آداب نماز
در رهنمودهاي جناب شيخ درباره نماز چهار نکته اساسي وجود دارد که هر چهار مورد برگرفته از متن قرآن و احاديث اسلامي است:
1- عشق
شيخ رجبعلي خياط معتقد بود همانگونه كه عاشق از سخن گفتن با معشوق خود لذت ميبرد، نمازگزار بايد از راز و نياز با خداي خود احساس لذت كند. او شخصاً چنين بود و اولياي الهي همگي چنيناند.
رسول خدا (صلي الله عليه و آله) لذت خود از نماز را اين گونه توصيف ميفرمايند:
«جعل الله جل ثناؤه قرة عيني في الصلاة، و حبّب إلي الصلاة كما حبّب إلي الجائع الطعام، و إلي الظمآن الماء، و إنّ الجائع إذا أكل شبع، و إنّ الظمآن إذا شرب روي، و أنا لا أشبع من الصلاة؛ خداوند (جل ثناؤه) نور ديده مرا در نماز قرار داد و نماز را محبوب من گردانيد، همچنان كه غذا را محبوب گرسنه و آب را محبوب تشنه. (با اين تفاوت كه) گرسنه هر گاه غذا بخورد سير ميشود و تشنه هر گاه آب بنوشد سيراب ميشود، اما من از نماز سير نميشوم.»
«از كلمه "ما" بگذريد، آن جا كه در كارها كلمه «من» و «ما» حكومت ميكند شرك است، فقط يك ضمير حاكم است آن هم ضمير «هو» و اگر از آن ضمير بگذريد ضماير ديگر شرك است.»
يكي از شاگردان شيخ، كه حدود سي سال با او بوده ميگويد: خدا شاهد است كه من ميديدم در نماز، مثل يك عاشق در مقابل معشوقش ايستاده، محو جمال اوست
2- ادب
مؤدب بودن نمازگزار در محضر آفريدگار متعال، يكي از مسايلي است كه اسلام به آن اهميت بسياري داده است. امام سجاد عليهالسلام در اين باره ميفرمايد:
«و حق الصلاة أن تعلم أنها وفادة إلي الله عز و جل، و أنک فيها قائم بين يدي الله عز و جل فإذا علمت ذلك قمت مقام الذليل الحقير، الراغب الراهب، الراجي الخائف، المستكين المتضرع، و المعظم لمن كان بين يديه بالسكون و الوقار، و تقبل عليها بقلبك و تقيمها بحدودها و حقوقها.
حق نماز اين است كه بداني نماز، وارد شدن بر خداي عز و جل است و تو با نماز در پيشگاه خداوند عز و جل ايستادهاي، پس چون اين را دانستي، بايد همچون بندهاي ذليل و حقير، راغب و راهب و اميدوار و بيمناك و بينوا و زاري كننده باشي و به احترام كسي كه در مقابلش ايستادهاي با آرامش و وقار بايستي و با دل به نماز رو كني و آن را با رعايت شرايط و حقوقش، به جاي آوري.»
جناب شيخ درباره ادب حضور ميفرمايد:
«شيطان هميشه ميآيد سراغ انسان، يادت باشد كه توجه خود را از خدا قطع نكن، در نماز مؤدب باش. در نماز بايد همانند هنگامي كه در برابر شخصيت بزرگي خبردار ايستادهاي باشي، به گونهاي كه اگر سوزن هم به تو بزنند تكان نخوري!»
اين سخن را جناب شيخ به فرزندش در پاسخ اين سؤال كه: شما موقعي كه نماز ميخوانيد لبخند ميزنيد، فرموده است. فرزند جناب شيخ ميگويد:
من حدس ميزنم كه لبخند ايشان به شيطان است، كه با لبخند به او ميگويد: زورت نميرسد!
شيخ معتقد بود كه هر حركتي خلاف ادب در محضر آفريدگار، معلول وسوسه شيطان است و ميفرمود:
«شيطان را ديدم بر جايي كه انسان در نماز، ميخاراند، بوسه ميزند!!»
امام صادق عليه السلام ميفرمايد: «فضل الوقت الأول علي الآخر كفضل الاخرة علي الدنيا؛ فضيلت اول وقت (نماز) بر آخر وقت، همچون فضيلت آخرت است بر دنيا.»