نگرانی ممنوع! احتیاط فوق العاده
درست چندسال قبل از ورود كودك به سن نوجوانى تغییرات اندكى در جسم و رفتارش رخ مى نماید. خصوصاً این تغییرات در دخترها شایع تر است. شروع بلوغ به عواملى چون وراثت، عرض جغرافیایى، شرایط بهداشتى خانواده و تغذیه كودك و شرایط روانى و رفتارى وى بستگى دارد اما در حال حاضر در كشور ما متوسط بلوغ دختران در سن 11تا 13 سالگى و 14 سالگى در پسران است.
یكی از خصوصیات بارز نوجوان این است كه احساس میكند همه به او توجه دارند؛ حتی اگر جوش ریزی در صورتش پیدا شود احساس میكند كه تمام دنیا متوجه آن هستند و این در حالی است كه احتمالاً اطرافیان اصلاً متوجه این ذره اضافی نشده اند. تنها دلیل این احساس، عواطف خاص نوجوانی است. زیرا نوجوان تصور میكند زیر ذره بین قرار گرفته و كوچكترین تغییر ظاهری او آن قدر برای دیگران مهم است كه مورد توجه و دقت قرار می گیرد. به عبارت روشن تر نوجوان همیشه یك تماشاچی خیالی برای خود دارد.
در دوران نوجوانی بعضی از قسمتهای بدن سریع تر از قسمتهای دیگر رشد میكنند. مثلاً رشد طولی بدن سرعت میگیرد، و توازن رشدی اندامهای مختلف بدن به هم می ریزد. به همین سبب اكثر نوجوانان اندامهای بی قواره و ناموزون دارند. نوجوانان در برابراین به هم ریختگی اندام واكنش شدیدی نشان میدهند تا آنجا كه اندك تغییر جسمانی میتواند نوجوان را دچار تشویش و اضطراب كند. اما واكنشی كه اطرافیان خصوصاً والدین در برابر این گونه تغییرات جسمانی از خود بروز میدهند عامل مهمی در رفتار، نگرش، شكل گیری شخصیت و نقش یابی و هویت او در آینده است. گاه دیده میشود عدم توازن در هیكل و اندام نوجوان موضوعی برای تفریح و خنده و شوخی دیگران میشود و آنها با به كارگیری اصطلاحات مخصوص و یا نامگذاری برای نوجوان حساسیت او را در برابر جسمش افزایش داده و اعتماد به نفس او را از بین میبرند.
اكثر نوجوانانی كه با اینگونه برخوردها مواجه هستند گوشه گیری پیشه میكنند، از جامعه كناره میگیرند و حتی جرات ظاهر شدن در جمع را هم ندارند چه رسد به این كه تواناییهای خود را به دیگران نشان دهند یا حق ضایع شده خود را باز پس گیرند. طبیعی است كه تمسخر در جمع، تأثیر تخریبی بیشتری خواهد داشت. مسلم است كه هر انسانی در برابر تهدید و هر آنچه كه موجودیت او را به خطر اندازد واكنش نشان میدهد؛ خصوصاً در دوران نوجوانی كه بی شك بحرانی ترین و پر تلاطم ترین دوران زندگی بشر است. او حتی در مورد الگوی رشد خود نسبت به خواهر و برادرهای خود حساسیت نشان می دهد. به عنوان مثال اگر فرزند دوم اندامی درشت تر از فرزندان اول داشته باشد مخربترین برخورد آن است كه در برابر آنها، تفاوتهای ظاهری شان را بازگو كرده و یا از خود نگرانی نشان دهیم. بد نیست در چنین مواردی بدون ایجاد حساسیت، تفاوت های فردی و اختلاف در میزان رشد افراد گوناگون را در نظر داشته باشیم. حتی در بین دو فرزند خودمان و الگوی رشد آنها تفاوتهایی موجود است كه نباید آن را نادیده گرفت. رشد در عدهای روند سریع تری دارد و در برخی دیگر كندتر صورت میگیرد. علاوه بر این پیشینه خانوادگی وعوامل وراثتی هم ثأثیر گذار هستند. آیا والدینی كه خود قامت متوسطی دارند میتوانند انتظار فرزند بلند قامتی را داشته و در پی رشد سریع فرزند ، به طور مداوم او را از یك پزشك به پزشك دیگر بكشانند؟
همه چیز طبیعی است، نگرانی ممنوع! اگر والدین در حضور دیگران از شگفتی خود درمورد كوتاهی قد نوجوان سخن گفته و از خود اضطراب نشان دهند و یا او را با دیگر همسالان، خصوصاً فرزند كوچكتر مقایسه كنند، حتی اگر تا آن زمان توجه نوجوان به این مسئله جلب نشده باشد، حساسیت والدین، او را متوجه تفاوتهایش با دیگران خواهد ساخت و مقدمات تشویش و نگرانی فزاینده او را فراهم خواهد ساخت. نگرانی كه میتواند به شكل بیمار گونه به دیگر موارد زندگی نیز كشیده شود.