پدرومادرطفلی که ازطریق تلقیح مصنوعی به دنیا آمده چه کسی است؟

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

هوالحکيم

پدرومادرطفلی که ازطریق تلقیح مصنوعی به دنیا آمده چه کسی است؟

اگر جنين يا سلول‌هاي جنسي مرد و زن در رحم زن متقاضي قرار گرفت و بعد متولد شد، پدر و مادر طفل چه كسي خواهد بود؟ از نظر نسب، وراثت، ولايت و حضانت چگونه خواهد بود؟

الف : به فتواي بيشتر فقها تلقيح نطفه مرد اجنبي به همسر مرد ديگر از طريق قرار دادن نطفه در رحم او جايز نيست،

(امام خميني استفتاآت ج2 ص44 س122 از مكاسب محرمه ؛ آيت الله بهجت استفتاآت پزشكي ( تهيه كننده عليرضا گرم آبدشتي ) ص 35 آيت الله تبريزي استفتاآت ص476 س 2094 ؛آ؛آيت اله فاضل لنكراني جامع المسائل ج1 ص605 س2113 ؛ آيت الله مكارم استفتاآت جديد ج2 ص608 س1754 .)

ولي به فتواي آيت الله خامنه اي اين كار في نفسه اشكال ندارد ليكن بايداز مقدمات حرام ازقبيل نگاه ولمس حرام وغير آنها اجتناب شود.
(آيت الله خامنه اي استفتاآت ص282 س 1274)

ب : تلقيح نطفه شوهر به همسر خودش، اگر مستلزم مقدمات حرامي نباشد مانع شرعي ندارد .
(آيت دالله فاضل لنكراني جامع المسا ئل ج1 ص602 س 2102 -2104 ؛آيت الله مكارم استفتاآت جديد ج2 ص610 س1757 .)

ج: وارد كردن تخمك زن اجنبي به رحم زن انسان اگر مستلزم كار حرام نباشد اشكال ندارد .
(آيت الله تبريزي استفتاآت 476 س2096 ؛آيت الله خامنه اي استفتاآت ص282 س1272 ؛آيت الله فاضل لنكراني جامع المسائل ج2 ص 579
س1610 )

د: آميزش نطفه زن وشوهر در آزمايشگاه وانتقال جنين به رحم زن ديگري كه شوهر ندارد اگر مستلزم كار حرام نباشد اشكال ندارد وفرزند متعلق به صاحبان نطفه است و زن صاحب رحم به منزله فرزند رضاعي او است وبه اومحرم است .
( آيت الله مكارم استفتاآت جديد ج1 ص464 س1529)

وبه فتواي آيت الله خامنه‌اي كودك ملحق به صاحبان اسپرم وتخمك است والحاق او به صاحب رحم هم مشكل است، بنا بر اين بايد در ترتيب آثارنسب ،نسبت به وي احتياط مراعات شود.
( استفتاآت، س، 1275)

و به فتواي آيت الله فاضل لنكراني، اين كار در صورتي كه مستلزم مقدمات حرام باشد جايز نيست واگر مستلزم نباشد برخلاف احتياط و محل اشكال است ،ودرهر حال اگر چنين كاري صورت گرفت بچه ملحق به صاحب نطفه است و جاري شدن احكام مادري نسبت به زني كه بچه را در رحم خود بپروراند و پس از زايمان شير دهد مشكل است و بايد از جهت محرميت و ازدواج احتياط شود.

(آيت الله فاضل لنكراني، جامع المسائل، ج 2 ،1611 .)

هـ : گرفتن نطفه از شوهرو تخمك از همسر اول و تلقيح آزمايشگاهي آن و پرورش تخم لقاح يافته،در رحم همسر دوم مانعي ندارد.
(همان،ج1،س2117)

بنابر اين با توجه به فتاواي مختلف نتيجه‌گيري مي‌شود:

پدر و مادر كودك صاحبان نطفه هستند، و تمام احكام نسب از جمله توارث، ولايت و حق حضانت بين آنان جاري است، اما الحاق كودك به زن صاحب رحم و حصول محرميت و توارث بين اين دو مورد اختلاف است.

( آيت الله خامنه‌اي، اجوبة الاستفتاءات، س 1272؛ آيت الله فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 2109؛ آيت الله مكارم، استفتاءات جديد، ج 2، س 1761)

همچنين پدر و مادر مي‌توانند حق حضانت را به ديگري واگذار كنند، اما مسئله توارث و محرميت و ولايت را نمي‌توان به كسي واگذار كرد يا از خود سلب نمود.