◄*♥*♥*► پسرم اينگونه باش (گزيده هائي از وصيت علي (ع) به فرزندش امام حسن (ع))◄*♥*♥*►

[عهد آسمانى]

پسرم اينگونه باش (گزيده هائي از وصيت علي (ع) به فرزندش امام حسن (ع):

«اي حسن: در همه حال متقي و پرهيزگار باش و خداوند بزرگ را حاضر و ناظر
بر هر آن و بر پيدا و نهانت، آگاه و مطلع دان.

و بدان اگر تو او را نمي بيني، او تو را به خوبي مي بيند. با خدا باش و نهان خانه ي
قلبت را از ياد او همواره فروزان و آباد، دار. بيش از هر چيز نخست به روي دل بنگر
و آن جا را که کانون عشق و مهد آرزوست، با مهر پروردگار مهربان، از همه چيز بپرداز.

رشته ي الفت خويش را با آفريدگار در آن جا محکم کن و با آن رابطه ي گسست
ناپذير، همواره با ملکوت آسمانها آشنا باش.

فرزندم! قلب را با نصيحت و اندرز زنده کنند؛ در آزمايشگاه زهد و عبادت بيازمايند؛
با توحيد و يقين زره پوشانند؛ و از پرتو علم و حکمت در آن چراغ افروزند. هر آن دم
که اهريمن هوس و شهوت، با پرده نشين قلب خلوت کند، عقلا، به ياد مرگ افتند و
حديث گذشتگان مغرور به او بازگويند که چه بودند و چه کردند و چه شدند.

به يادش آورند (که حملات روزگار، طاقت فرسا و سنگين است) که در مبارزه ي
هولناک زندگي همچون مردان نبرد، هولناک و آهنين قدم، بايد بود. اي پسر هرگز دين را
به دنيا مفروش و آخرت را فداي هوس و شهوت مکن.

از آن چه نمي داني لب فروبند و تا ضرورت اقتضا نکند، سخن مگوي.
هر آن دم که در پيچ و خم زندگي دچار ترديد شدي، بي درنگ قدم واپس گذار و هرگز
بي محابا و خيره سري به کاري دست مزن که ممکن است سرانجام به پشيماني و
افسوس منتهي شود. دوستان خود را به هر چه پسنديده است تشويق کن
و از هر چه ناستوده است، بازدار.

اي حسن! رادمردان در مقابل ظلم و ستم خاموش ننشينند و بدسيرت
و نابکاران را در حد توان با دست و زبان مخالفت کنند.

اي حسن! صبور باش و در بليات، بردبار و آهنين پيکر باش؛ زيرا شکيبايي،
خصلت ويژگان درگاه خداست؛ اما بايد اين خصلت تنها در راه حفظ عقيده
و پاسداري از حقيقت به کار رود.

[عهد آسمانى]

اي حسن! در علم و دانش بکوش و همواره دانش پژوه و دانش خواه باش.
در تمام شئون زندگي بر خداي توکل کن و حصار ابديت را بهترين پناه خود بشمار.

خداي بهترين حافظ، و مهربان ترين نگاهبان است.
هر کس که بدو پناه ببرد، دژي استوار و قلعه اي محکم يافته است که از باد و
باران حوادث گزند نخواهد ديد و پيوسته کام ياب خواهد شد.

هرگاه خواستي به درگاه بي همتاي او دست تقاضا برافرازي، يک دل و خالص
باش و جز او را در تمشيت امور آفرينش، مؤثر و نافذ مشمار؛
زيرا اوست که مي بخشد و اوست که محروم مي کند.

اما عزيزم! هر چه از خدا مي خواهي نخستين و واپسين توده را مقدم دار
و نياز ايشان را بر احتياجات خود مقدم بشمار.

فرزندم! بدان، در به دست آوردن علم و دانش، آن چيز از همه گران بهاتر
است که نفعش به مردم و اجتماع گران بهاتر باشد؛ زيرا علمي که مردم را به
سرمنزل خوش بختي سوق ندهد، علم به حساب نمي آيد.

فرزندم! تو جوان هستي و قلب جوان نيز چون زميني است که هنوز دست
کشاورزان به او نرسيده باشد، و استعداد همه چيز در او نهفته است.

من که به کشت و کار ملت ها از همه ي برزگران فضيلت و اخلاق، آگاه ترم، وظيفه
دارم که، تا وقت نگذشته است، از آن استفاده کنم و نگذارم تخم هاي هرزه در آن
مزرعه ي دلکش، رخنه کنند و گياهان فاسد آن از آن برويند.»

[عهد آسمانى]

حضرت در بخشي ديگر از نصايح گهربار خود نسبت به فرزند عزيزش مي فرمايد:

« مکتب اسلام عالي ترين آموزشگاه هايي است که بناي آن بر شالوده ي طهارت
نفس و تهذيب اخلاق گذارده شده است. در اين مدرسه ي کامل، مي تواني از رذايل
طبيعت بشري و فساد محيط، محفوظ ماني و آن چنان که اکنون پاک و بي آلايش هستي
دامن به زير خاک کشي و بدان جهان بخرامي. باري تکرار مي کنم که در همه حال
پرهيزگار و پاک دامن باش و همواره احکام الهي را سرمشق زندگي خود قرار ده،
و قدم ازمحيط عفت و تقوا بيرون مگذار.

از رفتار گذشتگان صالح و دانشمند خود پيروي کن.
ممکن است غرور جواني و بلندي نظر، تو را از تقليد کردار ديگران باز
دارد ووقار نفس نگذارد که مشايخ قوم، چراغ هدايت تو به دست گيرند؛

از اين رو سفارش مي کنم که دربرنامه ي اعمال آنان مطالعه کن و از دانش
آنان به حد کمال بهره گير. و در حالي که از کبر و لجاج به دور باشي، اجازه
داري که ديده ي انتقاد بر اعمال آنان، بگشايي و برگزيده هاي اخلاق آنان
را برچينيو ناپسندها را کنار بگذاري.

بايد در ايفاي اين وظيفه همواره از خداوند مهربان ياري جويي و در پيچيدگي هاي
امور از اشعه ي انوار هدايت الهي، راه زندگي را برافروزي. هنگامي که به صفاي
باطن و طهارت قلب خود اطمينان يافتي، مي تواني خود
در معضلات مسائل تفکر کني و بينديشي.

[عهد آسمانى]

حسن جان! يک سره به جد گرامي خويش حضرت محمد (ص) بنگر و بدانکه در ميان
پيشوايان دين و اخلاق، همچون او، به ياد ندارد. تعليمات عاليه ي آن پيامبر عزيز
مدرسه ي انسانيت را تکميل کرده واو درس فضيلت و اخلاق را تمام نموده است.

بنابراين تو از همه کس بيش تر به پيروي از قوانين آن بزرگوار استحقاق داري.

اي پسر زهرا! تو جمال ابديت را باآرامش اسما و صفات مي بيني و آثار الوهيت
را در جهان رنگارنگ مي نگري. با اين حال او را با همه ي کثرتي که در افاضات
و مواهب دارد، يکتا و مجرد بدان؛

زيرا اين اکثريت که اشباهي هم رنگ خيال بيش نيستند، در وحدت وجود ايزد
متعال تأثيري ندارند. او همان است که خود را توصيف کرده
و بر ذات خويش ثنا فرموده است.

پروردگاري که سرآغاز وجود و بي پايان هستي است؛ کو آن قلبي که بتواند حدود
بي کران قدرتش را درکانون خود بگنجاند؟
و کجاست شاه باز روحي که تا قائمه ي عرش جلالش پرواز کند؟

اي فرزند! وقتي چنين خدايي را با چندان عظمتي شناختي، و خويش رابه
او سخت نيازمند، و او را هم چنان بي نياز يافتي، از فرمانش به خيرگي سر
مپيچ و احکامش را به دقت اطاعت کن.

او از اطاعت بندگانش بي نياز است؛
ولي درآموزشگاه زندگي، بندگان را به طاعت و عبوديت از روي لطف محتاج
مي داند و بدين سبب به تهذيب نفس و کمال روح تکليفشان مي کند.

مطمئن باش که اوامر الهي هر چه باشد، به فضايل منتهي مي شود
و نواهي او تا هر پايه اي که دشوار به نظر آيد، سد راه رذايل و زشتي هاست.

[عهد آسمانى]

اي حسن جان! هرگز در زندگي، خودبين مباش.
هر چه را به خود مي پسندي، براي ديگران نيز بپسند. پيوسته ديگرخواه
و ديگر دوست باش. آيا دوست مي داري که ستم بيني؟

بنابراين هم چنان که خويشتن را مظلوم نمي خواهي، بر احدي
ظلم و ستم روا مدار. نيکويي کن؛
آن چنان که از نيکويي ديگران شادمان مي شوي.

زشت، زشت است، چه درباره ي تو و چه درباره ي همسايه ي تو.
زيبا، زيباست، براي همگان بنابراين زيبا را براي همگان برگزين، و زشت را
از همه به دور بدار. در آن باره که اطلاع کافي نداري، اظهارنظر نکن؛

اگر چه اندک باشد. زنهار، متکبر و خودبزرگ بين مباش؛ تکبر، رونده را از
راه منحرف مي دارد و خردمند را به ناداني مي کشاند.

از ثروت دنيا در حد متعادل استفاده کن؛ بنوش و بنوشان؛ بپوش و بپوشان؛
ليکن همچون نابخردان حريص مباش که روزگاري به خون جگر، دينار و درم گرد
مي آورند و سرانجام به دست بازماندگان سپرده، خود با کفني ناچيز جهان را بدرود
مي گويند. اين تيره بختان، خزانه دار غيرند و حمال مظالم.

عزيزم! اين را بدان و آگاه باش که از سر منزل گور، راه بي پايان آخرت
در پيش است؛ راهي تاريک و دراز. مسافر اين راه بايد از زاد و توشه
گران بارباشد و از مظلمه ي ديگران سبک پشت.

پس تا مي تواني راه برگير و از کردار ناپسند بپرهيز. مستمنداني که امروز
در راه و نيمه راه مي يابي و حمايتشان مي کني، در سفر آخرت همراهاني باوفا
و مهربان اند.

(اين تهي دستان اگر امروز از دارايي و کمک تو بهره اي بردند
فردا، تو از همگناني آنها بهره خواهي برد.)

[عهد آسمانى]

اي پسر فاطمه! آن کس که دارايي دو جهان به دست اوست، بندگاني را دوست دارد
که حساس و شوريده باشند؛ از او بخواهند و به او بازگردند. مشکلات خويش را به
دست گره گشاي او واگذارند تا در هر حال پيروز و خوش بخت باشند.

در درگاه خداوند بي چون وبي همتا، نيازي به واسطه نيست؛
زيرا درهاي رحمت او، بي دربان و پرده دار، به روي همگان باز است.

او سخت مهربان و نازنين است؛ گنه کار را رسوا نمي کند و ناستودگان را
بي پرده نگذارد. کسي را از رحمت واسعه ي خود محروم ندارد و توبه ي بندگان را
در همه حال مي پذيرد. مهرباني و رحمت را ببيني، که اگر بنده از گناه خويش پشيماني
ندامت را بر خاک گذارد و از کردار زشت خود شرمگين و آزرمگين گردد، پروردگار
بزرگ عصيان او را به حساب ثواب درآورد و بر مزد و مرتبه اش بيفزايد.»

کرم بين و لطف خداوندگار
گنه بنده کرده است و او شرمسار

سعدی

[عهد آسمانى]

«وه چه خداوند مشفقي که گفتار همه را بشنود؛ اسرار همه را بداند؛
به درد دردمندان برسد؛ و از ستم ديدگان به تمام قدرت دفاع و حمايت فرمايد.

رنجوران را بهبود مي بخشد و تهي دستان را توانگر سازد.
کارها کند که غيراز او کسي يک هزارمش را نتواند کرد.

پس هر آنگه که نياز خويش به درگاه بي نياز او عرضه کردي و از او در
امور پيچيده ي روزگار تقاضاي فيصل و تمشيت نمودي و بي درنگ به مطلوب دست
نيافتي، نوميد مباش، زيرا آفريدگار جهان مصلحت همه را از همه بهتر مي داند.

در اين صورت، بدان!
مصلحت زندگي تو آن بود که حاجت تو ديرتر برآورده شود.»

آن کس که توانگرت نمي گرداند
او مصلحت تو از تو بهتر داند

[عهد آسمانى]

«اي فرزندم! در زندگي بلندنظر و بزرگ منش باش.
هرگز راضي مشو که دامن قناعت و عزت تو به هوس هاي ناچيز آلوده شود؛

زيرا هر چه در دنيا دوست داشتني جلوه کند، از شرافت، دوست داشتني تر
نخواهد بود. زنهار اي پسرم! قامت مردانگي را در برابر اغيار به طمع درهم
و دينار خم مکني، و طوق بندگي ديگران به گردن نيندازي.

ارزش آزادي و آزادگي رابدان و اين گوهر شريف را در ميان قلب گرم
و خون مواج خويش، معزز و محترم بدار.

خدا تو را آزاد آفريده و آزادي را به نام عزيزترين مواهب خويش به تو
اعطا فرموده است. زنهار قدر نعمت خدا را بداني و آن را به هيچ قيمت از
دست مگذاري. از آن آسايش چه حاصل که به قيمت از دست رفتن آزادي به دست
آيد و از آن لذت و شيريني که داغ بندگي بر پيشاني آزادگان نهد، چه حلاوت؟

چشم طمع به مال ديگران دوختن، خصلت اراذل و مردم دون طبع است.
نکند که دو ديده برمال ديگران بدوزي و عفت نظر و عزت نفس را آلوده و پست سازي .

رنج بران و زحمت کشان قانع و راست کردار، در نزد خداي بزرگ هزار
مرتبهاز توانگران آزمند و دروغ پرداز عزيزترند.

با نيکوکاران بنشين، تا از ايشان باشي، و از بدان دوري گزين که
فطرت و اخلاق تو هم از آنان به دور ماند.

[عهد آسمانى]

حسن جان! مي داني که ناگوارترين خوراک ها چه باشد؟
مال حرام. از مال حرام خوراکي ناگوارتر نيست؛ فلينظر الانسان الي طعامه (1)؛
پس آدمي به طعام خود بنگرد.

همواره فرصت را غنيمت شمار تا به غصه ي ندامت و پشيماني دچار نشوي،
چه بسيار رفته که ديگر بازنگشته است. هرگز به کمک مردم احمق خوش دل مباش؛

زيرا آنان که در شاه راه عقل گام نگذارند، دوست خود را به جاي بلندي، به
پستي اندازند. با دنيا مدارا کن و حوادث روزگار را به خون سردي و
سنگيني بپذير تا بر مراد خويش پيروز شوي.

لجاج و ستيزه، کار نابخردان است. و چه زود اين گروه از پا درمي آيند و
کيفر انحراف خود را مي بينند. اگر از نزديکان خود ستم بيني، به نيکويي جبران
کن و به ارحام خود در همه حال بپيوند.

خشم را همچون شربتي گوارا بنوش که من در مدت عمر شربتي به اين شيريني از
گلو فرونبرده ام.

اي حسن! به هوش باش که مدارا با مردم تندخو، قوي ترين حربه ي پيکار است.
و سيلاب خروشان در آغوش اقيانوس، آرام مي گيرد. پيروزي در برابر دشمن،
منحصر به آن نيست که در حملات، شهامت بيش تر کنند. ابزار فضيلت و
اخلاق که دشمن را شرمسار کند، نوعي از وسايل پيروزي است.

افراد خانواده ي خود را محترم بشمار و با قبيله ي خود نيکي و وفاداري کن
چون آنان همانند پير و بال تو باشند که در پرواز زندگي به همراهي
و پيروزيتو را کمک کنند.» (2)

[عهد آسمانى]

پي نوشت ها:



1- سوره ي عبس؛ آيه ي 24.

2- نقل و تلخيص از شرح سخنان علي (ع) از نهج البلاغه؛
نگارش جواد فاضل.

منبع: مقاله پسرم اينگونه باش!
(گزيده هائي ازوصيت امام علي (ع)به فرزندش امام حسن(ع))