نامه ای به دستخط مظفرالدین شاه و یک صدتومان برای کمال الملک / تصویر

[ملکوت* گامی تارهایی *]

گرچه در زمان مظفرالدین شاه نیز از کمال الملک تشویق و قدردانی می‌شد ولی گاه‌گاه این پادشاه وی را به ساختن تابلوهایی که مطابق ذوق و فکرش نبود وادار می‌کرد.

به نقل از برخی منابع تاریخی این نامه رسمی دربار قاجار و با سربرگ رسمی است که مظفرالدین شاه برای احوال پرسی از کمال الملک(محمد غفاری) "شخصا" و مستقیما و به خط خود، برای او نوشته است و یکصدتومان هم به ضمیمه این نامه (به همراه بکار بردن ضمیر دوم شخص جمع! برای نقاش باشی سابق دربار) برای کمال الملک "انعام" فرستاده است.

گفته می شود این نامه مربوط به زمانی می شود که کمال الملک برای آموختن نقاشی در اروپا به سر می برد و این نامه مظفرالدین شاه در حقیقت نوعی "درخواست" شاهانه و از موضع بالا برای بازگشت استاد به وطن است، کما اینکه کمال الملک هم این دعوت را نهایتا پذیرفت و به ایران آمد.
گرچه در زمان مظفرالدین شاه نیز از کمال الملک تشویق و قدردانی می‌شد ولی گاه‌گاه این پادشاه وی را به ساختن تابلوهایی که مطابق ذوق و فکرش نبود وادار می‌کرد و از طرفی درباریان عامی قرجه داغی و آشفتگی دربار مظفری آن مرحوم را آزرده خاطر می ساخت تا بالاخره از ناملایمات دربار خسته شد و در سال 1321 قمری با یکی از نوکرهای خود موسوم به ناصر به بین‌النهرین رفت و مدت دو سال در عتبات عالیه و بغداد اقامت گزید و تابلوهایی یهودیهای فال‌گیر بغدادی ـ زرگر بغدادی و شاگردش ـ میدان کربلا ـ عرب خوابیده (آب رنگ) را ساخت تابلوی اخیر را گویا در انبار حسین آباد موش از بین برده باشد.
گرچه بعدها مظفرالدین شاه با اصرار زیاد کمال الملک را به ایران خواست و وی در سال 1323 قمری ناچار از بین‌النهرین به ایران مراجعت کرد و شاه از وی دلجوئی فراوانی نمود ولی استاد به بهانة رعشه دست از اطاعت او امر شاه و ساختن تابلو برای او سرباز زد و چون مراجعت او مصادف با انقلابات مشروطیت ایران بود در این نهضت شرکت نمود و مقالاتی در جراید انتشار داد.