بهترين درمان براي کودکان لجباز

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

http://www.eteghadat.com/Files/user1/besm/b_173.png


http://upload.tazkereh.ir/images/95442243957039989347.gif

بهترين درمان براي کودکان لجباز


يك روانپزشک عنوان كرد: نافرماني يا لجبازي کودکان از رفتارهاي شايع است که منجر به مراجعه و شکايت بسياري از والدين به روانپزشکان شده است. دکتر مريم علمدار ساروي در گفت وگو با خبرنگار بهداشت و درمان خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) واحد علوم پزشکي ايران، لجبازي پدر و مادر را مهترين علت افزايش نافرماني در کودکان دانست و افزود: اصلاح رفتار والدين و تغيير در نحوه برخورد با کودک، مهمترين راه درمان اين اختلال محسوب مي‌شود.

وي افزود: دانستن اين امر که تغيير رفتار والدين تا حد بسياري به تغيير رفتار کودک مي‌انجامد، بسيار مهم است. بنابراين به پدر و مادران توصيه مي‌شود به جاي لجبازي و تنبيه و حتي فرياد زدن بر سر کودک، مهارت‌هاي رفتار با وي را آموخته و به کار ببرند.
دکتر علمدار ساروي تصريح کرد: بهتر است والدين ضمن تغيير در رفتار خود و کودک به چند مسئله توجه داشته باشند؛ از جمله اينکه اگر در مقابل اين تغيير رفتار، مقاومت يا حتي برخورد از جانب کودک رخ داد، مراحل اجراي تغيير را محدود نکرده و تا چند روز، هفته و حتي چند ماه نيز ادامه دهند. همچنين مهارت دستور دادن به کودک مسئله‌اي مهم در اين مراحل است كه توصيه مي‌شود دستورهايي که به کودک داده مي‌شود به صورت مبهم يا چند مرحله‌اي بوده و در زمان مناسب داده شود. به طور مثال بهتر است زمان تماشاي تلويزيون يا حين بازي نباشد.
وي تاکيد کرد: مهارت‌هاي تشويقي و محروم کردن نيز اگر اصولي انجام شود تاثير زيادي بر اصلاح رفتار کودک دارد. بهتر است براي تشويق کارت‌هاي ستاره يا اجازه انجام کار مورد علاقه به کودک داده شود و در صورت محروم کردن تنها کودک را در گوشه‌اي از خانه که براي او وحشت آور يا خطرناک نباشد مدت 2 تا 5 دقيقه نگه داشت.

اين روانپزشک در پايان توصيه كرد: والدين در برخورد با کودکاني که براي جلب توجه از رفتارهاي خشن يا فرياد زدن استفاده مي‌کنند واکنش خاصي نشان ندهند و توجه کودک را به مواقع فرمانبري يا گوش دادن به صحبت بزرگتر اختصاص دهند.




گردآوری : گروه اینترنتی نیک صالحی
www.niksalehi.com



http://upload.tazkereh.ir/images/95442243957039989347.gif

[م.رستمیان]

آیا کودک شما لجباز است؟ آیا نوجوانتان دائم با نظرها و سخنان شما مخالفت می کند؟

شاید پاسخ شما به این سوال ها مثبت باشد و نگران این باشید که فرزندتان لجباز است و برای کنار آمدن با لجبازی کودکتان از دوستان و نزدیکان راه حل هایی را جویا شده باشید.در ادامه این مطلب به بیان ویژگی های کودکان لجباز می پردازیم تا اولا لجبازی را ریشه یابی کنیم و ثانیا به راه های درمان این اختلال رفتاری بپردازیم؛ با ما همراه باشید و از زبان کارشناس ارشد روان شناسی ویژگی، دلایل و راه های درمان را بخوانید.حامد سیامکی خبوشان کارشناس ارشد روان شناسی و عضو سازمان نظام مشاوره و روان شناسی با اشاره به طبقه بندی dsm4 که طبقه بندی آماری و تشخیصی روان شناسی محسوب می شود، می گوید: افراد لجباز در این طبقه بندی یک سری ویژگی ها و خصوصیات خاص دارند که به برخی از این موارد اشاره می کنیم. طبق این طبقه بندی این افراد اغلب فعال هستند و از انجام خواسته ها و رعایت قوانین در دنیای بزرگسالان سرپیچی می کنند.آنان بسیار حساس و زودرنج هستند و اغلب زود خشمگین می شوند و به کینه توزی و انتقام جویی تمایل دارند. در کودکان لجبازی بیشتر در نافرمانی نمود پیدا می کند و خانواده ها بیشتر به علت این خصلت، کودک را لجباز توصیف می کنند. برخی والدین هر نافرمانی از سوی کودک را لجبازی می شمارند در حالی که اگر نافرمانی تداوم داشته باشد، آن را لجبازی می دانیم.

[م.رستمیان]

علل لجبازی در کودکان

علل لجبازی در کودکان بسیار گسترده و پردامنه است. از نظر بیولوژیکی اختلال در عملکرد غدد و اعصاب ممکن است یکی از عوامل لجبازی در کودکان باشد. اما بیشتر لجبازی ها ریشه در سبک رفتاری والدین دارد. به گفته سیامکی در ۴ مدل سبک توجه والدین به کودکان می توان ریشه لجبازی را شناسایی کرد؛ در قدم اول توجه ناکافی والدین ممکن است عامل لجبازی کودک باشد. به این معنا که چون کودک دچار کم توجهی است، با لجبازی قصد جلب توجه والدین را دارد و تلاش می کند از این طریق توجه آن ها را برانگیزد. برخی والدین هم به کودک «توجه مشروط» می کنند؛ حتما شنیده اند که والدین به فرزند خود می گویند: «اگر این کار را بکنی، پسر یا دختر خوبی هستی» آن ها با این کار در واقع خوب یا بد بودن کودک را به انجام دادن یا ندادن یک کار مشروط می کنند. از طرف دیگر والدین بسیاری هم هستند که با توجه بسیار زیاد به کودک او را لجباز بار می آورند.

این کودکان اغلب پرتوقع هستند و پس از مدتی هیچ چیز آن ها را راضی نمی کند.توجه منفی هم نوع دیگری از توجه است که معمولا با داد زدن، سرزنش و توهین کردن همراه است و کودک به عنوان مکانیسم دفاعی از لجبازی استفاده می کند.ناکامی هم یکی از علل لجبازی در کودکان است. کودکانی که دائم در رسیدن به اهداف خود شکست می خورند، لجباز بار می آیند. از طرفی خانواده هایی که دائم کودک را نهی می کنند، از او انتظارات زیادی دارند، از روش های تشویقی برای بالا بردن انگیزه کودک در انجام کارها استفاده نمی کنند، او را به سوی لجاجت سوق می دهند.نباید فراموش کرد که سرزنش و امر و نهی بیش از حد به کودک او را لجباز می کند. کودک به عنوان یک انسان حق دارد گاهی اشتباه کند بدون این که مستحق سرزنش باشد. در حالی که برخی والدین اجازه اشتباه کردن به کودک نمی دهند و بابت هر کار اشتباه او را سرزنش می کنند.

کودک در مراحل رشد درمی یابد که حق دارد اشتباه کند و مستحق سرزنش نیست. بنابراین در مقابل والدین جبهه می گیرد. انعطاف ناپذیری والدینی که انتظار شکست یا خطا را از کودک خود ندارند باعث می شود اجازه کسب تجربه به او را ندهند و اگر هم اجازه این کار را بدهند بابت هر اشتباه او را سرزنش می کنند.این کارشناس ارشد روان شناسی بالینی درباره لجبازی ناشی از خشم درونی کودک توضیح می دهد: گاه بروز ندادن خشم توسط کودک، باعث لجبازی می شود و گاهی اضطراب ها و تنش های درون خانوادگی به خشم درونی در او منجر می شود. هم چنان که الگوپذیری از والدین و تناقضات رفتاری والدین بر شکل گیری لجاجت در رفتار و شخصیت کودک نقش دارد. لجبازی برای کودک در واقع راهی برای رسیدن به هدف است زیرا او یاد گرفته است با لجبازی به هدف و خواسته خود برسد.او این الگو را از رفتارهای مستقیم والدین و یا تناقضاتی که در خانواده شاهد بوده، گرفته است.

والدینی که ضد و نقیض صحبت می کنند و خودشان لجبازی می کنند، در واقع لجبازی را آموزش می دهند و طبیعی است که کودک هم همان طور بارمی آید.دقت کنید که کودک با مهارت زندگی و مهارت های ارتباطی آشنا نیست و این والدین هستند که راه های رسیدن به هدف و نه گفتن را باید به او آموزش دهند.در کودکان دشوار، مبتلا به اوتیسم و بیش فعال، مبتلا به صرع و آلرژی،لجبازی بیشتر مشاهده می شود. همچنین تناسب نداشتن قد به وزن، کم کاری یا پرکاری غدد، اضطراب های نهان و فراگیر هم در این امر موثر است.

[م.رستمیان]

درمان

وی درباره شیوه برخورد با لجبازی کودکان توضیح می دهد: اولین قدم این است که پذیرش خطا را یاد بگیریم. بهتر است به عنوان والد رفتارهای کودک را با توجه به نسل و جنس وی، مورد ارزیابی قرار دهیم و خطاها و رفتارهای او را به شخصیتش ارتباط ندهیم. البته باید او مسئول کارها و رفتارهایش باشد اما لازم است مواظب باشیم که او را سرزنش نکنیم و به او حق دهیم گاهی اشتباه کند. وقتی با او صحبت می کنیم باید واضح، شفاف و ساده و دقیق انتظاراتمان را از کودک بیان کنیم. استفاده از جملاتی مثل «عرضه نداشتی این کار را انجام بدهی» در واقع تخریب شخصیت کودک است. بهتر است به او بگوییم که «اگر می خواهی این کار را انجام دهی، باید ... این گونه انجام دهی».

به این ترتیب به او کمک کرده ایم تا بدون تحقیر و سرزنش به هدفش برسد.باید یاد بگیریم به کودک حق انتخاب دهیم. بهتر است بین چند گزینه موردنظر خودمان به او حق انتخاب دهیم. اگر به او حق انتخاب دادیم در واقع به نظرش احترام گذاشته ایم. مادری که از کودک می پرسد «غذا می خوری یا نه» و پس از پاسخ منفی کودکش به او تشر می زند که باید غذا بخوری، در واقع به او حق انتخاب نداده است. بنابراین لازم است برای نظر کودک احترام قائل شویم. از طرفی والدین خود باید از نظر شخصیتی و روانی ثبات داشته باشند تا بتوانند به کودک خود کمک کنند. والدین باید یاد بگیرند شنونده خوبی باشند و به کودک فرصت حرف زدن و تخلیه هیجان بدهند تا بتواند تخیلات، احساسات، تفکرات و هیجانات خود را بروز دهد. دخالت به موقع به هنگام دعواهای بچگانه بسیار مهم است.

لازم است والدین فقط وقتی کودکان در حال صدمه زدن به خود یا طرف مقابل هستند، دخالت کنند و در غیر این صورت اجازه دهند بچه ها خود مشکلاتشان را رفع کنند. والدین کنترل گر یا سلطه جو اجازه نمی دهند بچه ها استقلال کافی پیدا کنند، بنابراین کم کم به لجبازی و یا رفتارهای پنهان کارانه سوق داده می شوند.لازم است والدین به رفتارهای مثبت کودک بیشتر توجه کنند و در قالب بازی، داستان و شعر مهارت های زندگی، حل مسئله، مهارت های ارتباطی، درست درخواست کردن، دفاع از حق و حقوق را به او یاد دهند. فراموش نکنیم که لجبازی کودک در بسیاری از مواقع ناشی از اضطراب است.

اگر علاوه بر لجبازی، کودک مشکلاتی در خواب و تغذیه دارد باید به مشاوره مراجعه کرد تا ریشه آن شناسایی و رفع شود. دقت کنید که روش های تربیتی متناقض بین والدین لجبازی کودک را تشدید می کند. اگر یکی تنبیه کند، دیگری تشویق، یکی کنترل گر باشد، دیگری کودک را آزاد بگذارد این عوامل در واقع کودک را دچار تضاد می کند و باعث می شود که او نتواند به راحتی درست را از نادرست تشخیص دهد.نباید فراموش کرد که قاطع بودن پدر و مادر، شفاف بودن قوانین داخل خانواده و مقید بودن والدین به اجرای آن قوانین بهترین راهکار برای حل مشکل لجبازی بچه هاست. قوانین نباید سخت گیرانه، احساسی، پرتناقض و موقتی باشد بلکه باید آسان، همیشگی و لازم الاجرا باشد و همه اعضای خانواده به آن عمل کنند.

[م.رستمیان]

لجبازی بزرگسالان

بروز لجبازی در کودکان بیشتر تحت تاثیر عوامل محیطی است. لجبازی ممکن است تا دوران بزرگسالی هم ادامه پیدا کند زیرا در واقع لجبازی نوعی بازی است که افراد در زندگی به صورت ناخودآگاه آن را انجام می دهند و همان طور که گفتیم راهی است که بعضی برای رسیدن به اهداف خود از آن استفاده می کنند. اگر کودکی یاد گرفته باشد برای رسیدن به هدف (اسباب بازی، شکلات، تفریح و بعدها رایانه و خودرو و ...) می تواند با گریه، قهر، داد و بیداد به هدفش برسد این کار را تا دوران بزرگسالی ادامه می دهد. این افراد در زمینه شغلی و تحصیلی نمی توانند رشد چندانی داشته باشند و مدام تغییر رشته یا تغییر شغل می دهند. از طرف دیگر در زندگی مشترک به صورت ناخودآگاه و ناآگاهانه سبک های لجبازی خود را ادامه می دهند و نمی توانند درباره مسائل و مشکلات خود با همسرشان به نتیجه برسند.

[معمار]

نکته اول:

منطقي بودن با کودک لجباز کار سختي است و گاهي اوقات صبر شما به پايان مي رسد، اما راه هاي موثري براي حل مشکل لجبازي بچه ها وجود دارد

نکته دوم:

لجبازي در کودک امری کاملا طبيعي است. هر کودکي تا حدي لجبازي مي کند، چون اين طبيعت آنهاست که اطرافشان را آزمايش کنند و بفهمند که تا کجا مي توانند پيشروي کنند

نکته سوم:

وقتي کودک کار خطايي انجام مي دهد نبايد يکي از والدین کودک را دعوا کند و ديگري از او حمايت کند. همچنين نبايد در مورد يک عمل کودک يک روز بي توجه باشيد ولي روز ديگر بخاطر همان کار او را دعوا کنيد. نتيجه آنکه روش شما بايد مداوم ، مشابه، و هماهنگ باشد.

نکته چهارم:

وقتي کودکي لجبازي مي کند، آرام اما محکم و ثابت قدم باشيد. والدین باید هنگام لجبازی کودک به آنها بی‌اعتنایی کنند و از آن محیط خارج شوند

نکته پنجم:

والدين نبايد در مورد تنبيه کودکشان خيلي سهل انگار يا خيلي خشن عمل کنند. هر دو عملکرد نتايج ناخوشايندي خواهد داشت. آرام اما محکم و قاطع به فرزندتان بگوييد که به رفتارش خاتمه دهد و دوست نداريد که اين کار تکرار شود
اگر از کار خود دست برنداشت به کودکتان بگوييد اگر به کارش ادامه دهد، تنبيه خواهد شد. اخطار و آگاهي دادن از مراحل مهمي بشمار مي رود.
در آخرين مرحله اگر کودک به خواسته شما عمل نکرد بايد تنبيه شود. اما بهتره در مورد چگونگي تنبيه هم اطلاعاتي کسب کنيد که خود جاي بحث دارد

نکته ششم:

مهارت‌ هاي تشويقي و محروم کردن نيز اگر منطقی و اصولی انجام شود تاثير زيادي بر اصلاح رفتار کودک دارد.

[فاتح خیبر]

مهمترین علت لجبازی کودکان رفتارهای والدین است که اگر آن رفتارها اصلاح شود از لجبازی کودکان کاسته می شود.
لجبازی مجموعه رفتارهایی است ازقبیل کوبیدن پا به زمین، جیغ زدن، پرتاب کردن وسایل خانه، گریه کردن با صدای بلند که کودکان برای رسیدن به خواسته هایشان انجام می دهند.شروع لجبازی سن خاصی ندارد اما در کودکان ۲ ساله به شدت شروع می شود و تا زمانی که ۲ سال را تمام کنند و وارد ۳ سالگی شوند ادامه می یابد؛ همچنین لجبازی تا آخر ۳ سالگی بیشتر می شود.به طور کلی شیوع لجبازی بیشتر بین سن ۲ تا ۵ سالگی است. زیرا کودکان به دنبال هویت، استقلال و خودباوری هستند و با لجاجت خود می خواهند به والدین بگویند کارها آن طوری پیش میرود که من می خواهم.در بعضی از کودکان این لجاجت و باور تا زمان بزرگسالی ادامه دارد؛ مثلاً وقتی کودکی بزرگ می شود و پشت ماشین می نشیند درهنگام تصادف به علت مسائل جزیی با دیگران گلاویز می شود. در حالی که با یک معذرت خواهی مشکل حل می شود، اما به علت همین لجبازی کار به دعوا کشیده می شود.خلق و خو در کودکان تحت تاثیر عوامل ژنتیکی هم قرار دارد. بعضی از کودکان ذاتاً ناآرام هستند اما والدین آنها، خود را سرزنش می کنند که در تربیت فرزندشان درست عمل نکرده اند.کودک نباید بیاموزد که با لجبازی و تندخویی می تواند هرچه را که بخواهد بدست آورد. بلکه کودک باید یاد بگیرد که خواسته های خود را بصورت آرام و مسالمت آمیز ابراز کند. اما درصورت لجبازی کودکان، والدین باید به آنها بی اعتنایی کنند و از آن محیط خارج شوند. والدین باید رفتار لجبازانه کودک را مهار و رفتار مناسب را در وی تقویت کنند. واکنش تند پدر و مادرها در برابر لجاجت و سرکشی کودک نیز در رفتار لجوجانه آنها تاثیر می گذارد.کودکان می دانند که در چه مکانهایی شروع به لجبازی کنند. به طور مثال کودکان در منزل کمتر لجبازی می کنند اما در مهمانی ها، پارک ها و یا در فروشگاهها برای خرید وسیله ای شروع به لجبازی و یا جیغ زدن می کنند.اولین، مهمترین و ساده ترین راهی که مادر باید در برابر لجبازی کودک از خود نشان دهد بی اعتنایی به کارها و یا لجاجت اوست. مثلاً وقتی کودک یک لیوان آب با عصبانیت بر روی میز می کوبد در این هنگام مادر باید به او بی اعتنا باشد و با راه رفتن، آواز خواندن و یا آشپزی به کودک بی توجهی کند تا کودک یاد بگیرد کسی به لجبازی او توجهی نمی کند. در حقیقت نادیده گرفتن و بی توجهی والدین به لجبازی کودکان این رفتار را در آنها کاهش می دهد.مادران باید توجه کنند که درهنگام لجبازی، کودکشان را بغل و یا نوازش نکنند زیرا این راه مقابله با کودک لجباز نیست، بلکه اولین کاری که باید انجام دهند بی اعتنایی و بی توجهی است که در ابتدا شاید لجبازی در کودک تشدید و بدتر شود اما به مرور زمان از لجبازی کودک کاسته می شود.مادر باید بعد از آرام شدن کودک، او را بغل و سپس آرام نوازش کند. اما راجع به رفتار و لجاجت چند دقیقه قبل وی صحبت نکند. زیرا معمولاً لجبازی کودکان کاملاً هدفدار است و کودک بدون دلیل شروع به لجبازی نمی کند و مهمترین هدف کودک در این موارد معطوف کردن توجه ها به خود است.متاسفانه گاهی والدین به محض جیغ زدن و یا گریه کردن کودک به سمت کودک خود می روند و او را بغل می کنند. در این شرایط است که کودک می آموزد برای جلب توجه با لجبازی و تندخویی می تواند هرچه از جمله توجه والدین را بدست آورد.روش دیگری که برای کاهش لجبازی در کودک موثر است این است که در هنگام لجبازی کودک را به محل دیگری ببرید مثلاً اگر در فروشگاه هستید او را بیرون از فروشگاه ببرید و به او بگویید جیغ بزند و یا گریه کند. بعد از اتمام این کار دوباره او را به داخل فروشگاه ببرید.والدین توجه کنند که جداسازی یکی از روشهای مدرن تنبیه است که باید انجام دهند؛ جداسازی کودک حدود چند دقیقه به طول می کشد به عبارتی دیگر، جداسازی کودک برابر با سن او باید انجام شود. یعنی اگر کودک ۲ سال دارد باید ۲ دقیقه، اگر ۴ سال ۴ دقیقه و اگر ۵ سال سن دارد ۵ دقیقه او را تنها در یک اتاق بگذارید در این اتاق نباید وسایل سرگرمی کودک و نیز وسایل خطرناک وجود داشته باشد.بعد از این چند دقیقه اگر سروصدا و یا گریه و جیغ کودک تمام شده بود او را از اتاق بیرون بیاورید. اما اگر جیغ و داد کودک همچنان ادامه داشت دوباره او را با همین زمان معین به داخل اتاق ببرید، این عمل را تا آنجا باید تکرار کرد که کودک از پرخاشگری و لجبازی آرام شده باشد.http://www.zanrooz.com/wp-content/uploads/2010/10/Untitled-1_31.jpg
تشویق کودکان با جمله های مثبت

از طرف دیگر وقتی کودک با رفتار پذیرفته ای خواسته اش را با والدین در میان می گذارد، والدین باید از واژه ها و جمله های مثبت مثل تحسین و تشویق استفاده کنند.
نباید کج خلقی و لجاجت کودک روی تصمیمات والدین اثر بگذارد بلکه والدین باید به لجبازی کودکان بی اعتنا باشند تا این رفتار در آنها کاسته شود. والدین نباید کودکان را در موقعیت لجبازی قرار دهند مثلاً هنگامی که هوا گرم است و کودک خسته نباید او را ساعتها در بازار چرخاند، زیرا کودک در موقعیت لجبازی و عصبانیت قرار می گیرد و این امر باعث تحریک کودک به لجبازی می شود. بهتر است هنگامی که والدین کاملاً عصبانی هستند کودک خود را دعوا نکنند بلکه برای تنبیه کودک باید تظاهر به عصبانیت کرد زیرا کودک در عمق نگاه عصبانی شما باید نگاه گرم و مهربان و حس واقعی شما نسبت به خود را پیدا کند که این نگاه برای کودک بسیار مهم است، زیرا با همین نگاه هویت و خودباوری در ذهن او شکل می گیرد.

www.aftab.ir