✿^**^✿متهم ردیف اول ✿^**^✿

[شكوه انتظار]

هوالحق

متهم ردیف اول


کارشناسان امور تربیتی همواره بر این باورند که در رفتارهای نیک و بد انسانها، سه عامل زیر نقش آفرینی می کنند:
1.اراده و تصمیم شخص
2.محیط
3.وراثت
با مرور آیات قرآن در می یابیم که تنها عامل مسلط و سرنوشت ساز در عملکرد آدمی، اراده فرد مکلف است و عوامل محیط و وراثتی تنها نقش زمینه ای و اثر بخشی دارند، به عبارت دیگر، اراده عامل مسلط است و محیط و وراثت عامل موثر.
در قرآن می خوانیم:
مَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ وَمَنْ أَسَاءَ فَعَلَیهَا وَمَا رَبُّكَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِیدِ(فصلت/46)
کسی که عمل صالحی انجام دهد، سودش برای خود اوست؛ و هر کس بدی کند، به خویشتن بدی کرده است؛ و پروردگارت هرگز به بندگان ستم نمی‌کند!
هر چه کنی به خود کنی گر همه نیک و بد کنی

آری!
ریشه‏ى حوادث تلخ و شیرین را در عملكرد خود جستجو كنید و نه چیز دیگر:
«مَن عمل صالحا فلنفسه و من اساء فعلیها»
1. به خدا نسبت ندهید؛
چنانكه قرآن مى‏فرماید:
همین كه انسان را پروردگارش آزمایش و اكرام نماید، گوید:
پروردگارم مرا گرامى داشته و در شرایط دیگر گوید: پروردگارم مرا خوار كرد. «ربّ اكرمن... ربّ اهانن»؛
امّا قرآن پاسخ مى‏دهد: چنین نیست بلكه خوارى شما به خاطر آن است كه به یتیم و مسكین رسیدگى نكردید.
«كلا بل لا تكرمون الیتیم»1
2. به مردم نسبت ندهید. چنانكه در قیامت مستضعفان به مستكبران مى‏گویند: «لولا انتم لكنا مؤمنین»2 شما مقصّرید،
اگر شما نبودید، ما ایمان مى‏آوردیم.
3. به نیاكان منسوب نسازید.
هنگامى كه به منحرفان گفته مى‏شود از آنچه خداوند نازل كرده پیروى كنید گویند: «نتّبع ما وجدنا علیه اباءنا»3
ما از آنچه پدرانمان را بر آن یافته‏ایم پیروى مى‏كنیم.
4. به انبیا نسبت ندهید.
چنانكه كفّار انبیا را مقصّر مى‏دانستند و به آنان مى‏گفتند: «انّا تطیّرنا بكم»4 ما وجود شما را شوم مى‏دانیم و تمام بدبختى‏هاى ما از سوى شماست.
5. به والدین(عامل وراثتی) منسوب ندانید. چرا كه قرآن انسان را داراى اختیار دانسته و حدودى را براى اطاعت از والدین مقرّر كرده و مى‏فرماید:
«وان جاهداك لتشرك بى ما لیس لك به علم فلاتطعهما»5
اگر پدر و مادرت تلاش كردند كه بدون علم به سراغ غیر خدا روى، هرگز از آنان اطاعت مكن.
6. به معبودها نسبت ندهید. چنانكه قرآن مى‏فرماید: «لا ینفعكم شیئاً و لا یضرّكم»6 این بت‏ها هیچ سود و زیانى به شما نمى‏رسانند.
7. به جنسیّت و مرد و زن بودن نسبت ندهید. زیرا قرآن مى‏فرماید: «مَن عمل صالحاً»7
یعنى اصل عمل است، از هر كس كه صورت پذیرد.
8. به شیطان نسبت ندهید.
چنانكه شیطان مى‏گوید:
مرا مقصّر ندانید و ملامت نكنید،
بلكه خودتان را سرزنش كنید،
«دعوتكم فاستجبتم»8
این شما هستید كه دعوت مرا با آزادى و آگاهى پذیرفتید.
9. به رفیق نسبت ندهید.
چنانكه در قیامت منحرفان رو به یكدیگر كرده و مى‏گویند:
شما بودید كه با سوگند و قدرت (به عنوان خیر و صلاح) به سراغ ما مى‏آمدید، ولى آنان پاسخ مى‏دهند:
«بل لم تكونوا مؤمنین»9
بلكه خود شما اهل ایمان نبودید.
10. به محیط نسبت ندهید.
همان گونه كه زن فرعون در محیط طاغوت و ترس و ثروت بود؛ امّا جذب هیچ یك نشد.
«امرئة فرعون»10،
فرشتگان نیز به هنگام قبض روح بعضى كه محیط را مقصّر مى‏دانند مى‏گویند:
«ألم تك ارض اللّه واسعة»11
آیا زمین خداوند بزرگ نبود،
چرا هجرت نكردید و در استضعاف باقى ماندید؟
آری!
بى توجّهى و كم فكرى خود را درمان کنید؛ «لو كنّا نسمع او نعقل» اگر به نداى انبیا گوش مى‏دادیم یا تعقل مى‏كردیم بدبخت نمى‏شدیم!

فرآوری از تفسیر نور




1) فجر، 15 - 20.
2) سبأ، 31.
3) لقمان، 21.
4) یس، 18.
5) لقمان، 15.
6) انبیاء، 66.
7) فصلت، 46.
8) ابراهیم، 22.
9) صافّات، 28.
10) تحریم، 11.
11) نساء، 97.