پس دل را باید بزرگ کرد تا معرفت خدا با تمام متعلقاتش در آن جای گیرد «اول العلم معرفة الجبار و آخره تقویض الامر الیه» نخستین گام دانش، شناخت خدا است و آخرین گام واگذاری امور به اوست "فَمَن شَرَحَ اللَّهُ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ فَهُوَ عَلَى نُورٍ مِّن رَّبِّهِ" (زمر آیه 22) یعنی : پس كسى كه خدا سینهاش را براى [پذیرش] اسلام گشاده، و [در نتیجه] برخوردار از نورى از جانب پروردگارش مىباشد [همانند فرد تاریكدل است]؟
چندی پیش؛ نزد دانشمند اهل دلی رفتم، او می گفت: در سنین جوانی خیلی شیفته علم آموزی بودم ،این از سویی و از سوی دیگر من تنها فرزند مادرم بودم و همین جهت باعث شده بود مادرم تمام هستیش را در من بیابد، به عشق من زنده بود و به عشق من چاشت را به شام می پیوست، حتی گاهی از فراق من مریض می شد! در یکی از روزهای تابستان ، آوازه علمیت مرحوم آیت الله کمالوند خرم آبادی (ره) مرا به "خرم آباد" کشاند تا بروم و نزد او فلسفه بخوانم ، رفتم و خواندم و الان بیش از 65 سال از آن سفر می گذرد، مادرم سالهاست از دار دنیا رخت بربسته و من نیز پیر فرتوتی شده ام و گوشه خانه افتاده ام و گذشته زندگیم را که ورق می زنم ، می بینم، لحظه ای نگرانی مادر در فراق آن فرزند، ارزش تمام آن علم آموزی را نداشت.
دوستان تبیانی ؛ این حاصل همان علم و دانشی است که باید به دنبال آن بود «معرفة الجبّار» و شناخت خدا، باید دید او چه می خواهد .
به قول شیخ بهایی :
علم رسمی سربسر قیل است و قال نه از او کیفیتی حاصل نه حال
تا آنجا که می گوید:
علم نبود غیر علم عاشقی مابقی تلبیس ابلیس شقی (2)
امام خمینی دلش مالامال از عرفان الهی بود و آغاز و انجام دانش را در نور دیده بود و مصداق کامل آیه شریفه 125 سوره انعام بود که فرمود "فَمَن یُرِدِ اللّهُ أَن یَهْدِیَهُ یَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلإِسْلاَمِ"
یعنی : پس كسى را كه خدا بخواهد هدایت نماید، دلش را به پذیرش اسلام مىگشاید . و خداوند به برخی از بندگان خویش دلی دریایی عطا می کند و خمینی از آن بندگان دریا دل بود که فقه و فلسفه و اصول و عرفان و شعرش او را امام خمینی(ره) نکرد ، بلکه درک حضور دائمی اش نزد خداوند سبحان و دل در گرو ولایت او نهادن او را خمینی کرد. إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا یعنی :
كسانى كه ایمان آورده و كارهاى شایسته كردهاند، به زودى [خداى] رحمان براى آنان محبتى [در دلها] قرار مىدهد.
رمز ماندگاری او در میان ما چیزی نبود جز آنکه
او بین خود و خدای خویش هیچ حجابی نگذاشت، او بود و حضور در نزد خدا همانگونه که امیرالمومنین فرمودند: «من اصلح مابینه و بین الله اصلح الله بینه و بین الناس» یعنی کسی که بین خود و خدای خویش را اصلاح نمود ، خدا او را در نزد مردم محبوب می گرداند.