عده با مغیره ازدواج کرد و تا زمان وفات نزد او بود و فرزندی به نام یحیی برای او آورد[۱۰] برخی معتقدند که او از علی و مغیره صاحب فرزندی نشد.[۱۱] بنابر برخی گزارش‌های دیگر، حضرت علی (ع) هنگامی که در بستر مرگ بود، از مغیره خواست که پس از ایام عده امامه، او را به عقد خود درآورد زیرا بیم داشت که بعد از او، معاویه از امامه خواستگاری کند.[۱۲] طبق نقلی دیگر علی (ع) به امامه گفت اگر بعد از من خواستی شوهر کنی، با مغیره ازدواج کن. پس از اتمام عده امامه، معاویه از او خواستگاری کرد و امامه به مغیره پیام فرستاد که «معاویه» از من خواستگاری کرده و اگر تو را به من نیازی هست، به خواستگاری من بیا و چنین شد که امامه به همسری مغیره درآمد.[۱۳]
در منابع شیعه یک روایت از او نقل شده که از حالات و آداب علی (ع) سخن گفته است.[۱۴]

[نصرالله عاشق خداومولا]

پانویس


ذهبی، تاریخ اسلام، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۲۴
ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۷۳
واقدی، المغازی، ۱۹۶۶م، ج۱، ص۱۳۹؛ ابن هشام، السیره النبویه، ۱۳۷۵ق، ج۲، ص۳۰۶
ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۷۳
خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه بن خیاط، ۱۴۱۵ق، ص۴۴.
ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۸۸؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۲۲؛ مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة، ج۷، ص۳۳۱.
نک: علامه مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۸۱، ص۲۸۸.
محدث نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۱۳۵؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۲۲؛ علامه مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۴۳، ص۲۱۷.
ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۳۹۷؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۹۳
ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۷۳، ج۶، ص۲۲؛ ذهبی، تاریخ اسلام، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۲۴؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۸۹
نک: ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۸۹
ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج‏۲، ص۱۷۸۹.
ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج‏۴، ص۱۷۸۹-۱۷۹۰.
کلینی، الکافی، ۱۳۶۷ش، ج۶، ص۳۶۹.

[نصرالله عاشق خداومولا]

منابع


ابن اثیر، علی بن محمد جزری، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق-۱۹۸۹م.
ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ،‌ بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق-۱۹۶۵م.
ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الإصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، دارالکتب العلمیة، ط الأولی، بیروت، ۱۴۱۵ق-۱۹۹۵م.
ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت،‌ دارالجیل، ط الأولی، ۱۴۱۲ق-۱۹۹۲م.
ابن هشام، عبدالملک، السیره النبویـه، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، قاهره، شركة مكتبة ومطبعة مصطفى البابي الحلبي وأولاده بمصر، ۱۳۷۵ق-۱۹۵۵م.
بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی،‌ بیروت، دارالفکر، ط الأولی، ۱۴۱۷ق-۱۹۹۶م.