حدیثی از امام علی علیه السلام درباره حکمت ارسال رسل

[رایکا]

در نهج البلاغه از امام علی علیه السلام جمله معروفی درباره فلسفه بعثت پیامبران نقل شده است.
آن حضرت می‏فرماید:

فبعث فیهم رسله، و واتر الیهم انبیائه لیستادوهم میثاق‏ فطرته و یذکروهم منسی نعمته و یحتجوا علیهم بالتبلیغ و یثیروا لهم دفائن العقول (نهج البلاغه، خطبه اول)
''ترجمه: پس خداوند فرستادگانش را در میان آن ها برانگیخت و پیامبرانش را از پی یکدیگر به سوی آنان گسیل داشت تا ادای عهدی را که خداوند در فطرتشان با آن ها بسته بود، از آنان بخواهند و نعمت های فراموش شده او را به یادشان آرند و با ارائه دلایل بر آن ها اتمام حجت کنند و دفینه های خرد آنان را برایشان برانگیزند.''

خدا، پیامبران را یکی پشت سر دیگری فرستاد. برای چه؟
اولا برای اینکه خدا پیمانی با تکوین، در سرشت آدمیان نهاده است. می‏خواهد بگوید دین، امری نیست که بر بشر تحمیل شده باشد، بلکه پاسخ‏ به ندای فطرت بشر است. پیمانی که خدا بسته است، روی کاغذ نیست، با لفظ نیست، با صوت نیست، با بیعت نیست؛ بلکه با قلم تقدیر است، در عمق روح و سرشت انسانهاست.

می‏گوید پیغمبران آمده‏اند به مردم بگویند: ایها الناس! آن پیمانی که در سرشت خود با خدای خود بسته‏اید، ما وفای‏ به آن پیمان را از شما می‏خواهیم نه چیز دیگر. یعنی پیامبران یاد آورانند.
و آن ها آمده اند تا پیام خدا را به مردم ابلاغ کنند و از این راه با مردم اتمام‏ حجت نمایند.

و در ادامه بیان می کند:
در عقلهای مردم، در فکر مردم، در روح مردم، در اعماق باطن‏ مردم، گنجهایی مدفون است؛ گنجهایی عقلانی در عقل مردم وجود دارد، ولی‏ روی این گنجها را خاکها و غبارها پوشانیده است. پیغمبران آمده‏اند تا این غبارها را، این لایه‏های خاک را بزدایند و این گنجی را که مردم در درون خود دارند به خود آنها بنمایانند. هر فردی در خانه روح و روان خود گنجی دارد و از آن بی‏خبر است. پیغمبران آمده‏اند آن گنج را بنمایانند تا هر کس با کمال شوق و شور و ابتهاج در صدد بیرون آوردن گنج خودش باشد.

[رایکا]

با این بیان پیغمبران خدا همه مبلغند، ولی همه مشرع (آورنده دین) نیستند. این است که پیغمبران خدا دو دسته‏اند:
1- پیغمبرانی که هم‏ مشرعند و هم مبلغ
2- پیغمبرانی که فقط مبلغند.

پیغمبران مشرع یعنی‏ پیغمبران قانونگزار که عده‏شان خیلی کم است، جمعا پنج تا می‏شوند:
حضرت نوح علیه السلام، حضرت ابراهیم علیه السلام، حضرت موسی علیه السلام، حضرت عیسی علیه السلام و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم.

ولی‏ همه پیغمبران، مبلغ رسالات الهی هستند همچنانکه آمر به معروف و ناهی از منکر هستند. اینکه یکصد و بیست و چهار هزار پیغمبر آمده‏اند، هر پیغمبری برای بشر قانون نیاورده است و آنها که قانون آورده‏اند محدودند.

سایر پیغمبران مبلغ پیامی بوده‏اند که پیغمبران مشرع آورده‏اند و آنها را پیغمبران تبلیغی باید گفت. همان طوری که بعد از پیغمبر آخرالزمان و خاتم، پیغمبر مشرعی نخواهد آمد، بعد از او پیغمبر مبلغی هم نخواهد آمد. چگونه؟

چون دوره ختمیه دوره کمال و بلوغ بشر است‏، در این دوره آن وظیفه‏ای را که صد و بیست و چهار هزار پیغمبر منهای پنج‏ تا انجام می‏دادند (و در واقع خدا خودش انجام می‏داد، یعنی پیغمبرانی را برای این کار مبعوث می‏کرد)، یعنی تبلیغ را باید مردم عادی انجام‏ بدهند، غیر پیغمبران باید انجام بدهند، علماء و غیر علماء باید انجام‏ بدهند.
این است که مبلغین واقعی اسلام، پیامبران پیامبرند، یعنی پیام‏ پیامبر را به مردم می‏رسانند.