. دلیل تغییر حكم برخی بازی ها بدان جهت است كه، ممكن است یكی از آلات قمار به تدریج تغییر ماهیت دهد و دیگر در عرف متدینان ابزار قمار شمرده نشده، ابزار تفریح و سرگرمی یا پرورش فكر خوانده شود - . چنان كه برخی درباره شطرنج اظهار می دارند - در این صورت حكم آن تغییر می كند; زیرا حكم تابع موضوع است و با دگرگونی موضوع دگرگون می شود . بنابراین، بهتر است در این موارد به جای «تغییر حكم » از عبارت «تغییر موضوع » استفاده كنیم تا آن ها كه دقت كافی ندارند نگویند اگر حلال و حرام پیغمبر (ص) ابدی است، چرا حكم خدا دگرگونی می یابد و حرمت به حلیت تبدیل می شود .
4 . گاه مرجع تقلید كه كارشناس امور دینی است، یقین دارد وسیله ای ابزار قمار شمرده می شود . در این صورت، بازی با آن را حرام اعلام می كند . گاه ممكن است مرجع تقلید در صدق این عنوان تردید داشته باشد . بنابراین، فتوای هر مرجع تقلید برای مقلدان خودش اعتبار دارد; همان طور كه بیمار به دستور پزشك خود عمل می كند . پس ممكن است یك مرجع تقلید مانند حضرت آیت الله سیستانی یا صافی گلپایگانی بازی با شطرنج را مطلقا حرام بداند; ولی برخی مراجع دیگر مانند امام خمینی، مقام معظم رهبری، آیات عظام فاضل، مكارم و بهجت به شرط آن كه آلت قمار باشد، حرام به شمارش آورند . بر این اساس چنانچه از آلت قمار بودن خارج شود، حرمتش نیز پایان می یابد . بنابراین، هرگونه بازی اگر همراه شرط بندی و یا با آلات قمار باشد، حرام است; مانند تخته نرد و شرط بندی در فوتبال . چنانچه وسیله ای قبلا آلت قمار بوده و اكنون در آلت قمار بودنش تردید داریم، باید برای شناختن حكم آن به مرجع تقلید خود مراجعه كنیم .
خداوند متعال قمار را، در ردیف می گساری و بت پرستی، از كارهای پلید شیطانی دانسته و به اجتناب از آن فرمان داده است: «یا ایها الذین آمنوا انما الخمر و المیسر و الانصاب و الازلام رجس من عمل الشیطان فاجتنبوه لعلكم تفلحون; (مائده: 90) ای كسانی كه ایمان آورده اید، بدانید كه شراب، قمار، بت ها و چوب های مخصوص برد و باخت، پلید و ناپاك و از كارهای شیطانی است، پس از این كارها بپرهیزید تا رستگار شوید» «میسر» یعنی قمار . ریشه این واژه «یسر» به معنای آسانی است . قمار را از آن جهت «میسر» می خوانند كه سبب گرد آمدن آسان و بی زحمت مال می گردد . امام رضا (ع) می فرماید: «المیسر هوالقمار»: میسر همان قمار است .» البته در روایات متعدد، بازی با آلات قمار نیز در ردیف «میسر» شمرده شده است . امام باقر (ع) فرمود: وقتی (آیه 90 سوره مائده) نازل شد، از پیامبر اكرم (ص) پرسیدند: «قیل یا رسول الله! ما المیسر؟ فقال (ص): كل ما تقومر به حتی الكعاب و الجوز» : یا رسول الله میسر چیست؟ فرمود: هر آنچه كه با آن قمار بازی كنند حتی مانند قاب یا گردو » .