▐** ▐ويژه نامه ولادت فرخنده خورشيد سامرا ٬امام حسن عسکري(ع) ▐** ▐

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

ويژه نامه ولادت فرخنده خورشيد سامرا
٬امام حسن عسگري(ع)

قال الامام الحسن العسگري عليه السلام :

لَیسَتِ العِبادَةُ کَثرَةَ الصیّامِ وَ الصَّلوةِ
وَ انَّما العِبادَةُ کَثرَةُ التَّفَکُّر فی أمر اللهِ؛

عبادت کردن به زیادی روزه و نماز نیست،
بلکه (حقیقت) عبادت، زیاد در کار خدا اندیشیدن است.

(تحف العقول، ص448)

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

ده مژده كه نخل دل ما برگ و برى داد

زيرا شجر باغ رسالت ثمرى داد

اى ساقى گل چهره بده باده كه امشب

بر ما صدف بحر ولايت گهرى داد

از نسل نبى و على و فاطمه خالق

بر خلق جهان بار دگر راهبرى داد

جبريل امين گفت به احمد كه خداوند

بر امت تو بار دگر تاج سرى داد


تا آنكه بشر را برساند به تكامل

بر هادى دين بهر هدايت پسرى داد


بر عسكريان مژده بده حضرت معبود

بر مكتب شرع نبوى زيب و فرى داد


آمد پدر مهدى موعود بدنيا

كز آمدنش تير دعا را اثرى داد

روبه صفتان را هله اعلام خطر كن

چون حق در بر آتش به كف ما سپرى داد


آمد به جهان آنكه خدا خلق جهان را

از جلوه او مهدى نيكو سيرى داد

آمد به جهان آنكه به يك گوشه چشمى
بر محفل ما شور و صفاى دگرى داد

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

شرقی ترین شکوفه های شکوه،
دامن دامن از آسمان مدینه می‌بارید
و شاد باش فرشته‌های شکوفه پوش،
نثار لحظه‌های زرد رنگ و زنگار
خورده زمین می‌شد.

شب برات بود و سپیده دم برکات.
آفتاب از همه سوی لحظه‌ها، طلوع می‌کرد
تا زمانه به درک عمیق روشنایی برسد.

مدینه غرق در شادی بود و ربیع الثانی
غوطه وردر سروری ناگزیر.
پروانه‌های شوق، پی در پی می‌آمدند
و شالی از پرواز بر دوش نسیم می‌افکندند.

درختها تا پرنده شدن قد می‌کشیدند
و لحظه‌های سرنوشت ساز،
در شوق جوانه می‌زدند. بوی خوش نسیم نیایش،
سرتاسر جهان را غرق در آهنگ شکوفایی کرده بود.

ولایت سبز حضرت امیر علیه السلام یک بار دیگر
در تبسم معصومانه طفلی، تجلی کرده بود
و خنده‌های پی درپی «ابو محمد»
تازه ترین شعر مولا را می‌سرود
و سرشارترین اشتیاق به دریا پیوستن را
به جریان در آورده بود.

جوّ مدینه، ابری ناپایدار بود و قلب ولایت
به قرصی مهتاب شبهای شیدایی بود.

مدینه،عطر آگین عطوفت وطراوت لطیف اطلسیها بود.
مدینه آبستن نور بود و «ابومحمد» می‌آمد
تا هویت هول انگیز شب صفتان را روشن کند.

«ابومحمد» می‌آمد تا تنفس خوش‌بویش،
جایگزین تعفن رایج حجاز شود.
«ابومحمد» می‌آمد تا تبسم را به انسان تعارف کند.

«ابومحمد» می‌آمد تا تردید
در خاک خیال تاریخ ریشه ندوانَد
که روشنی اولین اصلِ حقیقی زیستن است.

«ابومحمد» می‌آمد تا «معتمدها» را
به تماشای فروپاشی شیطان
و عصیان دعوت کند.

«ابومحمد» می‌آمد تا پشت میله‌های زندان را خم کند.
می‌آمد تا خمی به ابرو نیاورد. می‌آمد تا تمام سیاه چالها
را در معرض تابش آفتاب سیمای خویش قرار دهد،

می‌آمد تا زنبقها در تاریک‌ترین لحظه‌ها برویند.
می‌آمد تا پشت میله‌های زندان را خم کند،
میله‌هایی که هیچ زمانی آسمان را
درک نمی‌کنند و چشمه را نمی‌فهمند.

«ابومحمد» می‌آمد تا حقارت
به اوج تاریخ رسیده را خط بطلانی بکشد.
«ابومحمد» می‌آمد تا زمینه ساز
طلوع فراگیر زندگی باشد.


از پشت پرده با خلق سخن می‌گفت
تا نقش پرده غیبت را
بر ضمیر روشن دلان هوشیار، حک کند.

از پشت پرده با خلق سخن می‌گفت
تا غربت خویش را بپوشاند
و زمینه ساز غیبت آخرین حجت خداوندی باشد.

«ابومحمد» می‌آمد
تا هزار توی دلهره و هراس را
با گامهای استوار خویش به لرزه درآورد.

می‌آمد تا تشنه‌ترین مدارهای مداوم را
اسیر جاذبه کهکشانی خویشتن سازد.

«ابومحمد» می‌آمد
پا به پای ذوالفقار علی علیه السلام
می‌رفت شانه به شانه قافله سالار کربلا
و می‌ماند پهلو به پهلوی فاطمه علیهاالسلام

همیشه پا در رکاب انتظار بود
و چشم انتظارپا در رکابترین لحظه‌ها.

سینه‌اش موج خیز التهاب بود و شانه‌اش،
تبعیدگاه زنجیرها،آن قدر زلال بود که
در حسرت تمام رودها جاری بود.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

خجسته ميلاد يازدهمين کوکب درخشان
آسمان امامت و ولايت ٬ يازدهمين حجت حق

باب المهدي ٬ حضرت امام حسن عسگري
عليه السلام بر شيعيان مبارك

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

ميلاد خورشيد سامرا

عرش به بركت میلاد جهان افروز امام حسن عسكری (ع) بزم شادی گستراند. تولد او موعودی را بشارت‌دهنده است كه ظهورش، سپیده دمی است به سوی روشنایی و مرهمی بر تمامی رنج‌ها و مقصد تمام رفتن‌ها و رسیدن‌ها.

مدینه روز جمعه هشتم ماه ربیع الثانی حال و هوای دیگری داشت، همه منتظر درخشیدن نوری بودند تا گلهای زندگی را در فضای آن سامان، شادابی بخشند.

آسمان دیده بر زمین گشوده بود و مدینه، شب انتظارش را به دست صبح امید می‌سپرد كه ناگاه در صبحدمی حیات بخش، آفرینش، تولدی دوباره كرد و یازدهمین روشنگرش را به هستی بخشید.

نوری برخاست تاامید بخش مظلومان و مستضعفان گیتی شود، میلادی كه بر عظمت روز جمعه افزود و بر این عید طراوتی خاص بخشید، او دومین امامی بود كه نام حسن (ع) را به خود می‌گرفت و هم نام سبط اكبر رسول خدا (ص) یعنی حسن ابن فاطمه (ع) شد.

باید ولادت با سعادت آن حضرت را نه به عنوان حادثه بلكه نقطه عطفی در تاریخ تشیع دانست و اذعان داشت كه این میلاد درآینده‌ای نه چندان دور تاریخ بشریت را دگرگون می‌كند، چرا كه او می‌باید فرزندی به دست غیب بسپارد تا روزی دادگستر جهان هستی شود.

در آن ایام كه امام هادی (ع) را از مدینه به سامرا بردند تا تحت نظر حكمت عباسیان قرار گیرد، امام حسن عسگری (ع) را نیز به دستور متوكل عباسی به‌سامرا انتقال دادند و بخش عمده عمر امام (ع) در پایتخت عباسیان در سكوت مرگبار حكومت آنان گذشت.

ابومحمد حسن ابن علی ، امام یازدهم، پدر بزرگوارش امام هادی (ع) و مادرش بانویی صالحه به نام سوسن یا حدیثه یا سلیل بود.

تولد آن حضرت با اختلاف روایات در ماه ربیع الاول یا ربیع‌الاخر سال ‪۲۳۱‬ یا ‪ ۲۳۲‬قمری و بنا به اكثر روایات، در مدینه اتفاق افتاده است.

اسم شریف آن حضرت، "حسن" و كنیه‌اش ابومحمد و القابش به صامت، رفیق ، زكی ، هادی و عسكری معروف بودند.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

دوران حيات

چون آن حضرت و پدر بزرگوارش امام هادی (ع) در سامرا درمحله‌عسكر سكونت داشتند، آن حضرت را عسكری می‌نامیدند، عسكر یعنی لشكر و سپاه نظامی، امام هادی (ع) و امام حسن (ع) به "عسكریین" مشهور بودند.

امام عسكری همراه پدرش امام هادی ناراحتی‌های بسیاری را تحمل كرد و بیشتر دوران زندگی خود را در پایتخت عباسیان یعنی "سامرا" سپری كرد.
مدت كوتاه حیات امام (ع) به سه دوره تقسیم می‌شود:

تا چهار سال و چند ماهگی امام (و به قولی تا ‪ ۱۳‬سالگی) از عمر شریفش در مدینه سپری شده، تا ‪ ۲۲‬سالگی به اتفاق پدر بزرگوارش در سامرا می‌زیسته است .

و تا ‪ ۲۹‬سالگی یعنی شش سال و اندی پس از رحلت امام دهم (ع) در سامرا ولایت بر امور و پیشوایی بر ستون را برعهده داشته است.

آنچه مهم است، توجه امام در فرصتهای مناسب به آینده درخشان و تابناك اسلام و امت اسلامی بود كه توانستند در سالهای رسالت خویش ویژگی‌های دولت حضرت مهدی (عج) را یادآور شوند و در این راه گامهای موثری چون پاسخ به مسائل علمی، رد شبهات، توجه به اصحاب، برحذر كردن آنان در همكاری با خلفا، تقویت و تحكیم مبانی امامت به صورت یك عقیده اسلامی، آماده كردن مردم برای غیبت امام مهدی (عج) و دعوت مردم به امامی كه غایب خواهد بود، بردارند.

امام حسن (ع) در حالیكه ‪ ۲۲‬سال سن داشت امامت را پس از پدرش بر عهده گرفت. امام هادی (ع) بارها بر امامت امام حسن (ع) پس از خودش تصریح فرموده بود، لذا پس ازشهادت امام هادی (ع) تقریبا تمامی شیعیان ‪ ۱۲‬امامی، امامت حضرت را پذیرفتند.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

مهم ترين مسئوليت امام حسن عسگري عليه السلام

یكی از مهمترین مسؤلیتهایی كه ايشان در مورد انجام آن اهتمام جدی داشتند، مسأله معرفی امام پس از خود به شیعیان، و مطرح نمودن غیبت آن حضرت می‌باشد؛ چرا كه در آن زمان عباسیان برای جلوگیری از ولادت امام عصر (عج) كه بشارت ظهورش از سالیان پیش توسط انبیاء و امامان (علیهم السلام) داده شده بود، به جستجوی منجی آخرالزمان (برای كشتن وی) ‏می‌پرداختند و در نتیجه حضرت امام حسن عسكری (علیه السلام)، برای در امان ماندن فرزند خود، باید ایشان را از دید مأموران حكومتی مخفی می‌داشتند.

اما از طرف دیگر از آنجائیكه پس از امام عسكری (علیه السلام) ابتدا غیبت صغری و پس از آن غیبت كبری به وقوع می‌پیوست و عموم شیعیان از رؤیت امام خود محروم می‌شدند، لذا باید حضرت مهدی (عج) به خواص شیعیان معرفی شده و مسأله غیبت آن حضرت، تبیین می‌گشت.

در این زمینه، روایتهای مختلفی وجود دارد كه ‏به ذكر یكى از آنها بسنده می‌كنیم:
احمد بن اسحاق از یاران مورد اعتماد امام حسن عسكری (علیه السلام) روایت كرده است كه: بر آن حضرت وارد شدم و تصمیم داشتم كه از جانشین ایشان بپرسم. اما آن ‏حضرت خود بدون مقدّمه فرمود:

"ای احمد بن اسحاق! خداوند تبارك و تعالى از زمانى كه آدم را آفرید زمین را از حجّت خدا بر خلقش خالى نگذاشته و تا روز قیامت هم خالى نخواهد گذارد ..."
گفتم: ای فرزند رسول خدا! بنابراین، امام و خلیفه بعد از شما كیست؟

امام (علیه السلام) فوراً از جا برخاست و وارد خانه شد، سپس بیرون آمد در حالیكه پسری حدوداً سه ساله را روى دوش گرفته بود كه صورتش همچون ماه شب چهارده می‌درخشید. آنگاه فرمود:

"ای احمد! اگر به خاطر كرامت تو نزد خداى عزّ و جل و اولیای او نبود، این ‏كودكم را به تو نشان نمى‏دادم. او همنام و هم كنیه رسول خداست و كسى است ‏كه زمین را از عدل و داد پر مى‏كند پس از آنكه از ستم و بیداد پر شده باشد ...

به خدا سوگند او در غیبتی طولانی به سر خواهد برد و مردمان از هلاكت و انحراف نجات نخواهند یافت مگر كسانی كه در اعتقاد به امامت او ثابت قدم بوده و به خاطر دعا برای تعجیل فرج او توفیق داشته باشند."

احمد بن اسحاق می‌گوید: گفتم آیا معجزه و علامتی ظاهر خواهد شد كه اطمینان خاطر پیدا كنم؟ (به محض گفتن این سخن) آن كودك به سخن آمد و فرمود:

"منم باقیمانده خدا در روی زمین و انتقام گیرنده از دشمنان خدا و پس از دیدن من دیگر در جستجوی نشانه‌ای دیگر نباش!"

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

شمه اي از فضايل امام حسن عسگري عليه السلام

فضايل اخلاقي وكمالات معنوي امام حسن عسگري ( ع ) موجب شده بود كه نه تنها شيعيان و پيروان آن حضرت ‚ بلكه عامة مسلمانان و حتي دشمنان نيز بر عظمت و بزرگواري آن حضرت اعتراف نمايند كه نمونه اي از گفتار دشمنان آن حضرت سخن احمدبن عبيدالله بود كه بيان گرديد .

امام حسن همچون پدران بزرگوارش عابدترين فرد زمان بود و بيش از همه به اطاعت خداوند مي پرداخت . محمد شاكري مي گويد :

امام به سجده مي رفت ومن مي خوابيدم و بيدار مي شدم و او همچنان در سجده بود .

هرگاه امام زنداني مي شد ‚‌عبادت حضرت زندان بانان را تحت تأثير قرار ميداد ‚ به گونه اي كه عبادت و رفتار او با زندانابانان موجب شرمندگي آنها مي شد كه نمونه اش را در جدش امام كاظم نيز ديديم.

صالح بن وصف كه از ماموران عباسي بود و مسووليت نگهباني از امام را بر عهده داشت ‚ از سوي برخي از عباسيان تحريك مي شدكه بر امام سخت گيري كند ‚ او در پاسخ آنان گفت :

دو مرد را كه از بدترين افراد من بودند ‚ بر او مآمور كردم ‚ اما آن دو در عبادت و نماز خواندن به درجات بالايي رسيده اند .

شيخ مفيد از محمد بن اسماعيل علوي نقل مي كند :
امام عسگري نزد علي بن او تامش زنداني گرديد . اين شخص برخاندان ابيطالب بسيار سختگير بود .با اينكه به او توصيه شده بود كه نسبت به امام سختگيري كند ‚ در حالي از امام جدا شدكه بيش از ديگران بينش و آگاهي يافته بود و گفتارش درباره امام نيكو بود .

درعلم و دانش نيز مورخان حضرت راداناترين فرد زمان خود معرفي كرده اند و بر اين نكته اتفاق نظر دارند كه آن حضرت نه تنها در احكام دين متخصص بود ‚ بلكه درتمام علوم و در عرصه هاي مختلف دانش يگانه عصر خود به شمار مي رفت . ((‌بختيشوع )) پزشك مسيحي ‚‌ به شاگرد خود ((‌بطرين ))‌درباره حضرت چنين مي گويد :

((‌بدان كه او داناترين فرد روزگار ماست كه بر روي زمين زندگي مي ـ كند . ))

ابن صباغ مالكي در خصوص علم امام حسن چنين مي گويد : او برمركب دانش نشسته ‚‌غوامض و مشكلاتي را يكايك مي گشايد و در اين كار رقيبي نمي شناسد وكسي را ياري كشاكش با او نيست .

بانظر صائب خود حقايق را آشكار و با انديشه نيرومند و دشوار ياب خود ‚ دقايق فكر را عيان مي سازد .

در نهان بااو رازهاي پشت پرده سخن مي گويند وبه عالم غيب متصل است ‚ نيك نفس اصيل و والا گهر است .

و سپس مي افزايد : امام حسن عسگري يكتا و يگانه عصر خود بود و كسي را ياراي برابري با او نبود.آقاي اهل عصر و سرور دهربود.
اين سخنان شايسته‌ترين شخص را به زيبا‌ترين وجه مي‌ستايد.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

بخشندگي امام عسگري عليه السلام

در مورد بخشش حضرت عسگري (ع) روايات زيادي نقل شده است.

از جمله محمد بن علي بن ابراهيم مي گويد : ما تهيدست شده بوديم و روزگار بر ما سخت شده بود . پدرم گفت خوب است نزد اين مرد ( امام حسن عسگري ع ) كه وصف بخشش و سخاوت او را شنيده ام برويم .

به اوگفتيم :‌او را مي شناسي ؟

.گفت : نه ‚ او را نمي شناسم و تاكنون نديده ام .

مابه سوي خانه امام راه افتاديم ‚ در بين راه پدرم گفت: چقدر خوب است كه ايشان به من پانصد درهم عطا كند ‚ دويست درهم براي پوشاك ‚ دويست درهم بر اي خوراك و يكصد درهم براي مخارج ديگر .

من هم با خود گفتم : اي كاش ‚ به من نيز سيصد درهم ببخشد ‚ با صد درهم مركبي بخرم و به منطقه جبل بروم ‚‌ صد درهم براي پوشاك و صد درهم خوراك .

هنگامي كه به خانه حضرت رسيديم ‌غلام حضرت بيرون آمدو گفت :‌ علي بن ابراهيم و فرزندش محمد وارد شوند .

وارد شديم و برحضرت سلام كرديم .ايشان پس از پاسخ سلام به پدرم فرمودند : يا علي ‚ چرا تاكنون نزد ما نيامده اي ؟

پدرم عرض كرد : قاي من شرم داشتم با اين حال شما راملاقات كنم.

اندكي درنگ كرديم و سپس خارج شديم ‚ غلام حضرت به دنبال ما آمد وكيسه اي به پدرم داد و گفت اين پانصد درهم است . دويست درهم براي خوراك و دويست درهم براي پوشاك و صد درهم براي مخارج ديگر وكيسه اي نيز به من داد وگفت اين سيصد درهم است ‚ صد درهم براي خريد مركب‚‌ صد درهم براي پوشاك و صد درهم براي خوراك ...

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

مقام علمي امام عسگري عليه السلام

برجستگي علمي و اخلاقي امامان شيعه(ع) در هر دوره در ميان عوام و خواص تا اندازه اي متمايز و شاخص بود. براي شناسايي امام نيازي به تفحص نبود، از اين رو ائمه(ع) در اين شرايط، شناخته شده و كاملاً تحت نظر و مراقبت شديد نظامي و امنيتي بودند تا كمتر در متن اجتماع باشند و ارتباط آنها با مردم و متقابلاً ارتباط مردم با آنها مستمر نبوده بلكه بسيار محدود باشد؛ بخصوص در دوره عسكريين (امامان دهم و يازدهم) كنترل و مراقبت نظامي بيشتر از دوره هاي قبل بود.

اين نوع برخورد با ائمه(ع) حكايت از ضعف شديد اقتدار عباسيان و جايگاه رفيع ائمه(ع) داشت.
همين ضعف يكي از علل كوتاهي دوره حكومت، سلاطين عباسي در اواخر بود كه آنها تنها به عنوان ابزار دست بودند، در دوره كوتاه امامت حضرت امام حسن عسكري(ع) (شش سال) سه حاكم عباسي كشته شدند:

1- معتز (252-255) معتز پس از متوكل كه تركان بر امور مسلط شدند و به حكومت رسيد، و سرانجام به دست تركان حبس و به قتل رسيد.

2- مهتدي (255-256) مدت حكومت او را كمتر از يك سال نوشته اند. او در فكر احياي مجدد اقتدار خلافت بود. از آن جهت كه امام حسن عسكري (ع) به زهد و تقوا و فضيلت معروف بود، و خلفاي عباسي به فسق و فجور و بي بند و باري، مهتدي با اتخاذ روش زاهدانه در فكر جلب توجه افكار اجتماعي بود و هدف ديگرش غلبه بر جوي بود كه ديد مثبت به امام داشت.

از اين رو، چون ديد با رياكاري و تظاهر به زهد و عبادت نمي تواند وجهه امام و جايگاه معنوي او را داشته باشد، به خشم آمد و آن حضرت را محبوس نمود.

مهتدي تصميم گرفته بود از دخالت تركان در امور جلوگيري كند. درصدد سركوب غيرمستقيم آنها برآمد، اما براي اين كار پشتوانه اجتماعي و مردمي نيز لازم بود كه او اين جايگاه را نداشت، از اين رو پس از سركوب شورش به جنگ پرداخت، كه در اين جنگ توسط تركان كشته شد.

3- معتمد در زندان بود، پس از مهتدي توسط تركان آزاد شد و به حكومت رسيد. پايتخت عباسيان را از سامرا به بغداد آورد. او در فسق و فجور معروف بود و به عياشي مي پرداخت. كارهاي سياسي و اداره مملكت را موفق عهده دار بود. اقدامهاي او سبب شد دوره حكومت معتمد 23 سال به طول انجامد.

امام حسن عسكري(ع) در دوره حكومت او به شهادت رسيدند (سال 260). خلافت معتمد تا سال 279 ادامه داشت. در دوران سلطنت اين سه نفر كه معاصر با حيات و امامت امام حسن عسكري بود، جهان اسلام مملو از فسق و فجور و آشوب و قيامهاي سياسي و ناامني بود.

فسق و فجور شايع در جامعه از دربار و درباريان به جامعه كشيده شده بود. زيرا هرگاه دربار و حكومتگران به فسق و فجور گراييدند، جامعه نيز پر از فسق و فجور بود و هرگاه حاكمان تقوا و زهد پيشه كردند، همين رسم در اجتماع رواج يافت و اين تنها با اصلاح يك حاكم در رأس حاصل نمي شود، بلكه تمام اركان حكومت بايد چنين سلوكي پيشه كنند تا اين رفتار در جامعه فرهنگ شود و گرنه با اصلاح يك يا چند نفر از حاكمان، جامعه هرگز اصلاح نخواهد شد، فرهنگ تقوا پيشگي از لايه هاي فوقاني، (كارگزاران) به لايه هاي اجتماعي تسري پيدا مي كند.

از جمله مفاسد بزرگ اين دوره، استيلاي يك قشر نظامي غيرشايسته در امور جهان اسلام بود كه بر حاكم استيلا يافته بودند و آنها بودند كه حاكمان عباسي را بر تخت نشانده و معزول مي كردند.

هر گاه اهل فرهنگ در جامعه و در رأس امور قرار بگيرند، شايسته سالاري محقق شده و جامعه، علم و تمدن جوانه زده و رو به رشد خواهد بود. شاهد عيني تاريخي بر اين مدعا دوره استيلاي آل بويه بر اوضاع خلافت است كه وزيران عالم و دانشمندي چون ابن سينا، ابن مسكويه، ابن عميد و صاحب بن عباد و... داشتند. دقيقاً اين دوره «دوره طلايي» تمدن اسلامي توسط مستشرقان و دانشمندان مسلمان ناميده شده، هيچ يك از وزيران دولت هايي مثل آل بويه، فاطميان و مرعشيان و... كه شيعه بودند نظامي نبودند.

دوره امام حسن عسكري(ع) دوره حاكميت نظاميان بر امور بود. لذا مردم به شدت تحت مراقبت نظاميان و كاملاً زندگي پر مرارت و در محاصره و ناامني داشتند، ملاقات با مردم بسيار محدود و بيشتر در بيرون از خانه و هنگامي كه به دربار برده مي شد انجام مي گرفت كه شيعيان با اشكال مختلف موفق مي شدند با امام ديدار داشته باشند.
امام حسن عسكري و پدرش امام هادي(ع) هر دو به اجبار در سامرا كه يك شهر نظامي بود سكونت داشتند، چنان كه امام رضا(ع) تحت نظر مأمون از مدينه به مرو منتقل شد.

تمام رفت و آمد و فعاليتهاي آنها تحت كنترل شديد درآمد؛ و ايذايي مي شد. اين رفتار حاكمان عباسي بدين جهت بود كه مانع از قيام ائمه با هواداران عليه حكومت شوند و گمان مي شيعيان شناسايي مي شدند و با برخي از آنها برخورد سياسي كردند كه آنها براي گرفتن حقوق خود قيام خواهند كرد.