آشنایی با تربت جام

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://cdn.pana.ir/Media/Image/1396/12/14/636558539738714673.jpg




آشنایی با تربت جام

تُربَتِ جام (کوتاه:جام، به‌معنای: شهرِ آرامجای احمد جامی) مرکز شهرستان تربت جام و یکی از شهرهای کهن خراسان بزرگ است که اکنون در استان خراسان رضوی واقع شده‌است.نام کنونی شهر از تربت شیخ احمد جام برگرفته شده‌است.البته به گفته برخی از منابع، در زمانهای گذشته از ارتفاعات اطراف، این شهر به شکل جام دیده میشده است . از این رو نام این شهر را تربت جام (سرزمین جام مانند) نامیدند. در طول تاریخ ناحیه کنونی شهرستان تربت جام و مرکز آن با نام پوژگان، بوزجان و جام نیز شناخته می‌شده‌است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

ریشه نام
تربت جام از روزگار باستان تاکنون به نام‌های گوناگونی چون پوژگان، بوزگان، بوزیگان، بوزجان، پوچکان، زام، سام، جام، تربت شیخ جام و تربت جام خوانده شده‌است. شهری باستانی به نام پوژگان از سده ۳ پ. م تا سده ۲ هـ . ق، در کنار شهر کنونی وجود داشته که ظاهراً در اثر زلزله از بین رفته‌است. شهر کنونی از حدود سده ۳ هـ . ق، ایجاد و اندک اندک گسترش یافته‌است. این شهر پس از باز سازی و آبادی دوباره، «بوزجان» یا «پوچکان» نامیده شده و کرسی ناحیه جام، (به گویش شمالی قهستان) گردیده‌است. اصطلاح پوژگان به دلیل وجود نداشتن حروف «پ»، «ژ» و «گ» در زبان عربی به بوزجان تغییر نام پیدا کرده است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

تاریخ شهر
تربت جام از روزگاران کهن از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده‌است. اهمیت تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و بازرگانی آن، از سده ۳-۴ هـ . ق، نمایان گشته، و در زمان زندگی شیخ احمد جام (۴۴- ۵۳۶ هـ . ق) یعنی سده‌های ۵ و ۶ ه. ق، شکوفا شده‌است. تربت جام در سده‌های ۷ و ۸ هـ . ق، هم زمان با یورش مغول‌ها و تیمور لنگ آسیب زیادی دید. تربت جام در دوران حکومت سلسله صفویه به ویژه شاه عباس بزرگ، اهمیت نظامی یافته و در آن، امنیت و آرامش برقرار بوده‌است. اما در اواخر این دوران و در زمان شاه سلطان حسین صفوی (۱۱۰۵- ۱۱۳۵ هـ . ق) اوزبک‌ها و افغان‌ها به مرزهای شرقی ایران، از جمله ناحیه تربت جام، دست اندازی کردند. سرانجام سرداری از شرق ایران، به نام نادر قلی افشار برخاست و افغان‌ها را از ایران راند و خود در ۱۱۴۸ هـ . ق، پادشاه ایران شد. در زمان نادرشاه افشار، ایران بار دیگر توانمند شد و نه تنها مرزهای شرقی آن، از یورش اوزبک‌ها، افغان‌ها و ترکمن‌ها در امان ماند، بلکه به سال ۱۱۵۳ هـ . ق / ۱۷۴۰ م، آن سوی رود جیحون یا آمودریا و قلمرو اوزبک‌ها، یعنی خوارزم و بخارا هم مطیع نادر شاه و حکومت ایران شد. با درگذشت نادر شاه در سال ۱۱۶۰ هـ . ق، بار دیگر نا آرامی در خراسان آغاز گشت و تا اوایل سده ۱۳ هـ . ق، ادامه یافت. کریم خان زند، که در شیراز بر ایران حکومت می‌کرد، به احترام نادر شاه افشار، خراسان را هم چنان در دست فرزندان نادرشاه باقی گذاشت. بعدها آقا محمد خان قاجار خراسان، از جمله تربت جام را، در ۱۲۱۰ هـ . ق گشود. فتحعلی شاه قاجار (۱۲۱۲- ۱۲۵۰ هـ . ق) حقوق متحدان نخستین خویش، یعنی ترکمن‌ها که برای دستیابی به حکومت ایران، به قاجاریه کمک کرده بودند، نادیده گرفت و در نتیجه سرکشی ترکمان‌ها آغاز شد و در دوران ناصرالدین شاه (۱۲۶۴ – ۱۳۱۳ هـ . ق) شدت یافت و یکی از شوم‌ترین دوران‌های تاریخی را برای مردم خراسان، از جمله ناحیه تربت جام و دیگر شهرهای خراسان شرقی، پدید آورد.
استان تاریخی جام یا زام در شرق ولایت زاوه و شمال شرقی قهستان نزدیک به رودخانه هرات قرار داشت است که کرسی آن در سده چهارم شهر بوژگان بود. بوژگان شهری بزرگ و دارای صد و هشتاد دهکده بود. ایرانیان آن را بوژگان می‌گفتند و در زمانهای گذشته آن را پوچکان نیز می‌نوشتند.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

مردم‌شناسی و فرهنگ
زبان اکثر مردم شهر فارسی است. جمعیت غالب مردم این شهر پیرو مذهب تسنن و باقی تشیع هستند. تربت جام در سال ۱۳۸۵، ۸۶٫۲۴۰ نفر جمعیت داشته است.[۲] این شهرستان از شمال به شهرستان سرخس، از غرب به شهرستان‌های فریمان، مشهد و تربت حیدریه، از جنوب به شهرستان تایباد و از شرق به افغانستان و ترکمنستان محدود است.مسیر مشهد – دوغارون از شهرتربت‌جام می‌گذرد که یکی از مسیرهای ارتباطی مهم از ایران به افغانستان می‌باشد.اقوام مختلفی در تربت‌جام زندگی می‌کنند که ترکمن‌ها، اعراب، بلوچ‌ها و فارس‌ها از مهم‌ترین آنها هستند.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

موسیقی
موسیقی تربت‌جام قدمت و پیشینه‌ای طولانی در فرهنگ ایران دارد.دوتار مهم‌ترین و رایجترین ساز در میان مردم تربت‌جام است که آن را به مهارت تمام می‌نوازند. از مشهور ترین مقامهای موسیقی تربت‌جام می‌توان به این موارد اشاره کرد: مقام الله، نوایی، اشترخجو، سبز پری، کبک زری، سرحدی و جمشیدی. از دوتار نوازان برجسته پیشکسوت تربت‌جام می‌توان به مرحوم نظر محمد سلیمانی، مرحوم حسین سمندری، مرحوم عبدالله سرور احمدی، مرحوم حسین جوهریان،ذوالفقار عسکریان و اسفندیار تخمکاراشاره کرد. غلام‌علی پورعطایی، نورمحمد درپور،کریم کریمی،حاج مراد علی سالار احمدی،غلامحسین غفاری،عبدالله امینی،عبدالعزیز احمدی،عبدالرئوف برنا، نورمحمد درپوراز خوانندگان معروف و مطرح شهرستان هستند.موسیقی تربت جام برخاسته از دل آیینها و آداب و رسومی است که هزاران سال قدمت دارد.منظومه خوانی ، شاهد خوانی ، اضحی خوانی ، صلوات خوانی ، موسیقی سفر ، لالایی مادران ، موسیقی آموزشی، مناجات ، نعت ،منقبت و فضیلت خوانی از شاخه های موسیقی آوازی در تربت جام است. دوبیتی خوانی نیز در موسیقی تربت جام بسیار رایج است که خود شامل دوبیتی های عاشقانه ، هجرانی ، حکمی ، عارفانه و … می شود. نسل امروز نیز در کنار پیشکسوتان به اشاعه فرهنگ ناب موسیقیایی تربت جام می پردازند. حسین دامن پاک،عزیز تنها، غفور محمدزاده،عبدالله عبدی ،پیمان غمخوار احمدی و …. برخی از این افرادند.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

صنایع دستی
صنایع دستی شهرستان تربت جام را قالی‌بافی و قالیچه‌بافی، کرباس‌بافی، پلاس‌بافی، جوال و خورجین بافی، بافتن دستمال و چادرشب و ظروف سفالین تشکیل می‌دهد. از روزگار کهن صنعت فرش بافی در این شهرستان رواج داشته‌است و جنبه صادراتی دارد. دار قالی‌ها معمولاً در خانه‌ها برپا می‌شود و کارگاه‌های قالی بافی نیز در این شهرستان به فراوانی وجود دارند. قالی‌ها با طرح قالی مشهد در رنگ‌های لاکی، قرمز دانه و قهوه‌ای نیز به بازار عرضه می‌شود. آرامگاه شیخ جام، پل خاتون، تپه جهانگیر آباد، تپه سراب، تپه شور قلعه، تپه صدر آباد، تپه طلایی، تپه قشه توت، تپه گرماب، تپه گلارچه، تپه گنج آباد، خواجه حسام، قلعه استای، قلعه زور آباد، قلعه فیض آباد، قلعه گبری، قلعه گوش لاغر، قنقر، کاریز دیوان، گلار صارم و مسجد خواجه عزیزالله مکان‌های دیدنی و تاریخی این منطقه را تشکیل می‌دهند.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

آثار تاریخی و تفریحی
مجموعه مزار و موزه شیخ احمد جام همراه با معماری بسیار زیبا و دیدنی که در درون شهر قرار گرفته است از مهم‌ترین بناهای دیدنی شهر است.کاروانسرا عباس اباد یکی از جاذبه های توریستی تربت جام کهن می باشد که مربوط به دوران شاه عباس صفوی می باشدو همچنین از آرامگاه شاهزاده قاسم انوار در لنگر یکی از روستاهای نزدیک تربت جام نیز می‌توان نام برد. علاوه بر این در اطراف تربت جام روستاهای با مناظر طبیعی و خوش آب و هوا وجود دارند که از جمله آنها می‌توان از رونج، ابدال آباد، بزد و تیمنک نام برد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

افراد مشهور


شیخ احمد جامی – عارف و صوفی نامی مشهور به شیخ الاسلام و ژنده پیل
شیخ شهاب الدین جامی فرزند شیخ احمد جامی مشهور به حجت الاسلام
عبدالرحمن جامی – عارف و شاعر مشهور قرن نهم و صاحب مثنوی‌های هفت اورنگ و کتاب‌های بهارستان و نفحات الانس
بوسهل زوزنی وزیر و مشاور سلطان محمود غرنوی و مسعود غزنوی و از شخصیت‌های اصلی حاضر در کتاب تاریخ بیهقی
ابوجعفر زامی شاعر و ادیب عهد سامانیان و دربار نوح بن منصور سامانی هم عصر ابن سینا[نیازمند منبع]
پوربهای جامی – شاعر و عارف قرن هفتم
ابوعبدالله حسین زوزنی ادیب و نحوی مشهور قرن پنجم و از بزرگان عرصه صرف و نحو و لغت عربی و صاحب کتاب المصادر[نیازمند منبع]
شاهزاده قاسم انوار – عارف
ابوالوفای بوزجانی – ریاضی‌دان و منجم قرن چهارم هجری و عضو ارشد رصدخانه بغداد در دوره آل بویه و از پیشروان هندسه کروی و نجوم کروی
شیخ ابوذر بوزجانی زاهد و صوفی عصر محمود غزنوی و هم عصر فردوسی و از پیشگامان شعر عرفانی
امیر تیمور کلالی رییس ایل تیموری و از شخصیت‌های سیاسی اواسط دوره پهلوی تا ملی شدن صنعت نفت
دکتر منوچهر کلالی دبیرکل حزب ایران نوین و از سیاستمداران بانفوذ ایرانی دوران محمدرضا شاه پهلوی و وزیر مشاور دولت امیرعباس هویدا
قاضی جلال الدین فقهی سلجوقی عارف، شاعر و دانشمند معاصر که در منطقه موسی آباد زندگی می کرد
دکتر محمد کوثری – پزشک انسان دوست و مردمی تربت جام. وی عمر خود را در خدمت محرومان این خطه صرف نمود.
استاد محمد علی کریمی خطاط و نقاش که در زمینه های هنری دیگر نیز فعالیت بسیاری داشتند ایشان در سال ۱۳۹۱ به دیار باقی شتافتند

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://files.namnak.com/users/sr/aup/201612/332_pics/%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.jpg (http://namnak.com/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.p40847)


آرامگاه شیخ احمد جامی


آرامگاه شیخ احمد جامی در حاشیه شمال غربی شهرستان تربت جام در کنار مقبره و مسجد خواجه عزیزالله در محله ای به نام سعدآباد قرار دارد.این بقعه در واقع یک مجموعه است که از بخش های مختلفی چون مقبره شیخ احمد، ایوان، گنبدخانه، مسجد کرمانی، گنبد سفید، مسجد عتیق، مدرسه امیر جلال الدین فیروزشاهی و مسجد جامع نو تشکیل شده است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://files.namnak.com/users/sr/aup/201612/333_pics/%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.jpg (http://namnak.com/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.p40847)

آرامگاه شاه قاسم انوار
سید معین الدین علی بن نصیر هارون ابوالقاسم حسینی سرابی تبریزی، یکی از صوفیان بزرگ سده هشتم و نهم هجری قمری است. مقبره وی که از آثار امیر علی شیرنوایی است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://files.namnak.com/users/sr/aup/201612/335_pics/%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.jpg (http://namnak.com/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.p40847)

مسجد زیرزمینی
این اثر که در واقع آخرین بنا از ابنیه موجود در مجموعه معماری مزار شیخ احمد جام محسوب می شود، در مجاورت فضای ورودی و جنب آب انبار قرار دارد.از دیدگاه معماری مسجد زیرزمینی مشتمل بر دو قسمت زمستانی و تابستانی است. مسجد زیرزمینی (زمستانی) پایین تر از سطح معابر و گذرگاه ها است که ساختار آن گویای هویت و اصالت آن است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://files.namnak.com/users/sr/aup/201612/336_pics/%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.jpg (http://namnak.com/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.p40847)

سنگ قبر صدوقی
این سنگ قبر صندوقی شکل در حال حاضر در ضلع شمال غربی مرقد منور شیخ الاسلام احمد جام قرار داد. جنس آن از سنگ خارا و تزئیناتی که بر روی سطح آن شامل مقرنس های ظریف و نقوش گیاهی است و بر روی آن به خط نسخ عباراتی نگاشته شده است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://files.namnak.com/users/sr/aup/201612/344_pics/%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.jpg (http://namnak.com/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.p40847)




مدرسه امیر شاه ملک




امروزه از بنای موسوم به مدرسه امیر شاه ملک اثری بر جای نمانده است. گویا بانی آن امیر شاه ملک درسال 829 هجری قمری وفات نموده است. او یکی از امرای کلان و معتبر تیمور گورکان بوده است که نامش در کتیبه مسجد شاه در مشهد دیده می شود. در حال حاضر در محل بنای امیر شاه ملک مدرسه ای قرار دارد که طلاب علوم دینی درآن مشغول به تحصیل می باشند.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://files.namnak.com/users/sr/aup/201612/334_pics/%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.jpg (http://namnak.com/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.p40847)



گنبد فیروزشاهی




یکی از بناهای مشرف بر صحن مزار شیح جام «گنبد فیروز شاهی» است. این بنا در ضلع غربی مجموعه قرار دارد. بنای مزبور دارای نقشه ای چلیپایی شکل و چهار ایوانی است که بر فراز آن گنبدی بلند به رنگ فیروزه ای قرار دارد و امروزه همچنان به «گنبد سبز» معروف است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://files.namnak.com/users/sr/aup/201612/348_pics/%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.jpg (http://namnak.com/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.p40847)




بنای آب انبار




مجاورت درگاه ورودی مزار شیخ جام آب انباری آجری قرار دارد. بر طبق کتیبه موجود و ماده تاریخ مصرع آخر ابیات، بنا در سال 1010 هجری قمری به سعی و اهتمام شخصی به نام «فیروز جنگ ابن حسین» از بزرگان دوران شاه عباسی صفوی ساخته شده است. اما ورودی و پاشیر آن متعلق به اوایل دوران معاصر است.کتیبه دیگر این آب انبار اشاره به مرمت آن در دوره ناصر الدین شاه قاجار دارد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://files.namnak.com/users/sr/aup/201612/338_pics/%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.jpg (http://namnak.com/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.p40847)




گنبدخانه




گنبد خانه پیش از ابنیه دیگر توسط اعقاب سلطان سنجر سلجوقی به سال 633 هجری قمری پایه ریزی شد و به همت غیاث الدین محمد ابوبکر کرت توسعه یافت. ساختار معماری گنبد خانه یادآور طرح مقبره سلطان سنجر در مرو است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://files.namnak.com/users/sr/aup/201612/339_pics/%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.jpg (http://namnak.com/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.p40847)



مسجد کرمانی




ظاهرا نام آن منسوب به سازنده بنا (خواجه زکی بن محمدبن مسعود کرمانی) است. زیباترین عنصر معماری این مسجد یعنی محراب گچ بری و نفیس آن از شاهکارهای قرن هشتم هجری است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://files.namnak.com/users/sr/aup/201612/337_pics/%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.jpg (http://namnak.com/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.p40847)





مسجد جامع نو




این مسجد در جانب غربی مزار واقع است که با یک مقصوره چلیپا شکل و شبستان های ستون دار طرفین صحن، فضایی مذهبی را شکل می دهد. رواق شرقی این بنا با مسجد عتیق پیوند خورده و ظاهرا تنها بخش قدیمی مسجد گنبد مقصوره است که توسط (جلال الدین فیروز شاه) به سال 846 ه.ق بنیاد شده است. در بخش خلفی دیوار گنبد خانه کتیبه ای بر جای مانده که حاوی نام معمار بنا و تاریخ ساخت آن است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://files.namnak.com/users/sr/aup/201612/345_pics/%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.jpg (http://namnak.com/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.p40847)




مسجد خانه نور




در حدود 3 کیلومتری جنوب روستای (یزد) مسجد کوچکی با دیوارهای سنگی و گلی مشاهده می شود که به مسجد خانه نور شهرت دارد. این مسجد اگرچه ارزش معماری چندانی ندارد اما مکانی بوده که در نزد شیخ احمد جام از اهمیت و اعتبار خاصی برخوردار بوده است. به فاصله 200 متری ضلع جنوبی مسجد چشمه جوشانی به نام (نور) واقع است که آب آن وارد حوض زیبای سرپوشیده ای می شود و به احتمال بسیار سقایه مسجد نور بوده، اما اکنون به صورت نیمه ویران است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://files.namnak.com/users/sr/aup/201612/340_pics/%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.jpg (http://namnak.com/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.p40847)




رباط سمنگان




باط سمنگان از جمله کاروانسراهای سرپوشیده ای است که بر کنار راه قدیم سنگ بست قرار دارد. در سمت جنوبی رباط فضای بازی قرار دارد که احتمال بارانداز بوده است. با توجه به فرم اتاق ها به نظر می رسد که بنا متعلق به اواخر دوران تیموری یا اوایل دوران صفویه باشد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://files.namnak.com/users/sr/aup/201612/341_pics/%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.jpg (http://namnak.com/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.p40847)




رباط جام




رباط جام در سمت جنوبی خیابان کوثری شهر تربت جام قرار دارد که به صورت یک بنای چهار ایوانی ایجاد شده است. با توجه به سبک معماری بنا می توان آن را از جمله آثار معماری برجا مانده از دوران تیموریان دانست.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://files.namnak.com/users/sr/aup/201612/342_pics/%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.jpg (http://namnak.com/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.p40847)




دربند (دروازه ارغون شاه)




این دروازه، ورودی اصلی دژ کلات است که در سمت غرب آن قرار دارد. به دلیل جایگاه مهمی که در کلات داشته تاسیسات و استحکامات دفاعی در آن ایجاد شده است. براساس شواهد موجود این دروازه مربوط به دوره ایلخانی بوده که در زمان نادرشاه افشار مرمت شده است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

http://files.namnak.com/users/sr/aup/201612/343_pics/%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.jpg (http://namnak.com/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85.p40847)

باغ کشمیر
این ناحیه که از تپه ماهورهای دیدنی تشکیل شده است، در 55 کیلومتری شمال شهرستان تربت جام قرار دارد. منطقه باغ کشمیر در سال 1375 به مدت پنج سال منطقه شکار ممنوع اعلام و سپس در سال 1381 به علت وجود جنگل های پسته وحشی تبدیل به منطقه حفاظت شده جنگلی شد. این محل به عنوان یکی از ذخیره گاه های ژنتیکی برای پسته محسوب می شود.