مقصود از «یا ثارالله و ابن ثاره» در زیارت عاشورا چیست؟

[مصطفی*شیعه ال طاها*]

در زیارت سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) چنین می خوانیم: «السلام علیک یا ثارالله و ابن ثاره».
مقصود از «ثار» در دو مورد چیست و چگونه به خدا نسبت داده شده است. «ثارالله» و چگونه لفظ «ابن» به آن اضافه شده است؟
در پاسخ باید گفت: گاهی تصور می شود که «ثار» به معنی خون است، لذا چنین سوالی مطرح می شود، ولی معنی «ثار»، «خون خواهی» است و در حقیقت مصدر «ثار» به معنی فاعل، یعنی «تاثر» است و در زبان عرب می گویند: «ثارت حمیمی»، از قاتل خویشم انتقام گرفتم.

و نیز می گویند: «ثاثرت القتیل ثارا»، «قتلت قاتله» یعنی انتقام مقتول را گرفتم، در این صورت معنی «یا ثارالله و ابن ثاره» چنین خواهد بود: درود بر کسی که خدا خون خواه اوست و نیز درود بر کسی که خدا خون خواه پدر او، یعنی امیرمومنان علی(ع) است، یعنی منتقم در هر دو مورد، خدا است.

همچنین در پاسخ به این سوال که در زیارت آن حضرت چنین آمده است: «والوتر الموتور»، مقصود از «وتر» چیست؟

باید گفت: پایه سوال این است که تصور شده است «وتر» به معنی «تک» است، در حالی که به معنی «قتیل و کشته» است. و واژه «موتور» به معنی کشته ای است که هنوز خون خواهی آن انجام نگرفته است، در این صورت معنی فقره چنین است: درود بر کشته ای که هنوز انتقام او از قاتل اخذ نشده است لذا در فقرات بعدی زیارت عاشورا آمده است: «و ان یرزقنی طلب ثارکم مع امام مهدی ناطق لکم»، از خدا می خواهم که مرا روزی کند در رکاب امام مهدی(ع) ناطق به حق، انتقام خون شما را از دشمنان بگیرم(۱).
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

۱. در تنظیم پاسخ از دو کتاب:
۱. مجمع البحرین، فخرالدین طریحی (۱۰۸۵ق).
۲. شفاءالصدور فی شرح زیاره العاشور، علامه بزرگوار ابوالفضل تهرانی (م ۱۳۱۶) بهره گرفته شده است.
از: ماهنامه مکتب اسلام، ش ۷۱۲.