از برکه غدیر تا بی کران کربلا ((غدیر، عاشورا و غلو))

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

https://download.ghbook.ir/downloads/BookCover/3D_m/11800/11757.jpg

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

بسم اللّه الرّحمان الرّحیم

الحمدللّه ربّ العالمین و صلّی اللّه علی سیّدنا محمّد و آله الطّاهرین و لعنهاللّه علی أعدائهم أجمعین

18 ذی الحجّه الحرام، روزی که اهل بیت علیهم السّلام از آن با عناوینی از جمله «عیدالله الأکبر»، «عید الغدیر» و «یوم الولایه» یاد فرموده اند؛ روزی است که پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم در بازگشت از آخرین سفر حجّ خویش، در حضور هزاران حاجی، مراسم بسیار باشکوهی را برگزار و خطبه باعظمت غدیر را ایراد فرمودند که شامل نکات و سرمتن های دقیق، کلیدی و ارزشمندی است که درک آن، به فهم درون مایه دین می انجامد.

ص:6

به توفیق الهی و استمداد از اعلی حضرت بقیّهالله الأعظم عجّل الله فرجه الشّریف، برخی از سرمتن های خطبه و نیز آفات غدیر را برّرسی خواهیم کرد زیرا در همین جایگاه است که تمام محتوای دین عرضه می شود؛ همان که غفلت از آن و جدایی از آن، عاشورا را رقم زد:

غدیر را چو به صحرای غفلت افکندند

کشید موج ستم، خون به بام عاشورا

باشد تا یاری کند ما را سیّدالأنام، ارباب بی کفن، تا بدانیم ندای «هل من ناصر» مولا، امروز کدامین «لبیک» را می طلبد؛

تا بدانیم، بفهمیم و «لبیک» گوییم.

و السّلام علی من اتّبع الهدی

محرّم الحرام 1435 هجری قمری

فرازهایی از خطابه شریف غدیر

ص:7

غدیر، خلاصه نبوّت و رسالت پیامبر است. هدف این واقعه باشکوه، اعلام امامت مولی الموحّدین امیرالمؤمنین و ائمّه طاهرین از نسل ایشان، به مقام امامت و ولایت است.

خطابه رسول الله درصدد بیان این معناست که رسالت همواره ادامه ندارد، بلکه در مقطع زمانی خاصّی بود و گذشت، امّا باطن رسالت، که همان ولایت ائمّه اهل بیت علیهم السّلام است، برای همیشه ادامه دارد. پیامبر همچنین درباره پذیرفتن، پای بندی، حفظ و ابلاغ غدیر، هشدارهای بسیار حائز اهمیتی بیان فرمودند و از آنجا که نسبت به آفات

ص:8

و انحرافات غدیر کاملاً آگاه بودند، برای پیشگیری از ابتلای جامعه اسلامی به آن انحرافات، مطالب عمده ای فرمودند؛

از جمله سرمتن های عنوان شده در این زمینه، می توان به قرار دادن «صراط مستقیم» از جانب خداوند تبارک و تعالی و تبیین آن توسّط رسول الله اشاره نمود که مصداق تمام و تمام مصداق «صراط مستقیم» را بیان و تعیین فرمودند.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

امام باقر علیه السّلام در روایتی که از خطبه غدیر نقل کردند، این فراز را یادآور می شوند که رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود:

... مَعاشِرَ النّاس! أَنَا الصِّراطُ الْمُسْتَقیمُ الَّذی أَمَرَکُمْ أَنْ تَسْألُوا الْهُدٰی إِلَیْهِ ثُمَّ عَلِیٌّ بَعْدی ... .

ای مردم، من هستم صراط مستقیم، راهی که هیچ کژی در آن نیست، همان صراط مستقیمی که خداوند به شما امر فرموده که هدایت به سوی

ص:9

خدا را از طریق آن جویا شوید و پس از من علی «صراط مستقیم» است.

سپس سوره مبارکه فاتحه الکتاب را تلاوت فرمودند.(1)

خداوند تبارک و تعالی امر فرموده است که هر روز حداقل پنج مرتبه نماز را اقامه کنیم و «لا صلاه الا بفاتحه الکتاب». در سوره فاتحه الکتاب می خوانیم «اهدنا الصّراط المستقیم»، یعنی هر روز حداقل ده مرتبه می گوییم «اهدنا الصّراط المستقیم». این «صراط مستقیم» اهل بیت هستند «حضرات معصومین»، کسانی که به مقام امامت و ولایت الهی از جانب خداوند تعالی منصوب هستند.

سپس رسول الله فرمود:

1- سیّد ابن طاووس رحمه الله این روایت را در کتاب شریف الیقین باختصاص مولانا علی علیه السّلام بإمره المؤمنین: صفحه355 به سند از کتب مخالفین شیعه آورده است.
ص:10

... فیهِمْ نَزَلَتْ، فیهِمْ ذَکَرَتْ، لَهُمْ شَمِلَتْ، إِیّاهُمْ خَصَّتْ وَ عَمَّتْ، أُولٰئِکَ أَوْلِیاءُ اللَّهِ، الَّذینَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ، أَلا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُون... .(1)

این سوره درباره خاندان من نازل شده است، این سوره درباره آنان یاد شده است، تنها شامل ایشان است (و شامل فرد یا افراد دیگری نیست) تنها ویژه ایشان و برای ایشان است و تنها به اینان تعمیم داده شده است (یعنی هادی نوعی مدّ نظر نیست، بلکه هداه بأشخاصهم مورد نظر است. اینها صراط مستقیم هستند و اینها هادی به سوی صراط مستقیم هستند)... .

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

پیامبر در فراز دیگری، به حلال و حرام اشاره فرمودند:

أَلا إِنَّ الْحَرامَ وَ الْحَلالَ أَکْثَرُ مِنْ أَنْ أُحْصِیَهُما وَ أُعَرِّفَهُما

1- الیقین: صفحه356.
ص:11

فَآمُرَ بِالْحَلالِ وَ أَنْهٰی عَنِ الْحَرامِ فی مَقامٍ واحِدٍ وَ أُمِرْتُ أَنْ أَتَّخِذَ (آخُذَ) الْبَیْعَهَ عَلَیْکُمْ وَ الصَّفْقَهَ لَکُمْ بِقَبُولِ ما جِئْتُ بِهِ عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فی عَلِیٍّ أَمیرِ الْمُؤْمِنینَ وَ الْأَئِمَّهِ مِنْ بَعْدِهِ الَّذینَ هُمْ مِنّی وَ مِنْهُ.(1)

آگاه باشید که حلال و حرام بیش از آن است که من آن را به شماره درآورم و در جایگاهی واحد (در یک مکان، در یک خطبه) به حلال امر کنم و از حرام نهی نمایم و من در اینجا دستور دارم از شما پیمان بگیرم بیعت بگیرم بر پذیرش آنچه خداوند نازل فرموده درباره علی امیرالمؤمنین و امامان پس از او که از نسل من و علی هستند.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

سپس رسول الله فرمودند:

1- روضه الواعظین: جلد1 صفحه98، الیقین باختصاص مولانا علی علیه السّلام بإمره المؤمنین: صفحه358 و العدد القویّه لدفع المخاوف الیومیّه: صفحه180.
ص:12

الْإِمامَهُ فیهِمْ قائِمَهٌ خاتَمُهَا الْمَهْدِیُّ إِلٰی یَوْمِ یَلْقَی اللَّهَ الَّذی یُقَدِّرُ وَ یَقْضی.

امامت در این افراد «قائمه» است (یعنی در وجود فرد یا افراد دیگری برپا نیست بلکه تنها در وجود این افراد برپا داشته شده) که پایان آن، در وجود مبارک مهدی (حضرت صاحب الأمر سلام الله علیه) است تا روزی که خداوندی را ملاقات نماید که تقدیر و قضاء می کند (یعنی روز قیامت)... .

تا اینکه فرمودند:

کُلُّ حَلالٍ دَلَلْتُکُمْ عَلَیْهِ وَ [کُلُّ] حَرامٍ نَهَیْتُکُمْ عَنْهُ فَإِنّی لَمْ أَرْجِعْ عَنْ ذٰلِکَ وَ لَمْ أُبَدِّلْهُ، أَلا فَاذْکُرُوا وَ احْفَظُوا وَ تَراضَوْا وَ لا تُبَدِّلُوهُ وَ لا تُغَیِّرُوهُ.

هر حلالی که من شما را بدان رهنمون ساختم و هر حرامی که شما را از آن بازداشتم، از آن باور روگردان نشدم و آن را تبدیل به دیگری نکردم. بیدار باشید و (حلال و حرام را) یادآور شوید و

ص:13

حفظ کنید و بدان راضی باشید و آن را به دیگری تبدیل نکنید و تغییر ندهید.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

سپس فرمود:

وَ أَقیمُوا الصَّلاهَ وَ آتُوا الزَّکاهَ وَ أْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ، أَلا وَ إِنَّ رَأْسَ أَعْمالِکُمْ الْأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیُ عَنِ الْمُنْکَرِ، فَعَرِّفُوا مَنْ لَمْ یَحْضُرْ مَقامی وَ یَسْمَعْ مَقالی هٰذا، فَإِنَّهُ بِأَمْرِ اللَّهِ رَبّی وَ رَبِّکُمْ، وَ لا أَمْرَ بِمَعْرُوفٍ وَ لا نَهْیَ عَنْ مُنْکَرٍ إِلّا مَعَ إِمامٍ مَعْصُومٍ.

و نماز را اقامه کنید و زکات را بپردازید، امر به معروف و نهی از منکر کنید. آگاه باشید که بنیان و سَرور اعمال شما، امر به معروف و نهی از منکر است بنابراین به آنانی که اکنون حاضر نیستند و سخن مرا نمی شنوند، این پیام مرا بشناسانید زیرا که (ابلاغ) آن به فرمان خداوند، پروردگار من و شماست و هیچ امر به معروفی و نهی از منکری

ص:14

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

نیست مگر همراه با امام معصوم.

یعنی امر به معروف و نهی از منکر، هرگز مقرّر و محقّق نمی شود مگر با ایمان و معرفت و طاعت نسبت به امام و ولیّ معصوم، مگر همراه با ولایت و قبول امامت و زعامت ولیّ معصوم. این فرازی بسیار ارزشمند از فرمایش رسول الله است که توجّه بسیار می طلبد، برای فهمیدن آن، به خاطر بیاوریم کلام سیّدالشّهداء علیه السّلام را که درباره انگیزه قیام خویش نوشتند:

وَ أَنّی لَمْ أَخْرُجْ أَشِراً وَ لا بَطِراً وَ لا مُفْسِداً وَ لا ظالِماً، وَ إِنَّما خَرَجْتُ لِطَلَبِ الْإِصْلاحِ فی أُمَّهِ جَدّی صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ أُریدُ أَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَنْهٰی عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أَسیرَ بِسیرَهِ جَدّی وَ أَبی عَلِیِّ بْنِ أَبی طالِبٍ.(1)

من برای سرکشی، خوش گذرانی، فساد و ظلم (از

1- بحار الأنوار: جلد44 صفحه329 باب37.
ص:15

مدینه) بیرون نیامدم (و قیام نکردم) بلکه به منظور اصلاح در میان امّت جدم پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم، قیام نمودم. می خواهم امر به معروف و نهی از منکر کنم و مطابق با سیره جدّم رسول خدا و پدرم علیّ بن ابی طالب رفتار نمایم.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

ائمّه اطهار صلوات الله علیهم اجمعین اصلِ معروف هستند معروف آن است که از ایشان آغاز و به ایشان منتهی شود، یعنی ورودگاه تمام خوبی ها، زانو زدن به درگاه امام و پایانِ آن، سر تسلیم فرود آوردن در برابر امام است؛ اصلِ منکر نیز دشمنان ائمه هستند. اگر سیّدالشّهداء فرمودند می خواهم امر به معروف و نهی از منکر کنم، مهجور شدن معروف و معمول شدن منکر با کنار نهادن امام معصوم و پذیرش ولایت غیر معصوم، محقّق گشت؛

اینجاست که می فهمیم جایگاه قیام در برابر یزید لعنه الله،

ص:16

تنها مختص و ویژه سیّدالشّهداء علیه السّلام و تنها سزاوار و شایسته ایشان است زیرا پرچم فرازمند امر به معروف و نهی از منکر، تنها در کف امام معصوم قرار دارد.

به همین جهت است که کربلا صحنه رویارویی حق و باطل است و اینجاست که امر به معروف و نهی از منکر، جلوه نموده و معروف و منکر به تمام معنا خود را ابراز می دارند؛ تا چه بینش ورزد بیننده و چه حکم کند شنونده و چه عمل کند عامل.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

غدیر و یأس کفّار

ص:17

از نتایج بسیار مهمّ غدیر، یأس کافران است. رسول الله 23 سال ابلاغ رسالت فرمود، خداوند تعالی در هیچ یک از مواقع و مواضع نفرمود کافران ناامید شدند، امّا درباره غدیر می فرماید:

الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذینَ کَفَرُوا مِنْ دینِکُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دیناً(1)

امروز کافران از دین شما مأیوس شدند بنابراین از آنان نهراسید و تنها از (نافرمانی) من بترسید. امروز دینتان را برای شما کامل کردم و نعمت خویش بر شما تمام داشتم و برای شما این اسلام

1- سوره (5) المائده آیه4.
ص:18

(یعنی اسلام همراه با ولایت ائمّه اطهار) را به عنوان دین پسندیدم (و بدان راضی شدم).

خداوند نمی فرماید از شما مأیوس شدند، بلکه می فرماید از دین شما مأیوس شدند و این نشان می دهد که کافران برای نابود ساختن اسلام، نقشه ها و توطئه های بسیاری در سر داشتند. اندیشه کفّار چنین بود که چون پیامبر از دنیا برود، دین او نیز از میان می رود. در غدیر چه رخ داد که کافران را ناامید ساخت؟ روز غدیر، امامت و زعامت ائمّه اهل بیت علیهم السّلام اعلام شد و پیامبر بر این موضوع از مردم بیعت گرفتند. شمار بیعت کنندگان 120 هزار نفر بوده است که جمعیت زیادی است.

اعلان خلافت و امامت مولانا امیرالمؤمنین سلام الله علیه و برقراری نظام امامت برای اداره دین و دنیا و البته آخرت مردم، موجب یأس و ناامیدی کفّار شد. در واقع بدین وسیله

ص:19

تمام نقشه های کافران از اساس نابود گردید.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

در مناقب ابن شهرآشوب علیه الرّحمه می خوانیم که پیامبر مدت زمانی بود که از وفات خود سخن به میان می آورد و می فرمود: وَ قَدْ حانَ مِنّی خُفُوقٌ مِنْ بَیْنِ أَظْهُرِکُمْ همانا غیبت نمودن (رحلت) من از میان شما نزدیک شده است. و منافقین می گفتند: «اگر محمّد صلّی الله علیه و آله بمیرد، به یقین دین او تباه و نابود خواهد شد» (یعنی اضافه بر کافران، منافقان نیز به نابودی اسلام طمع داشتند) چون غدیر رخ داد، گفتند: «نقشه ما نقش بر آب شد» و آیه کریمه «الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذینَ کَفَرُوا...» نازل شد.(1)

امّا آیا کافران از مسلمان نماها مأیوس شدند؟ در آیه شریفه آمده است از دین شما ناامید شدند، دینی که اساس

1- مناقب آل أبی طالب علیهم السّلام: جلد3 صفحه40.
ص:20

آن، امامت مولانا امیرالمؤمنین و ائمّه اهل بیت است، کافران از تعرّض به دین با ولایت شما مأیوس شدند. کافران از تعرّض به کسانی مأیوس گشتند که متدیّن به دین با ولایت هستند. آنان که در مسیر اهل بیت هستند، کسانی که نام مقدّس آنان «شیعه آل محمّد» و یا «آل محمّد» است: در تفسیر عیّاشی از جابر از امام باقر علیه السّلام است که درباره این آیه کریمه فرمودند:

یَوْمَ یَقُومُ الْقائِمُ عَجَّلَ اللَّهُ فَرَجَهُ یَئِسَ بَنُو أُمَیَّهَ فَهُمُ الَّذینَ کَفَرُوا یَئِسُوا مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیهِمُ السَّلامُ.(1)

روزی که قائم آل محمّد عجّل الله فرجه قیام کند؛ بنی امیّه ناامید می شوند؛ آنان هستند که نسبت به ولایت ائمّه کافر و از (نابود ساختن) «آل محمّد» علیهم السّلام مأیوس شدند.

1- تفسیر العیّاشی: جلد1 صفحه292 حدیث19.
ص:21

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

امروزه یأس کافران را مشاهده می کنیم. اکنون کافران به تمامی فِرَق طمع دارند و بر همه غالب بوده و هستند؛ تنها یک فرقه است که از دست اندازی آنان در امان است و آن فرقه ناجیه شیعه اثنی عشریّه امامیّه است و تا زمانی که شیعیان در معرفت و طاعت پیرو ولایت اهل بیت باشند، برای کافران هیچ امیدی برای دست اندازی در دین ایشان و در شخص ایشان نیست.

بنابراین یأس کافران از دین اسلام، به معنای یأس کامل آنان به مؤمنان نسبت به این دین است؛ لکن به مردم طمع داشتند و طمع آنان بیجا نبود. از میان تمام کسانی که با رسول الله بیعت کردند، چند نفر ثابت قدم مانده و خدمت امیرالمؤمنین علیه السّلام آمدند؟

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

احادیث می گوید سه یا چهار نفر.

علیه السّلام قال: ارْتَدَّ النّاسُ بَعْدَ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ إِلّا ثَلاثَهَ نَفَرٍ: الْمِقْدادُ بْنُ الْأَسْوَدِ وَ أَبُو ذَرٍّ الْغِفارِیُّ وَ سَلْمانُ الْفارِسِیُّ، ثُمَّ إِنَّ النّاسَ عَرَفُوا وَ لَحِقُوا بَعْدُ.

الإختصاص: صفحه6- ... عن عمرو بن ثابت قال: سمعت أباعبداللّه علیه السّلام یقول: إِنَّ النَّبِیَّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ لَمّا قُبِضَ ارْتَدَّ النّاسُ عَلٰی أَعْقابِهِمْ کُفّاراً إِلّا ثَلاثاً: سَلْمانُ وَ الْمِقْدادُ وَ أَبُو ذَرٍّ الْغِفارِیُّ، إِنَّهُ لَمّا قُبِضَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ جاءَ أَرْبَعُونَ رَجُلاً إِلٰی عَلِیِّ بْنِ أَبی طالِبٍ عَلَیْهِ السَّلامُ فَقالُوا: لا وَ اللَّهِ لا نُعْطی أَحَداً طاعَهً بَعْدَکَ أَبَداً. قالَ: وَ لِمَ؟ قَالُوا: إِنّا سَمِعْنا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ فیکَ یَوْمَ غَدیرِ خُمٍّ. قالَ: وَ تَفْعَلُونَ؟ قَالُوا: نَعَم. قالَ: فَأْتُونی غَداً مُحَلِّقینَ. قالَ: فَما أَتاهُ إِلّا هٰؤُلاءِ الثَّلاثَهُ. قالَ: وَ جاءَهُ عَمّارُ بْنُ یاسِرٍ بَعْدَ الظُّهْرِ فَضَرَبَ یَدَهُ عَلٰی صَدْرِهِ ثُمَّ قالَ لَهُ: ما لَکَ أَنْ تَسْتَیْقِظَ مِنْ نَوْمَهِ الْغَفْلَهِ؟! ارْجِعُوا فَلا حاجَهَ لی فیکُمْ، أَنْتُمْ لَمْ تُطیعُونی فی حَلْقِ الرَّأْسِ فَکَیْفَ تُطیعُونّی فی قِتالِ جِبالِ الْحَدیدِ، ارْجِعُوا فَلا حاجَهَ لی فیکُمْ.

ص:23

مردم در لحظه امتحان، خود را کنار کشیدند و جا زدند. در برخی نقل ها آمده که بسیاری حق را از باطل نشناختند، به دنبال حق نبودند و تا 6 ماه نزد امیرالمؤمنین نیامدند.

هم چنان که در لحظه امتحان، بسیاری سیّدالشّهداء را تنها گزاردند؛ یا پلک بستند یا دیر کردند... آنان که دیر کردند، نرسیدند و آنان که پلک بستند، به فتح دست نیافتند... تنها آنانی که ره به راه مولا سپردند، رستگار شدند.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

خداوند در ادامه آیه به شیعیان اهل بیت، اطمینان می دهد که از کافران نهراسند و بر دین خود استوار بمانند:

فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ

بنابراین از کافران نترسید و تنها از (نافرمانی) من بترسید.

غدیر و غدر شیطان

ص:24

ص:25

شیطان به خوبی می دانست که ولایت، تا چه اندازه با فریب ها و نیرنگ های او در تضاد است و به همین جهت؛ «غدیر» شیطان را نیز ناامید ساخت در حالی که پیش از ماجرای غدیر، بسیار جولان می داد. در کتاب شریف قرب الإسناد، امام صادق علیه السّلام از پدرشان امام باقر علیه السّلام نقل می کنند که فرمودند:

إِنَّ إِبْلیسَ عَدُوُّ اللَّهِ رَنَّ أَرْبَعَ رَنّاتٍ: یَوْمَ لُعِنَ، وَ یَوْمَ أُهْبِطَ إِلَی الْأَرْضِ، وَ یَوْمَ بُعِثَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ

ص:26

آلِهِ وَ یَوْمَ الْغَدیرِ.(1)

ابلیس، دشمن خداوند، چهار مرتبه با فریاد گریه سر داد: روزی که مورد لعنت (خدا) قرار گرفت، روزی که به زمین پایین آورده شد، روزی که رسول الله صلّی الله علیه و آله مبعوث شدند و روز غدیر.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

روزهای شیون ابلیس، روزهایی که ابلیس ناله سر داد و شیون کرد، از این قرار است، امّا او هرگز از تلاش نایستاد، حتّی در واقعه غدیر هم مترصّد و حریص بود. یکی دیگر از آیاتی که درباره واقعه غدیر و ماجرای آن نازل شد، این کلام خداوند تبارک و تعالی است:

وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَیْهِمْ إِبْلیسُ ظَنَّهُ فَاتَّبَعُوهُ إِلّا فَریقاً مِنَ

1- قرب الإسناد: صفحه9 حدیث30.
ص:27

الْمُؤْمِنینَ(1)

و به راستی ابلیس اندیشه خویش را درباره آنان محقّق نمود و جز گروهی از مؤمنان، همگی او را پیروی کردند.

اندیشه ابلیس چه بود؟ این اندیشه او، درباره کدام یک از اطرافیان رسول الله بود و در کجا محقّق گشت؟ چه زمانی ابلیس از ناامیدی بیرون آمد؟ در تفسیر شریف قمی به سند از امام صادق علیه السّلام آمده است که فرمودند:

لَمّا أَمَرَ اللَّهُ نَبِیَّهُ أَنْ یَنْصِبَ أمیرَ الْمُؤْمِنینَ عَلَیْهِ السَّلامُ لِلنّاسِ فی قَوْلِهِ «یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ فی عَلِیٍّ بِغَدیرِ خُمٍّ»، فَقالَ: مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاهُ، فَجَاءَتِ الْأَبالِسَهُ إِلٰی إِبْلیسَ الْأَکْبَرِ وَ حَثَوُا التُّرابَ عَلٰی رُءُوسِهِمْ، فَقالَ لَهُمْ إِبْلیسُ: ما لَکُمْ؟ فَقالُوا: إِنَّ هٰذَا الرَّجُلَ قَدْ عَقَدَ الْیَوْمَ عُقْدَهً لا یَحُلُّها

1- سوره (34) سبأ آیه21.
ص:28

شَیْ ءٌ إِلٰی یَوْمِ الْقِیامَهِ، فَقالَ لَهُمْ إِبْلیسُ: کَلّا إِنَّ الَّذینَ حَوْلَهُ قَدْ وَعَدُونی فیهِ عِدَهً لَنْ یُخْلِفُونی، فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَلٰی رَسُولِهِ: وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَیْهِمْ إِبْلیسُ ظَنَّهُ... .

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

هنگامی که خداوند در آیه تبلیغ «یا اَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما اُنْزِلَ اِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ...» به پیامبرش امر نمود که امیرالمؤمنین را برای (امامت بر) مردم نصب کند و رسول الله فرمود «مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَهٰذا عَلِیٌّ مَوْلاهُ»، شیاطین همه نزد ابلیس اکبر آمدند و بر سر خود خاک ریختند (کاری که شیاطین هرگز انجام نداده بودند). ابلیس به آنها گفت: چه اتفاقی افتاده است؟ گفتند: این مرد (یعنی وجود گرامی رسول الله) امروز چنان گره ای زد که هیچ کس تا روز قیامت نمی تواند آن را باز کند (بدین معنا که کار را محکم کرد). ابلیس گفت: نه، چنین نیست، کسانی که پیرامون پیامبر هستند، وعده هایی به من داده اند مبنی بر اینکه

ص:29

با من مخالفت نداشته باشند. در آن هنگام آیه دیگری از قرآن نازل شد «وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَیْهِمْ إِبْلیسُ ظَنَّهُ یعنی گمانه زنی ابلیس درباره آنان درست بود».(1)

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

همچنین در روضه کافی، از جابر از امام باقر علیه السّلام آمده است که فرمودند:

وقتی پیامبر در روز غدیر برای امیرالمؤمنین پیمان گرفت، ابلیس در میان لشکر خود فریاد بلندی سر داد، طوری که تمامی شیاطین او، چه در دریا و چه در خشکی، همگی نزد او آمدند. گفتند: ای سرور ایشان مولای ایشان، هرگز فریادی وحشتناک تر از فریاد امروز، از شما نشنیدیم؟ گفت: «پیامبر کاری کرد که اگر این کار تمام شود (مردم به این بیعت پای بند باشند)

1- تفسیر القمّی: جلد2 صفحه201.
ص:30

خداوند هرگز نافرمانی نشود». گفتند: تو آدم را چنین و چنان کردی، چرا ناراحت هستی؟

هنگامی که منافقین گفتند: «پیامبر از هوای نفس خود سخن می گوید» (علی را دوست دارد فامیل اوست پسرعموی اوست داماد اوست به او خدمت کرده است، پیامبر برای همین و از روی هوای نفس، او را جانشین خود می کند). و یکی دیگر از آنها به همراهش گفت: «نمی بینی چشم های او چطور می گردد؟ گویا مجنون شده است» و منظورش رسول الله صلّی الله علیه و آله بود. در این هنگام شیطان فریادی (از روی شادی) سر داد. اولیاء (دوستان و پیروان) خود را جمع کرد و گفت: «می دانید من چه بر سر آدم آوردم و او را از بهشت بیرون کردم؟» گفتند: بله. گفت: «آدم نقض عهد کرد در حالی که نسبت به پروردگار کافر نشد ولی اینان نقض عهد کردند و نسبت به

ص:31

رسول کافر شدند (عصمت و ولایت رسول الله را انکار کردند)، به او نسبت (پیروی از) هوا(ی نفس) دادند، نسبت جنون دادند و بدین سبب کافر شدند».

وقتی رسول الله صلّی الله علیه و آله از دنیا رفتند و مردم دیگری را به جای مولا علی قرار دادند، ابلیس تاج پادشاهی بر سر نهاد و منبری برپا کرد و بر آن نشست و سواره و پیادۀ لشکر خود را جمع کرد و به آنها گفت: «اظهار طرب کنید، بزنید و برقصید و شادی کنید که دیگر تا وقتی امام (مهدی سلام الله علیه) به پا خیزد، خداوند اطاعت نشود».

سپس امام باقر علیه السّلام این آیه را تلاوت فرمودند: «وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَیْهِمْ إِبْلیسُ ظَنَّهُ فَاتَّبَعُوهُ إِلّا فَریقاً مِنَ الْمُؤْمِنینَ و به راستی ابلیس گمانش را درباره آنان محقّق نمود و جز گروهی از

ص:32

مؤمنان، همگی او را پیروی کردند».(1)

1- الکافی:جلد8صفحه344حدیث542...عن جابر، عن أبی جعفر علیه السّلام قال: لَمّا أَخَذَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِیَدِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلامُ یَوْمَ الْغَدیرِ صَرَخَ إِبْلیسُ فی جُنُودِهِ صَرْخَهً فَلَمْ یَبْقَ مِنْهُمْ أَحَدٌ فی بَرٍّ وَ لا بَحْرٍ إِلّا أَتاهُ فَقالُوا: یاسَیِّدَهُمْ وَ مَوْلاهُمْ! ما ذا دَهاکَ؟ فَما سَمِعْنا لَکَ صَرْخَهً أَوْحَشَ مِنْ صَرْخَتِکَ هٰذِهِ؟! فَقالَ لَهُمْ: فَعَلَ هٰذَا النَّبِیُّ فِعْلاً إِنْ تَمَّ لَمْ یُعْصَ اللَّهُ أَبَداً. فَقالُوا: یا سَیِّدَهُمْ! أَنْتَ کُنْتَ لآِدَمَ! فَلَمّا قالَ الْمُنَافِقُونَ: إِنَّهُ یَنْطِقُ عَنِ الْهَوٰی وَ قالَ أَحَدُهُما لِصاحِبِهِ: أَما تَرٰی عَیْنَیْهِ تَدُورانِ فی رَأْسِهِ کَأَنَّهُ مَجْنُونٌ؟ یَعْنُونَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ صَرَخَ إِبْلیسُ صَرْخَهً بِطَرَبٍ فَجَمَعَ أَوْلِیاءَهُ فَقالَ: أَ مَا عَلِمْتُمْ أَنّی کُنْتُ لآِدَمَ مِنْ قَبْلُ؟ قالُوا: نَعَمْ، قالَ: آدَمُ نَقَضَ الْعَهْدَ وَ لَمْ یَکْفُرْ بِالرَّبِّ وَ هٰؤُلاءِ نَقَضُوا الْعَهْدَ وَ کَفَرُوا بِالرَّسُولِ. فَلَمّا قُبِضَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَقامَ النّاسُ غَیْرَ عَلِیٍّ لَبِسَ إِبْلیسُ تاجَ الْمُلْکِ وَ نَصَبَ مِنْبَراً وَ قَعَدَ فِی الْوَثْبَهِ وَ جَمَعَ خَیْلَهُ وَ رَجْلَهُ ثُمَّ قالَ لَهُمْ: اطْرَبُوا، لا یُطاعُ اللَّهُ حَتّیٰ یَقُومَ الْإِمامُ وَ تَلا اَبُوجَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلامُ: «وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَیْهِمْ إِبْلیسُ ظَنَّهُ فَاتَّبَعُوهُ إِلّا فَریقاً مِنَ الْمُؤْمِنینَ».
ص:33

بنابر این حدیث شریف، واقعه غدیر پیام بسیار مهمّی دارد: اگر ولایت را پیروی کنیم، یعنی معرفت کسب کنیم و توقّف نکرده، به دنبال طاعت باشیم، هرگز دست به معصیت آلوده نخواهیم کرد. ارتکاب معاصی، به دلیل ضعف معرفت و عدم قرار و ثبات معرفت است و گرنه معرفت، طاعت را به دنبال خود دارد. امام صادق علیه السّلام می فرمایند:

لا یَقْبَلُ اللَّهُ عَمَلاً إِلّا بِمَعْرِفَهٍ، وَ لا مَعْرِفَهَ إِلّا بِعَمَلٍ؛ فَمَنْ عَرَفَ دَلَّتْهُ الْمَعْرِفَهُ عَلَی الْعَمَلِ، وَ مَنْ لَمْ یَعْمَلْ فَلا مَعْرِفَهَ لَه.(1)

خدا هیچ عملی را نمی پذیرد مگر اینکه براساس

1- الکافی:جلد 1 صفحه44 باب من عمل بغیر علم حدیث2.
ص:34

معرفت باشد و هیچ معرفتی را نمی پذیرد جز اینکه قرین با عمل باشد. بنابراین هرکس معرفت یابد، آن معرفت او را به سوی انجام عمل صالح رهنمون می شود و همانا آن کس که (ادّعای معرفت داشته باشد ولی) عمل صالح انجام ندهد، (در حقیقت) هیچ معرفتی ندارد.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

در حدیث دیگری آمده است که امیرالمؤمنین سلام الله علیه از سلمان پرسیدند:

یا سَلْمانُ!... هَلْ تَدْری مَنْ أَوَّلُ مَنْ بایَعَهُ حینَ صَعِدَ الْمِنْبَرَ؟ قُلْتُ: لا وَ لٰکِنْ رَأَیْتُ شَیْخاً کَبیراً یَتَوَکَّأُ عَلٰی عَصاهُ بَیْنَ عَیْنَیْهِ سَجّادَهٌ شَدیدَهُ التَّشْمیرِ صَعِدَ الْمِنْبَرَ أَوَّلَ مَنْ صَعِدَ وَ خَرَّ وَ هُوَ یَبْکی وَ یَقُولُ: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذی لَمْ یُمِتْنی حَتّیٰ رَأَیْتُکَ فی هٰذَا الْمَکانِ ابْسُطْ یَدَکَ، فَبَسَطَ یَدَهُ فَبایَعَهُ ثُمَّ قالَ: یَوْمٌ کَیَوْمِ آدَمَ ثُمَّ نَزَلَ فَخَرَجَ مِنَ الْمَسْجِدِ. فَقالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلامُ: یاسَلْمانُ! أَ تَدْری مَنْ هُوَ؟ قُلْتُ: لا وَ لَقَدْ ساءَتْنی

ص:35

مَقالَتُهُ کَأَنَّهُ شامِتٌ بِمَوْتِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ. قالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلامُ: فَإِنَّ ذٰلِکَ إِبْلیسُ لَعَنَهُ اللَّهُ... .

سلمان... آیا می دانی نخستین کسی که با ابوبکر بیعت کرد آنگاه که بر منبر (رسول الله) بالا رفت، که بود؟ گفت: نه، ولی پیرمردی سالخورده را دیدم که بر عصای خویش تکیه کرده و میان دو چشمش جای سجده بود و جای سجده اش پینه ای بریده داشت. بر منبر بالا رفت و او نخستین کسی بود که از منبر بالا رفت، تعظیم کرد و در حالی که می گریست، گفت: سپاس خدایی را که مرا نمیراند تا اینکه تو را در این جایگاه دیدم. برای بیعت دست بگشا. (ابوبکر) دست گشود و وی با او بیعت کرد. سپس گفت: روزی است مانند روز آدم. بعد پایین آمد و از مسجد بیرون رفت. امام علی علیه السّلام

ص:36

فرمود: سلمان، آیا می دانی او کیست؟ (سلمان گوید) عرض کردم: نه، ولی سخن او مرا ناراحت کرد، گویا نسبت به مرگ رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم، شماتت می ورزید. امام علی علیه السّلام فرمود: پس به راستی که او ابلیس است که لعنت خداوند بر او باد... .(1)

بنابراین شیطان از همه کسانی که با رسول الله و مولانا امیرالمؤمنین بیعت کردند، ناامید نشد، زیرا در میان آنان عدّه ای بودند که ولایت را نپذیرفتند هم چنان که از تمامی بیعت کنندگان با امامِ شهیدمان، ناامید نشد؛

تنها راه کنار زدن سلطه شیطان و ناامید کردن او، ایمان به ولایت معصومین و پیروی مطلق از ولیّ معصوم است؛ در روز عاشورا، تنها دستانی بر دامان سیّدالشّهداء چنگ زدند،

1- کتاب سلیم بن قیس الهلالی: جلد2 صفحه577 حدیث4.
ص:37

که ولایت امام را تمام و کمال پذیرفتند و خود را برای او خواستند و نه او را برای خود؛ تعدادی معدود که بسیار با جمع دعوت کنندگان و بیعت کنندگان (با سفیران امام)، متفاوت بودند... این یعنی صرف مکاتبه و مصافحه، ضمان وفا و فلاح نیست...

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

غدیر و انحرافات

1- غصب بخشی از ولایت و امامت که ممکن است در نگاه اول، تنها به صورت غصب «حکومت ظاهری» به چشم بیاید، امّا تنها این نیست؛ «غاصبان» نه تنها حکومت ظاهری را غصب کردند؛ بلکه نسبت به تمام دین متعرّض شده و در رهبری دین دست بردند، هدف از غصب خلافت؛ غصب حکومت ظاهری نبود بلکه به انحطاط کشیدن دین و منحرف نمودن آن از محتوا و معنای حقیقی آن بود و به همین منظور تحریفات بسیاری در دین وارد کردند، چنان که «دین» تهی گشت و بی معنا شد و مسلمانان در تمامی ابعاد، دچار افت وافول شدند.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

2- آنچه در گذشته واقع شده بود، سفارشات رسول الله در غدیر و بیعت گرفته شده از مسلمانان، همگی مانع غاصبان برای رسیدن به اهداف شوم و پلیدی بود که در سر داشتند و لازمه اتمام کار، نابود ساختن غدیر به زر و زور و تزویر بود چنان که آنچه نشانی از غدیر دارد، از میان برود، و در این راستا تلاش بسیاری نیز صورت دادند.

3- گام بعدی تحریف غدیر و لازمه آن، ایجاد بنیان فکری و اعتقادی است. آشکار است که تا وقتی از دین علیه دین بهره نمی گرفتند؛ هرگز نمی توانستند مردم را از امیرالمؤمنین علیه السّلام و خاندان رسالت دور نمایند. و این چنین هجوم شبهه ها از همان ابتدای امر آغاز شد.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

هرچند که اهل بیت علیهم السّلام و سپس شیعیان ایشان،با ارائه پاسخ های قاطع، همواره درصدد دفع و رفع شبهه ها برآمدند، امّا هنوز که هنوز است، شیعه با مخالفان غدیر درگیر است، و این طبیعی است؛

حق همواره موافقانی دارد و مخالفانی، جایگاه موافقان که آشکار است امّا مخالفان که به حقّانیّت حق، آگاه و گواهند امّا پیرو آن نیستند، اینان هستند که رگبار شبهه ها را به جان حق بسته و لحظه ای دست از کار نمی کشند.

به عنوان مثال می توان به شبهه ای اشاره کرد که در رابطه با معنای واژه «مولی» در عبارت «مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَهٰذا عَلِیٌّ مَوْلاهُ» وارد نمودند که «مولا» در اینجا به چه معناست؟

ولی هجوم شبهه ها به اینجا نیز ختم نشد، بلکه تحریف محتوای غدیر، تا مرز نابودی آن پیش رفت.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

4- می توان گفت بزرگ ترین تحریف و خطرناک ترین بلا،

ص:42

منحط شدن باورهای غدیریان و گرفتار شدن ایشان به غلوّ یا تقصیر است. آشکار است که همواره اندیشه های بیداری وجود دارند که نسبت به خطر نابودی غدیر هشیار باشند و بدانند غصب خلافت، ملزم به دروغ پردازی و افترا به خدا و رسول است. این اذهان بیدار، می دانند که ادامه این زنجیر، حلال جلوه دادن حرام و حرام جلوه دادن حلال است و چون ابتدای امر را می شناسند و دانسته اند که «خانه از پای بست ویران است» فریب این دسته را نخواهند خورد، امّا...

دشمنان دین برای فرد فرد جامعه دینی، روشی خاص دارند تا وقتی هریک، از گرفتار شدن به مجموعه ای از آفات، خاطر جمع شد، به آفت های عمیق تری مبتلا شود، بدون اینکه بداند. و اینجاست دشواری های سخت و سختی های دشوار...

ص:43

«نصب عداوت» به معنی دشمنی با خاندان عصمت بوده و کسی که مدّعی نصب عداوت نسبت به اهل بیت طهارت است «ناصبی» نامیده می شود. چنین فردی آشکارا از جرگه شیعیان بیرون است و به یقین شیعه بیدار و آگاه، هرگز فریب ناصبی را نخواهد خورد.

«تقصیر» به معنای کوتاهی نمودن درباره نقش و جایگاه اهل بیت عصمت علیهم السّلام است. «مقصّرین» درباره اهل بیت کوتاهی کرده و جایگاه ایشان را مانند و یا شبیه به جایگاه یک فرد معمولی می دانند. باید دانست که تقصیر، نخست اینکه کمتر رخ می دهد و در صورت وقوع نیز کمتر موجب انحطاط محتوا می شود، زیرا «مقصّرین» محتوا را چنان که بایسته است نمی پذیرند، امّا درباره «غُلوّ»؛

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

«غلو» راجع به اهل بیت، فراتر از حق و واقع نشان دادن

ص:44

شخصِ ایشان، ویژگی ها و جایگاه های ایشان است. اهل غلوّ، مدّعی پذیرش غدیر و تمامِ درون مایه آن هستند. داعیان غلوّ، کسانی هستند که خود را مسلمان و بالأخص شیعه مولی الموحدّین مولانا امیرالمؤمنین و ائمّه معصومین می دانند، می نامند و معرفی می کنند و اینجاست که محتوای غدیر، دچار دست اندازی و دگرگونی می شود... خدا برسد به داد غدیر و محتوای آن...

«نواصب»، «مقصّرین» و «غالیان»، همه به دین ضربه زدند و به آل محمّد صلّی الله علیهم اجمعین ظلم کردند، امّا «غالیان»، آنان که به راه غلو رفتند، ضربه ای به مراتب سهمگین تر بر پیکره اسلام وارد نمودند و در زمان حال نیز تبلیغ آموزه های شیطانی خویش را، با طرح های نوینی دنبال می کنند.

ص:45

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

البته آشکار است که پیامبر عظیم الشّأن اسلام و اهل بیت صلوات الله علیهم، اختصاصاتی ویژه و ویژگی هایِ خاصّی دارند که هیچ کس جز ایشان، از آن برخوردار نیست که از جمله، طهارت مطلق و مطلقِ طهارت است:

إنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً(1)

همانا خداوند اراده فرموده است که هر گونه پلیدی (زشتی و ناپاکی) را از شما ببرد و تنها شما اهل بیت را به طهارتی ویژه، مخصوص گرداند.

خداوند، نیکوترین برگزیدگان را پیشوای همه آفریدگان قرار داده است و هرگز هیچ یک از مخلوقات فراتر از آنان نبوده، نیست و نخواهد بود، در هیچ زمان و زمینه، بنابراین صِرف فضیلت قائل شدن برای اهل بیت علیهم السّلام و

1- سوره (٣٣) الأحزاب آیه34.
ص:46

تفضیل ایشان بر سایر مخلوقات، غلو نیست.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

از طرفی نیز لازمه شناخت غلو و پرهیز از آن، شناخت مصادیق غلو است. برنامه ای که از جانب خداوند برای امامت و زعامت امّت عملی شد، هیچ عیب و نقصی ندارد و ائمّه اطهار علیهم السّلام هرگز غفلت نورزیده و پیروان خود را در وادی حیرت رها نکرده اند و چنان که از غلو نهی شده، مصادیق آن نیز بیان شده است تا شیعیان بدانند، بشناسند و عمل کنند. و البته که جایگاه بیان حکم الهی، مختصّ این خاندان پاک است و تنها مصداقی حجّت واقع می شود که از جانب ائمّه بیان شود، و لا غیر.

درک پیام غدیر، نیاز اکنون و امروز ماست، مهم نیست دیگران چه می گویند، مهم «دین» است که نباید ضایع شود، همان حکمی که ائمّه اهل بیت علیهم السّلام بیان می فرمایند.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

غلو و غالیان

ص:47

بیشتر کسانی که درباره اهل بیت علیهم السّلام «غلو» می کردند؛ ایشان را پیامبر می دانستند، یا وجود گرامی ائمّه را در عرض خداوند تبارک و تعالی قرار می دادند یا برای ایشان نحوی از استقلال در خالقیّت، رازقیّت، علم یا قدرت قائل بودند، البته چه بسا این باور را باصراحت مطرح نکرده و نمی کنند؛ چنان چه اخیراً اظهار نموده اند که ائمّه اطهار، نه در طول خدا هستند و نه در عرض خدا!!! حال آنکه اهل بیت علیهم السّلام، با تأکیدات مکرّر، خود را در طول خداوند تبارک و تعالی قرار داده اند، هستی و قدرت خویش را به

ص:48

خدا بازمی گردانند و هرگز جایگاه خود را در عرض خداوند و یا یک حالت سوّم بیان نفرموده اند.

برخی از غُلات صراحتاً اعلام می کنند اهل بیت بالاستقلال خالق هستند؛ در حالی که با توجّه به فرمایشات ائمّه علیهم السّلام، ایشان خلق می کنند امّا باذن الله نه مستقل از خداوند.

اهل بیت علیهم السّلام رازق هستند یعنی سبب و وسیله رزق هستند ولی غُلات صراحتاً بیان می کنند که اهل بیت، بدون هیچ وابستگی به خدا و مستقل از الله تعالی، مخلوقات را روزی می دهند.

اهل غلو معتقدند که علم اهل بیت، علم کامل و مطلق است و خداوند تمام علم خود، هرچه می داند، همه را به ایشان داده است، حال آنکه اهل بیت علیهم السّلام در احادیث بسیاری می فرمایند علم ایشان نسبت به سایر مخلوقات،

ص:49

کامل است ولی به درگاه الهی، نیازمند هستند و خداوند تعالی هرچه علم ابداع و خلق می فرماید، لحظه به لحظه، به اهل بیت عطا می کند و علم ایشان، پیوسته رو به فزونی است.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

برخی از غُلات تصریح می کنند که مقام امیرالمؤمنین از پیغمبر نیز بالاتر است. برخی امیرالمؤمنین سلام الله علیه، ائمّه علیهم السّلام را مانند خداوند قدیم می دانند، می گویند: «شما هستید که گمان می کنید اهل بیت نبودند و سپس خلق شده و به وجود آمدند؛ برای کسانی که ظرفیت و توان فهم حقیقت را نداشتند، چنین بیان شده و گرنه حقیقت این ها همیشه بوده و هست و خواهد بود». البته برخی گام فراتر نهاده و می گویند:«امیرالمؤمنین علیه السّلام نعوذبالله همان خداوند عزّوجل است، لکن شما ایشان را در قالب بشر می بینید، حقیقت ایشان همان الله تعالی است». گاهی نیز به

ص:50

همه اهل بیت، نسبت خدایی می دهند یا اهل بیت علیهم السّلام را صادره از ذات الهی یا در ذات خدا می دانند و یا حالت سوّمی به نام «خَلق» برای ایشان قائل می شوند؛

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

این همه در حالی است که توحید به معنای یگانه خواندن الله تبارک و تعالی است در ذات و صفات و کسی که به آن ایمان ندارد، مسلمان و موحّد نیست. چنین باورهایی، آشکارا با آیات قرآن کریم با امر اهل بیت، در تضاد است. ائمّه علیهم السّلام چنان چه در ادامه خواهیم دید بارها فرمودند «ما بندگان خدا هستیم، ما را خدا نخوانید و ندانید، بلکه ما را بندگان خدا بنامید و بدانید».

برخی از فِرَق غُلات، قائل به تفویض بوده اند بدین معنا که خداوند هرچه آفریده، همه را به اهل بیت واگذار کرده است و آنها بالاستقلال هر چه اراده کنند، انجام می دهند.

ص:51

در واقع، تمام سخن، جایگاه اهل بیت علیهم السّلام نسبت به خداوند است؛ همان چیزی که جز ساحت والای عترت، هیچ کس، درباره آن سخنی ندارد... قائلین این اقوال، در حقیقت خود را از ائمّه معصومین نیز فراتر می دانند؛ گویا در زمان آفرینش این اوّلین و برترین مخلوقات، با خدا همراه و شاهد خلقت ایشان بوده اند که این چنین جسورانه جرأت به کلام یافته اند!!!

هرچند در ادامه، خود به این حقیقت پی می برید ولی ناگفته نماند که فراتر از واقع نشان دادن شخصِ اهل بیت یا ویژگی های ایشان، درک روشن و شفّاف جایگاه ایشان نیست بلکه تخلّف از راه حق، رو تافتن از فرمان حق و بیرون شدن از مسیری است که دستور به پیمودن آن داریم.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

قرآن، معصوم و غلو


خداوند تبارک و تعالی در قرآن کریم و اهل بیت نبوّت علیهم السّلام در احادیث درربار خویش، به شدّتِ خطرِ غلو اشاره کرده و مؤمنان را از آلودگی به آن بازداشته اند. در نگاه دین، اعتقاد به هر نوعی از غلو، کفر و شرک معرّفی شده است، امام علیّ بن موسی الرّضا علیه السّلام فرمودند:

مَنْ شَبَّهَ اللَّهَ بِخَلْقِهِ فَهُوَ مُشْرِکٌ، وَ مَنْ وَصَفَهُ بِالْمَکانِ فَهُوَ کافِرٌ، وَ مَنْ نَسَبَ إِلَیْهِ ما نَهٰی عَنْهُ فَهُوَ کاذِبٌ. ثُمَّ تَلا هٰذِهِ الْآیَهَ «إِنَّما یَفْتَرِی الْکَذِبَ الَّذینَ لا یُؤْمِنُونَ

ص:54

بِآیاتِ اللَّهِ وَ أُولٰئِکَ هُمُ الْکاذِبُونَ».(1)

هرکس خداوند را به آفریدگانش شباهت دهد، بی تردید مشرک شده و هرکس خداوند را به (قرار گرفتن در) مکان توصیف کند به یقین کافر است و هرکس آنچه را (خداوند) از آن نهی فرموده به او نسبت دهد، بی تردید دروغگوست. سپس امام این آیه را تلاوت فرمودند: «إِنَّما یَفْتَرِی الْکَذِبَ الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِآیاتِ اللَّهِ وَ أُولٰئِکَ هُمُ الْکاذِبُونَ تنها کسانی (به خدا و پیامبر) افترا بسته، نسبت دروغ می دهند که به آیات الهی ایمان نمی آورند، همانا آنان دروغگویان هستند».

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

خداوند تبارک و تعالی می فرماید:

وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یُجادِلُ فِی اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ (وَ لا هُدیً وَ لا کِتابٍ مُنیرٍ)(2) (وَ یَتَّبِعُ کُلَّ شَیْطانٍ مَریدٍ)(3)

1- التوحید: صفحه68 حدیث25.
2- سوره (22) الحج آیه9 و سوره(31) لقمان آیه21.
3- سوره (22) الحج آیه4.
ص:55

در فرمایشات رسول اکرم صلّی الله علیه و آله و اهل بیت اطهار علیهم السّلام، این اندیشه ها و باورها، طرد شده است. خداوند در قرآن کریم از غلو نهی می کند، پیامبر، غالیان را انکارکنندگان حق توصیف می کند و امیرالمؤمنین از آنان بیزار است: قرآن کریم در جریان حضرت عیسی علی نبیّنا و آله و علیه السّلام و اینکه نصاری (مسیحیان)، ایشان را فرزند خدا می خواندند، در دو آیه صراحتاً از غلو درباره ایشان نهی می فرماید:

یا أَهْلَ الْکِتابِ لا تَغْلُوا فی دینِکُمْ(1)

ای اهل کتاب؛ در دین خویش غلو نکنید.

و رسول الله صلّی الله علیه و آله به مولانا امیرالمؤمنین علیه السّلام فرمودند:

1- سوره النساء آیه171 و سوره المائده آیه77.
ص:56

یا عَلِیُّ! مَثَلُکَ فی أُمَّتی مَثَلُ الْمَسیحِ عیسَی ابْنِ مَرْیَمَ افْتَرَقَ قَوْمُهُ ثَلاثَ فِرَقٍ، فِرْقَهٌ مُؤْمِنُونَ وَ هُمُ الْحَوارِیُّونَ، وَ فِرْقَهٌ عادَوْهُ وَ هُمُ الْیَهُودُ، وَ فِرْقَهٌ غَلَوْا فیهِ فَخَرَجُوا عَنِ الْإِیمانِ، وَ إِنَّ أُمَّتی سَتَفْتَرِقُ ثَلاثَ فِرَقٍ؛ فِرْقَهٌ شیعَتُکَ وَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ، وَ فِرْقَهٌ أَعْداؤُکَ وَ هُمُ الشّاکُّونَ، وَ فِرْقَهٌ غُلاهٌ فیکَ فَهُمُ الْجاحِدُونَ، وَ أَنْتَ یا عَلِیُّ وَ شیعَتُکَ وَ مُحِبُّو شیعَتِکَ فِی الْجَنَّهِ، وَ أَعْداؤُکَ وَ الْغُلاهُ فِی مَحَبَّتِکَ فِی النّارِ.(1)

یاعلی، همانا مَثَل تو در میان امّت من، مَثَل مسیح، عیسی بن مریم است که قوم او بر سه عقیده متفرّق شدند: گروهی مؤمنان که همان حواریّون بودند، گروهی که با او دشمنی کردند که یهودیان بودند و گروهی که درباره او غلو کردند و

1- مائه منقبه من مناقب أمیرالمؤمنین و الأئمه:صفحه80 المنقبه الثامنه و الأربعون. از او بحار الأنوار: جلد25 صفحه264 باب10 حدیث4.
ص:57

از ایمان بیرون شدند.

و به یقین امّت من (نیز درباره تو) بر سه گروه متفرّق خواهند شد: گروهی شیعیانت که مؤمنان هستند، گروهی دشمنانت که همان تردیدکنندگان (درباره ولایت) هستند و گروهی که درباره تو غلو کنند که انکارکنندگان (حق) هستند. و به راستی یاعلی، تو و شیعیانت و دوستداران شیعیانت در بهشت خواهید بود و دشمنانت و غلوکنندگان در دوستی و محبت تو، در آتش خواهند بود.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

مولانا امیرالمؤمنین سلام الله علیه نیز فرمودند:

لا تَتَجاوَزُوا بِنَا الْعُبُودِیَّهَ، ثُمَّ قُولُوا ما شِئْتُمْ وَ لَنْ تَبْلُغُوا، وَ إِیّاکُمْ وَ الْغُلُوَّ کَغُلُوِّ النَّصارٰی، فَإِنّی بَری ءٌ مِنَ الْغالینَ.(1)

1- تفسیر منسوب به امام حسن زکیّ عسکری علیه السّلام: صفحه50 حدیث24 و الإحتجاج علی أهل اللجاج: جلد2 صفحه438. ر.ک: منهاج النّجاح: صفحه33.
ص:58

ما را از بندگی خداوند بیرون نبرید سپس در (فضیلت) ما (اهل بیت) آنچه می خواهید بگویید حال آنکه (به درک حقیقت جایگاه ما) نمی رسید. و برحذر باشید که چنان چه نصاری به غلو معتقد شدند، دچار غلو شوید زیرا که من از غلوکنندگان، بیزارم.

همچنین در حدیث دیگری فرمودند:

اللَّهُمَ إِنّی بَری ءٌ مِنَ الْغُلاهِ کَبَراءَهِ عیسَی ابْنِ مَرْیَمَ مِنَ النَّصارٰی، اللَّهُمَّ اخْذُلْهُمْ أَبَداً، وَ لا تَنْصُرْ مِنْهُمْ أَحَداً.(1)

1- الأمالی شیخ طوسی:صفحه650 حدیث1350- 13عنه بحارالأنوار: جلد25 صفحه266 حدیث7 و جلد76 صفحه226 حدیث15. مناقب آل أبی طالب علیهم السلام: 1/263 عنه إثبات الهداه: جلد5 صفحه402 الفصل24 حدیث105 و بحارالأنوار: جلد25 صفحه284 حدیث32.
ص:59

الاها، بیزارم از غُلات چون بیزاری عیسی بن مریم از نصاری. خدایا، آنان را برای همیشه فرومایه دار و یک تن از ایشان را یاری نکن.

اهل بیت علیهم السّلام می فرمایند: ما را فراتر از آنچه هستیم، قرار ندهید.(1) می فرمایند: آنچه ما درباره خودمان نگفتیم، شما درباره ما نگویید. امام صادق در مقام وصیّت و سفارش به برخی از اصحاب خویش فرمودند:

اتَّقُوا اللَّهَ، وَ... تَقُولُونَ ما نَقُولُ، وَ اعْمَلُوا بِما نَأْمُرُکُمْ

1- بصائر الدرجات: صفحه 241 حدیث 22... عن إسماعیل بن عبدالعزیز قال: قال لی أبو عبد اللّه علیه السّلام: ضَعْ لی فِی الْمُتُوَضَّإِ ماءً. قال: فقمت فوضعت له فدخل. قال: فقلت فی نفسی: أنا أقول فیه کذا و کذا و یدخل المتوضّأ! فلم یلبث أن خرج فقال: یا إِسْماعیلَ بْنَ عَبْدِ الْعَزیزِ! لا تَرْفَعُوا الْبِناءَ فَوْقَ طاقَتِنا فَیَنْهَدِمَ، اجْعَلُونا عَبیداً مَخْلُوقینَ وَ قُولُوا فینا ما شِئْتُمْ. قال إسماعیل: کنت أقول فیه و أقول حدّثنا.
ص:60

بِهِ تَکُونُوا لَنا شیعَهً، وَ لا تَقُولُوا فینا ما لا نَقُولُ فی أَنْفُسِنا فَلا تَکُونُوا لَنا شیعَهً ... .(1)

تقوای الهی پیشه سازید و... آنچه ما (اهل بیت) می گوییم، بگویید و به آنچه ما شما را فرمان می دهیم، عمل کنید (که در این صورت) شیعه ما هستید. و آنچه ما درباره خود نگفتیم، درباره ما نگویید (که در غیر این صورت)، شیعه ما نیستید.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

همچنین فرمودند:

لا تَذْکُرُوا سِرَّنا بِخِلافِ عَلانِیَتِنا، وَ لا عَلانِیَتَنا بِخِلافِ سِرِّنا، حَسْبُکُمْ أَنْ تَقُولُوا ما نَقُولُ، وَ تَصْمُتُوا عَمّا نَصْمُتُ، إِنَّکُمْ قَدْ رَأَیْتُمْ أَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ لَمْ یَجْعَلْ لِأَحَدٍ مِنَ النّاسِ فی خِلافِنا خَیْراً، إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ: «فَلْیَحْذَرِ الَّذینَ یُخالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَنْ تُصیبَهُمْ

1- دعائم الإسلام:جلد١صفحه٦١. ر.ک: شرح الأخبار:جلد3صفحه507 حدیث1457.
ص:61

فِتْنَهٌ أَوْ یُصیبَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ»(1) . (2)

آشکار و نهان ما (اهل بیت) را مخالف یکدیگر جلوه ندهید و بیان نکنید؛ شما را همین بس که آنچه ما می گوییم بگویید و از آنچه ما (درباره آن) سکوت می کنیم، لب فرو بندید (از جانب خود، اظهار نظر نکنید). شما (شیعیان) به روشنی دیده اید که خداوند عزّوجل در مخالفت با (کلام و عمل) ما (اهل بیت) برای هیچ یک از مردم خیری قرار نداده است. خداوند می فرماید: «فَلْیحْذَرِ الَّذینَ یخالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَنْ تُصیبَهُمْ فِتْنَهٌ أَوْ یصیبَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ کسانی که از فرمان او (پیامبر و امام) سرپیچی می کنند باید بترسند از اینکه به بلیه ای دچار شوند یا عذابی دردناک به ایشان برسد».

1- سوره النّور آیه64.
2- الکافی: جلد8 صفحه87 حدیث51.
ص:62

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

و می فرمود:

لَعَنَ اللَّهُ الْمُغِیرَهَ بْنَ سَعِیدٍ، إِنَّهُ کانَ یَکْذِبُ عَلٰی أَبی فَأَذاقَهُ اللَّهُ حَرَّ الْحَدیدِ. لَعَنَ اللَّهُ مَنْ قالَ فینا ما لا نَقُولُهُ فی أَنْفُسِنا، وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ أَزالَنا عَنِ الْعُبُودِیَّهِ لِلَّهِ الَّذی خَلَقَنا وَ إِلَیْهِ مَآبُنا وَ مَعادُنا وَ بِیَدِهِ نَواصینا.(1)

خدا مغیره بن سعید(2) را لعنت کند، او پیوسته به پدرم (امام باقر علیه السّلام) دروغ می بست، به همین جهت خداوند حرارت آهن را به او چشاند (کنایه از اینکه کشته شد). خدا لعنت کند کسی را که درباره ما (اهل بیت) چیزی بگوید که ما درباره

1- رجال کشّی: صفحه223 حدیث400 و صفحه302 حدیث542 عنه بحارالأنوار: جلد25 صفحه297 حدیث59، إثبات الهداه: جلد5 صفحه402 حدیث101 بعضه.
2- این شخص در شمار غالیان است.
ص:63

خودمان نمی گوییم و خدا لعنت کند کسی را که ما (اهل بیت) را خارج کند از بندگی خداوندی که ما را آفریده و بازگشت ما به سوی او و صاحب اختیار ما اوست.

ابوربیع شامی گوید: امام باقر علیه السّلام به من فرمودند:

وَیْحَکَ یا أَبَا الرَّبیعِ ... وَ لا تَقُلْ فینا ما لا نَقُولُ فی أَنْفُسِنا فَإِنَّکَ مَوْقُوفٌ وَ مَسْئُولٌ لا مَحالَهَ فَإِنْ کُنْتَ صادِقاً صَدَّقْناکَ وَ إِنْ کُنْتَ کاذِباً کَذَّبْناکَ.(1)

1- الکافی: جلد٢ صفحه٢٩٨ حدیث6. علامه مجلسی رحمه الله تعالی در شرح حدیث کافی در کتاب بحارالأنوار:جلد٧٠ صفحه١٥٢ باب١٢٤ و مرآه العقول: جلد10 صفحه١٢٤می فرماید: «ما لا نقول فی أنفسنا» کالربوبیّه و الحلول و الإتّحاد و نسبه خلق العالم إلیهم، أو کونهم أفضل من نبیّنا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم أو الأعمّ منها و من التقصیر فی حقّهم «فإنّک موقوف» أی یوم القیامه و مسئول عمّا قلت فینا لقوله تعالی: «وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُونَ»... .
ص:64

وای بر تو ای ابوربیع... و آنچه ما (اهل بیت) درباره خود نگفتیم، درباره ما نگو زیرا به یقین، برپا ایستاده و مورد بازخواست واقع خواهی شد؛ اگر راست گفته باشی، تو را تصدیق می کنیم و اگر دروغ گفته باشی، تو را تکذیب خواهیم کرد.

چنان چه دیدیم و در ادامه نیز خواهیم دید؛ ائمّه اطهار علیهم السّلام، قائلین غلوّ را مورد لعنت قرار داده و از مسلمانی خارج می دانند.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

در بسیاری از کتاب های مرجع شیعه به سندهای مختلف آمده است که رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمودند:

صِنْفانِ مِنْ أُمَّتی لا نَصیبَ لَهُما فِی الْإِسْلامِ: النّاصِبُ لِأَهْلِ بَیْتی حَرْباً، وَ غالٍ فِی الدّینِ مارِقٌ مِنْهُ.(1)

1- التوحید شیخ صدوق صفحه74 حدیث3، الأمالی شیخ صدوق صفحه671 حدیث1 و من لا یحضره الفقیه و الإحتجاج و... . ر.ک: مناقب آل أبی طالب علیهم السّلام: جلد1 صفحه263، مجموعه ورّام: جلد1 صفحه39، إثبات الهداه: جلد5 صفحه402 الفصل24 حدیث104.
ص:65

دو گروه از امّت من هستند که هیچ بهره ای از اسلام ندارند: کسی که آشکارا با اهل بیت من اظهار جنگ و دشمنی کند و کسی که در دین غلو می کند و به سبب غلو، از دین خارج است.

و با توجّه به آن چه سلیم از مولا امیرالمؤمنین علیه السّلام نقل می کند، «غلو» یکی از بنیان های کفر است:

بُنِیَ الْکُفْرُ عَلٰی أَرْبَعِ دَعائِمَ: الْفِسْقِ وَ الْغُلُوِّ وَ الشَّکِّ وَ الشُّبْهَهِ.(1)

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

کفر بر چهار پایه بنا شده است: فِسق، غلو، تردید و شبهه.

در کافی شریف به سند صحیح از هشام بن سالم از امام

1- الکافی: جلد2 صفحه391 حدیث2.
ص:66

صادق علیه السّلام روایت است که درباره نحوه برخورد امیرالمؤمنین با کسانی که در مورد شخصِ حضرت غلو کردند می فرمایند:

أَتٰی قَوْمٌ أَمیرَالْمُؤْمِنینَ عَلَیْهِ السَّلامُ فَقَالُوا: السَّلامُ عَلَیْکَ یا رَبَّنا، فَاسْتَتابَهُمْ، فَلَمْ یَتُوبُوا، فَحَفَرَ لَهُمْ حَفیرَهً، وَ أَوْقَدَ فیها ناراً، وَ حَفَرَ حَفیرَهً أُخْرٰی إِلٰی جانِبِها، وَ أَفْضٰی بَیْنَهُما، فَلَمّا لَمْ یَتُوبُوا أَلْقاهُمْ فِی الْحَفیرَهِ، وَ أَوْقَدَ فِی الْحَفیرَهِ الْأُخْرٰی حَتّیٰ ماتُوا.(1)

گروهی خدمت امیرالمؤمنین علیه السّلام آمدند و گفتند: «السّلام علیک یا ربّنا». سلام بر تو ای پروردگار ما. حضرت به آنان فرمودند: (از این اعتقاد) توبه کنید. امّا آنان توبه نکردند. امیرالمؤمنین گودال هایی کنده و در آن آتش قرار دادند و گودال های دیگری در کنار آن حفر نموده

1- الکافی: جلد7 صفحه257 حدیث 8.
ص:67

و گودال ها را به هم راه دادند؛ چون این افراد از باور خویش توبه نکردند، آنها را درون گودال ها قرار داده و در بقیه، آتش روشن نمودند تا اینکه آنها (از دود) مُردند.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

چنان چه می بینیم، حضرت اتمام حجّت فرموده و به توبه امر کردند و چون آنان امتناع کرده و بر اعتقاد ناحقّ خویش باقی ماندند، امام بی درنگ حکم اعدام را درباره آنان اجرا نمود. روایت این جریان در کتاب های بسیار دیگری نیز وجود دارد. کافی در موضعی دیگر به سند صحیح دیگری، تهذیب الأحکام، الإستبصار، الأمالی شیخ طوسی، همگی این حدیث را به سندهای صحیح نقل کرده اند. همچنین در کتاب شریف الکافی از امام باقر و امام صادق علیهما السّلام نقل شده است که فرمودند:

إِنَّ أَمیرَالْمُؤْمِنینَ عَلَیْهِ السَّلامُ لَمّا فَرَغَ مِنْ أَهْلِ الْبَصْرَهِ

ص:68

أَتاهُ سَبْعُونَ رَجُلاً مِنَ الزُّطِّ فَسَلَّمُوا عَلَیْهِ وَ کَلَّمُوهُ بِلِسانِهِمْ فَرَدَّ عَلَیْهِمْ بِلِسانِهِمْ، ثُمَّ قالَ لَهُمْ: إِنّی لَسْتُ کَما قُلْتُمْ أَنَا عَبْدُ اللَّهِ مَخْلُوقٌ، فَأَبَوْا عَلَیْهِ وَ قالُوا: «أَنْتَ هُوَ». فَقالَ لَهُمْ: لَئِنْ لَمْ تَنْتَهُوا وَ تَرْجِعُوا عَمّا قُلْتُمْ فِیَّ وَ تَتُوبُوا إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ لَأَقْتُلَنَّکُمْ! فَأَبَوْا أَنْ یَرْجِعُوا وَ یَتُوبُوا، فَأَمَرَ أَنْ تُحْفَرَ لَهُمْ آبارٌ فَحُفِرَتْ ثُمَّ خَرَقَ بَعْضَها إِلٰی بَعْضٍ، ثُمَّ قَذَفَهُمْ فیها، ثُمَّ خَمَّرَ رُءُوسَها، ثُمَّ أُلْهِبَتِ النّارُ فی بِئْرٍ مِنْها لَیْسَ فیها أَحَدٌ مِنْهُمْ، فَدَخَلَ الدُّخانُ عَلَیْهِمْ فیها فَماتُوا.(1)

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

چون امیرالمؤمنین علیه السّلام از اهل بصره (یعنی جنگ جمل) فراغت یافت، هفتاد نفر از «زُط» (سیاه پوستان هندی) خدمت مولا آمدند و به حضرت سلام کردند و با زبان خویش با ایشان سخن گفتند و حضرت با زبان خودشان پاسخ آنان

1- الکافی: جلد7 صفحه259 حدیث 23.
ص:69

را داد. سپس فرمود: من چنان که شما گفته اید (و باور دارید) نیستم. من بنده آفریده شدۀ خدا هستم. آنان انکار ورزیده و گفتند: «اَنْتَ هُو» تو او (یعنی خدا) هستی. حضرت فرمود: اگر (این سخن را) پایان ندهید و از (اعتقاد به) آنچه درباره من گفتید (به سوی حق) بازنگردید و به درگاه خداوند عزّوجل توبه نکنید؛ (منِ علی) شما را می کُشم. امّا آنان از بازگشت و توبه امتناع ورزیدند. مولا دستور داد که برای آنان چاه هایی کنده شود. سپس برخی را به برخی دیگر راه دادند و ایشان را درون آن انداخته و رویش را پوشاندند و در یکی از چاه ها که هیچ یک از ایشان درون آن نبود، آتش افروختند و بدین سبب دود بر ایشان وارد شد و مُردند.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

توضیح اینکه «هو» اسم ساحت قدس ربوبی بوده و اسم ذات «الله» است و چنانچه می بینیم اینجا نیز مولا اتمام حجّت

ص:70

فرمودند و به روشنی اعلام داشتند که سزای این اعتقاد، اعدام است و چون آنان از توبه امتناع کردند؛ امام بی درنگ حکم را اجرا فرمود. این حدیث شریف در کافی، رجال کشّی، الأمالی طوسی و کتاب های معتبر بسیار دیگری آمده است.

امّا «هو» خواندن امیرالمؤمنین علیه السّلام، مربوط به 13 قرن پیش نیست، امری قدیمی و نادر و تمام شده نیست، زمان آن حضرت وجود داشته اکنون نیز وجود دارد؛ متأسّفانه در برخی مجالس که به نام اهل بیت علیهم السّلام برگزار می شود، «هو یا علی مدد» «علی هو» «حسین هو» و... می گویند. منشأ این باورها چیزی جز اندیشه های آلوده به غلو و انحراف نیست.

وقتی امام صراحتاً این باور را رد می کند، قائلین آن را

ص:71

کافر می داند و حکم اعدام را برای آنان جاری می کند، دیگر منتظر چه هستیم؟ آیا حجّتی جز قول و فعل امام معصوم وجود دارد؟ معتقد و معترف هستیم که اگر تنها یک دلیل بر صحّت این باور وجود داشت، امام هرگز قائلین به خداییِ خویش را اعدام نمی کرد. بنابراین به هیچ عنوان نمی توان قول و فعل امام را تحریف و اعتقاد به چنین باوری را توجیه نمود؛ ضمن اینکه فرمایش امام، برای گذشته نیست، کلام امام، زمان برنمی دارد... .

شیعیان مولا، گوش به فرمان حضرت هستند، چشم به دهان مبارک امام دوخته اند تا آنچه امر فرماید، انجام دهند. اگر ما می خواهیم خود را در جایگاه والای شیعیان مولا قرار دهیم، باید طوری عمل کنیم که مولا بر ما نظر لطف اندازد، نه اینکه از شنیدن سخنان ما رنج کشیده، قلب نازنینش

ص:72

جراحت بردارد و نظر مرحمت و کرامتش را از ما بگرداند؛ باید چنان عمل کنیم که امام از ما راضی گردد، نه چنان که خودمان از گفتار و کردار خویش راضی باشیم؛ امام ما را مسلمان و شیعه بنامد، نه اینکه خودمان، خود را مسلمان و شیعه بخوانیم و بدانیم.

در برخی عزاداری ها گفته می شود «خدای من حسین است» «خدای من عبّاس است» «خدای من علی است» «خدای من فاطمه است»، هیچ کدام این ها مورد رضایت مولا امیرالمؤمنین، سیّدالشّهداء و اهل بیت عصمت نیست.

اگر به وجود خداوند ایمان داریم، اگر به حکمت و عدل او ایمان داریم، باید ایمان داشته باشیم که اراده الهی، فوق تمامی اراده هاست و سخنی فراتر از کلام الله نیست که فرمود:

وَ ما کانَ لِمُؤْمِنٍ وَ لا مُؤْمِنَهٍ إِذا قَضَی اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَمْراً أَنْ یَکُونَ لَهُمُ الْخِیَرَهُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَ مَنْ یَعْصِ اللَّهَ

ص:73

وَ رَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالاً مُبیناً(1)

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

چون خدا و پیامبرش درباره امری حکمی کنند، هیچ مرد و زن با ایمانی حق ندارد در برابر فرمان ایشان، اختیاری داشته باشد و هرکس از (فرمان) خدا و پیامبرش سرپیچی کند، به یقین گمراه شده، گمراهی آشکار و روشن.

با این حال؛ آیا می توانیم به اهل بیت نسبت هایی بدهیم که خود را از آن مبرّا فرموده اند؟ آیا می توانیم از جانب خود، دین خداوند را کم و زیاد کنیم؟ آیا در برابر حکم الهی، اختیاری داریم؟ نکند پیام غدیر را، جایگاه اهل بیت را فراموش کرده ایم؟ به خاطر بیاوریم پیام رسول الله را در غدیر آن روز باشکوه که فرمود:

مَعاشِرَ النّاسِ! إِنَّ اللَّهَ قَدْ أَمَرَنی وَ نَهانی وَ قَدْ أَمَرْتُ عَلِیّاً وَ نَهَیْتُهُ فَعَلِمَ الْأَمْرَ وَ النَّهْیَ مِنْ رَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ،

1- سوره (33) الأحزاب آیه37.
ص:74

فَاسْمَعُوا لِأَمْرِهِ تَسْلَمُوا، وَ أَطیعُوا تَهْتَدُوا، وَ انْتَهُوا لِنَهْیِهِ تَرْشُدُوا، وَ صیرُوا إِلٰی مُرادِهِ وَ لا تَتَفَرَّقُ بِکُمُ السُّبُلُ عَنْ سَبیلِهِ.

ای مردم؛ همانا خداوند مرا امر و نهی فرمود و من نیز علی را امر و نهی کردم؛ بنابراین دانش امر و نهی را از جانب پروردگار عزّوجل خویش می داند. پس شنوای فرمان او باشید تا (از گرفتاری در دام فتنه و گمراهی) سلامت بمانید و از او پیروی کنید که هدایت یابید و نهی او را متابعت کنید که رستگار شوید و به سوی خواستۀ وی روان شوید و مباد که راه ها (ی انحرافی) شما را از (ره روی) راه او پراکنده سازد.

آن که می گوید «علی هو» باید ببیند برخورد امیرالمؤمنین با او و کلام او چیست. امیرالمؤمنین کجاست و این اعتقادات؟ کسی که می گوید «من حسین اللّهیم...»، ببیند اگر در مقابل

ص:75

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

در حدیث شریف دیگری در التوحید از حسین بن خالد از امام علیّ بن موسی الرّضا علیه آلاف التّحیّه و الثّناء است که راجع به اهل تشبیه و غُلات سخن گفته و راجع به غُلات فرمودند:

1- سوره(31) لقمان آیه34.
ص:78

یَابْنَ خالِدٍ! إِنَّما وَضَعَ الْأَخْبارَ عَنّا فِی التَّشْبیهِ وَ الْجَبْرِ الْغُلاهُ، الَّذینَ صَغَّرُوا عَظَمَهَ اللَّهِ، فَمَنْ أَحَبَّهُمْ فَقَدْ أَبْغَضَنا، وَ مَنْ أَبْغَضَهُمْ فَقَدْ أَحَبَّنا، وَ مَنْ والاهُمْ فَقَدْ عادانا، وَ مَنْ عاداهُمْ فَقَدْ والانَا، وَ مَنْ وَصَلَهُمْ فَقَدْ قَطَعَنا، وَ مَنْ قَطَعَهُمْ فَقَدْ وَصَلَنا، وَ مَنْ جَفاهُمْ فَقَدْ بَرَّنا، وَ مَنْ بَرَّهُمْ فَقَدْ جَفانا، وَ مَنْ أَکْرَمَهُمْ فَقَدْ أَهانَنا، وَ مَنْ أَهانَهُمْ فَقَدْ أَکْرَمَنا، وَ مَنْ قَبِلَهُمْ فَقَدْ رَدَّنا، وَ مَنْ رَدَّهُمْ فَقَدْ قَبِلَنا، وَ مَنْ أَحْسَنَ إِلَیْهِمْ فَقَدْ أَساءَ إِلَیْنا، وَ مَنْ أَساءَ إِلَیْهِمْ فَقَدْ أَحْسَنَ إِلَیْنا، وَ مَنْ صَدَّقَهُمْ فَقَدْ کَذَّبَنا، وَ مَنْ کَذَّبَهُمْ فَقَدْ صَدَّقَنا، وَ مَنْ أَعْطاهُمْ فَقَدْ حَرَمَنا، وَ مَنْ حَرَمَهُمْ فَقَدْ أَعْطانَا.

غُلات، اخباری را (به دروغ) از ما (اهل بیت) درباره «تشبیه» و «جبر» نقل کردند؛ آنان کسانی هستند که (به سبب اعتقاد خویش) عظمت خدا را کوچک شمردند. هرکس آنها را دوست بدارد با ما (اهل بیت)

ص:79

کینه توزی کرده، و کسی که با آنان کینه توزی کند ما را دوست داشته است. هرکس آنها را سرپرست خویش بداند با ما دشمنی کرده، و هرکس با آنان دشمنی کند در حقیقت ما اهل بیت را سرپرست خود قرار داده است. هرکس با آنان بپیوندد، از ما (اهل بیت) بریده، و هرکس خود را از آنها جدا کند با ما پیوند برقرار کرده است. هرکس به آنان جفا کند به ما نیکی کرده، و هرکس به آنان نیکی کند به ما جفا کرده است. هرکس آنان را گرامی بدارد به ما بی احترامی کرده، و هرکس آنان را خوار نماید ما را گرامی داشته است. هرکس آنها را بپذیرد ما (اهل بیت) را رد کرده، و هرکس آنها را رد کند ما را دوست داشته و پذیرفته است. هرکس به آنان نیکی کند به ما بدی کرده و هرکس به آنها بدی کند به ما نیکی کرده است. هرکس آنها را تصدیق کند ما را تکذیب کرده و هرکس آنها را تکذیب کند ما را

ص:80

تصدیق کرده است. هرکس به آنان عطا کند ما را محروم داشته است و هرکس آنها را محروم کند، به ما عطا کرده است.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

سپس امام رضا علیه السّلام فرمودند:

یَابْنَ خالِدٍ! مَنْ کانَ مِنْ شیعَتِنا فَلا یَتَّخِذَنَّ مِنْهُمْ وَلِیّاً وَ لا نَصیراً.

هرکس از شیعیان ما (اهل بیت) است، نباید از آنان دوست و یاری گری بجوید.

این حدیث شریف در عیون اخبار الرّضا علیه السّلام، روضه الواعظین و الإحتجاج نیز آمده است. بنابراین کسانی که درباره اهل بیت علیهم السّلام غلو کنند، دشمن اهل بیت به شمار می آیند چنان که دوستی با آنان، دشمنی با اهل بیت و دشمنی با آنان، دوستی با اهل بیت است و الی آخره.

در پایان فرمایش امام علیه السّلام نیز نکته ای بسیار

ص:81

جالب توجّه است و آن نشانه شیعیان است: شیعه باید گوش به فرمان امام باشد. ما یا شیعه هستیم یا نیستیم، از این دو حالت خارج نیست؛ طبق فرمایش امام رضا علیه السّلام، اگر شیعه هستیم باید گوش به فرمان امام باشیم.

ابوهاشم جعفری می گوید: از امام رضا علیه السّلام درباره «غُلات» و «مفوّضه» پرسیدم، فرمودند:

الْغُلاهُ کُفّارٌ، وَ الْمُفَوِّضَهُ مُشْرِکُونَ، مَنْ جالَسَهُمْ، أَوْ خالَطَهُمْ، أَوْ آکَلَهُمْ، أَوْ شارَبَهُمْ، أَوْ واصَلَهُمْ، أَوْ زَوَّجَهُمْ، أَوْ تَزَوَّجَ مِنْهُمْ، أَوْ آمَنُهُمْ، أَوِ ائْتَمَنَهُمْ عَلٰی أَمانَهٍ، أَوْ صَدَّقَ حَدیثَهُمْ، أَوْ أَعانَهُمْ بِشَطْرِ کَلِمَهٍ، خَرَجَ مِنْ وَلایَهِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ وَلایَهِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ وَ وَلایَتِنا أَهْلَ الْبَیْتِ.(1)

غُلات کافر و مفوّضه مشرک هستند؛ هرکس با

1- عیون اخبار الرّضا علیه السّلام: جلد2 صفحه203 حدیث4.
ص:82

این دو گروه بنشیند، اختلاط داشته باشد، هم غذا شود، نوشیدنی بنوشد، بپیوندد، به آنها دختر بدهد و از آنان دختر بگیرد، آنان را در امان بدارد، آنها را بر امانتی، امین خود بداند و سخن آنها را تأیید نماید یا آنها را به «شطر» کلمه ای (کمترین سخنی) تأیید کند، چنین فردی از ولایت خدا خارج است، از ولایت رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم خارج است، از ولایت ما اهل بیت خارج است (یعنی او شیعه نیست، مسلمان نیست، موحّد نیست، در اسلام هیچ جایگاهی ندارد).

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

مفضّل بن مزید گوید: درباره پیروان ابوالخطّاب لعنه الله (که از سران غُلات و بدعت گذاران است) و غُلات سخن به میان آمد. از امام صادق علیه السّلام درباره آنان پرسیدم؛ حضرت فرمودند:

یا مُفَضَّلُ! لا تُقاعِدُوهُمْ وَ لا تُؤٰاکِلُوهُمْ وَ لا تُشارِبُوهُمْ

ص:83

وَ لا تُصافِحُوهُمْ وَ لا تُوارِثُوهُمْ.(1)

ای مفضّل با آنان هم نشین نشوید، هم غذا و هم سفره نشوید، همراه با آنان چیزی ننوشید و با آنان مصافحه نکنید(یعنی دست ندهید و روبوسی نکنید).

این حدیث شریف نیز متضمّن پیام بسیار مهمّی است؛ اهل بیت علیهم السّلام، اهل غلو را نه تنها به عنوان مسلمان نمی پذیرند، بلکه درباره آنان بیانی دارند که درباره اهل کتاب نیز نفرموده اند. برای ما گفته نشده که اهل بیت فرموده باشند با اهل کتاب مصافحه نکنید، امّا درباره غُلات می فرمایند حتّی با آنها دست ندهید در برخی احادیث نیز می فرمایند:

لَعَنَ اللَّهُ الْغُلاهَ، أَلا کانُوا یَهُوداً أَلا کَانُوا مَجُوساً أَلا کَانُوا نَصارٰی أَلا کانُوا قَدَرِیَّهً أَلا کانُوا مُرْجِئَهً أَلا کانُوا

1- رجال کشّی: صفحه297 حدیث525.
ص:84

حَرُورِیَّهً. ثمّ قال علیه السّلام: لا تُقاعِدُوهُمْ وَ لا تُصادِقُوهُمْ وَ ابْرَءُوا مِنْهُمْ بَرِئَ اللَّهُ مِنْهُمْ.(1)

خداوند غُلات را لعنت کند؛ ای کاش یهودی بودند، ای کاش مجوس (یعنی کافر و مشرک) بودند، ای کاش نصرانی (مسیحی) بودند، ای کاش قدریّه بودند، ای کاش مرجئه بودند، ای کاش حروریّه بودند.سپس حضرت علیه السّلام فرمود: هم نشین آنان نشوید و با آنان دوست نشوید و از آنان بیزار باشید که خداوند از آنان بیزار است.

در بیانی دیگر، اسحاق بن عمّار گوید: امام صادق علیه السّلام به «بشّار شعیری»(2) فرمودند:

1- بحارالأنوار: جلد25 صفحه273 حدیث18 از عیون اخبار الرّضا علیه السّلام: جلد2 صفحه202 حدیث2.
2- این شخص در شمار غالیان است.
ص:85

اخْرُجْ عَنّی لَعَنَکَ اللَّهُ، وَ اللَّهِ لا یُظِلُّنِی وَ إِیّاکَ سَقْفُ بَیْتٍ أَبَداً.

از نزد من بیرون برو، خدا تو را لعنت کند. به خدا سوگند، سقف هیچ خانه ای بر روی من و تو سایه نیافکند (یعنی جایی که من هستم، تو نباید باشی). چون او بیرون رفت، امام فرمود:

وَیْلَهُ أَلا قالَ بِما قالَتِ الْیَهُودُ، أَلا قالَ بِما قالَتِ النَّصارٰی، أَلا قالَ بِما قالَتِ الْمَجُوسُ، أَوْ بِما قالَتِ الصّابِئَهُ، وَ اللَّهِ ما صَغَّرَ اللَّهَ تَصْغیرَ هٰذَا الْفاجِرِ أَحَدٌ، إِنَّهُ شَیْطانٌ ابْنُ شَیْطانٍ خَرَجَ مِنَ الْبَحْرِ لِیُغْوِیَ أَصْحابی وَ شِیعَتی، فَاحْذَرُوهُ وَ لْیُبَلِّغِ الشّاهِدُ الْغائِبَ أَنّی عَبْدٌ ابْنُ عَبْدٍ قِنٍّ ابْنُ أَمَهٍ ضَمَّتْنِیَ الْأَصْلابُ وَ الْأَرْحامُ، وَ إِنّی لَمَیِّتٌ، وَ إِنّی لَمَبْعُوثٌ، ثُمَّ مَوْقُوفٌ، ثُمَّ مَسْئُولٌ، وَ اللَّهِ لَأُسْأَلَنَّ عَمّا قالَ فِیَّ هٰذَا الْکَذّابُ وَ ادَّعاهُ عَلَیَّ، یا وَیْلَهُ ما لَهُ أَرْعَبَهُ اللَّهُ! فَلَقَدْ أَمِنَ عَلٰی فِراشِهِ وَ أَفْزَعَنی وَ أَقْلَقَنی عَنْ رُقادی، وَ تَدْرُونَ أَنّی لِمَ أَقُولُ

ص:86

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

ذٰلِکَ، أَقُولُ ذٰلِکَ لِکَیْ أَسْتَقِرَّ فی قَبْری.(1)

وای بر او، چرا آن چه یهودیان گفتند، نگفت؟ چرا آن چه نصاری (مسیحیان) گفتند، نگفت؟ چرا آن چه مجوسیان گفتند، نگفت؟ یا آن چه صابئیان(2) گفتند؟ به خدا سوگند، هیچ کس به اندازه این فاجر(3) خدا را کوچک نکرده است. او شیطان پسر شیطان است که از دریا خارج شد تا یاران و پیروان مرا گمراه کند بنابراین از او بپرهیزید. و باید حاضران (این پیام مرا) به غایبان برسانند که من بنده خدا پسر بنده خدا، بنده ای خالص، فرزند بانویی هستم که در درون اصلاب و ارحام جا

1- رجال کشّی: صفحه400 حدیث746 عنه بحارالأنوار: جلد25 صفحه307 حدیث73، إثبات الهداه: جلد5 صفحه402 حدیث103.
2- گروهی هستند که ستارگان را می پرستند.
3- گناه کاری که گناه را روش خویش قرار داده است.
ص:87

داشته ام، خواهم مُرد و برانگیخته خواهم شد، سپس (در پیشگاه الهی) برپا ایستاده و مورد بازخواست خواهم بود. به خدا سوگند راجع به آنچه این دروغگو درباره من گفته و نسبت به من مدّعی شده است، پرسیده خواهم شد. وای بر او، او را چه شده؟ خدا «رعب، ترس و وحشت»(1) را بر او چیره سازد که به راستی در رختخواب خویش آسوده (آرمیده) ولی مرا بی تاب نموده و بی خوابم ساخته است. می دانید چرا چنان می گویم؟ چنان می گویم تا بلکه در قبرم، آرامش یابم.

در این حدیث، نارضایتی و نگرانی امام، کاملاً ملموس است. بیدارباش مولا و نیز نفرین ذکر شده نیز بسیار جالب

1- اشاره به این کلام خداوند که می فرماید: سَنُلْقی فی قُلُوبِ الَّذینَ کَفَرُوا الرُّعْبَ بِما أَشْرَکُوا بِاللَّهِ ما لَمْ یُنَزِّلْ بِهِ سُلْطاناً وَ مَأْواهُمُ النَّارُ وَ بِئْسَ مَثْوَی الظَّالِمینَ، سوره (3) آل عمران آیه152.
ص:88

توجّه هستند. در حدیث دیگری در الأمالی شیخ طوسی از فضیل بن یسار است که گفت: امام صادق علیه السّلام فرمود:

احْذَرُوا عَلٰی شَبابِکُمْ الْغُلاهَ لا یُفْسِدُونَهُمْ، فَإِنَّ الْغُلاهَ شَرُّ خَلْقِ اللَّهِ، یُصَغِّرُونَ عَظَمَهَ اللَّهِ، وَ یَدَّعُونَ الرُّبُوبِیَّهَ لِعِبادِ اللَّهِ. وَ اللَّهِ إِنَّ الْغُلاهَ شَرٌّ مِنَ الْیَهُودِ وَ النَّصارٰی وَ الْمَجُوسَ وَ الَّذینَ أَشْرَکُوا.(1)

جوانان خود را از غالیان برحذر دارید که آنها را به فساد و تباهی نکشند، زیرا «غُلات» بدترین آفریدگان خدا هستند. آنان عظمت خدا را کوچک می شمارند و قائل به پروردگاریِ بندگانِ خدا هستند. به خدا سوگند که غلات از یهود و نصاری

1- الأمالی شیخ طوسی صفحه650 حدیث12. مناقب آل أبی طالب علیهم السّلام: جلد1 صفحه263 عنه اثبات الهداه: جلد5 صفحه402 الفصل24 حدیث106. مشارق انوار الیقین فی اسرار امیرالمؤمنین علیه السّلام: صفحه105.
ص:89

و مجوس و مشرکان بدتر هستند.

چنان چه می بینیم ولیّ معصوم بر این بیان، سوگند یاد می کند و دلیل آن را دست اندازی غُلات در محتوای دین، تحریف آن بیان می کند.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

اهل بیت (ع) و اهل بیت (ع)

ص:90

ص:91

در بسیاری از کتب مرجع حدیثی شیعه، حدیث شریفی آمده است که بُرید بن معاویه می گوید: به امام باقر و امام صادق علیهما السّلام عرض کردم: منزلت شما، چه منزلت و جایگاهی است؟ از کسانی که گذشته اند شما شبیه کدام یک هستید؟ فرمودند:

کَصاحِبِ مُوسٰی وَ ذِی الْقَرْنَیْنِ کانا عالِمَیْنِ وَ لَمْ یَکُونا نَبِیَّیْنِ.(1)

1- - بصائر الدّرجات: صفحه366 حدیث3 و تفسیر العیّاشی: جلد2 صفحه330 حدیث45 و صفحه340 حدیث74 و درالکافی جلد1 صفحه269 حدیث5.
ص:92

مانند همراه و هم نشین موسی (حضرت خضر علیه السّلام) و مانند ذی القرنین هستیم. آن دو نفر عالِم بودند امّا نبی نبودند، پیامبر نبودند.

حضرت موسی، پیامبر است و حضرت خضر پیامبر نیست ولی عالم است. آنان با یکدیگر همسفر شدند ولی چون علم خضر بیشتر از علم موسی بود، درباره آن سه واقعه اختلاف داشتند. این تشبیه بدان معناست که ائمّه علیهم السّلام، عالم هستند، امّا پیامبر تأسیسی نیستند.

همچنین در کتاب های معتبر حدیثی ما آمده است که یکی از علمای یهود، خدمت امیرمؤمنان علی علیه السّلام آمد و سؤالاتی پرسید، حضرت پاسخ فرمودند. سپس آن مرد گفت: آیا شما پیغمبر هستید؟ حضرت فرمودند:

وَیْلَکَ! إِنَّما أَنَا عَبْدٌ مِنْ عَبیدِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ

ص:93

وَ آلِهِ... .(1)

وای به حال تو، انا عبد من عبید محمّد صلّی الله علیه و آله.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

فضیل بن عثمان گوید: شنیدم امام صادق علیه السّلام می فرمود:

اتَّقُوا اللَّهَ، وَ عَظِّمُوا اللَّهَ، وَ عَظِّمُوا رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلِّمْ، وَ لا تَفَضِّلُوا عَلٰی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ أَحَداً، فَإِنَّ اللَّهَ تَبارَکَ وَ تَعالٰی قَدْ فَضَّلَهُ. وَ أَحِبُّوا أَهْلَ بَیْتِ نَبِیِّکُمْ حُبّاً مُقْتَصِداً، وَ لا تَغْلُوا وَ لا تَفَرَّقُوا وَ لا تَقُولُوا ما لا نَقُولُ، فَإِنَّکُمْ إِنْ قُلْتُمْ وَ قُلْنا مِتُّمْ وَ مِتْنا ثُمَّ بَعَثَکُمُ اللَّهُ وَ بَعَثَنا، فَکُنّا حَیْثُ یَشاءُ اللَّهُ وَ کُنْتُم.(2)

1- الکافی: جلد1 صفحه89 حدیث5، التوحید: صفحه174 حدیث3، الإحتجاج: جلد1 صفحه210 و برخی دیگر از کتب حدیثی شیعه.
2- قرب الإسناد: صفحه129 حدیث452 و صفحه159 حدیث580. ر.ک: التّوحید: صفحه457 حدیث15.
ص:94

تقوای الهی پیشه سازید (از نافرمانی خدا بترسید) و خدا را بزرگ و گرامی بدارید.

رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم را بزرگ و گرامی بدارید و هیچ کس را بر رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم، برتری ندهید که به راستی خداوند تبارک و تعالی او را گرامی داشته است.

و اهل بیت پیامبرتان را دوست بدارید دوستیِ میانه و (در دوستی اهل بیت) غلو نکنید و (از محبّت اهل بیت) دور و پراکنده نشوید (افراط و تفریط نکنید).

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

و آنچه ما نگفتیم، نگویید زیرا اگر چنین کنید، شما خواهید مُرد و ما نیز از دنیا می رویم و خداوند شما را برمی انگیزد و ما را نیز برمی انگیزد و ما (که جز قول خدا و رسول را قائل نیستیم) در جایگاهی که خداوند اراده فرموده باشد، خواهیم بود و شما نیز (که به دنبال پیروی از ما اهل بیت نبودید) در

ص:95

جایگاهی که خداوند اراده نماید، خواهید بود.

ابوبصیر گوید: امام صادق علیه السّلام به من فرمودند:

یا أَبا مُحَمَّدٍ! إِبْرَأْ مِمَّنْ یَزْعَمُ أَنّا أَرْبابٌ. قلت: برئ اللّه منه. فقال: اِبْرَأْ مِمَّنْ یَزْعَمُ أَنّا أَنْبِیاءُ. قلت: برئ اللّه منه.(1)

ای ابامحمّد، بیزار باش از کسی که گمان دارد ما (اهل بیت) ارباب (به معنای پروردگار و خالق یکتا) هستیم. عرض کردم: خداوند از او بیزار باشد. فرمود: بیزار باش از کسی که گمان دارد ما

1- رجال کشّی: صفحه297 حدیث529. عنه إثبات الهداه: جلد5 صفحه400 حدیث94، بحارالأنوار: جلد25 صفحه297 حدیث60، مستدرک الوسائل: جلد12 صفحه318 حدیث14195.
ص:96

انبیاء هستیم. عرض کردم: خداوند از او بیزار باشد.

بیان امیرالمؤمنین سلام الله علیه و فرمایش امام باقر و امام صادق علیهما السّلام را می بینیم، سخنان غالیان را نیز می بینیم که برخی مقام امیرالمؤمنین را از رسول الله نیز بالاتر می دانند. اینان خود را از شیعیان و موالیان اهل بیت می شمارند و به نام شیعه امیرالمؤمنین، به نام پیرو اهل بیت، به نام حقیقت و باطن اسلام، چنین اندیشه هایی را بیان می کنند. چه خواهد کرد امیرالمؤمنین با این داعیان و مدّعیان غدیر، که خود را در آغوش امام قرار می دهند و از پشت بر قلب نازنین حضرت خنجر می زنند؟

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

معرفت و محبّت اهل بیت

ص:97

همه ما، موظّف به دوست داشتن اهل بیت علیهم السّلام هستیم. این دستور دین ماست، دستور پیامبر ما، امامان ماست، امّا باید توجّه کنیم، همان پیامبر، همان امام، این «محبّت» را، «مودّت» را معنا فرموده اند، باید و نباید آن را بیان کرده اند.

بعضاً نسبت به اهل بیت بسیار ادّعای محبّت دارند، امّا فقط آن محبّتی که خودشان باید و نباید آن را تعیین کنند. خود را ملزم به پیروی از دستورات دین نمی دانند آن هم با تکیه بر همین محبّت امّا مگر می شود اصلِ محبّت را از مولا

ص:98

گرفت، ولی چیستی این محبّت، باید و نباید آن، تأثیر آن، محدوده آن را نپرسید و ندانست؟ برخی از غُلات آشکارا اعلام می کنند «فقط محبّت اهل بیت از ما خواسته شده و نیازی به انجام واجبات و ترک محرّمات نیست» در حالی که امیرالمؤمنین علیه السّلام شرط محبّت را طاعت بیان فرمودند:

إِیّاکُمْ وَ الْغُلُوَّ فینا، قُولُوا إِنّا عَبیدٌ مَرْبُوبُونَ، وَ قُولُوا فی فَضْلِنا ما شِئْتُم. مَنْ أَحَبَّنا فَلْیَعْمَلْ بِعَمَلِنا، وَ لْیَسْتَعِنْ بِالْوَرَعِ فَإِنَّهُ أَفْضَلُ ما یُسْتَعانُ بِهِ فی أَمْرِ الدُّنْیا وَ الْآخِرَه.(1)

برحذر باشید از اینکه درباره ما (اهل بیت) غلو کنید، بلکه باید معتقد باشید که ما بندگانی هستیم که پروردگاری داریم (ما را از خداوندی بیاندازید و

1- الخصال:جلد2صفحه614 ضمن حدیث10،تحف العقول:صفحه104 در حدیث اربع مائه.
ص:99

از بندگی خداوند خارج نکنید) سپس هرچه می خواهید در فضیلت ما بیان کنید. هرکس ما اهل بیت را (در معنای حقیقی و واقعی) دوست دارد؛ شایسته و بایسته است که مطابق با آنچه ما رفتار کردیم، عمل کند (الگو و سرمشق او، ما اهل بیت باشیم) و به وَرَع و پاکدامنی استعانت جوید که همانا بافضیلت ترین چیزی که می توان در امرِ دنیا و آخرت بدان استعانت جست، همان (وَرَع) است.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

پیام بسیار مهمّی که لازم است متوجّه آن باشیم، همین نکته است. در احادیث بسیاری از جمله در فرمایش امام رضا علیه السّلام که گذشت بر این مهم تأکید شده است. عبدالله بن فضل هاشمی می گوید: از امام صادق علیه السّلام سؤالاتی پرسیدم، پاسخ دادند تا اینکه فرمودند:

لَعَنَ اللَّهُ الْغُلاهَ وَ الْمُفَوِّضَهَ، فَإِنَّهُمْ صَغَّرُوا عِصْیانَ

ص:100

اللَّهِ، وَ کَفَرُوا بِهِ، وَ أَشْرَکُوا وَ ضَلُّوا وَ أَضَلُّوا، فِراراً مِنْ إِقامَهِ الْفَرائِضِ، وَ أَداءِ الْحُقُوقِ.(1)

خدا اهل غلو و اهل تفویض را لعنت کرده است زیرا آنان معصیت خداوند را کوچک شمردند و نسبت به خداوند کفر ورزیدند و برای او شریک قائل شدند و گمراه شدند و (دیگران را نیز) گمراه کردند تا از اقامه و اجرای واجبات و ادای حقوق (خدا و پیامبر و اهل بیت) فرار کنند.

امام جعفر صادق علیه السّلام همچنین می فرمایند:

إِلَیْنا یَرْجِعُ الْغالی فَلا نَقْبَلُهُ، وَ بِنا یَلْحَقُ الْمُقَصِّرُ فَنَقْبَلُهُ. فقیل له: کیف ذلک، یا ابن رسول اللّه؟! قال: لِأَنَّ الْغالِیَ قَدِ اعْتادَ تَرْکَ الصَّلاهِ وَ الزَّکاهِ وَ الصِّیامِ وَ الْحَجِّ، فَلا یَقْدِرُ عَلٰی تَرْکِ عادَتِهِ، وَ عَلَی الرُّجُوعِ إِلٰی طاعَهِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَبَداً، وَ إِنَّ الْمُقَصِّرَ إِذا عَرَفَ عَمِلَ

1- علل الشّرائع: جلد1 صفحه225 حدیث1.
ص:101

وَ أَطاعَ.(1)

غالی به سوی ما بازمی گردد ولی او را نمی پذیریم امّا مقصّر به ما می پیوندد و ما او را می پذیریم. گفته شد: چگونه چنین است، یابن رسول الله؟ فرمود: چون غالی به ترک نماز و زکات و روزه و حج عادت کرده (یعنی خود را با توجیه، به ترکِ واجبات راضی کرده) و از ترک عادت خویش و بازگشت به فرمان برداری خداوند، برای همیشه ناتوان است، امّا مقصّر چون معرفت بیابد، (به واجبات) عمل نموده و (از دستورات الهی) فرمان برداری می کند.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

در فرمایش امام علیه السّلام، علّت پذیرفته نشدن غالی ذکر شده است: غُلات، بنابر اینکه اصل را تنها محبّت

1- الأمالی شیخ طوسی: صفحه650 حدیث1349- 12. ر.ک: مشارق انوار الیقین فی اسرار امیرالمؤمنین علیه السّلام: صفحه105.
ص:102

می دانند، آن هم به تفسیری که خود از آن دارند، عمل به عبادات و طاعات را کار مبتدیان و غیر واصلان می دانند و پذیرش و انجام احکام دین را برنمی تابند و بدین ترتیب، معتقد به اباحی گری شده و آن را ترویج می کنند، آن هم با تکیه بر دین، با استنادش به اهل بیت.

برخی از غُلات با صراحت بیان می کنند «نه ملزم به انجامِ واجب هستیم و نه ترک حرام؛ هر عمل حرامی هم انجام بدهیم اشکالی ندارد، فقط محبّت اهل بیت علیهم السّلام ملاک است و همان، همه را جبران می کند» با این وجود، آیا می توان گفت باورهای غلات، منشأ یافته از وحی است؟ در حالی که خداوند تبارک و تعالی می فرماید:

یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ قُولُوا قَوْلاً سَدیداً(1)

1- سوره (33) الأحزاب آیه71 .
ص:103

ای کسانی که ایمان آورده اید، از نافرمانی خدا بترسید و تنها سخن محکم و استوار (سخنی که از صحّت آن مطمئن هستید) بیان کنید.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

آیا محکم تر از سخنان ائمّه علیهم السّلام، سخنی هست تا به دنبال آن باشیم؟ آیا با وجود اعتراف به برتری اهل بیت، مجاز هستیم در پی سخنی، جز بیان و کلام اهل بیت باشیم؟

مردی از اصحاب امام صادق علیه السّلام، برای امام درباره برخی بیرون شدگان (از ولایت اهل بیت) ذکر کرد که محرّمات را حلال می شمارند، از کسانی که از شیعیان حضرت شمرده می شدند، و گفت: آنان می گویند: «به راستی دین تنها معرفت است، بنابراین چون نسبت به امام معرفت کسب کردی، هرچه می خواهی انجام بده».

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

امام صادق علیه السّلام فرمودند:

إِنّا لِلَّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ، تَأَوَّلَ الْکَفَرَهُ مَا لا یَعْلَمُونَ،

ص:104

وَ إِنَّما قیلَ: اعْرِفِ الْإِمامَ وَ اعْمَلْ ما شِئْتَ مِنَ الطّاعَهِ فَإِنَّها مَقْبُولَهٌ مِنْکَ، لِأَنَّهُ لا یَقْبَلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَمَلاً بِغَیْرِ مَعْرِفَهٍ، وَ لَوْ أَنَّ الرَّجُلَ عَمِلَ أَعْمالَ الْبِرِّ کُلَّها وَ صامَ دَهْرَهُ وَ قامَ لَیْلَهُ وَ أَنْفَقَ مالَهُ فی سَبیلِ اللَّهِ وَ عَمِلَ بِجَمیعِ طاعاتِ اللَّهِ عُمُرَهُ کُلَّهُ وَ لَمْ یَعْرِفْ نَبِیَّهُ الَّذی جاءَ بِتِلْکَ الْفَرائِضِ فَیُؤْمِنَ بِهِ وَ یُصَدِّقَهُ وَ إِمامَ عَصْرِهِ الَّذِی افْتَرَضَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِ طاعَتَهُ فَیُطیعَهُ لَمْ یَنْفَعْهُ اللَّهُ بِشَیْ ءٍ مِنْ عَمَلِهِ، قالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فی ذٰلِکَ «وَ قَدِمْنا إِلٰی ما عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْناهُ هَباءً مَنْثُوراً» وَ قالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: وَ لَوْ تَقَطَّعَ الْجاهِلُ مِنْ الْعِبادَهِ إِرْباً إِرْباً مَاازْدادَ مِنَ اللَّهِ إِلّا بُعْداً.(1)

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

«انّا لله و انّا الیه راجعون» (تلاوت این آیه کنایه از

1- مستدرک الوسائل: جلد1 صفحه174 حدیث287 از دعائم الإسلام: جلد1 صفحه53.
ص:105

رویارویی با مصیبت است)، کافران آنچه را نمی دانستند، تأویل کردند. همانا (آنچه از جانب ما) گفته شد (این است) «امام را بشناس (نسبت به امام معصوم معرفت کسب کن) و از اطاعت اوامر الهی هرچه می خواهی انجام بده که در این صورت (و همراه با معرفت) به یقین از تو پذیرفته است» زیرا الله عزّوجل هیچ عملی را بدون معرفت نمی پذیرد. و اگر کسی همه کارهای نیک را انجام دهد و تمامی عمرش را روزه بگیرد و شب هایش را به نماز بایستد و تمامی دارایی خود را در راه الله انفاق نماید و تمام عمرش را صرف انجام همه طاعات الهی کند، امّا نسبت به پیامبرش که آن واجبات را (از جانب خداوند) برایش آورده، معرفت نداشته باشد تا براساس آن معرفت، به او ایمان آورد و او را تصدیق کند و نیز نسبت به امام زمانش که خداوند عزّوجل اطاعت

ص:106

او را بر وی واجب کرده است، معرفت نداشته باشد تا براساس آن معرفت از او پیروی کند؛ خداوند به سبب هیچ یک از اعمالش به او سود نرساند (یعنی اعمالش نزد خداوند ارزش و اعتباری ندارد)، خداوند عزّوجل فرمود: «وَ قَدِمْنا إِلٰی ما عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْناهُ هَباءً مَنْثُوراً و رو به اعمال آنان کنیم و همه اعمال آنان را همچون ذرات غبار پراکنده در هوا قرار می دهیم (یعنی نابود می کنیم)». و رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: «اگر جاهل بر اثر شدّت عبادت خود را قطعه قطعه کند؛ عبادتش (او را) نسبت به خداوند، جز دوری نیفزاید» (یعنی چون اعمال او براساس دانش و شناخت نیست، او را به رضا و پاداش الهی نزدیک نمی کند).

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

محمّد بن مارد گوید: به امام جعفر صادق علیه السّلام

ص:107

عرض کردم: برای ما حدیثی از سخن شما روایت شده است که فرموده اید: «چون معرفت یافتی، هر چه می خواهی انجام بده». امام فرمود: چنین گفتم. (راوی گوید:) عرض کردم: حتی اگر زنا کنند یا دزدی کنند و یا شراب بنوشند؟ امام به من فرمود:

«إِنّا لِلَّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ»، وَ اللَّهِ ما أَنْصَفُونا أَنْ نَکُونَ أُخِذْنا بِالْعَمَلِ وَ وُضِعَ عَنْهُمْ، إِنَّما قُلْتُ: إِذا عَرَفْتَ فَاعْمَلْ ما شِئْتَ مِنْ قَلیلِ الْخَیْرِ وَ کَثیرِهِ؛ فَإِنَّهُ یُقْبَلُ مِنْکَ.(1)

«انّا لله و انّا الیه راجعون» به خدا سوگند درباره ما انصاف به خرج نداده اند (اگر معتقد باشند) ما در برابر اعمال خویش مؤاخذه می شویم امّا (انجام واجبات و ترک محرّمات) از آنان برداشته شده

1- الکافی:جلد4صفحه291حدیث5، مجموعهورّام: جلد 2صفحه160.
ص:108

است؛ همانا من گفتم: چون معرفت یافتی، آنچه می خواهی از اندک کارِ نیکو و یا بسیارِ آن، انجام بده که در این صورت از تو پذیرفته خواهد شد (یعنی انجام اعمال نیکو، تنها در صورتی پذیرفته خواهد شد و پاداش دارد که همراه با معرفت انجام شود).

از امام جعفر صادق علیه السّلام پرسیده شد: این گروهِ ناپاکان (غُلات و پیروان ابوالخطّاب) از پدر شما (یعنی امام باقر علیه السّلام) این سخن را روایت می کنند که فرموده است: «چون به مرحله شناخت رسیدی، هر چه می خواهی انجام بده» و بعد از (استناد به) آن، هر چه حرام شده است، حلال می شمرند. امام صادق علیه السّلام فرمود:

ما لَهُمْ؟! لَعَنَهُمُ اللَّهُ، إِنَّما قالَ أَبی عَلَیْهِ السَّلامُ: إِذا

ص:109

عَرَفْتَ الْحَقَّ فَاعْمَلْ ما شِئْتَ مِنْ خَیْرٍ یُقْبَلُ مِنْکَ.(1)

آنان را چه شده (که چنین می کنند)؟! خدا آنها را لعنت کند، همانا پدرم امام باقر علیه السّلام فرمود: «چون حق را شناختی، (همراه با این شناخت) هرچه می خواهی عمل نیک انجام بده که از تو پذیرفته می شود».

1- معانی الأخبار: صفحه181 حدیث1. معانی الأخبار: صفحه388 حدیث26- به امام صادق علیه السّلام گفته شد: ابو الخطّاب از شما نقل می کند که به او فرموده اید: «چون حق را شناختی، هر چه می خواهی انجام بده». امام فرمود: لَعَنَ اللَّهُ أَبَاالْخَطّابِ، وَ اللَّهِ ما قُلْتُ لَهُ هٰکَذَا، وَ لٰکِنّی قُلْتُ؛ إِذا عَرَفْتَ الْحَقَّ فَاعْمَلْ ما شِئْتَ مِنْ خَیْرٍ یُقْبَلْ مِنْکَ، إِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ: «مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثٰی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولٰئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ یُرْزَقُونَ فیها بِغَیْرِ حِسابٍ»، وَ یَقُولُ تَبارَکَ وَ تَعالٰی: «مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثٰی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاهً طَیِّبَهً».
ص:110

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

چنان چه می بینیم چنین اندیشه ها و باورهایی، امری بدیع نیست و در زمان امام معصوم نیز وجود داشته و از آنجا که این عقیده، تمامی شریعت را نادیده می گیرد، برخورد امام با آن، چون رویارویی با مصیبت است.

اصلاً کیست که بپرسد اگر صِرف ادّعای معرفت و دوستی اهل بیت کافیست، چرا واجبات و محرّمات، حلال و حرام، به عنوان شریعت مطرح شده است؟ چرا پیامبر از ابتدا نفرمودند اهل بیت را دوست بدارید و آنچه می خواهید انجام دهید؟ در این صورت که به یقین هدایت شدگان بیشتر بودند؟!

اگر هیچ الزامی به پیروی از دستورات دین نبوده و نیست، هیچ یک از کسانی که مدّعی محبّت اهل بیت بوده و هستند، نباید مورد بازخواست قرار گیرند، حتّی اگر با ائمّه اطهار مخالفت کرده یا بکنند؛ آیا به واقع چنین است؟ آیا این

ص:111

تفکر بدان معنا نیست که نعوذ بالله خدا ما را سرِ کار گذاشته است؟ چرا باید مسیر هدایت را چنین پیچ در پیچ قرار دهد و نعوذ بالله بندگان خود را بپیچاند چنان که از ابتدای امر تا کنون، عدّه بسیار کمی که طوایف غُلات را تشکیل می دهند، تنها آنان ناجی باشند؟ و اگر طوایف غُلات، هدایت یافته و ناجیه هستند، چرا این چنین در اصلِ باورها و نیز تبیین آن، با یکدیگر اختلاف نظر دارند؟ سرگذشتِ فرقه های غُلات را بخوانید تا این گسست و شکست را دریابید.

به یاد بیاوریم پیام رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم را در خطابه باعظمت غدیر، که بر آن تأکید داشتند:

مَعاشِرَ النّاسِ! وَ کُلُّ حَلالٍ دَلَلْتُکُمْ عَلَیْهِ، أَوْ حَرامٍ نَهَیْتُکُمْ عَنْهُ فَإِنّی لَمْ أَرْجِعْ عَنْ ذٰلِکَ وَ لَمْ أُبَدِّلْ. أَلا! فَاذْکُرُوا ذٰلِکَ وَ احْفَظُوهُ، وَ تَواصَوْا بِهِ وَ لا تُبَدِّلُوهُ وَ

ص:112

لا تُغَیِّرُوهُ.(1)

ای مردم! حلالی که شما را بدان رهنمون شدم و حرامی که شما را از آن بازداشتم، بدانید از آن بازنگشتم. حلال خدا و حرام خدا را تغییر نداده ام (بلکه آن چنان که بود به شما ابلاغ کردم). آگاه باشید، این مهم را یادآور شوید و حفظ نمایید، بدان توصیه کنید و آن را تبدیل نکنید و تغییر ندهید.

بیان رسول الله چنان واضح است که نیازی به توضیح ندارد. حلال و حرام تا روز قیامت باقیست، حلال برای همیشه حلال است و حرام برای همیشه حرام است، قابل تبدیل نیست، قابل تغییر نیست و اگر کسی صرف نظر از شخص

1- روضهالواعظین: جلد1صفحه98، التحصین:صفحه590، الإحتجاج: جلد1 صفحه65 و العدد القویّه: صفحه180.
ص:113

مرتکب عملی حرام شود و آن را به هر توجیهی (هر توجیهی) حلال جلوه دهد، هرگز حرامِ او، حلال نخواهد شد. فرمودند:

مَعاشِرَ النّاسِ! إِنَّ اللَّهَ قَدْ أَمَرَنی وَ نَهانی، وَ قَدْ أَمَرْتُ عَلِیّاً وَ نَهَیْتُهُ، فَعَلِمَ الْأَمْرَ وَ النَّهْیَ مِنْ رَبِّهِ عَزَّوَجَلَّ، فَاسْمَعُوا لِأَمْرِهِ تَسْلَمُوا، وَ أَطیعُوا تَهْتَدُوا، وَ انْتَهُوا لِنَهْیِهِ تَرْشُدُوا، وَ صیرُوا إِلٰی مُرادِهِ وَ لا تَتَفَرَّقُ بِکُمُ السُّبُلُ عَنْ سَبیلِهِ.

ای مردم؛ همانا خداوند مرا امر و نهی فرمود و من نیز علی را امر و نهی کردم؛ بنابراین دانش امر و نهی را از جانب پروردگار عزّوجل خویش می داند. پس شنوای فرمان او باشید که (از فتنه ها) سالم بمانید و از او اطاعت کنید که بدین وسیله هدایت شوید و نهی او را متابعت کنید که رستگار شوید و به سوی خواسته او روان شوید و مباد که راه های (انحرافی) شما را از ره پویی راه اوپراکنده سازد.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

بنیان و اساس دین معرفت ولیّ خداست امّا لازمه معرفت، محبّت و اطاعت ولیّ معصوم است. امام محمّد باقر علیه السّلام فرمودند:

یَا مَعْشَرَ الشِّیعَهِ شِیعَهِ آلِ مُحَمَّدٍ، کُونُوا النُّمْرُقَهَ الْوُسْطٰی، یَرْجِعُ إِلَیْکُمُ الْغالی، وَ یَلْحَقُ بِکُمُ التّالی.

ای شیعیان، شیعیان آل محمّد، تکیه گاه میانه باشید (که در این صورت) «غالی» به سوی شما بازمی گردد و «تالی» به شما می پیوندد. مردی از انصار به نام سعد عرض کرد: فدایت شوم، «غالی» چیست؟ فرمود:

قَوْمٌ یَقُولُونَ فینا ما لا نَقُولُهُ فی أَنْفُسِنا، فَلَیْسَ أُولٰئِکَ مِنّا، وَ لَسْنا مِنْهُمْ.

گروهی هستند که درباره ما (اهل بیت) چیز ی می گویند که ما درباره خود نمی گوییم. آنان در

ص:115

شمار (شیعیان و پیروان) ما نیستند و ما نیز از (امامان و پیشوایان) آنان نیستیم. پرسید: «تالی» چیست؟ فرمود:

الْمُرْتادُ، یُریدُ الْخَیْرَ یُبَلِّغُهُ الْخَیْرَ یُؤْجَرُ عَلَیْهِ.

جوینده است؛ به دنبال خیر است و چون خیر به او می رسد، بدان سپاس داده می شود (زیرا به آن عمل می کند). سپس امام رو به ما کرد و فرمود:

وَ اللَّهِ ما مَعَنا مِنَ اللَّهِ بَراءَهٌ، وَ لا بَیْنَنا وَ بَیْنَ اللَّهِ قَرابَهٌ، وَ لا لَنا عَلَی اللَّهِ حُجَّهٌ، وَ لا نَتَقَرَّبُ إِلَی اللَّهِ إِلّا بِالطّاعَهِ، فَمَنْ کانَ مِنْکُمْ مُطیعاً لِلَّهِ تَنْفَعُهُ وَلایَتُنا، وَ مَنْ کانَ مِنْکُمْ عاصِیاً لِلَّهِ لَمْ تَنْفَعْهُ وَلایَتُنا، وَیْحَکُمْ! لا تَغْتَرُّوا، وَیْحَکُمْ! لا تَغْتَرُّوا.(1)

1- الکافی: جلد2 صفحه75 حدیث6. ر.ک: نزهه النّاظر: صفحه102 حدیث31، مقصدالرّاغب(مخطوط):صفحه155، کشف الغمّه: صفحه2 صفحه148، أعلام الدّین: صفحه301، مشکاه الأنوار: صفحات60 و 66، شرح الأخبار: جلد3 صفحه502 حدیث1440.
ص:116

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

به خدا سوگند، نزد ما برگ الهی رهایی از عذاب نیست و میان ما و خدا خویشاوندی نیست و حجّتی بر خدا نداریم و جز با اطاعت (از فرامین الهی) به سوی خدا تقرّب نمی جوییم، بنابراین هرکس از شما (شیعیان) که مطیع خدا باشد، ولایت ما به او سود می رساند و هرکس از شما (شیعیان) که نافرمانی خدا کند، ولایت ما به او سود نمی رساند. وای بر شما! مبادا، فریفته شوید. وای بر شما، مبادا فریفته شوید.

کسی که بگوید من نسبت به امیرالمؤمنین معرفت دارم لکن از ایشان پیروی نکند، در حقیقت معرفت کسب نکرده، چنان چه در حدیث امام صادق علیه السّلام خواندیم. اهل بیت

ص:117

علیهم السّلام هرگز نفرمودند ما را دوست بدارید و آنچه می خواهید از حلال و حرام انجام بدهید یا انجام ندهید. بیان چنین سخنانی بدان معناست که محبّت اهل بیت، راه را برای ما هموار ساخته تا آن گونه که می خواهیم عمل کنیم، حلال را حرام دانسته و حرام را حلال جلوه دهیم و مورد بازخواست نیز نباشیم؛ آن هم با تکیه بر محبّت آل الله!!! افترا و چگونه افترایی؟؟؟...

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

برخی از غلات، به متن کتاب «مشارق انوار الیقین فی اسرار امیرالمؤمنین علیه السّلام» استناد کرده و به توجیه بافته های خویش می پردازند در حالی که در همین کتاب نیز به نقل از اهل بیت علیهم السّلام، «غلات» بدترین آفریدگان(1) و مطرود درگاه ائمّه طاهرین علیهم السّلام(2) ذکر شده اند.

1- رجوع کنید به صفحه88 از همین کتاب.
2- رجوع کنید به صفحه101 از همین کتاب.
ص:118

آیات قرآن کریم و احادیث اهل بیت صلوات الله علیهم اجمعین همه به انجام واجبات و ترک محرّمات سفارش دارد؛ اهل بیت اطهار نیز تا پایان عمر مبارک خویش، خود را ملزم به انجام احکام و دستورات دین دانسته و همواره بدان ملتزم بودند؛

کیست که در مقام بندگی خداوند از رسول الله فراتر باشد؟ پیامبری که در تمام لحظات حیات پاک و مبارک خویش، خود را بر انجام واجبات و ترک محرّمات ملزم داشته است. کسی که دین را جز این بداند و بپذیرد، به دنبال دینی رفته که خود می پسندد، نه دین به معنای حقیقی «دین» و این تنها گناه وی نیست، گناه عظیم تر او، نسبت دادن این اعتقاد به دین مبین اسلام و ساحت ملکوتی حضرات معصومین است.

می پرسیم چرا یک روز می گویید حسین خداست، یک

ص:119

روز امیرالمؤمنین خداست، یک روز حضرت زینب و...؟ می گویند اینها همه خدا هستند و همه یکی هستند، یعنی نه تنها قائل به خداوندگاری ائمّه، بلکه قائل به وحدت وجود ائمّه طاهرین نیز هستند؛ در حالی که خدای تبارک و تعالی، نور اهل بیت را آفرید و سپس آن را تقسیم کرد و این چهارده نفر را آفرید؛ اینها در تمامی عوالم از جمله عالم دنیا، چهارده نور پاک و مطهّر، به صورت مجزّا از یکدیگر بودند.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

نور اهل بیت علیهم السّلام همه یکی است یعنی در علم و قدرت و عصمت در یک مستوا هستند و همگی از یک سرچشمه بهره می برند امّا آیا این بدان معناست که اتّحاد در وجود دارند و همه یک شخص هستند؟ هرگز چنین نیست؛ چگونه می توان چنین نتیجه ای را از کلام امام استنباط کرد در حالی که خود ایشان فرمودند چهارده نفر بوده و هستند و

ص:120

خواهند بود و در همه عوالم چهارده شخص هستند؟!

و اصلاً متصوّر و ممکن نیست که دو شخص مجزّا از هم، دو شیء مجزّا از هم، با هم یکی باشند. چطور چنین چیزی ممکن است؟ نزدیک و دور می شوند امّا یکی شدن دو شیء مجزّا، محال است. اگر همه اهل بیت، یکی باشند؛ پس چطور ازدواج کردند؟

وهابیان گفتند با استناد به آیه مباهله می گویید حضرت علی علیه السّلام، نفْس پیامبر است، چطور پیامبر دخترش را با نفس خود تزویج نمود؟ شیعه پاسخ داد. گفتند معتقد هستید پیامبر میان خودش و امیرالمؤمنین عقد اخوّت برقرار نموده، پس چطور دخترش را به برادرش داد؟ شیعه پاسخ داد. اگر بگویند شیعیان اعتقاد دارند اینها همه یکی هستند، داعیان این سخنان، چه پاسخی دارند بدهند؟ اگر بگویند شیعیان،

ص:121

اهل بیت را خدا می دانند، کافر و مشرک هستند، داعیان غلو چه دارند بگوید؟ کدام یک پاسخ خون های به ناحق ریخته شده شیعیان را می دهند؟ کجایند آنان که علی را، حسین را خدا می دانند، تا پاسخ کشتار شیعیان را به جرم کفر و شرک بدهند؟

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

خداوند می فرماید:

وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُکِّرَ بِآیاتِ رَبِّهِ ثُمَّ أَعْرَضَ عَنْها إِنَّا مِنَ الْمُجْرِمینَ مُنْتَقِمُون(1)

کیست ستمکارتر از آنکه نسبت به آیات پروردگارش، یادآوری شود امّا با این وجود از آن روی برتابد؟ به راستی که ما از گناه کاران، انتقام می گیریم.

در پایان، دعای امام رضا علیه افضل الصّلاه و السّلام را می آوریم که پیوسته به درگاه الهی عرضه می داشت:

1- سوره (32) السجده آیه23.
ص:122

اللَّهُمَّ إِنِّی أَبْرَأُ إِلَیْکَ مِنَ الْحَوْلِ وَ الْقُوَّهِ، فَلا حَوْلَ وَ لا قُوَّهَ إِلَّا بِکَ. اللَّهُمَّ إِنِّی أَبْرَأُ إِلَیْکَ مِنَ الَّذِینَ ادَّعَوْا لَنَا مَا لَیْسَ لَنَا بِحَقٍّ. اللَّهُمَّ إِنِّی أَبْرَأُ إِلَیْکَ مِنَ الَّذِینَ قَالُوا فِینَا مَا لَمْ نَقُلْهُ فِی أَنْفُسِنَا. اللَّهُمَّ لَکَ الْخَلْقُ وَ مِنْکَ الْأَمْرُ وَ إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعِینُ.

الاها، به درگاه تو بیزاری می جویم از اینکه (معتقد باشم) (از جانب خویش، مستقل از تو) توان و نیرویی دارم (بلکه معتقدم و گواهی می دهم) هیچ توان و نیرویی نیست مگر از جانب تو. الاها، به درگاه تو بیزاری می جویم از کسانی که برای ما (اهل بیت) ادّعای چیزی دارند که به حق، از آنِ ما نیست. الاها، به درگاه تو بیزاری می جویم از کسانی که درباره ما (اهل بیت) چیزی می گویند که ما درباره خویش نگفتیم. خدایا، آفرینش و آفریدگان از آنِ تو هستند و امر از جانب توست و (ما اهل بیت) «تنها تو را می پرستیم و

ص:123

تنها از تو یاری می جوییم».

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

اللَّهُمَّ أَنْتَ خَالِقُنَا وَ خَالِقُ آبَائِنَا الْأَوَّلِینَ وَ آبَائِنَا الْآخِرِینَ. اللَّهُمَّ لَا تَلِیقُ الرُّبُوبِیَّهُ إِلَّا بِکَ، وَ لَا تَصْلُحُ الْإِلَهِیَّهُ إِلَّا لَکَ، فَالْعَنِ النَّصَارَی الَّذِینَ صَغَّرُوا عَظَمَتَکَ، وَ الْعَنِ الْمُضَاهِینَ لِقَوْلِهِمْ مِنْ بَرِیَّتِکَ. اللَّهُمَّ إِنَّا عَبِیدُکَ وَ أَبْنَاءُ عَبِیدِکَ، لَا نَمْلِکُ لِأَنْفُسِنَا ضَرّاً وَ لَا نَفْعاً وَ لَا مَوْتاً وَ لَا حَیَاهً وَ لَا نُشُوراً.

خدایا، تو آفریننده ما و آفریننده اجداد و پدران ما هستی. الاها، پروردگاری، جز به تو شایسته نیست و الوهیّت جز برای تو سزاوار نیست؛ به همین جهت نصاری (مسیحیان) را از رحمت خویش دور دار که عظمت تو را کوچک شمردند، و نیز از میان آفریدگانت لعنت کن کسانی را که چون آنان معتقدند. الاها، ما بندگان تو و بنده زادگان تو هستیم؛ برای خویش نه زیان و سود، و نه مرگ و زندگی و بازگشتی را در اختیار

ص:124

نداریم.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

اللَّهُمَّ مَنْ زَعَمَ أَنَّنَا أَرْبَابٌ فَنَحْنُ إِلَیْکَ مِنْهُ بِرَاءٌ، وَ مَنْ زَعَمَ أَنَّ إِلَیْنَا الْخَلْقَ وَ عَلَیْنَا الرِّزْقَ فَنَحْنُ إِلَیْکَ مِنْهُ بِرَاءٌ کَبَرَاءَهِ عِیسَی عَلَیْهِ السَّلَامُ مِنَ النَّصَارَی. خدایا، هرکس گمان دارد که ما ارباب (به معنای پروردگار و خالق یکتا) هستیم؛ ما (اهل بیت) به درگاه تو، از او بیزاریم و هرکس گمان کند بازگشت آفریدگان به سوی ماست و (به استقلال، تقدیر و تقسیم) رزق و روزی بر عهده ماست، ما به درگاه تو، از او بیزاریم مانند بیزاری عیسی بن مریم از نصرانیان (مسیحیان).

اللَّهُمَّ إِنَّا لَمْ نَدْعُهُمْ إِلَی مَا یَزْعُمُونَ، فَلَا تُؤَاخِذْنَا بِمَا یَقُولُونَ وَ اغْفِرْ لَنَا مَا یَزْعُمُونَ. رَبِّ لا تَذَرْ عَلَی الْأَرْضِ مِنَ الْکافِرینَ دَیّاراً إِنَّکَ إِنْ تَذَرْهُمْ یُضِلُّوا عِبادَکَ وَ لا یَلِدُوا إِلَّا فاجِراً کَفَّاراً الاها، ما ایشان را به سوی آنچه گمان دارند نخوانده ایم، پس ما

ص:125

را به سبب سخنان آنان، بازخواست نکن و ما را (به سبب) گمان نادرست ایشان، ببخش. «پروردگار من، بر روی زمین یک تن از این کافران را باقی نگذار که اگر ایشان را رها کنی، بندگانت را گمراه سازند و جز گناه کار ناسپاس، نزایند».(1)

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

خاتم ختام

1- اعتقادات الإمامیّه، شیخ صدوق: صفحه99. عنه بحارالأنوار: جلد25 صفحه342 حدیث25.
ص:126

ص:127

«غدیر» همان روزی است که پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم، ائمّه طاهرین را به عنوان جانشینان خویش معرّفی و امامِ امر دین، دنیا و آخرت اعلام فرمود و «عاشورا» همان روزی است که ثمره درخت نافرمانی از امام معصوم، خون مطهّر سیّدالشّهداء و یاران پاکش را بر زمین ریخت.

«عاشورا» حادثه ای نابهنگام نیست؛ واقعیتی است برابر دیدگان آیندگان تا ببینند و بدانند مخالفت با ولیّ معصوم، امّت را تا یزیدآباد کشاند و به کربلا رساند تا جگرگوشه رسول و میوه قلب بتول را کشتند و کُلٌّ یَتَقَرَّبُ إِلَی اللَّهِ

ص:128

عَزَّوَجَلَّ بِدَمِهِ وَ هُوَ بِاللَّهِ یُذَکِّرُهُمْ فَلا یَتَّعِظُونَ حَتّیٰ قَتَلُوهُ بَغْیاً وَ ظُلْماً وَ عُدْواناً(1) و کشتن حسین علیه السّلام را، وسیله تقرّب به درگاه الهی دانستند و چنان کردند که امام ابی الحسن الرّضا علیه السّلام فرمود: «ذُبِحَ کَما...»، شگرف پیامی است که امام، ما را بدان رهنمون می شود...

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

و چه زیبا تفاوت میان اصحاب غدیر و عاشورا جلوه می کند؛ آنجا که بیعت کردند و جفا، و اینجا که بیعت برداشته شد و وفا. این، وفا به همان عهد و بیعت بود، احیای بیعتی که مرده و از یاد رفته بود... .

اگر خوب گوش فرا دهیم، هنوز هم ندای «هَلْ مِنْ ناصِرٍ یَنْصُرُنی؟» بلند است آنجا که در ماه حسین علیه السّلام، در مراسم عزای سیّدالشّهداء، به او و سروران و سلاله پاکش،

1- الأمالی شیخ صدوق: صفحه462 حدیث10
ص:129

نسبت خدایی داده می شود و بیداد، فراتر داد سر می دهد چون اعتقاد به خدایی ایشان، با تحریف کلام و مرام قدسی قدّیسان عالم مخلوقات، مستند شده و نشر می یابد به نام حقیقت باطن و باطن حقیقت دین.

باشد تا بدانیم، بشنویم و «لبیک» گوییم.

سخن آخر و آخرین سخن، کلام خداوند که می فرماید:

فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ کَذَبَ عَلَی اللَّهِ وَ کَذَّبَ بِالصِّدْقِ إذْ جاءَهُ أَ لَیْسَ فی جَهَنَّمَ مَثْویً لِلْکافِرینَ(1)

کیست ستمکارتر از آنکه بر خدا دروغ بندد و چون راستی او را آید، آن را تکذیب کند. آیا در جهنّم جایگاهی برای کافران نیست؟

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

فهرست منابع

1- (39) سوره الزمر آیه33.
ص:130

ص:131

الذّکر الحکیم: کلام الله تبارک و تعالی.

نهج البلاغه: الإمام أمیرالمؤمنین علی بن أبی طالب علیهما السّلام (شهادت سال40ق). نشر دارالهجره قم، چاپ اول 1414 ق.

الأمالی: أبوجعفرمحمّد بن الحسن الطّوسی (ت460ق)

الأمالی: أبو جعفر محمّد بن علیّ بن الحسین بن بابویه القمّی الصّدوق (ت381ق)، المکتبه الإسلامیّه، 1362ش.

الإحتجاج علی أهل اللجاج: أبو منصور أحمد بن علیّ بن أبی طالب الطّبرسی(ت560ق)، نشر مرتضی، ایران مشهد، چاپ اول1403 ق.

الإختصاص: محمّد بن محمّد بن نعمان العکبری البغدادی المفید (ت٤١٣ق)، انتشارات کنگره جهانی شیخ مفید قم، ١٤١٣ق.

أعلام الدّین: الواعظ الدیلمی(ت841ق) مؤسسه آل البیت علیهم السّلام قم، چاپ اول.

إثبات الهداه: شیخ حر عاملی، محمد بن حسن (ت1104ق) نشر اعلمی، بیروت لبنان، چاپ اول 1425 ق.

إعتقادات الإمامیّه: أبو جعفر محمّد بن علیّ بن الحسین بن بابویه القمّی الصّدوق (ت381ق)، نشر کنگره شیخ مفید، ایران قم، چاپ: دوم 1414ق.

ص:132

التحصین لأسرار ما زاد من کتاب الیقین ، سیّد علی بن موسی ابن طاووس (ت664ق) نشر مؤسسه دار الکتاب قم، 1413 ق.

التّوحید: محمّد بن علیّ بن بابویه القمّی الصّدوق (ت٣٨١ق)، انتشارات جامعه مدرّسین قم، ١٣٩٨ق.

الخصال: أبو جعفر محمّد بن علیّ بن الحسین بن بابویه القمّی الصّدوق (ت381ق)، جامعه المدرّسین فی الحوزه العلمیّه قم.

العدد القویّه لدفع المخاوف الیومیّه: علیّ بن یوسف الحلّی، برادر علّامه حلّی (قرن هشتم هجری)، کتابخانه آیهالله مرعشی نجفی، چاپ اول 1408ق.

الکافی: ثقهالإسلام أبوجعفر محمّد بن یعقوب بن اسحاق الکلینی الرازی (ت329ق)، دارالکتب الإسلامیّه تهران، چاپ سوم1388ق.

الیقین بإختصاص مولانا علیّ علیه السّلام بإمره المؤمنین: السّیّد أبو القاسم علیّ بن موسی بن جعفر بن محمّد بن طاووس الحسنی (ت664ق)، مؤسّسه دار الکتاب الجزائری قم، الطّبعه الأولی،1413ق.

بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمّه الأطهار علیهم السّلام: العلّامه محمّد باقر المجلسی (ت1111ق)، نشر دار إحیاء التراث العربی، بیروت لبنان، چاپ دوم 1403 ق.

بصائر الدّرجات: محمّد بن حسن الصفّار(ت290ق)، انتشارات

ص:133

کتابخانه آیهالله مرعشی نجفی، چاپ دوم.

تحف العقول: حسن بن شعبه حرانی(القرن الرّابع)، نشر جامعه مدرسین قم، 1404ق.

تفسیر العیّاشی: محمّد بن مسعود العیّاشی(ت٣٢٠ق)، المطبعه علمیه طهران، 1380ق.

تفسیر القمّی: أبو الحسن علیّ بن إبراهیم القمّی (ت329ق)، مطبعه مؤسّسه دارالکتاب قم، الطّبعه الثّالثه1404ق.

التفسیر المنسوب إلی الإمام الحسن العسکری علیه السّلام (استشهد فی260ق) تحقیق و نشر مدرسه امام مهدی علیه السلام ناشر: مدرسه الإمام المهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف

دعائم الإسلام:نعمان بن محمد التمیمی المغربی(ت363ق)، دارالمعارف مصر، چاپ دوم 1385ق.

رجال الکشّی= إختیار معرفه الرّجال: الشیخ أبوجعفر الطوسی (ت460ق)، شرح و تعلیق: میرداماداسترآبادی، تحقیق: سیّد مهدی رجایی، مؤسّسه آل البیت علیهم السّلام قم، چاپ اوّل1404ق.

روضهالواعظین: الشهید محمّد بن فتّال النیشابوری(شهید در508 ق) نشر رضی قم، چاپ اول 1375ش.

شرح الأخبار فی فضائل الأئمه الأطهار علیهم السلام قاضی نعمان بن محمّد مصری (ت363ق) نشر جامعه مدرّسین قم 1409ق.

علل الشّرائع: أبوجعفر محمّد بن علیّ بن الحسین بن بابویه القمّی

ص:134

الصّدوق (ت381ق)، المطبعه الحیدریّه النّجف الأشرف،1386ق.

عیون أخبار الرّضا علیه السّلام: أبوجعفر محمّد بن علیّ بن الحسین بن بابویه القمّی الصّدوق (ت381ق)، نشر مؤسّسه الأعلمی بیروت.

قرب الإسناد: عبدالله بن جعفر الحمیری القمّی(قرن سوّم هجری)، نشر مؤسسه آل البیت علیهم السّلام قم، چاپ اول 1416 ق.

کتاب سلیم بن قیس الهلالی (ت76ق) تحقیق و تصحیح انصاری زنجانی خوئینی نشر الهادی قم 1405ق.

کشف الغمّه فی معرفه الأئمّه علی بن عیسی الإربلی (ت692ق) نشر بنی هاشمی تبریز 1381ق.

مائه منقبه من مناقب أمیرالمؤمنین و الأئمّه ابن شاذان، محمّد بن احمد (ت460ق) تحقیق و تصحیح و نشر مدرسه الإمام المهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف قم، 1407ق.

مجموعه ورّام ورّام بن أبی فراس، مسعود بن عیسی (ت605ق) نشر مکتبه الفقیه قم، 1410 ق.

مرآه العقول فی شرح أخبار آل الرسول مجلسی، محمد باقر بن محمّدتقی (ت1110ق) تحقیق و تصحیح رسولی محلاتی، هاشم نشر دار الکتب الإسلامیه تهران، 1404ق.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل: الحاج میرزا حسین النّوری الطّبرسی(ت1320ق)، مؤسّسه آل البیت علیهم السّلام قم1407ق.

مشارق أنوارالیقین فی أسرار أمیرالمؤمنین علیه السّلام الحافظ

ص:135

برسی، رجب بن محمّد (ت813ق)، تحقیق السیّد علی عاشور نشر الأعلمی بیروت 1422ق.

مشکوه الأنوار فی غررالأخبار: ابوالفضل علی طبرسی (وفات در اوایل قرن هفتم)، مؤسّسه آل البیت علیهم السّلام قم.

معانی الأخبار: الشیخ الصدوق محمّد بن علیّ بن حسین بن بابویه القمّی (ت٣٩١ق)، تصحیح علی اکبر غفّاری، نشر مکتبه صدوق تهران، ١٣٧٩ق.

مقصد الراغب فی فضائل علی بن أبی طالب (مخطوط) للحسین بن محمد بن الحسن صاحب نزهه الناظر کما ذکره فی امل الأمل و قال المجلسی الثانی کان قریب العصر للصدوق و یروی کثیرا من الاخبار عن إبراهیم بن علی بن إبراهیم بن هاشم القمی

مناقب آل أبی طالب علیهم السّلام:أبوعبدالله محمّدبن علیّ بن شهرآشوب المازندرانی (ت588ق)، نشر علامه قم، چاپ اول 1379 ش.

منهاج النّجاح فی ترجمه مفتاح الفلاح شیخ بهایی (ت1031ق) نشر حکمت تهران 1384 ش.

نزهه الناظرو تنبیه الخاطر حلوانی، حسین بن محمد بن حسن بن نصر (ت القرن الخامس ق)، تحقیق و تصحیح مدرسه الإمام المهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف نشر مدرسه الإمام المهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف قم 1408 ق.دعای فرج جایگزین شود