تأثیر عبادات در پالایش روح، در روایات اسلامى
این مسأله در روایات اسلامى بازتاب بسیار وسیع و گستردهاى دارد، از جمله:
تأثیر عبادات در پالایش روح، در روایات اسلامى
1ـ در تمام روایاتى كه سخن از فلسفه احكام به میان آمده، اشاره به تأثیرعبادت در تهذیب نفوس و پالایش روح و صفاى دل شده است؛ از جمله، در كلمات قصار امیرمؤمنان على علیه السلام آمده است: «فرض الله الایمان تطهیرا من الشرك، والصلوة تنزیها عن الكبر و الزكاة تسبیبا للرزق، و الصیام ابتلاء لاخلاص الخلق؛ خداوند ایمان را براى تطهیر دل از شرك واجب فرموده، و نماز را براى پاك شدن از تكبر، و زكات را سبب روزى قرار داده، و روزه را وسیلهاى براى پرورش اخلاص بندگان ».
(نهج البلاغه، كلمات قصار، جمله .252)
2ـ در حدیث معروفى كه درباره نماز از پیامبراكرم صلى الله علیه و آله آمده، نماز را تشبیه به نهر آب زلال جارى مىكند كه بر در خانه انسان باشد و همه روز انسان خود را پنج بار در آن شستوشو كند؛ بدیهى است كه براثرآن، چیزى از آلودگیها در وى باقى نمىماند؛ این حدیث نیز دلیل روشنى بر این مدعاست.
(محجةالبیضاء، جلد 1، صفحه339)
3ـ در حدیث دیگرى از امام علىبنموسىالرضا علیهما السلام درباره آثار عبادت بطور كلى چنین مىخوانیم: «فان قال فلم تعبدهم؟ قیل لئلا یكونوا ناسین لذكره و لا تاركین لادبه، و لا لاهین عن امره و نهیه، اذا كان فیه صلاحهم و قوامهم، فلو تركوا بغیر تعبد، لطال علیهم الامد فقست قلوبهم؛ اگر كسى بگوید: چرا خداوند به بندگانش دستور عبادات داده (مگر نیاز به عبادت آنها دارد؟) در پاسخ گفته مىشود، این به خاطر آن است كه یاد خدا را به فراموشى نسپارند، و ادب را در پیشگاه او ترك نكنند، و از امر و نهى او غافل نشوند، چرا كه در آن صلاح و قوام آنها است، و اگر مردم بدون پرستش و عبادت رها شوند، مدت زیادى بر آنها مىگذرد (و از یاد خدا غافل مىشوند) لذا دلهاى آنها قساوت پیدا مىكند» .
4ـ در حدیث دیگرى از امام علىبنموسىالرضا علیهما السلام مىخوانیم كه در ضمن بر شمردن آثار سازنده نماز مىفرماید: «مع ما فیه من الایجاب و المداومة على ذكر الله عزوجل باللیل و النهار لئلا ینسى العبد سیده و م ـ دبره و خالق ـ ه، فیب ـ طر و یط ـ غى و یكون فى ذكره ل ـ ربه و قیامه بین یدیه زاجرا له عن المعاصى و مانعا له عن انواع الفساد؛ علاوه بر این كه عبادت، سبب تداوم ذكر خداوند متعال در شب و روز مىشود، تا بنده مولى و مدبر و خالقش را فراموش نكند، و نعمتهاى الهى مایه مستى و غرور او نشود، و به طغیان بر نخیزد، و یاد پروردگار و قیام در برابر او، وى را از معاصى باز مىدارد و مانع انواع فساد مىشود» . (وسائل الشیعه، جلد3، صفحه .4)
5ـ در حدیث دیگرى، از امام صادق علیه السلام در مورد آثار نماز و میزان قبولى آن چنین آمده است: «من احب ان یعلم ان قبلت صلاته ام لم تقبل فلینظر هل منعت صلاته عن الفحشاء و المنكر، فبقدر ما منعته قبلت؛ هر كس مىخواهد بداند آیا نماز او قبول شده یا نه ببیند آیا نمازش او را از زشتیها و بدیها باز داشته است یا نه؟ به همان اندازه كه او را باز داشته نمازش قبول شده است»
( مجمع البیان، جلد 8، صفحه 285، ذیل آیه45 سوره عنكبوت)
6ـ در حدیث دیگرى از رسولخدا صلى الله علیه و آله در مورد فلسفه روزه چنین مىخوانیم : «ان الصوم یمیت مراد النفس و شهوة الطبع الحیوانى، و فیه صفاء القلب و طهارة الجوارح، و عمارة الظاهر و الباطن، و الشكر على النعم، و الاحسان الى الفقراء، و زیادة التضرع و الخشوع، و البكاء و جعل الالتجاء الى الله، و سبب انكسار الهمة، و تخفیف السیئات، و تضعیف الحسنات، و فیه من الفوائد ما لا یحصى؛ روزه هواى نفس و شهوت طبیعت حیوانى را مىمیراند (و طغیان آن را فرو مىنشاند)، و در آن صفاى قلب و پاكى اعضاء، و آبادى بیرون و درون انسان، و شكر بر نعمتها، و احسان به فقرا، و فزونى تضرع و خشوع و گریه است؛ و وسیلهاى است براى التجاء به پروردگار، و سبب شكستن دلبستگیها و كم شدن سیئات، و فزونى حسنات است؛ و در آن فوائد بیشمارى است»
( بحارالانوار، جلد93، صفحه .254)
كتاب: اخلاق در قرآن، ج 1، ص 335
نویسنده: آیت الله مكارم شیرازى
نقل قول
