چند تذکر در هنگام انجام عزاداریها . . .

[ملکوت* گامی تارهایی *]

کونیوز:محرم ، اولین ماه از سال هجرى قمرى و در واقع آغاز سال نو اکثر کشورهای عربی است . در ایران اسلامی محرم، ماه سوگواری و عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت ابا عبد الله الحسین علیه السلام و یاران و خاندان شریفش است.

به گزارش خبرگزاری اقتصادی ایران.این ایام ماه اندوه وگریه و ماتم اهل بیت ( ع ) است و ماهی است که زمین و زمان در مظلومیت و شهادت امام حسین و خاندانش گریه و شیون سر میدهند . ماه شریفى که با نام حسین (ع) و عاشورا پیوند خورده وناخودآگاه آدمى را به یاد شهادت، ایثار ، آزادگى ، مبارزه علیه ظلم و دهها مفهوم زیبا از این دست مى اندازد.
در محرم سر خاصى نهفته است که دستیابى بدان مجاهدت نفس مى خواهد. و خوشا به حال آنکس که با شناخت و معرفت با محرم و صفر انس و الفت بگیرد . اگر بخواهیم که حرفی زده باشیم شاید بتوان اینگونه عرض کرد که : کسی میتواند درخط سبز انتظار مولایمان امام زمان ( ع ) زنده و منتظر واقعی باشد که خط سرخ شهادت امام حسین ( ع ) را بخوبی و با معرفت در ک و فهم کرده باشد ، چرا که خط سبز انتظار ادامه خط سرخ شهادت است . باید گفت که : محرم فرصت وبهانه اى است براى وصل شدن، حسینى شدن و عاشورایى شدن. مگر نه این است که «این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگاه داشته است وما هرچه داریم از محرم است»(امام خمینى ره) .
معمولاً هر سال در اواخر ماه شریف ذیحجه ، شیفتگان و عاشقان آستان اباعبدالله الحسین (ع) خود را مهیاى عزادارى سرور و سالار شهیدان مى کنند. نصب انواع پرچم و پارچه، برپایى تکیه، آماده سازى حسینیه ها و مساجد، سیاهپوش کردن در و دیوار و خلاصه فراهم سازى فضاى عشق و ارادت وسوگوارى، از جمله کارهایى است که در این ایام با شور و حرارت خاصى انجام مى شوند. اما در این میان یکسرى نکات، ظرایف و تکالیف وجود دارند که چنانچه رعایت شوند، عزادارى هاى ما داراى خلوص و صفاى بیشترى شده و درنتیجه موجبات رضایت خاطر حضرتشان را در حد امکان فراهم خواهد ساخت . از سر دلسوزی ، چند نکته ای را خطاب به مردم شریف و جوانان عزیز یاد آور میشویم باشد که خداوند ، عزاداری همه ما را مقبول درگاهش قرار دهد

[ملکوت* گامی تارهایی *]

برپایى تکیه و چادرهاى عزادارى :
مشکل امام حسین (ع) و مکتب عاشورا تعدد و یا کمیت هیأتها و تکیه ها نیست. مشکل این است که نباید به ظواهر کار پرداخت. معرفت واقعى و لازم و شناخت مطلوب از راه و هدف ائمه معصومین (ع) چیزى است که باید مورد توجه قرار گیردو چه بسا گاه ، حرکات و اعمال برخى از ما همچون سعد معبر کردن با تکیه ها براى عابران موجب ناراحتى اهل بیت عصمت وطهارت شود. پس محل عزاداری نباید باعث مزاحمت برای مردم شود .بعضا مشاهده میشود که برخی افراد از روی احساسات و شور جوانی و ... اقدام به تشکیل و راه اندازی هیات میکنند که متاسفانه افراد زیادی به صورت منسجم و مرتب در آنها شرکت نکرده و موفق عمل نمینمایند . یا مشاهده میشود که در یک محله کوچک چندین هیات راه میافتد که تعداد شرکت کنندگان آنها به ندرت از بیست نفر تجاوز میکند . خوب چه بهتر است که این هیاتها با هم ادغام شده و تجمیع گردیده و متحد و منسجم عزاداری نمایند . قطعا در سایه اتحاد و همدلی و تعامل میتوان به نتایج بهتری دست یافت .

[ملکوت* گامی تارهایی *]

تزیینات :
لازم است تکیه ها، حسینیه ها و چادرهاى عزادارى با پارچه ها، نوشته ها و مضامین آموزنده و منطبق با واقعیات ماجراى کربلا تزیین شوند و از نصب هرگونه عکس تحت عنوان تمثال حضرت عباس(ع) ، چهره امام حسین (ع) و... جداً خوددارى شود.
متأسفانه در سالهاى اخیر، برخى افراد سودجو از اعتقادات و احساسات پاک مردم سوء استفاده کرده و اقدام به کشیدن تصویر حضرت ابوالفضل عباس(ع) درحالتهاى مختلف مى کنند. در حالى که اگر از کسى عکس وجود داشته باشد باید با بقیه عکسها و نسخه هاى آن هم به نوعی همخوانی داشته باشد، پس چرا در این تصاویر، چشمها، ابروها، ریش ، حالات صورت ، پیشانى و... با هم تفاوت دارند؟ آیا این بى احترامى نیست؟ آیا این سودجویى نیست؟ آیا این خدشه دار کردن حرمت ائمه نیست؟ این نکته را اینجا ذکر کنیم که یکى از پیام هاى قشنگ عاشورا ، حجاب و داشتن وقار است.
دیده شده که افرادى به اتفاق خانواده با ظاهرى نامناسب کنار پوسترها و داربست عکسها ، مثلاً عکس حضرت عباس(ع) ایستاده اند و دارند عکس یادگارى مى اندازند. که این کارها زیبنده و شایسته عزاداری نیست .
باید درون هیأتها از هرگونه زرق و برق و اسراف کارى خالى باشد. داخل تکیه ها بایستى ساده و بى آلایش باشد. تزیینات به گونه اى باشد که شور وحال حسینى و عزادارى به انسان دست بدهد، حال خوش کربلایى شدن را به آدمى القا نماید، نه اینکه وقتى وارد هیأت مى شویم انواع لامپهاى چشمک زن و پارچه هاى شلوغ و رنگارنگ و عکسهاى متنوع ما را از فضاى اصلى کار دور کند.
در تکیه ها مى بایست موضوعاتى از قبیل: نور - آب خورى - دستشویى - صدا - تهویه - سرمایش و گرمایش - نکات ایمنى و... به دقت مورد عنایت قرار گرفته و به آسایش و آرامش خانواده ها توجه ویژه شود.
بهتر است براى تزیین دیوارها، قطعاتى از زیارت عاشورا همراه با معنى نصب شود. زندگى نامه امام حسین به صورت خیلى خلاصه در جاهاى مختلف درج شود.نکته های آموزنده چاپ و تکثیر و به مردم داده شود.

[ملکوت* گامی تارهایی *]

نظم و انضباط:
لازم است مسؤولین دسته هاى عزادارى از ایجاد مزاحمت براى مردم بپرهیزند. هیأت را رأس ساعت مقرر مثلاً ۸ یا ۹ شب شروع کنند و حداکثر تا ساعت ۱۱ یا ۱۲ پایان دهند. مگر شبهاى تاسوعا و عاشورا و شب یازدهم که باید بیشتر به عزادارى و کسب معرفت بپردازیم. رعایت حال مردم، سالخوردگان ، کودکان، افراد مریض محله هاى اطراف بسیار مهم است. آنچه مسلم است نشانه ارادت هر هیأت و دسته عزادارى به امام حسین (ع) تعداد باندهاى اکو، تعداد نفرات و تعداد زنجیرها و یا پرچمهاى آن نیست بلکه ارادت و خلوص دل و صفاى باطن و نیت پاک و دل بى کینه است که خریدار دارد. در واقع داستان کربلا یک امر کیفیتی است نه کمیتی و ما باید دنبال کیفیت کار باشیم .
براستى چه فرقى است بین دسته اى که اکو، موتور برق و وسایل زیاد دارد با دسته اى که هیچ ابزارى ندارد و عزاداران آن سینه مى زنند و حرکت مى کنند؟ بهتر آن است که مثلا دوساعت و نیم وقت یک مجلس عزاداری اینگونه زمان بندی شود . نیم ساعت برای تلاوت قرآن و بیان احکام شرعی و خواندن زیارت عاشورا، چهل دقیقه برای سخنرانی وچهل دقیقه برای عزادارى و نوحه و سینه زنى و حدود بیست دقیقه هم برای دعا و پذیرایی و اختتامیه کار.

[ملکوت* گامی تارهایی *]

وظایف و رسالت زنان و دختران :
حضرت زینب (س) و حضرت فاطمه زهرا(س) الگوهاى راستین و حقیقى براى زنان جامعه بشرى هستند. پس چه بهتر زنان و دختران ما بویژه در ایام محرم کارى کنند زهراگونه و زینب وار . و طوری در عزادارى ها شرکت کنند که زیبنده یک زن مسلمان خداترس باشد. در اینجا نکته مهم و اساسى حفظ حجاب است. هرچقدر خانمها نسبت به این نکته حساس تر باشند قطعاً فضاى معنوى بیشترى بر عزادارى ها حاکم خواهد شد.
دور ماندن از تیرهای فتنه انگیز شیطان و دوری از نامحرمان و همچنین پرهیز از هرگونه آرایش و جلوه گری نکته پر اهمیتی است که باید رعایت شود . ضمن آنکه بهتر است خانمهاى عزادار و رهروان حضرت زهرا و حضرت زینب (س) در مکانهایى امن مانند مساجد حاضر شده و با خیال راحت و بدون مزاحمت نامحرمان به عزادارى بپردازند. اصلا شایسته نیست که زنان و دختران پشت سر دسته ها راه افتاده و خدای ناکرده دچار گناه شوند . لازم است بانوان و دختران از تجمع در پیاده رو ها و نشستن در معابر به شدت پرهیز کنند و موجبات گناه و معصیت برای جوانان را فراهم نکنند.

[ملکوت* گامی تارهایی *]

مداحان و سخنرانان:
لازم است مداحان از خسته کردن افراد در هنگام سینه زنى و زنجیر زنى پرهیز کرده و از ضعیف و ناتوان و خوار جلوه دادن خاندان اهل بیت خوددارى کنند. بین مظلومیت وخوار بودن تفاوت است ما باید ابعاد مظلومیت و حقانیت اهل بیت را پررنگ کنیم و ظلم و بى عدالتى دشمنان را متذکر شویم، نه اینکه اهل بیت را طورى با اشعار و روضه هاى بى محتوا و بعضاً ساختگى و بدون سند، ناتوان و ذلیل جلوه دهیم که موجب بى احترامى به ساحت مقدس و ملکوتى آنان شود. محبوبیت و سواد یک مداح در به گریه انداختن مردم نیست.
روضه باید روضه اى باشد برخاسته از عمق دل و جان تا لاجرم بردلها بنشیند. روضه باید ابتدا و انتها داشته باشد، مقدمه و مؤخره داشته باشد. روضه و مرثیه باید بیدار کننده باشد، هشدار دهنده باشد، روضه باید به دور از اغراض و امیال شخصى باشد، با آگاهى و مطالعه و فهم باشد. نقل شده است از مداحى که مى گفت: در هنگامه شهادت امام على (ع) ، حسنین (ع) آمدند کنار پیکرپدر نشستند و حضرت زینب هم آمد، بچه ها دعا مى کردند، گریه مى کردند، حضرت زینب (س) دستان کوچک خود را به سوى آسمان بلند کرده بود و براى حال پدر دعا مى کرد و...
این در حالى است که حضرت زینب در سال ۱۱ هجرى قمرى هنگام شهادت حضرت فاطمه (س) حدوداً ۶ ساله بودند و در سال چهلم هجرى قمرى که امام على(ع) به شهادت رسیدند، ایشان حدود ۳۵ سال سن داشتند و چگونه مى شود یک زن ۳۵ ساله صاحب دستانى کوچک باشد؟ دیگر آنکه مداح نباید نگاهى مادى به قضیه داشته باشد و به جاى خدمت به اهل بیت در اندیشه کسب و کار و درآمد باشد.
مکتب عاشورا و حماسه حسینى در میان تمام درسهاى بزرگ و انسان ساز خود ۴ پیام مهم را در بر دارد: آزادگى ، امر به معروف و نهى از منکر، نماز اول وقت و رضایت و خوشنودی پروردگار.
سخنرانان در گفتارهاى خود باید ملاحظه نوجوانان و جوانان را بکنند. دقت کنند درمجلس وعظ و خطابه آنها چه کسانى نشسته اند و متناسب با دانش، فهم و سن و سال افراد صحبت کنند و خودشان هم مطالعه لازم و کافى داشته باشند، مطالب را به صورت کاربردى، عمیق و آموزنده همراه با ذکر مثال ، داستان و لطایف ادبى ذکر کنند. آنان باید مقتضیات زمان و مکان را در نظر گرفته براى مردم به صورت ملموس و بى پیرایه صحبت کنند. کارى کنند که مردم جذب مجالس اهل بیت شوند.
به سؤالات نوجوانان و جوانان با دقت پاسخ دهند و دین و اهل بیت و جایگاه آنها را در چنین شبهایى بهتر از گذشته و با زبانى خاص و پر جاذبه به مردم بشناسانند.

[ملکوت* گامی تارهایی *]

اما سایر نکات:
درون دسته هاى عزادارى، افراد از کشیدن سیگار پرهیز کنند و نوحه هاى پرشور و با محتوا خوانده شود. حرکت دسته ها، باعث ایجاد سد معبر نشود. دسته ها از کارهایى نظیر علامت کشى که تأثیرى در معرفت بخشى ندارد بپرهیزند. اگر دقت شود موضوع علامت کشى ها عده اى را به خود مشغول مى کند. چند نفر مواظب هستند آن نفرى که زیر علامت است برایش مشکلى پیش نیاید، چند نفر مواظب هستند طرفین علامت از چپ و راست به جایى نخورد و خلاصه اصل عزادارى بدین ترتیب خدشه دار مى شود.
از فیلمبردارى کردن دسته ها پرهیز شود تا حواس افراد پرت نشود.
- از بکار گیرى آلات موسیقى نظیر ارگ و... پرهیز شود. کربلا خودش موسیقى است، موسیقى و سمفونی عشق و شهادت و ایثار و دیگر نیازی به موسیقی ما نیست نذرى و خرج دادن:
نذرى دادن، پخش و توزیع غذا و شربت و... امر نیکو و پسندیده اى است که مخصوصاً در دهه اول محرم بسیار رواج دارد و طبیعى است که معمولاً هر کس با نیت خاصى این امور را انجام مى دهد. بنابراین چه بهتر که نذرى طورى تهیه و توزیع شود که اولاً حتى الامکان به دست محرومان و مستمندان جامعه برسد و ثانیاً موجب اسراف کارى و هرج و مرج و به هم ریختگى دسته های عزاداری و مراسم و برنامه ها نشود.
همچنین لازم است، براى برآورده شدن حاجت و رفع گرفتاریهایمان طورى به درگاه الهى نذر و نیاز کنیم که اولاً توان پرداخت و انجام آن را داشته باشیم، ثانیاً مدت آن را طورى ذکر کنیم که واقعاً مشکلات وسختیهاى دیگر را برایمان به دنبال نداشته باشد. و سوم آنکه نوع و جنس نذرى طورى باشد که با توجه به گردش ماه محرم در سالهاى شمسى، آن نذرى یا غذا واقعاً به نحو مطلوب قابل استفاده باشد.
روز عاشورا روز العطش کودکان، تشنگى خاندان و اصحاب اباعبدالله الحسین(ع) است و عده اى در مقابل متاسفانه در این روز این همه مى خورند ومى نوشند و آذوقه جمع مى کنند . در صورتى که در مفاتیح الجنان داریم که بهتر است مؤمنین در این روز (عاشورا) از براى خانه چیزى ذخیره نکنند. پس چرا ما این همه ظرف و قابلمه نذرى با توجیه تبرک جمع مى کنیم؟ بیایید طور دیگرى عزادارى کنیم به گونه اى که موجب توهین به عاشورا نشود. شایسته است که براى خودسازى، براى کسب معرفت، براى درک حال خاندان اباعبدالله (ع) در این روزها (تاسوعا و عاشورا) کمتر بخوریم و کمتر بنوشیم و تصور کنیم که اصحاب حضرت در آن روزها چه ها کشیده اند؟ خود را درغم و اندوه و مصیبت آنان شریک بدانیم و شیعه خوبى برایشان باشیم.
در ظهر عاشورا همه کارها را کنار گذاشته و با شور و صفای قلبی و باطنی نماز جماعت اول وقت را به جاى آوریم و بعد به کارهاى دیگر بپردازیم.
متأسفانه مشاهده مى شود که بعدازظهر عاشورا همه خسته و کوفته به خانه هایشان مى روند و به استراحت مى پردازند وشهر سوت وکور مى شود. در صورتى که تازه اول ماجراست و اصل عزادارى باید بعد از عاشورا باشد چرا که در حدود ۳ روز اجسادمطهر شهداى کربلا روى زمین است، اصحاب و خاندان و زن و بچه ها به اسارت درآمده اند و مورد اهانت قرار گرفته و سختى هاى خاص خود را مى کشند و جرم ها و جفاها در حق آنان اعمال مى شود، بعد ما مى رویم، مى خوابیم و استراحت مى کنیم!؟!
در این روزها باید بسیار مطالعه کرد و با عمق پیام مکتب عاشورا بیش از پیش آشنا شد . برخی از افراد در این روزها پیراهن مشکی برتن میکنند ولی متاسفانه زیاد هم مرتکب گناه و خطا میشوند . ما باید احترام پیراهن مشکی را حفظ کرده و به آن پای بند باشیم . از چشم وهم چشمی ، دخالت بیجا در امور دیگران ، رقابت بیخودی ، ریا کاری ، عوام فریبی ، بی احترامی به این و آن ، خود خواهی ، تکبر ، غیبت و تهمت ، دروغ پردازی و... در این ایام باید به شدت پرهیز نموده و کاری نکنیم که موجب سرافکندگی امام حسین (ع ) شود .
بعضی ها متاسفانه در حین عزاداری و سینه زنی حرکات و نمایشهای عجیب و غریبی از خود بجای میگذارند که به هیچ وجه در شان یک عزاداری اصیل و با معرفت نیست . ما حق نداریم که به تاریخ یا به دعاها از خودمان چیزی اضافه کنیم ، یا دعا و تاریخ و روایات را تفسیر به رای کنیم . اشعار ، نوحه و مطالب ما باید وزین و بی پیرایه و روشن باشد . بایستی از خرافه گویی و خرافه پرستی و ذکر مطالب بدون سند جدا خودداری کنیم و اجازه ندهیم که واقعه عاشورا در میان انبوهی از بافته ها و امیال شخصی ما گم و ناپیدا گردد . متاسفانه مشاهده میشود برخی جوانان در ایام محرم بر خلاف مقررات راهنمایی و رانندگی خودروهای خودرا به گونه ای عجیب و غریب تزیین کرده و صدای ضبط صوت خود را بالا برده و به جولان در معابر میپردازند که قطعا خوشنودی امام حسین را در بر ندارد و موجب تاسف است . عده ای هم بجای شرکت در مراسم عزاداری در قالب گروه های چند نفره به گشت و گذار در معابر میپردازند که اصلا صحیح نیست . در هر حال بویژه در چنین ایامی حضور و بروز شیطان پر رنگ تر و شدیدتراست و شیطان سعی میکند با قدرت بیشتری از هر گونه ابزار و روشی برای گمراه کردن ما استفاده کند که بایستی خیلی مراقب باشیم . مسئله دیگر، ایستگاه های به اصطلاح صلواتی است که متاسفانه بعضا محلی میشوند برای تجمع عده ای اراذل و اوباش و وقت گذران که موجب ناراحتی و ایجاد مزاحمت برای خانواده ها میشوند . امید است همگان کاری کنیم در شان اهل بیت و قرآن . خدایا ما را جزو رهروان و شیعیان واقعی راه حضرتشان قرار بده . تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.




حسن خسروی – مدرس دانشگاه و کارشناس علوم قرآنی