جن موجودي است که از حس، پنهان است و عقل و قدرت دارد.
از آيات قرآن استفاده مي‌شود که آنها مکلّف به تکاليف الهي است.
درباره جن افسانه ها و داستانهاي خرافي بسياري ساخته اند، ولي اصل وجود آن و صفات ويژه اي که در قرآن براي جن آمده، مطلبي است که هرگز با علم و عقل مخالف نيست.
جن ها مانند انسانها داراي دو گروهند:
مؤمنان صالح و کافران سرکش.
ويژگي هاي ذيل در مورد جن، از آياتي استفاده مي‌شود:
1- موجودي است که از شعله آتش آفريده شده، بر خلاف انسان که از خاک آفريده شده.(1)
2- داراي علم و ادراک و تشخيص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال است.(2)
3- داراي تکليف و مسئوليت است.(3)
4- گروهي از آنها مؤمن صالح و گروهي کافرند.(4)
5- داراي حشر و نشر و معادند.(5)
6- قدرت نفوذ در آسمانها و خبرگيري و استراق سمع داشتند و بعداً منع شدند.(6)
7- با بعضي از انسانها ارتباط برقرار مي‌کردند و با آگاهي محدودي که نسبت به بعضي از اسرار نهاني داشتند، به اغواي انسانها مي¬پرداختند.(7)
8- ميان آنها افرادي يافت مي¬شوند که از قدرت زيادي برخوردارند، همان گونه که ميان انسانها چنين است.(8)
9- قدرت بر انجام بعضي از کارهاي مورد نياز انسان را دارند.(9)
10- خلقت آنها روي زمين قبل از خلقت انسانها بوده است.(10)
از آيات استفاده مي‌شود بر خلاف تصور مردم که آنها را «از ما بهتران» مي‌دانند، انسان برتر از آنها است، به دليل اين که تمام پيامبران الهي از ميان انسانها برگزيده شدند. جنّيان به پيامبر اسلام که بشر بود، ايمان آوردند و از او پيروي کردند.
اصولاً واجب شدن سجده در برابر آدم بر شيطان (که بنا به تصريح قرآن از بزرگان طايفه جن بود).(11)
دليل بر فضيلت نوع انسان بر جن مي‌باشد.
جهات خرافي و غير منطقي به اين موجود داده شده که وقتي جن گفته مي‌شود، بعضي از خرافات با آن تداعي مي‌شود، از جمله اين که آنها را با شکل هاي غريب و وحشتناک موجوداتي دُم دار و سم دار مي¬کشند و اينان را موذي و پر آزار، کينه توز و بدرفتار مي¬دانند که ممکن است از ريختن يک ظرف آب داغ در يک نقطه خالي، خانههاي بسياري را به آتش کشند!
هيچ دليلي بر انحصار موجودات زنده به آن چه مي¬بينيم نداريم، بلکه دانشمندان علوم طبيعي مي¬گويند موجوداتي را که انسان با حواس خود مي¬تواند درک کند، در برابر موجوداتي که با حواس قابل درک نيستند، ناچيز است. بنابراين موجودات و حقايقي وجود دارند که اگر چه به حس انسان داخل نمي‌شوند، اما حقيقتاً وجود دارند.
آيا جنيان پيغمبراني از جنس خود داشتهاند؟ در قرآن مجيد آمده است که در قيامت به خلايق خطاب مي‌شود: «اي جمعيت جن و انس! بگو رسولاني از خودتان به سوي شما نيامدند که آيات مرا برايشان بازگو مي‌کردند و از چنين روزي شما را بيم مي‌دادند؟!»(12) ولي بيشتر مفسران بر آن هستند که کلمه «منکم» (از شما) دليل بر اين نيست که پيامبران هر دسته، از جنس خودشان مي¬باشند. اين را نظير آيه «يخرج منهما اللؤلؤ و المرجان»(13) گرفتهاند که مرواريد و مرجان فقط در آبهاي شور حاصل مي‌شود اما در آيه به آبهاي شور و شيرين نسبت داده شده است. نيز در عرف مردم گفته مي‌شود نان و شير خوردم، حال آن که خوردن فقط مربوط به نان است و شير آشاميده مي¬شود، پس مي‌تواند منظور از رسولان، رسولان انساني باشد که براي هدايت انسان و جن آمدند.
در حديثي از اميرمؤمنان(ع) آمده که پيامبري به نام يوسف به سوي آنان برانگيخته شد، ولي او را کشتند، اما بين مفسران و انديشمندان اختلافي نيست که پيامبر اکرم براي جن و انس مبعوث بوده و عدهاي از جنيان طبق آيات و روايات متواتر به حضرت ايمان آورده و مسلمان شدهاند. چگونگي مسلمان شدن جمعي از آنان در بعضي از روايات آمده است. از روايات استفاده مي¬شود پيامبر و ائمه نمايندگاني از خود آنها برايشان مي¬گماشتند. نيز بعضي از آنها داوطلبانه از محضر پيامبر مطالبي مي¬آموختند، سپس به تبليغ آن در قوم خود مي¬پرداختند.
ارتباط با جنيان: از روزگاران قديم بين انسان و جن، شيوههاي مختلفي از روابط بوده است. بعضي از گونههاي اين روابط را که در قرآن و روايات و سخنان دانشمندان ذکر شده اشاره مي¬کنيم:
أ) پناه بردن به جن:
در قرآن مجيد آمده «و همانا مرداني از انس به مرداني از جن پناه مي¬بردند، پس به سختيهاي ايشان مي¬افزودند».(14)
رسم عرب چنين بود که هرگاه به بيابان هولناکي مي¬رسيدند، به جن آن وادي پناه مي¬بردند. در اسلام از اين کار نهي شده و بايد به خدا پناه برد که آفريننده جن و غير جن است. در بعضي روايات توصيه شده که در چنين مواقعي خوب است اذان بگوييد تا از شر جنيان سرکش در امان بمانيد.
ب) تسخير جن:
بين فقها اختلاف است که آيا جايز است جنيان را تسخير کرد و آنها را به خدمت گرفت؟ در اين باره نظر قطعي و دقيق ارائه نشده، در مجموع مي¬توان گفت اگر اين کار نسبت به مؤمنان جن باشد و مايه آزارشان گردد، جايز نيست، ولي اگر مايه آزارشان نشود، روا مي‌باشد.
البته به کارگرفتن آنها براي کارهاي نامشروع حرام است.
چگونه جنيان مي¬توانند به شکلهاي مختلف در آيند؟
جنيان موجود مادي و داراي اجسام لطيفي هستند که قدرت دارند به شکلهاي مختلف در آيند و گاهي هم خداوند به حسب مصالح آنها را به صورتهاي گوناگون در مي¬آورد.
و اين که خداوند به آنها چنين قدرتي داده که به هر صورتي بخواهند در آيند.(15)
جنيان موجودات بسيار لطيف و انعطاف پذيرهستند مانند هوا که قابل انبساط و انقباض هستند. گاهي به صورت آدم، گاهي موجودات کوچک، گاهي موجودات بزرگ با بدنها و چشمها و موهاي عجيب نمودار مي¬شوند؛ يعني ظاهر شدن براي انسان به صورتي خاص، نه آن که از ماهيت حقيقي خود خارج شوند و تغيير ماهيت دهند، بلکه به اين معنا در قوه حس و ادراک انسان به صورتهاي مختلفي محسوس مي¬شوند، بدون آن که تغيير ماهيتي صورت گيرد.
براي توضيح بيشتر رجوع کنيد به کتاب جن و شيطان، تحقيق قرآني، روايي و عقلي، تأليف علي‌رضا رجالي تهراني.
پينوشتها:
1. الرحمن (55) آيه 15.
2. آيات مختلف سوره جن.
3. آيات سوره جن و الرحمن.
4. جن (72) آيه 11.
5. همان، آيه 15.
6. همان، آيه 9.
7. همان، آيه6.
8. نمل (27) 39.
9. سباء (34) آيه 12 - 13.
10. حجر (15) آيه 27.
11. کهف (18) آيه 50.
12. انعام (6) آيه 130.
13. الرحمن (55) آيه 22.
14. جن (72) آيه 6.
15. دائرة المعارف تشيع، ج 5، ص 450 - 452.
۩ (~•~) ۩ بدی ارتباط انسان با جن ۩ (~•~) ۩
نقل قول
