آشنایی با تربت حیدریه

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://images.kojaro.com/2018/3/388ec408-bd9f-40a4-8449-b1a020ccb0bf.jpg




آشنایی با تربت حیدریه

تربت‌حیدریه (https://www.kojaro.com/dir/torbat-e-heydarieh-154-ci/) شهری در استان خراسان رضوی (https://www.kojaro.com/dir/razavi-khorasan-11-p/) است که ۲۴ هزار کیلومتر وسعت دارد و در ۱۴۰ کیلومتری شهر مقدسمشهد (https://www.kojaro.com/dir/%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF-28516-ci/) واقع شده است. تربت‌حیدریه به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مراکز تولید زعفران شناخته می‌شود و عرفای زیادی را در دل خود پرورش داده است. تربت‌حیدریه از شرق به تایباد (https://www.kojaro.com/dir/tayyebat-30924-ci/)، تربت‌جام (https://www.kojaro.com/dir/torbat-e-jam-153-ci/) و رشتخوار، از غرب به کاشمر (https://www.kojaro.com/dir/%D9%83%D8%A7%D8%B4%D9%85%D8%B1-168-ci/)، از شمال به مشهد (https://www.kojaro.com/dir/%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF-28516-ci/)، نیشابور (https://www.kojaro.com/dir/neyshabur-172-ci/) و فریمان (https://www.kojaro.com/dir/fariman-31293-ci/) و از جنوب به شهرستان مه ولات منتهی می‌شود. با ما همراه تا تربت‌حیدریه، این شهر عارف پرور را بهتر بشناسید:

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://images.kojaro.com/2018/3/45ecd537-581b-4bfb-af50-b94b86cc2a57.jpg

جغرافیا
تربت شهری با وسعت ۲۴ هزار کیلومتر در جنوب غربی مشهد است و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۳۳۳ متر است. بلندترین قله تربت‌حیدریه، قله مکان است که ارتفاعی برابر با ۳۰۱۳ متر دارد. تربت‌حیدریه با شهرستان مشهد ۱۴۰ کیلومتر و با تهران ۱۰۸۶ کیلومتر فاصله دارد. بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت تربت‌حیدریه برابر با ۲۲۴۶۲۶ نفر است. تربت چهارمین شهر پرجمعیت استان خراسان رضوی است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://images.kojaro.com/2018/3/ae134acd-7d75-49a0-8bd5-463284016995.jpg
https://images.kojaro.com/2018/3/ae134acd-7d75-49a0-8bd5-463284016995.jpg



تاریخچه

نام تربت‌حیدریه در دوران حکومت اشکانیان، «زاوه» بوده و دلیل این نام‌گذاری هم وجود عارفی با نام «قطب‌الدین حیدر تونی» در این ناحیه بوده که مقبره او امروز در خاک این شهر قرار دارد.نام زاوه برای اولین بار در استاد تاریخی پس از اسلام آورده شده است. در بسیاری از منابع آورده شده که زاویه اولین شهری است که در حمله مغول مورد حمله قرار گرفت، در همین زمان بود که قطب‌الدین حیدر تونی، عارف قرن ششم، درگذشت.از حمله مغول تا به عصر صفوی (https://www.kojaro.com/tag/%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C/)، اسناد و شواهد زیادی در رابطه با زاوه یا تربت امروزی در دسترس نیست، دومین باری که زاوه رونق گرفت، در عصر قاجار بود. اسحاق خان قرایی (از خوانین عصر قاجار) کمر به آبادانی زاوه بست و به این منطقه توجه ویژه‌ای کرد، اسحاق خان به‌اندازه‌ای به تربت ارج و قرب بخشید که تا مدت‌ها از تربت‌حیدریه با نام تربت اسحاق خان یاد می‌شد.

مردم خطه تربت‌حیدریه نقش به سزایی در انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی ایران داشته‌اند؛ یکی از جالب‌ترین نکات در تاریخ معاصر ناحیه این است که در انقلاب سال ۵۷، مردم تربت‌حیدریه پیشتاز شدند و زودتر از همه جای ایران قیام کردند و در نهم دی‌ماه با دادن ۹ شهید شهر را از حکومت پهلوی پس گرفتند.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://images.kojaro.com/2018/3/47e81a32-db5b-478d-a32d-09f9f77ac3ba.jpg

فرهنگ و آداب و رسوم
لباس محلی مردم تربت‌حیدریه، لباس محلی است که به‌عنوان لباس خراسان رضوی (https://www.kojaro.com/dir/razavi-khorasan-11-p/) شناخته می‌شود و در این ناحیه پوشش خاصی دیده نمی‌شود.لباس محلی مردان در خطه خراسان رضوی شامل موارد زیر می‌شود:

سرپوش‌ها: کلاه نمدی، شب‌کلاه، مندیل، کلاه دوره دار، کلاه پهلوی، کلاه قرص، عرقچین، کلاه ترمه و گردن پیچ
تن‌پوش: جلیقه، پیراهن، قمیس، لباده، نیم‌تنه، پالتو، شلوار، قارت (شبیه به کت ولی بلندتر)، قبا، مچ پیچ (پارچه‌ای که مردان به دوردست می‌بندند) و پاپوش

لباس‌های محلی زنانه عبارت‌اند از:

سرپوش، دستمال، روبند، کلوته (نوعی کلاه که با سکه تزئین می‌شود)، کوسه (شبیه به چارقد ولی نازک‌تر مخصوص تابستان)، عرقچین، تن‌پوش یا پیراهن، دالاق (شبیه به جوراب از نوک پا تا کمر را می‌پوشاند)، شلیته، شلوار، یل (شبیه به جلیقه)، چادر، پاپوش

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://images.kojaro.com/2018/3/4d67721c-e374-4259-a481-36938127a417.jpg

آداب و رسوم


تربت‌حیدریه هم مانند سایر نقاط دنیا، رسم و رسوم خاص خود را دارد و یکی از مراسم‌هایی که در این شهر با آداب خاصی صورت می‌پذیرد، مراسم عروسی و خواستگاری است.قبل از خواستگاری رسمی، جمعی از زنان به منزل دختر رفته و دختر را می‌بیند و از سلامت جسمی او آگاه می‌شوند، به این شب، «کدخدایی» گفته می‌شود. در جلسه «بله برون» در رابطه با میزان مهریه و لوازم و اثاثیه و شیربها بحث می‌شود، در این جلسه پسر و پدر خانواده حضور دارند، به جلسه بله برون «جواب استنی» می‌گویند. پس از تعریف کردن شرایط و توافق، پسر و دختر با یکدیگر صحبت می‌کنند و در صورت رضایت عقدکنان برگزار می‌شود. دو روز قبل از عروسى مقدارى جنس شامل چند کيسه حنا به‌عنوان «خرباره» از طرف داماد به خانه عروس فرستاده مى‌شود. غروب همان روز زن‌های فامیل عروس از جانب این خانواده به حنابندان دعوت می‌شوند و اطرافيان عروس حنا مى‌بندند.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://images.kojaro.com/2018/3/38efc920-6822-4c7a-9ed8-86bf1d5374f2.jpg
سوغاتاز سوغاتی‌های تربت‌حیدریه می‌توان به زعفران، پسته، بادام، گردو و خشکبار اشاره کرد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://images.kojaro.com/2018/3/5bcc14fa-8e6b-453f-ba27-df1a47562cdd.JPG

(https://www.kojaro.com/tag/%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C/)صنایع‌دستی
صنایع‌دستی (https://www.kojaro.com/tag/%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C/) تربت عبارت‌اند از چاقو، فرش‌بافی، ابریشم‌بافی، نمدمالی، گلیم‌بافی، پلاس بافی و سفالگری.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://images.kojaro.com/2018/3/67730db9-d14f-4eee-b456-d19fd3f3f369.jpgغذای محلی
در جشنواره غذاهای محلی تربت که در سال ۹۳ در این منطقه برگزار شد، زنان محلی و روستایی بیش از ۱۰۰ غذا را به ثبت رساندند. ازجمله غذاهای محلی (https://www.kojaro.com/tag/%D8%BA%D8%B0%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C/) تربت‌حیدریه و روستاهای آن می‌توان به اشکنه ریواس، کدو بشیر، بلغور بشیر، قروتی، گرماس، ماست جوش و اشکنه بنه اشاره کرد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://images.kojaro.com/2018/3/20184922-e550-42a6-aa05-adef8f25db3b.jpg



مقبره قطب‌الدین حیدر (https://www.kojaro.com/attraction/25645-%d9%85%d9%82%d8%a8%d8%b1%d9%87-%d9%82%d8%b7%d8%a8-%d8%a7%d9%84%d8%af%db%8c%d9%86-%d8%ad%db%8c%d8%af%d8%b1/)



یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی تربت‌حیدریه، مقبره قطب‌الدین حیدر (https://www.kojaro.com/attraction/25645-%d9%85%d9%82%d8%a8%d8%b1%d9%87-%d9%82%d8%b7%d8%a8-%d8%a7%d9%84%d8%af%db%8c%d9%86-%d8%ad%db%8c%d8%af%d8%b1/) و ایوانی از مسجد جامع قدیم است که در مرکز شهر تربت‌حیدریه قرار دارد. این مقبره در سال ۹۸۷ هجری قمری بناشده است و می‌توان آثار معماری تیموریان را در این بنا دید. آرامگاه قطب‌الدین در سال ۱۰۲۳ هجری قمری به همت سلطان محمود تربتی بازسازی و مرمت شد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://images.kojaro.com/2018/3/6c7c5857-f14c-466f-8527-65dbe960e288.jpg



باغ ملی (https://www.kojaro.com/attraction/25667-%d8%a8%d8%a7%d8%ba-%d9%85%d9%84%db%8c-%d8%aa%d8%b1%d8%a8%d8%aa-%d8%ad%db%8c%d8%af%d8%b1%db%8c%d9%87/)

از جاذبه‌های طبیعی تربت می‌توان به باغ ملی (https://www.kojaro.com/attraction/25667-%d8%a8%d8%a7%d8%ba-%d9%85%d9%84%db%8c-%d8%aa%d8%b1%d8%a8%d8%aa-%d8%ad%db%8c%d8%af%d8%b1%db%8c%d9%87/)، پارک کوهستانی پیشکوه (https://www.kojaro.com/attraction/25612-%d9%be%d8%a7%d8%b1%da%a9-%d8%ac%d9%86%da%af%d9%84%db%8c-%d9%be%db%8c%d8%b4%da%a9%d9%88%d9%87/)، منطقه گردشگری رودخانه حصار (https://www.kojaro.com/attraction/25670-%d9%85%d9%86%d8%b7%d9%82%d9%87-%da%af%d8%b1%d8%af%d8%b4%da%af%d8%b1%db%8c-%d8%b1%d9%88%d8%af%d8%ae%d8%a7%d9%86%d9%87-%d8%ad%d8%b5%d8%a7%d8%b1/)،آبشار رود معجن (https://www.kojaro.com/attraction/25668-%d8%a7%d8%a8%d8%b4%d8%a7%d8%b1-%d8%b1%d9%88%d8%af-%d9%85%d8%b9%d8%ac%d9%86/) و قله ملکوه (https://www.kojaro.com/attraction/25669-%d9%82%d9%84%d9%87-%d9%85%d9%84%da%a9%d9%88%d9%87/) اشاره کرد.معادن طلای زرمهر تربت حیدریه که در روستای زرمهر واقع شده، تولیدکننده اولین شمش‌های طلا در کشور است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.eghamat24.com/blog/wp-content/uploads/2017/10/Torbat-e-eydarieh-3.jpg


کاروانسرای طبسی

این کاروانسرا در مجاورت مجموعه تاریخی قطب الدین حیدر قرار دارد. این رباط را حاج محمد ابراهیم طبسی از تجار معروف عصر قاجار در اواخر این دوره در ملک شخصی خود بنا کرد. رباط طبسی در زمره بناهای دو ایوانی است که شامل فضای ورودی، هشتی، تعدادی حجره مشرف به میان سرای بنا، انبار و اصطبل است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.eghamat24.com/blog/wp-content/uploads/2017/10/Torbat-e-eydarieh-4.jpg


موزه مردم شناسی

قسمتی از بنای رباط طبسی به موزه مردم شناسی تربت حیدریه اختصاص یافته است که در غرفه‌های مختلف آن، آداب و سنن، حِرف و صنایع دستی مردم این خطه به معرض دید عموم در آمده است و بر زیبائی این مجموعه افزوده است. این مجموعه یکی از پر رونق‌ترین مقاصد هدف گردشگران و مردم خود شهرستان است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.eghamat24.com/blog/wp-content/uploads/2017/10/Torbat-e-eydarieh-5.jpg


خانه امینی

این بنای تاریخی مربوط به دوره قاجار و محل زندگی امین التجار، از تجار معروف شهر تربت حیدریه در آن دوران بوده است. این بنا دارای تزئینات آجرکاری، کاشیکاری و گچ بری‌های زیبایی است که هنوز پس از گذشت سالیان متمادی، پابرجا مانده است. این بنا در سال ۱۳۸۸ توسط سازمان میراث فرهنگی تملک و سپس مرمت شد که اکنون اداره میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری شهرستان در آن مستقر است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.eghamat24.com/blog/wp-content/uploads/2017/10/Torbat-e-eydarieh-6.jpg


حمام حاجی رئیس

این بنا در اواخر دوره قاجار توسط حاجی رئیس بنا شده است. از فضاهای مهم این حمام می‌توان به رشته پلکان‌های ورودی، سربینه، بینه، گرمخانه و مخازن آب سرد و گرم اشاره کرد که از ویژگی‌های جالب توجه آن هشت ستون سنگی بسیار زیباست که فضای گنبدی بینه را پدید آورده است و در میان فضای آن نیز حوض سنگی به شکل هشت ضلعی قرار دارد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.eghamat24.com/blog/wp-content/uploads/2017/10/Torbat-e-eydarieh-7.jpg

مزار بوری آباد

بنای تاریخی امامزاده احمد الرضا (ع) بوری آباد مربوط به دوره صفویه از آثار ثبت شده ملی کشور است. این بنا با پلان مربع، مدفن یکی از نوادگان امام موسی کاظم (ع) است. این بنا در کیلومتر ۴ جاده تربت به گناباد واقع شده و دارای امکانات رفاهی از قبیل زائرسرا، حسینیه و سکوهای اقامتی است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.eghamat24.com/blog/wp-content/uploads/2017/10/Torbat-e-eydarieh-8.jpg



بنای مقبره و مسجد شیخ حیدر کدکنی

بنای مقبره در گذشته دارای کاشی‌های فیروزه‌ای و مسدس بوده که هم اکنون آثار کمی از آن برجای مانده است. بر گوشواره های فضای داخلی بقعه، هشت ستون سنگی در نبش دیوار نصب است که بر آن با گچ، قسمتی از سوره مبارکه (یس) با خط سفید در زمینه‌ای لاجوردی نقش بسته است و در زاویه جنوب غربی در بخش باقیمانده کتیبه، عبارت ( فی شهر ذی الحجه ۹۰۶ ) مشاهده می‌شود. مسجد شیخ حیدر کدکنی نیز فضایی است به صورت شبستان که محرابی هشت گوشه زینت بخش آن شده و دیواره شمالی آن دو اشکوبه است. این مجموعه تاریخی در ۷۰ کیلومتری شمال غربی تربت حیدریه واقع است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.eghamat24.com/blog/wp-content/uploads/2017/10/Torbat-e-eydarieh-9.jpg




باغ ملی

باغ ملی تربت حیدریه در انتهای خیابان مطهری واقع شده است. این بوستان با قدمتی یکصد ساله و با درختان کاج سر به فلک کشیده، دارای گل و گیاه‌های زینتی بر فراز تپه‌ای در مرکز شهر تربت حیدریه خود نمائی می‌کند.


باغ ملی تربت حیدریه یکی از زیباترین پارک‌های ملی کشور است که به واسطه داشتن فضائی بکر و امکانات تفریحی و توریستی مناسب، پذیرای جمع کثیری از مسافران و گردشگران است. همجواری این پارک بزرگ با ابنیه تاریخی همچون قطب الدین حیدر، رباط طبسی و مسجد جامع قدیم سبب شده به مکانی شناخته شده و پر جاذبه برای گردشگران تبدیل شود.آبنما، نورپردازی و دیواره‌های سنگی ورودی این پارک که بر شهر مشرف است، آن را به فضائی منحصر بفرد تبدیل کرده است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.eghamat24.com/blog/wp-content/uploads/2017/10/Torbat-e-eydarieh-10.jpg


پارک کوهستانی پیشکوه

در امتداد مسیر زیارت حرم مطهر امام رضا(ع)، تربت حیدریه آخرین اطراقگاه تا مشهد است. در حاشیه جاده آسیایی که مسیر شرقی جاده ابریشم کهن است، در کوهپایه و تپه‌های مشرف به شهر تربت حیدریه، پارک کوهستانی پیشکوه به وسعت ۸۰۰ هکتار در حاشیه جنوب غربی این شهر واقع شده است. این پارک با قرار گرفتن در دامنه کوه و داشتن چشم اندازهای طبیعی زیبا، مجموعه استخر و آبشار مصنوعی، پارک سنگی، رستوران و شهربازی کودکان، یکی از پارک‌هایی است که به عنوان منطقه نمونه گردشگری کشور شناخته شده است.همچنین کمپ ثامن متصل به آن، محل مناسبی برای استراحت مسافران می باشد .

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.eghamat24.com/blog/wp-content/uploads/2017/10/Torbat-e-eydarieh-12.jpg


منطقه گردشگری رودخانه حصار

روستای حصار در بخش بایگ شهرستان تربت حیدریه و ۵۵ کیلومتری غرب این شهر، از زیباترین مناطق ییلاقی شهرستان است که دارای رودخانه دائمی و پر آبی است که با وجود خشکسالی‌های اخیر، همچنان جاری و روان است. این رودخانه که در مجاورت شرق روستا است، از شمال به جنوب امتداد دارد و دارای چشمه سارها و باغ‌های زیبا با درختان مثمر همچون آلو، گردو، سیب، گلابی، هلو، گیلاس، آلبالو و دیگر میوه‌های مناطق سردسیر است. حصار، روستای هدف گردشگری نیز است و همواره در روزهای تعطیل، مملو از جمعیتی است که برای استراحت و گردش به دامن طبیعت پناه آورده اند.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.eghamat24.com/blog/wp-content/uploads/2017/10/Torbat-e-eydarieh-13.jpg​



آبشار رود معجن

آبشار رود معجن که از جاذبه‌های بسیار دیدنی‌ استان است، در ۴۸ کیلومتری غرب تربت حیدریه و در ۴ کیلومتری شمال روستای رود معجن قرار دارد. ارتفاع آبشار رود معجن ۲۸ متر است و شاخه اصلی این آبشار نیز از کوههای چهل تن سرچشمه گرفته است.روستای رود معجن با داشتن باغ‌های میوه فراوان و رودخانه، یکی دیگر از مناطق گردشگری و دیدنی این ناحیه است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

https://www.eghamat24.com/blog/wp-content/uploads/2017/10/Torbat-e-eydarieh-14.jpg


قله ملکوه

قله مرتفع ملکوه، سومین قله بلند استان است که ارتفاع آن در بلندترین نقطه به ۲۷۶۸ متر می‌رسد. قله ملکوه در جنوب شهر کدکن و غرب روستای زیبای حصار، در فاصله ۷۰ کیلومتری تربت حیدریه قرار دارد.این قله با طبیعتی بسیار زیبا، آب و هوایی تقریبا سرد و دریاچه‌ای زیبا به نام گل خاتون، همیشه پذیرای گردشگران و کوهنوردان سراسر کشور بوده است.