همچنین موضع گیری حكومت اسلامی در برابر جریانات داخلی و ملت های دیگر، می بایست بر اصل تولی و تبری استوار باشد. پس اصل یاد شده جهت حركت مسلمانان را مشخص می سازد و چراغ راه آنان در كوران های سیاسی و اخلاقی است.
پیامبر اكرم ـ صلی الله علیه و آله ـ می فرماید:
«... اَوْثَقُ عُرَی الایمانِ الْحُبُّ فی اللهِ وَ البُغْضُ فِی اللهِ وَ تَوالی اَوْلیاءِ اللهِ وَ التَّبَرّی مِنْ اَعْداءِ اللهِ»[1]
محكم ترین دستاویز ایمان، دوستی و دشمنی برای خدا و پیوستن به اولیای خداوند و دوری گزیدن از دشمنان خداوند است.
در زیر، به اختصار درباره دو اصل مهم سخن خواهیم گفت:
1. تبرّی: قرآن كریم مسلمانان را از دوستی و پذیرش سرپرستی غیرمسلمان سخت برحذر می دارد و از آنان می خواهد كه به كافران به عنوان اجنبی و بیگانه بنگرند و آنان را از خود ندانند. در این زمینه می فرماید:
«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَ عَدُوَّكُمْ أَوْلِیاءَ تُلْقُونَ إِلَیْهِمْ بِالْمَوَدَّهِ وَ قَدْ كَفَرُوا بِما جاءَكُمْ مِنَ الْحَقِّ»[2]
ای كسانی كه ایمان آورده اید دشمن من و دشمن خودتان را دوست نگیرید! شما نسبت به آنان اظهار محبت می كنید، در حالی كه آن ها به آنچه از حق برای شما آفریده كافر شده اند.
و در آیه بعد از آن می فرماید:
اگر آن ها بر شما مسلط شوند، دشمانتان خواهند بود و دست و زبان خود را به بدی كردن نسبت به شما می گشایند و دوست دارند شما به كفر بازگردید.[3]
این آیه لزوم پرهیز از بیگانگان را به این دلیل می داند كه آنان دوست دارند مسلمانان به كیش و آیین آنان درآیند، و برای این هدف، تلاش و جدیت هم می كنند.
گفتنی است قرآن كریم، طرفدار دشمنی مسلمانان با همه كافران نیست؛ چرا كه در آیه ای دیگر می فرماید:
خداوند باز نمی دارد شما را از كسانی كه با شما در دین مقاتله و جنگ نكرده اند و شما را از خانه هاتان بیرون نرانده اند كه نسبت به آنان نیكی و دادگری كنید. همانا خداوند دادگران را دوست دارد.[4]
بنابراین قرآن كریم یك اصل كلی و اساسی در چگونگی رابطه مسلمانان با غیر مسلمین ارائه می دهد كه در همه اعصار كاربرد دارد و آن این كه مسلمانان موظفند در برابر هر گروه و جمعیّت و هر كشوری كه موضع خصمانه با آن ها داشته باشند و بر ضد اسلام قیام كنند و یا دشمنان اسلام را یاری دهند، سرسختانه بایستند و هر گونه پیوند محبت و دوستی را با آن ها قطع كنند. اما اگر آن ها در عین كافر بودن نسبت به اسلام و مسلمین بی طرف بمانند یا تمایل نشان دهند، مسلمین می توانند با آن ها رابطه دوستانه برقرار سازند، البته نه در آن حد كه با برادران مسلمان دارند و نه به آن حدّ كه موجب نفوذ آن ها در میان مسلمین گردد.[5]
2 . تولّی؛ اسلام از مسلمانان می خواهد همدیگر را دوست بدارند و به ولایت و سرپرستی خدا و پیامبرش و جانشینان وی گردن نهاده و رشته محبتشان را در دل داشته باشند. پیامبر اكرم ـ صلی الله علیه و آله ـ می فرماید:
داستان اهل ایمان در پیوند مهربانی و در عواطف میان خودشان، داستان پیكری است كه اگر عضوی به درد آید، سایر اعضا با تب و بی خوابی با او همراهی می كنند.[6]
قرآن كریم نیز خطاب به مسلمانان می فرماید:
سرپرست و ولی شما تنها خداست و پیامبر او و آنان كه ایمان آورده اند؛ همان ها كه نماز را برپا می دارند و در حال ركوع، زكات می دهند.[7]
در این آیه از مسلمانان خواسته شده ولای رهبری و سرپرستی خدا و پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ و اهل بیتش ـ علیهم السّلام ـ [8]را بپذیرند و در عصرغیبت به مقتضای ضرورت تشكیل حكومت بر پایه قوانین الهی، وظیفه همگان بر تولی و پذیرش سرپرستی حاكمیت فقیه عادل بر جامعه و طرد رهبران تبهكار است.