اشنایی با شهر پر جاذبه عجب شیر

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://media.mehrnews.com/old/Original/1393/01/03/IMG03110632.jpg



سابقه تاریخی

طبق روایات تاریخی، شهر عجب‌شیر و حومه نزدیك آن كلاً‌ بقایای شهر گمشده )شیز(، بزرگترین شهر آذربایجان در عهد اشكانیان و سامانیان است. در تایید احتمالی این روایات، وجود چند پدیده باستانی و آثار حیات انسانی در فواصل مختلف بدان قوت بیشتری می‌بخشد. در مراجعه به سوابق تاریخی شهر به نظر می‌رسد كه مقر اولیه و هسته مركزی آن، یكی از محلات قدیمی موسوم به دیزج بوده که امروزه با همین نام سابق (دیزه) در قسمت غربی شهر قرار دارد.

موقعیت جغرافیایی

شهرستان عجب‌شیر با وسعت 738 كیلومتر مربع (1.6 درصد مساحت استان) در 100 کیلومتری تبریز واقع شده و از سمت شمال با شهرستان‌های اسکو و آذرشهر، از سمت شرق با شهرستان مراغه، از سمت غرب با دریاچه ارومیه و از سمت جنوب با شهرستان بناب هم‌مرز است.اقلیم و آب و هواشهر عجب‌شیر در سینه جلگه حاصلخیز، روی رسوبات غنی رودخانه قلعه‌چایی، در دامنه جنوب ارتفاعات تورجان و جرئیدن از پیش‌كوه‌های توده سهند واقع شده است. ظاهراً انگیزه پیدایش و علل وجودی آن داشتن موقعیت جغرافیایی ممتاز، اقلیم مساعد، خاكهای بارور، منابع آب، روستاهای آباد و دسترسی به دریاچه ارومیه بوده است. اين شهرستان در منطقه كوهستاني واقع شده و داراي تابستان‌هاي معتدل و زمستان‌هاي سرد و برفی مي‌باشد. ارتفاع اين شهرستان از سطح آزاد دريا 147.8 متر بوده و داراي زمين‌هاي حاصلخيز و پرمحصول و مستعد كشاورزي مي‌باشد و قسمتي از اراضي در نواحي درياچه اروميه در منطقه شوره‌زار و پست واقع شده است.



نقاط تاریخی و دیدنی

بندر رحمانلو (در حدود پنج كیلومترى غرب شهر عجب‌شیر)، مسجد جامع شیرلو (مربوط به دوران صفویه)، مسجد حنیفه گوراوان (معروف به مسجد محمد حنفیه (در روستای گوراوان)، قلعه ضحاک یا داش‌قلعه )در 28 کیلومتری‌ شرق‌ عجب‌شیر و با قدمت دوره ساسانی)، امامزاده سیدابوالقاسم (در فاصلة 2 کیلومتری شمال عجب‌شیر مربوط به دوره ایلخانی(

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

1-تاریخچه شهرستان عجب شیر


شهرستان عجب شیر در جنوب غربی استان قرار گرفته وبا توجه به داده های باستان شناسی و با در نظرگرفتن این نکته که اکثر تمدن ها و فرهنگ ها در کنار رود خانه ها وآب بوجود آمده اند این شهرستان هم از این قاعده استثنا نیست.و رود خانه قلعه چای هم در واقع شاهرگ حیاتی این شهرستان از هزاره های قبل از میلاد تا حال بوده است و وجود غارها و پناهگاه های صخره ای دال بر زندگی انسان غارزی در این منطقه می باشد که تعدادی از آنها شناسایی و به ثبت ملی رسیده است و بسیاری شناسایی شده وغیر ثبتی هستند. علاوه بر آن وجود تپه ها و محوطه های باستانی که بر اساس داده های باستان شناسی قدمت آنها به دوره کالکولتیک (مس وسنگ) می رسد تپه های گل تپه،سیچان تپه،تیکان تپه،و... . آنچه ما به صورت کتبی از تاریخچه شهرستان می توانیم به آن اشاره نماییم کتیبه اورارتویی جوان قلعه در 8 کیلومتری مرکز شهرستان در شهر جدید جوان قلعه که فتح نامه ای مربوط به آرگیشتی اول از پادشاهان اورارتو می باشد که در آن کتیبه به سرزمین آرسیتا اشاره شده است (753-785)ق.م . این کتیبه هم از نظر تاریخی وهم از نظر اهمیت منطقه خبر می دهد و همچنین به گور دخمه قبرلی کوهل ینگجه می­توان اشاره کرد. در دوره های بعدی، دوره ی تاریخی می توان به وجود پنج قلعه تاریخی با قدمت های اشکانی وساسانی تا دوره اسلامی اشاره نمود. از دوره اسلامی می­توان به وجود مساجد چوبی زیبا مثل شیرلوی عجب شیر قاضی شیشوان و حنفیه گوروان (قدیمی ترین مسجد چوبی جنوب استان باقدمت ایلخانی) و دیزج شیشوان (غیرثبتی) و امامزاده قاسم با قدمت سلجوقی-ایلخانی در کنار قبرستانهای دوره صفوی شیراز، زاویه، قوزلجه ودیزج حسن بیگ اشاره نمود. اینها همه وهمه گوشه­ای مختصر از تاریخ این شهرستان می باشد.


عجب­شیر همزمان با شهرستان­های زنجان و کرج به بخش تبدیل شده است و تا سال 1379 یکی از بخش های شهرستان مراغه محسوب می­شد. از آن سال به بعد به شهرستان ارتقا یافته است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

1-2. تاریخچه تشکیل اداره میراث فرهنگی در شهرستان :

تا سال 1385 هیچ دفتر یا نمایندگی میراث فرهنگی در شهرستان عجب شیر وجود نداشت و مستقیماً زیر نظر اداره میراث شهرستان مراغه اداره می­شد. در سال 85 با تأسیس پایگاه حفاظت میراث فرهنگی در شهرستان اولین قدم در خصوص حفاظت و سیانت از میراث فرهنگی شهرستان و همچنین شناسایی آثار میراث فرهنگی برداشته شد. تا آن زمان در کل 17 اثر و بنا ثبتی در فهرست آثار ملی در این شهرستان ثبت شده بود. این آمار در سال 89 به 67 اثر ثبتی، در سال 90 به 86 اثر و در سال 91 به 99 اثر ثبتی رسیده است.در سال 93 تعداد آثار ثبتی مجموعاً 106 اثر می­باشد که یک اثر معنوی (پولکه شیشوان) جزء این آثار است و این آمار در سالهای آتی با شناسایی آثار جدید افزایش خواهد یافت. از سال 86 مسئولین شهرستان در خصوص استقرار اداره میراث در شهرستان پیگیر بودند که نمایندگی میراث در شهرستان با همت و عنایت مسئولین در سال 90 استقرار یافت واز آن زمان تا حال نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در شهرستان، به فعالیت خود ادامه می­دهد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

2-پتانسیل های گردشگری شهرستان


از پتانسیل­های گردشگری شهرستان می توان به پتانسیل­های طبیعی شهرستان اشاره نمود؛ از قبیل طبیعت بکر منطقه نمونه گردشگری قلعه­چای به طول 55 کیلومتر که در طول این مسیر که ترکیبی از کوه و رود و طبیعت سرسبز و چند آبشار دیدنی و صخره­های منحصر به فرد است، بسیاری از آثار تاریخی و فرهنگی واقع شده­اند.(به تصاویر طبیعت قلعه­چای رجوع شود). پتانسیل­های تاریخی و فرهنگی شهرستان هم شامل موارد فراوانی از جمله قلعه ­ها، گوردخمه، یخچال، مساجد، امامزاده، پل­ها و حمام می­باشد.


سه قله در شهرستان عجب­شیر بعد از کوه سهند، بلندترین کو­ها در استان هستند که به ترتیب عبارتند از: کوه عریان در چهاربرود (2850متر)، کوه قوزوجاخ هرگلان (2700 متر) و سلمان کوه در قوزولجه (2650 متر).




https://www.eachto.org/images/shahrestanha/ajabshir/01po.jpg

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

3- صنایع دستی شهرستان از عمده صنایع دستی مردم شهرستان عجب­شیر فرش، گلیم، جاجیم، منبت کاری­ها و معرق­کاری­ها روی چوب، سوزن دوزی و . . . است. از جمله محصولات حال حاضر شهرستان که به صورت سوغاتی به سایر شهرها و حتی سایر کشورها صادر می­شود، گردو، بادام، سیب زمینی، پیاز، انگور و نیز گلیم و عسل، و محصولات لبنی از جمله کره و پنیر محلی و غیره می­باشند.



https://www.eachto.org/images/shahrestanha/ajabshir/s01.jpg

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

4-تعداد آثار ثبتی شهرستان تعداد آثار ثبت شده شهرستان 106 مورد تا حال (پاییز سال 93) می­باشد. 5- در صورت ایمن­تر شدن جاده منتهی به هرگلان و افزایش امکانات گردشگری مربوطه با توجه به آثار دیدنی در این منطقه و مسیر آن، گردشگران بیشتری مایل و موفق به دیدن این منطقه هستند. همچنین نصب بنرهای حاوی تصاویر به روز از جاذبه­های گردشگری شهرستان در محل­های مختلف در ورودی شهر به خصوص در زمان تعطیلات کمک فراوانی به گسترش گردشگری در شهرستان می­کند. علاوه بر این­ها با توجه به گسترش تبلیغات اینترنتی در فضای مجازی، لازم است در خصوص معرفی شهرستان در سایت­های مختلف به خصوص سایت سازمان به چند زبان اقدام عملی صورت گیرد. پیشنهاد دیگر، در مورد تسهیل اخذ مجوز و فعالیت سرمایه گذاران در زمینه گردشگری، اماکن اقامتی، تفریحی و ... است. در صورت سرمایه گذاری در زمینه آب های معدنی به عنوان مثال در چشمه شورسو در گنبد، پیشرفت فراوانی از لحاظ گردشگری و درآمدزایی در شهرستان و استان حاصل می­­شود. 6- اهم کارهای صورت گرفته در شهرستان عبارتند از: مرمت مسجد قاضی شیشوان، مرمت مسجد شیرلو که به اتمام رسیده، و مرمت مسجد حنفیه گوروان، مرمت حمام نوبهار، مرمت خانه اربابی جوانقلعه، مرمت خانه ارغندی شیشوان و کبوتر خانه جاده پادگان که ناتمام می باشد.


https://www.eachto.org/images/shahrestanha/ajabshir/01p.jpg

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://static3.jamaran.ir/thumbnail/QQUrqvjbjXbx/kzxwgq-JKBXtdnsW2DbwP0E_A13V319HfF56eV7kIVfPhoXl0VEyjdxgm NZTC9G1ywpgzrCJSonkiG3pI_QvVJMtK7Jf75PBGtYL0VaS0-_CtiY3yAzHQw,,/Tp6yBs6DOr5O.jpg
منطقه نمونه گردشگری "قلعه چای" عجب شیر

منطقه نمونه گردشگری قلعه چای با فاصله 55 کیلومتری از مرکز این شهرستان، غنی از جاذبه های تاریخی و فرهنگی بوده و گور دخمه تاریخی نیگه چی، روستای صخره ای چهار بلوط و دو چشمه آب معدنی از شاخص ترین جاذبه های آن به شمار می رود.این منطقه دارای پنج قلعه تاریخی و ثبت شده مربوط به هزاره اول پیش از میلاد بوده که شامل قلعه ضحاک، کهن دژ، جوان قلعه و قلعه حوری است.قلعه چای از مناطق نمونه گردشگری آذربایجان شرقی بوده که سالانه گردشگران و علاقه مندان زیادی را به سوی خود جذب می کند.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://media.mehrnews.com/old/Original/1393/01/03/IMG03295026.jpg



"داش قلعه سی" عجب شیر زیبا و بدون وصف

داش قلعه سی و یا همان قلعه ضحاك در 25 کیلومتری شهرستان عجب شیر، یكی از مكانهای دیدنی است كه در ارتفاع ۲۳۰۰متری از بستر رودخانه «قلعه چای » در دوران تاریخ كهن ایران زمین پا برجا بوده و آثار زیادی در داخل و پیرامون خود از دوران هخامنشیان، اشكانیان، ساسانیان و عصر تمدن اسلامی به یادگار دارد.این قلعه با بیش از سه هزار سال قدمت بر فراز كوه منفرد با ناگفتنی های بسیار و حكایتهای زیاد، از مكانهای مهم و تاثیرگذار اقوام مانایی و مادها در گذشته بوده است.پیشینه این قلعه چون به اقوام مختلفی همچون مادها و مانایی ها برمی گردد برای همین در طول تاریخ نامهای متعددی از جمله ضحاك، اژدهاك، قیز قلعه سی، داش قلعه سی، باروآس، رویی دژ بر این قلعه نهاده اند.


به گفته تاریخ نویسان، این قلعه كه به عنوان یك دژ استفاده می شد، از سه طرف مشرف به پرتگاه بوده و دیوارهای آن مزین به كنده كاریهای متعدد است. این قلعه دارای مخازن سنگ، آب انبار، آسیاب ، سالن شورا، حمام و دهها آثار دیگر است.ناگفته نماند که در اين قلعه برجي‌ وجود دارد که از خشت‌، ساخته‌ شده‌ و صرفنظر از استحکام‌ دروازه قلعه‌، تنها برج‌ دفاعي‌ کل قلعه به‌ شمار مي‌رود چرا که اطراف‌ قلعه پرتگاه‌ بوده و نيازي‌ به‌ استحکام‌ بيشتري نبوده‌ است‌.داش قلعه سی را می توان پس از ساعت ها صعود از تخته سنگهای لغزنده و معابر پلكانی صعب العبور به شكل بنایی با طاق قوسی از سنگ خارا با لایه ای از كاشی های لاجوردی به صورت شگفت انگیزی مشاهده كرد.از چند سال گذشته نیز کاوشگران میراث فرهنگی در حال مطالعه این قلعه باستانی و عجیب هستند، این قلعه در منطقه نمونه گردشگری قلعه چای و در حد فاصل روستاهای بارازلو و ینگجه واقع شده است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://media.mehrnews.com/old/Original/1393/01/03/IMG03050950.jpg
بندر رحمانلو زیبای خفته دریاچه ارومیهبندر رحمانلو از توابع دهستان دیزجرود غربی بخش مرکزی شهرستان عجب شیر، در ساحل شرقی دریاچه ارومیه قرار گرفته است.زمانی که آب دریاچه خشک نشده بود، این بندرگاه از بنادر مهم اسکله ای برای پهلوگیری کشتی ها در دریاچه اکوزیستی ارومیه به حساب می آمد و به داشتن آب شور و لجن های موجود در سواحل شرقی دریاچه ارومیه معروف بود.البته الان هم با اینکه اب دریا خشک شده است ولی به نظر کارشناسان و گردشگران، این بندر زیباترین نقطه دریاچه ارومیه در آذربایجان شرقی است که به عنوان منطقه ملی گردشگری نیز شناخته شده است.ساحل این بندر تاریخی از زمان‌های دور و به ویژه قاجاریه، محل تفریح عمومی مردم و شاهان این سلسله بوده است.در سمت شمالی بندر رحمانلو اسکله ‌ای برای پهلو گرفتن کشتی‌های باری و مسافری و در بخش جنوبی محلی برای مسافرینی که به منظور استفاده از آب و لجن دریاچه به این بندر می‌آیند، احداث شده است.از دیگر امکانات این منطقه گردشگری، احداث پیست سوارکاری به طول یک کیلومتر توسط اداره تربیت بدنی شهرستان عجب شیر است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://media.mehrnews.com/old/Original/1393/01/03/IMG03162310.jpg


مساجد چوبی از دیگر جاذبه های گردشگری عجب شیر

مساجد چوبی و تاریخی دوره صفوی که خاستگاه معماری ابنیه های چوبی در آذربایجان بوده و به یقین کاخ های چهل ستون، هشت بهشت و عالی قاپو در اصفهان و برخی از ابنیه ها در ایران برگرفته از معماری چوبی آن است.این مساجد هم اکنون علاوه بر استفاده به عنوان اماکن مذهبی و مقدس دارای زمینه خوبی برای جذب گردشگران علاقه مند به آثار تاریخی و فرهنگی است.مساجد جامع شیرلو و روستاهای گوراوان و شیشوان از جمله مساجد چوبی این شهرستان بوده که سقف چوبی آن به کنده کاری و رنگ آمیزی های طبیعی و گیاهی زیبایی مزین شده است.

البته بقاع امام زاده سید ابولقاسم، سیدعلی، شاه ابراهیم جوان قلعه و پیر موسی در عجبشیر همچنان نشانگر ریشه های غنی فرهنگی و دینی مردم این شهرستان است.به یقین می توان گفت که خط نوشته های سنگی، گورستان های تاریخی و صدها جاذبه دیگر طبیعی در عجبشیر، این شهرستان را به یک منطقه مهم گردشگری در فصول مختلف تبدیل کرده است.بوی شکوفه های درخت بادام به مشام می رسداگر در فصل بهار به این شهرستان سفر کنید بوی شکوفه درخت بادام از کیلومترها ان طرف تر هم به مشام می رسد و بادام این شهرستان در تابستان مشتری های زیادی دارد.اگر هم در تابستان به این شهر بیایید، حتما زرد آلو با خود سوغاتی ببرید که زردآلوی عجب شیر خاص است و به گفته کشاورزان و باغداران عجبشیری خوردنش انرژی پنهانی دارد.البته گوجه فرنگی، انگور، سیب، خیار، گیلاس و گردو نیز از دیگر محصولات این شهرستان است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://media.mehrnews.com/old/Original/1393/01/03/IMG03124108.jpg



قدم زدن در روستاهای عجب شیر صفای دیگری دارد

دهستان خضرلو، دیزج رود غربی، قلعه چای، دیزج رود غربی و دهستان کوهستان تنها چند روستای این شهرستان است که به قول گردشگران قدم زدن در این روستاها صفای دیگری دارد.معماری خاص روستاها و حفظ بافت سنتی انها شما را به گذشته می برد و لذت بدون وصفی را در وجود بیننده ایجاد می کند.تعداد گردشگران روستاهای عجب شیر کمتر از مرکز این شهرستان نیست و گردشگران و مسافران زیادی در این سالهل مجذوب زیبایی های این روستاها شده است.در این بین ابنیه های تاریخی و مناظر بکرطبیعی حاشیه رودخانه قلعه چای و آبشار هرگلان عجبشیر نیز برای گردشگران چشم نواز بوده و هرسال گردشگران زیادی را به خود فرامی خواند.