كلام امام (ع ) و تقدم مرگ بر حيات
در جمله دوم اين قطعه دعا كه موضوع سخنرانى و بحث امروز است امام سجاد (ع ) عرض مى كند:
و اجعلنى على ملتك اموت و احيى ؛ بارالها! مرا در دين خودت آنچنان پايدار و استوارم قرار ده كه در آن بميرم و در آن زنده شوم .
بعضى گفته اند: مقصود از موت و حيات كه در كلام امام (ع ) آمده مرگ و زندگى در دار دنياست و اگر سؤ ال شود در دنيا، زندگى قبل از مرگ است چرا امام در كلام خودت موت را مقدم داشته است ، در پاسخ گفته مى شود كه مردان الهى در دنيا همواره به ياد مرگند و با توجه به مرگ ، خويشتن را از كارهاى ناپسند و اعمال ناروا مصون مى دارند و همين امر، توجه شديد آنان را به مرگ ، جلب نموده و موجب شده است كه موت را قبل از حيات ذكر نمايند.
به طورى كه در بعضى از آيات و روايات آمده است با ايمان مردن و به سلامت از دنياى گذران به سراى غيب منتقل شدن در نظر اولياى بزرگ الهى بسيار مهم است و آن را معيار سعادت انسانها مى دانند، و همچنين بى دين مردن و با آلودگى هاى معنوى و مادى از دنيا رفتن در نظر اولياى الهى بسيار مذموم است و آن را معيار شقاوت و بدبختى مى خوانند.
معيار سعادت و شقاوت
عن على عليه السلام قال : ان حقيقة السعادة ان يختم بالمرء عمله بالسعادة و ان حقيقة الشقاء ان يختم بالمرء عمله بالشقاء. (666)
على (ع ) فرموده : حقيقت سعادت اين است كه پايان اعمال آدمى به خوبى و سعادت خاتمه يابد، و حقيقت شقاوت اين است كه پايان كارهاى انسان به بدى و شقاوت منتهى گردد.
چگونگى بسته شدن پرونده عمر
انسانها در طول زندگى و ايام عمر با پستى و بلندى هاى گوناگونى مواجه مى شوند و تحت تاءثير رويدادها و عوامل مختلف قرار مى گيرند به گونه اى كه حوادث در افكار و اعمالشان اثر مى گذارد، گاهى از خوبى و درستكارى به بدى گرايش مى يابند و گاهى از بدى به افكار و اعمال خوب و پسنديده راه مى يابند. از نظر شرع مقدس تحولات گذران و ايام عمر ميزان حسن عاقبت يا سوء عاقبت نيست بلكه چگونگى انديشه و رفتار ماهها و حتى هفته هاى آخر عمر مى تواند معيار خوب مردن يا بد مردن باشد. به عبارت ديگر گاهى پرونده اعمال يك انسان گناهكار در اواخر عمر با برگشت به سوى خدا و استغفار، بسته مى شود، و گاهى پرونده يك انسان درستكار در پايان عمر با كفر و آلودگى به گناه پايان مى پذيرد.
عن على عليه السلام قال : كم من عاكف على ذنبه ختم له بخير و كم من مقبل على عمله مفسد فى آخر عمره صائر الى النار، نعوذ بالله منها. (667)
على (ع ) فرموده : چه بسا افرادى كه در محيط گناه مقيم بوده اند و كارشان بخوبى پايان يافته ، و چه بسا اشخاصى كه بخوبى و درستكارى روى آورده بودند و در آخر عمر به فساد گراييدند و جهنمى شدند، پناه به خداوند از اين گروه .