گناهي كه در بورس نيست!!!

[seyed yasin]

بعضي از گناهان ، تو بورس نيستند؛ بدين معنا كه انسان فكر نمي كند كه اين كاري كه انجام مي دهد ،گناه است. از دسته ي اين موارد ، بحث حق الناس است .

نشانه هاي قرآني حق الناس
« وَ يا قَوْمِ أَوْفُوا الْمِكْيالَ وَ الْميزانَ بِالْقِسْطِ وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْياءَهُمْ وَ لا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدينَ »1
شعار انبياء اين بود‌ ؛ اي مردم كيل را وفا كنيد ، نسبت به مردم هيچ چيز را كم نگذاريد . حق و ناحق نكنيد .
در اين آيه فرموده شده است : " وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ " حتي اگر غير مسلمان هم از شما چيزي مي خرد ، نگوييد اينكه مسلمان نيست ،كم و زياد كنيم اشكال نداره !
بعد مي فرمايد : اگر نسبت به هركس كيل را وفا نكنيد و كم بگذاريد و حق و ناحق كنيد ، مفسد در زمين هستيد .

[seyed yasin]

در جاي ديگر قرآن مي فرمايد : « وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفينَ ؛ واى به حال آن هايى كه كم فروشى مى‏كنند .»2
بايد به اين نكته توجه داشته باشيم كه كم كاري تنها مربوط به صنف كاسبان نيست ، بلكه هر كسي با هر شغلي را مي تواند شامل شود ؛از طلبه اي كه بر منبر مي رود و سخنراني مي كند ، بايد رعايت كند كه در قبال پولي كه مي گيرد به همان ميزان سود برساند و تنها در صدد رفع تكليف نباشد ، به آن ميزاني كه در خدمت عمر مردم است ، براي آنها مفيد بوده باشد ؛ تا كارمندي كه در اداره كار مي كند ، همه بايد مراقب باشند ؛ به عبارتي حق الناس كار به روحانى و كارمند و تاجر و ... ندارد.

[seyed yasin]

بحث حق الناس به اندازه اي اهميت دارد كه فقه اسلام نيز در اين باره سكوت نكرده و اين مسأله را در قسمت ها ي مختلف بيان مي كند :

حق الناس در طهارت
در طهارت استفاده از آبي كه براي مردم است ، چه براي وضوو چه براي غسل ، چه ظرفش غصبي باشد چه مكانش غصبي باشد ، اشكال دارد .

حق الناس در صلوة
مي دانيم كه نماز مسافر شكسته است اما اگر كسي بدهكاراست ، پول هم دارد كه بدهي اش را بدهد اما به سفر مي رود تا از دست طلبكاران فرار كند ، سفرش حرام است . در اين سفر حرام ، نمازهايش شكسته نيست و روزه هايش را هم بايد بگيرد .

[seyed yasin]

حق الناس در حج
لباس احرام دو تكه پارچه ي سفيد است كه اگر حتي يك تكه نخ آن هم غصبي باشد ، حج مشكل پيدا خواهد كرد . حتي اگر آن هفت سنگي كه به شيطان مي زنند ، مال كسي باشد و بدون رضايت او برداشته شده باشد ، آن حج اشكال خواهد داشت .

[seyed yasin]

بدترين نوع حق الناس چيست؟
*حق الناسى است كه طرفي كه حقش ضايع مي شود ، يتيم باشد . قرآن مى‏فرمايد: « وَ آتُوا الْيَتامى‏ أَمْوالَهُمْ وَ لا تَتَبَدَّلُوا الْخَبيثَ بِالطَّيِّبِ وَ لا تَأْكُلُوا أَمْوالَهُمْ إِلى‏ أَمْوالِكُمْ إِنَّهُ كانَ حُوباً كَبيراً» 3
مال خبيث و طيب را مخلوط نكنيد . قرآن كريم تجسم خوردن مال يتيم را در خوردن آتش بيان كرده است .
*بدترين نوع حق الناس اين است كه آدمي حق كسى را بخورد و طرف هم نتواند كارى بكند ، به عبارتي مظلوم واقع شود ؛ « إِيَّاكَ وَ ظُلْمَ مَنْ لَا يَجِدُ عَلَيْكَ نَاصِراً إِلَّا اللَّهَ ؛ بترس از اين كه به كسى ظلم كنى كه جز خدا ياوري ندارد . » 4
و در جاي ديگري مي فرمايد: «مَنِ اسْتَدَانَ دَيْناً فَلَمْ يَنْوِ قَضَاهُ كَانَ بِمَنْزِلَةِ السَّارِقِ ؛ كسى كه زير بار قرض برود و از اول بنا داردكه آن را ندهد ، اين دزد است . »5

[seyed yasin]

حبط همه ي اعمال
كسي كه بر گردنش حق الناس است، هيچ كار خيرى برايش ثبت نمى‏شود. حق الناس باعث مى‏شود هيچ عبادتى قبول نشود و عبادت‏ها حبط شوند.
روايت داريم: «مَنْ ظَلَمَ مَظْلِمَةً أُخِذَ بِهَا فِي نَفْسِهِ أَوْ فِي مَالِهِ أَوْ فِي وُلْدِهِ ؛ اگر كسى به گردنش حق الناس باشد، يا از خودش، يا از مالش، يا از بچه هايش انتقام گرفته مي شود.»6

چگونه از اين گناه پاك شويم ؟
فردي خدمت امام باقر(ع) آمد و عرض كرد : آقا من از زمان حجاج تا الآن در دستگاه طاغوت بوده‏ام . مى‏شود توبه كنم ؟ امام يك مدتى ساكت شد . دومرتبه گفت: آقا مى‏شود توبه كنم ؟ امام فرمود : « لَا حَتَّى تُؤَدِّيَ إِلَى كُلِّ ذِي حَقٍّ حَقَّهُ ؛ نه مگر اين كه تمام اموالى را كه رشوه گرفته‏اى را به صاحبانش بر گرداني و ظلم هايي را كه به مردم روا داشته اي جبران كني . »7
از اين روايات به روشني مشخص مي شود كه راهِ توبه اي را كه خداوند آن را براي هركسي باز گذاشته است ، بر كسي كه حق الناس بر گردن اوست ، تا زماني كه از دين مردم بيرون نيايد ، بسته خواهد بود و توبه ي او پذيرفته نمي شود .

[seyed yasin]

فرآوري : زهرا اجلال – گروه دين و انديشه تبيان
پي نوشت ها :
1- هود / 85
2- مطففّين / 1
3- نساء / 2
4- كافي / ج 2 / ص 331
5- همان / ج 5 / ص 99
6- همان / ج 2 / ص 332
7- همان / ص 331