عبدالله ابن زبیر که بود ؟

[ملکوت* گامی تارهایی *]

استاد کیانیان در نقش عبدالله بن زبیر در سریال مختار نامه
نسب عبدالله بن زبیر
عبدالله ابن زبیر فرزند زبیر بن عوام صحابی معروف پیامبر و از طایفه بنی اسد است. مادرش اسماء ذات النطاقین دخترابوبکر بود. او از بزرگان قریش و از مدعیان خلافت در زمان بنی امیه و از دشمنان امیرالمومنین علی علیه السلام به شمار می آمد. در سال دوم از هجرت درشهر مدینه متولد شد، او را اولین مولود مسلمان در مدینه می دانند. پدربزرگش(مادری): ابوبکر، خلیفه اول، خاله اش: عایشه (دختر ابوبکر)،مادر بزرگ(پدری اش): صفیه دختر عبدالمطلب. او مردی شکمباره و حریص بود اما در مقام سیاست یدی طولا داشت و در مقابل عوام فریبانی چون مغیره و عمروعاص چیزی کم نداشت .

نقش سیاسی عبدالله در زمان عثمان
عبدالله از کسانی است که در اغلب حوادث دورۀ خلافت عثمان بن عفان حضور داشته و ازجملۀ افرادی است که از جانب عثمان مأمور به نسخه برداری از قرآن شد و درفتح افریقیه در شمال آفریقا شرکت داشت. و در جنگهای سال 30 هـ ق در فتح طبرستان و ایران شمالی همراه "سعید بن عاص" بود. وی در جریان محاصرۀ خانه عثمان همراه فرزندان علی (ع) یعنی امام حسن و امام حسین (ع) و محمدبن طلحه وگروهی از بنی هاشم مانع تعرض شورشیان به عثمان شد.

[ملکوت* گامی تارهایی *]

دشمنی با علی و اهل بیت ع
دشمن سختی برای علی علیه السلام بود و نسبت به آن حضرت جسارت و اسائه ادب مینمود. در سخنرانی اش، به آن حضرت دشنام می داد و او را با جملات رکیک خطاب می کرد. البته علی بن ابیطالب علیه السلام در همان جنگ جمل او را اسیر کرد ولی او را آزاد کرد و فرمود: از اینجا برو تا ترا نبینم. او در دورانی که خودرا خلیفه مسلمین می خواند، چهل جمعه صلوات بر پیغمبر و آل او را در خطبه خود نیاورد و می گفت: بدین سبب نمی گویم که کسانی بدین جمله مباهات نکنند مقصودش آل علی علیه السلام بود.
روایت دیگری از "سعید بن جبیر" نقل شده که روزی عبدالله بن زبیر، به عبدالله بن عباس گفت: چهل سال است که دشمنی شما اهل بیت پیغمبر را در دل خویش دارم و آن را پنهان می کنم. روایت دیگری است که روزی او، در بالای منبر در خطبه اش به علی علیه السلام جسارت کرد خبر به محمدبن حنفیه (پسر امام علی علیه السلام) رسید با عجله به مسجد آمد وبر منبری دیگر نشست و خطبه او را قطع کرد و به مردم خطاب نمود که ای ملت عرب: زهی بی غیرتی و نامردی که آشکارا نسبت به پدرم علی علیه السلام اهانت شود و شما گوش دهید و عکس العملی نشان ندهید و سپس سخنرانی مفصلی کرد و به شدت "ابن زبیر" را محکوم نمود.

[ملکوت* گامی تارهایی *]

عبدالله در زمان خلافت امیر المؤمنین ع
وی بعد از قتل عثمان از جمله افراد تأثیرگذار در جنگ جمل بود و همو بود که عایشه و پدرش، زبیر را به این اقدام تحریک میکرد. چنانچه در این قضیه اغلب نقش اول را به او می دهند. همین نکته از نقش فعال و تأثیر گذار او درواقعه جمل کافی است که وقتی عایشه در منطقه حوأب با پارس کردن سگها بر هودج وی فرمایش پیامبر (ص) را به یاد آورد و خواست از درگیری و رویارویی با علی پرهیز کند، عبدالله به دروغ با آوردن شاهد بر این که این مکان حواب نیست،مانع از برگشت عایشه شداو بود که پس از پشیمانی زبیر از ادامه ی جنگ (بایادآوری سخنان رسول خدا ص توسط حضرت علی ع به او) باتعصبات عربی و قبیله ای از خاموش شدن آتش ممانعت نمود و موجب کناره گیری فردی زبیر و در نتیجه کشته شدن او گردیدالبته همان طور که اشاره شد خود او جان سالم بدر برد.
ابن زبیر در دوره ی امامت امام حسین (ع)
ابن زبیر بعد از شهادت حضرت علی (ع) از هر فرصت وسیله ای برای جمع آوری مال وکسب وجهه و مقام استفاده نمود. وی بعد از مرگ معاویه، مخفیانه وارد مکه شد ودر آنجا پناه گرفت و با اینکه مخالف یزید بود ولی اقدامی صورت نداد و یاحداقل با امام حسین (ع) جهت مبارزه با دستگاه فسادانگیز امویان همراه نشد ووقتی امام حسین را به ماندن در مکه دعوت می کرد گفت: اگر تو در مکه بمانی من با تو به عنوان خلافت بیعت می کنم.
ولی حضرت امام حسین (ع) فرمود: نمی خواهم حرمت مکه به خاطر من هتک شود، حاضرم یک وجب بیرون حرم کشته شوم ولی حرمت خانۀ حفظ شود. عبدالله، مکه را پناهگاه خود قرار داد وهر موقع برای سرکوب وی به مکه حمله می شد در کنار خانه کعبه پناه می گرفت واین امر باعث شد در مدت تسلط او سه مرتبه خانه خدا مورد تعرض قرار بگیردکه بعدا به آن اشاره خواهد شد عبدالله از کسانی بود که حسین بن علی علیهالسلام را از سفر به عراق منصرف کرد (هر چند که به صورت ظاهر بود).
درباطن می خواست که حسین علیه السلام مکه را ترک کند زیرا می دانست با حضورآن حضرت هیچکس به او رغبت نمی کند و زمینه ای برای توفیق او پیدا نمی شود. این نکته در سخنان حضرت سیدالشهداء علیه السلام دیده می شود که فرمودند: اگر چه "ابن زبیر" به ظاهر به بودن من در مکه علاقه نشان می دهد ولی درواقع بیشتر از هرچیز به بیرون رفتن من از مکه، علاقه مند است. بعد از رفتن امام حسین علیه السلام از مکه به سمت عراق، زمینه سیاسی مکه در اختیار اوقرار گرفت و به تدریج بر اوضاع مکه مسلط شد.

[ملکوت* گامی تارهایی *]

بعد از شهادت امام حسین تا مرگ
باشهادت امام حسین (ع) ابن زبیر زمینه را برای اجرای اهداف و سیاست های خودفراهم دید و به طمع خلافت مناطق وسیعی را تحت سیطره گرفت از سال 61 ه. بعداز شهادت امام حسین (ع) و بیعت مردم با پسر زبیر تا سال 73 ه. وی بر حجاز وعراق و مصر و قسمتی از شرق اسلامی تسلط یافت. در حالی که قلمرو حکومت بنی امیه تنها به شام و بخشی از مناطق دیگر محدود شده بود. لذا از سال 61تا سال 73 هجری در سرزمین های اسلامی عملاً دو خلیفه حکم می راند.
ابن زبیر با کمک برادران و با استفاده از وضع جامعه که بر مخالفان یزید وامویان روز به روز افزون می شد، به حکومت رسید و در مدت حدود هشت سال حکومت، با بنی امیه، مختار، و خوارج درگیر جنگ بود و از طرف دیگر بنی هاشم نیز حکومت وی را به رسمیت نشناخت. عمده هدف او بر پائی مجدد حاکمیت قرشی برمبنای حکومت خلفای راشدین بود.

[ملکوت* گامی تارهایی *]

ابن زبیر نماینده "ابناء المهاجرین"
وی نماینده گروه "ابناء المهاجرین" بود. آنها دسته ای از صحابه پیغمبر بودند که الگویشان "عمر" بود و با "امویان" و "علویان" رابطه خوبی نداشتند. شعار سیاسی آنان "شورا" بود. عبدالله بن زبیر می گفت: ما "ابنای مهاجرین و اولی الامر" هستیم. عبدالله بن زبیر توانست بعد از شهادت حضرت سیدالشهداء نیروهای مخالفی را که از کشته شدن آن حضرت، به وجود آمده بود به طرف خودش جلب کند ( هر چند خود از دشمنان آل علی علیه السلام بود) سپس ادعای خلافت کرد و با یزید مخالفت نمود و برعلیه یزید سخن گفت و او را دشنام می داد، مردم شهر حجاز و تهامه با او بیعت کردند و مدینه مرکز خلافت او شد.

سه بار هتک حرمت خانه ی خدا در زمان او
سال 63 هـ ق در جریان «جنگ حره» که عبدالله از محرکان اصلی این شورش بود، لشگریان یزید به قتل عام مردم مدینه و برای سرکوبی او در مکه پرداختند و مکه را محاصره کردند. وی به خانه کعبه پناه برد و لذا لشگریان یزید، داخل مسجدالحرام و کعبه را سنگباران کردند که در اثر آن قسمتی از کعبه خراب شد و پرده و سقف آن آتش گرفت. مرحله دوم، بعد از مرگ یزیدبن معاویه بود که او (ابن زبیر) مردم را به بیعت با خود دعوت کرد و تدریجا بیشتر مردم حجاز و عراق و فارس و خراسان (تمام ممالک اسلامی آن روز) به جز مصر و شام، خلافت او را قبول کردند. مدت خلافت او 5/8 سال طول کشید تا اینکه عبدالملک بن مروان حجاج بن یوسف را با سپاهی به جنگ او فرستاد. عبدالله به خانه کعبه پناه برد.
حجاج مکه را محاصره کرد و از منجنیق هایی که بر بالای کوه «ابوقبیس» نصب کرده بود، خانه کعبه را خراب کرد و داخل مسجدالحرام را سنگباران نمود. عبدالله به جهت کج اندیشی و بخل و حسد و حرص زیاد و هوش و ذکاوت و تدبیر کم با مدعیان خلافتش مانند مروانیان، مختار و خوارج مواجه گشت و از طرفی چون هاشمیان و پیروان آنها خلافت و حاکمیت او را به رسمیت قبول نداشتند، نتوانست خلافت طولانی و مستقر داشته باشد.

در باز شناسی عبدالله فرمایش حضرت علی (ع) کاملا گویاست:
«زبیر همواره با ما اهل بیت بود تا زمانی که پسر نامبارکش، عبدالله پدید آمد»
و نیز خود به عباس گفت:
من چهل سال است که بغض شما را در سینه پنهان کرده ام
.
.
.
.