پاسخ امام هادي (ع) به دو شبهه قرآني

[seyed yasin]

موسي بن محمد مي‌گويد: روزي يحيي بن اكثم را ديدم. او از من سؤالاتي پرسيد، پس نزد برادرم امام هادي (عليه‌السلام) آمدم و بين ما مباحثي رد و بدل شد كه اطاعت او را بر من لازم و روشن ساخت. از ايشان پرسيدم: "قربانت گردم! يحيي ابن اكثم از من سوالاتي پرسيده و خواسته است تا به او جواب دهم.
امام هادي (عليه السلام) فرمودند: "آيا پاسخ او را دادي؟
گفتم: خير، پاسخ آنها را نمي‌دانستم.
امام (عليه السلام) فرمودند: آن سوالات چه هستند؟
گفتم: نوشته‌اي داده كه در آن پرسيده است: خداوند در قرآن مي‌فرمايد: "آنكه نزدش بهره‌اي از كتاب بود (به سليمان) گفت: من عرش (ملكه سبأ) را قبل از آنكه پلك بزني نزدت حاضر خواهم كرد."(1) سؤال كننده حضرت سليمان و پاسخ دهنده آصف (بن برخيا) است. آيا سليمان پيامبر به علم آصف نيازمند است؟
و در آيه: "اگر در آنچه بر تو فروفرستاده‌ايم شك داري، پس از قاريان كتب آسماني بپرس"(2) اگر مخاطب آيه خود پيامبر باشد پس او نيز شك كرده است (و دچار ترديد شده است) و اگر مخاطب آيه كسي ديگري است پس قرآن بر چه كسي نازل شده است؟ ...
امام (عليه السلام) فرمودند: برايش بنويس.

[seyed yasin]

گفتم: چه بنويسم؟
فرمودند: بنويس بسم الله الرَّحمن الرحيم. خداوند تو را هدايت نمايد. نوشته تو نزد من آمد كه قصد داشتي ما را بدان بيازمايي و اگر در جوابت كوتاهي كرديم، بر ما طعنه بزني؛ همانا خداوند تو را در نيتت مجازات خواهد كرد. ما سؤالاتت را جواب داده‌ايم، پس بدان گوش فرا ده و فهمت را در برابر آن ذليل گردان و قلبت را بدان مشغول بدار، همانا حجت بر تو آمده است. والسلام در آيه "آنكه نزدش بهره‌اي از كتاب بود (به سليمان) گفت: من عرش (ملكه سبأ) را قبل از آنكه پلك بزني نزدت حاضر خواهم كرد"، سليمان به آنچه (آصف) مي‌دانست و فراتر از آن عالم و آگاه بود؛ ليكن مي‌خواست به امّت خود اعم از جن و انس بفهماند كه حجت پس از او (آصف) است و آنچه آصف انجام داد به امر پروردگار از سليمان آموخته بود تا در پيشوايي و ولايت وي اختلاف بوجود نيايد و حجت بر همگان تمام باشد.
و در آيه "اگر در آنچه برتو فرو فرستاده‌ايم شك داري پس از قاريان كتب آسماني بپرس"، مخاطب آيه شخص پيامبر است و (آن حضرت) كمترين شك و ترديدي درباره آنچه بر او نازل شده بود، نداشت؛ ليكن جاهلان مي‌گفتند: چرا خداوند از ملائكه پيامبري مبعوث نكرد؟ و چرا خداوند پيامبر خودش را از خوردن، آشاميدن و رفت و آمد در معابر و بازارها بي‌نياز نساخت؟
لذا خداوند به رسول اكرم وحي نمود تا در حضور معترضان جاهل، از قاريان كتاب (تورات) بپرسد.
آيا خداوند تا كنون پيامبري را كه نه بخورد و نه بياشامد و نه در بازارها رفت و آمد كند فرستاده است؟ (و چون چنين نيست‌اي محمد تو نيز مانند آنان هستي و در اين موارد با ديگران فرقي نداري).
و اينكه خداوند تعبير: "فإن كنت في شك" (اگر شك داري)، را بكار مي‌برد – با آنكه پيامبر هرگز شك نداشته است – براي رعايت انصاف در گفتگو و مجادله است كه خداوند در آيه مباهله مي‌فرمايد: "(اي پيامبر به كافران) بگو: بياييد همگي فرزندان، همسران وخود را بخوانيم؛ سپس به مباهله بپردازيم و لعنت خدا را به دروغگويان قرار دهيم."(3) اگر خداوند مي‌فرمود: بياييد لعنت خدا را بر شما قرار دهيم، آنان دعوت حق را نمي‌پذيرفتند. لذا با آنكه خداوند مي‌دانست فرستاده و پيامبرش راستگوست و اداي وظيفه كرده است و همچنين خود پيامبر نيك مي‌دانست كه در گفته‌هايش صادق است ليكن ترجيح داد انصاف در گفتار را رعايت كند و دروغگويان را مردود قرار دهد ...

پي نوشت:
1- "قال الذي عنده علم من الكتاب أنا آتيك به قبل أن يرتد اليك طرفك" (سوره نمل، آيه 40)
2- "فان كنت في شك ممّا انزلنا اليك فاسئل الّذين يقرؤون الكتاب" (سوره يونس، آيه 94)
3- "فقل تعالَوا ندع ابنائنا وابنائكم ونسائنا ونسائكم وانفسنا وانفسكم ثمّ نبتهل فنجعل لعنة الله علي الكاذبين" (سوره آل عمران، آيه 61)
تبيان
منبع: تحف العقول، تاليف حسن بن شعبه حراني، صفحات 481 – 476.