نکاتی درباره عفو و گذشت و بزرگواری در سیره بزرگان
نامههای بی امضاء
نکاتی درباره عفو و گذشت و بزرگواری در سیره بزرگان
بسم االه الرحمن الرحیم
وَ لَا تَسْتَوِى الحَْسَنَةُ وَ لَا السَّیِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتىِ هِىَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِى بَیْنَكَ وَ بَیْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلىٌِّ حَمِیمٌ* وَ مَا یُلَقَّئهَا إِلَّا الَّذِینَ صَبرَُواْ وَ مَا یُلَقَّئهَا إِلَّا ذُو حَظٍّ عَظِیمٍ(1)؛ و نیكى با بدى یكسان نیست. [بدى را] به آنچه خود بهتر است دفع كن آن گاه كسى كه میان تو و میان او دشمنى است، گویى دوستى یكدل مىگردد. و این [خصلت] را جز كسانى كه شكیبا بودهاند نمىیابند، و آن را جز صاحب بهرهاى بزرگ، نخواهد یافت.
عفو و گذشت از صفات حسنهای است که حکایت از وجود کمالات متعددی در صاحبش دارد، خصوصا برخورد نیک با کسی که به انسان بدی کرده است. از جمله این که حاکی از کرامت و بزرگواری، حلم و بردباری، شرح صدر و ظرفیت داشتن، بزرگی و سعه وجودی، تواضع و... است و هم تمرینی برای رشد یافتن این کمالات در انسان است.
عفو و گذشت علاوه بر نتایج و پاداشهای آخرتی، برکات دنیایی در زندگی فردی و اجتماعی دارد؛ از جمله این که بر عزت انسان میافزاید، دشمنیها و کینهها را از بین میبرد، گاهی دشمنان سرسخت را به دوستان صمیمی مبدل میسازد، سبب سلامت روح و آرامش شخصی و اجتماعی است، جلوی تداوم ناهنجاریها، خشونتها و کینهتوزیها را میگیرد و در واقع نقطه پایانی بر آن ها میگذارد.
کسی که اشتباه دیگران را نادیده بگیرد خدای متعال نیز گناهان او را نادیده میگیرد و او را مورد رحمت و مغفرت قرار میدهد.
نکته دیگر این است که به هر حال در زندگی اجتماعی (از خانواده گرفته تا اجتماعات بزرگ)، تقابلها و برخوردهایی پیش میآید و کمتر کسی دیده میشود که حقی از او ضایع نشده باشد؛ اگر روحیه گذشت و چشم پوشی حاکم نباشد، بنیان این اجتماعات بسیار سست خواهد شد.
عفو و گذشت هم در سخنان و هم در سیره عملی اولیاء الهی مشهود و ملموس میباشد که در ادامه این نوشتار، نمونههایی از آن را میبینیم.
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله و سلم) فِی خُطْبَتِهِ: أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِخَیْرِ خَلَائِقِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ الْعَفْوِ عَمَّنْ ظَلَمَكَ وَ تَصِلُ مَنْ قَطَعَكَ وَ الْإِحْسَانُ إِلَى مَنْ أَسَاءَ إِلَیْكَ وَ إِعْطَاءُ مَنْ حَرَمَكَ (2)؛ عبد اللَّه بن سنان گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله در خطبه خود فرمودند: اینك شما را از بهترین ملكات و صفات دنیا و آخرت مطلع سازم و آنها عبارتند از: عفو و گذشت در برابر كسى كه به شما ظلم مىكند، و رفت و آمد با كسى كه با شما قطع رابطه كرده، و احسان به كسى كه به شما بدى نموده، و بخشش به كسى كه شما را محروم ساخته است. (3)
در روایتی از رسول خدا (صلوات الله علیه و آله و سلم) آمده است که «مَن کثُر عفوُه مُدّ فی عُمره (4)؛ کسی که عفوش زیاد باشد، عمرش طولانی شود.»
امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمودند: العفو مع القدرة جُنّة من عذاب الله سبحانه (5)؛ عفو و گذشت به هنگام قدرت، سپری در برابر عذاب خدای سبحان است.
مصداق روشن عفو و چشم پوشی در جایی است که انسان قدرت انتقام داشته باشد؛ وگرنه وقتی که انسان از روی ناچاری سکوت کند، ممکن است منجر به حقد و کینه گردد و گناهان بسیاری از قبیل سوء ظن، حسد، غیبت، تهمت و... را به دنبال آورد.
نقل قول
