نمایش نتایج: از شماره 1 تا 3 , از مجموع 3

موضوع: جست‌وجوى عدالت در متون شيعى

  1. Top | #1

    عنوان کاربر
    عضو صمیمی
    تاریخ عضویت
    October 2009
    شماره عضویت
    184
    نوشته
    51
    تشکر
    0
    مورد تشکر
    62 در 40
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض جست‌وجوى عدالت در متون شيعى

    « جست‌وجوى عدالت در متون شيعى »

    محمدعلى شمالى راه درست شناخت دين اسلام اين است كه آن را به عنوان يك نظام در نظر بگيريم. اسلام چنين نيست كه فقط از دسته‌اى از عقايد و اعمال پراكنده و گسسته از هم يا ظواهر و تشريفاتى بدون روحى وحدت بخش تشكيل شده باشد. اسلام نظام تام و كاملى است كه از جانب خداوند براى هدايت انسان‌ها در تمام ابعاد حيات انسانى و در تمام و تحت همه شرايط وحى شده است. اسلام مجموعه‌اى نظام‌مند است، كه داراى تمامى مؤلفه‌هاى لازم براى تأمين نيازهاى نوع بشر در سطح جهانى تا ابد است. اسلام به روشنى، آرمان‌هاى خود و ابزارهاى نظرى و عملى لازم براى رسيدن به آنها را بيان نموده است. قابليت و توانايى دين اسلام در رويارويى با طيف گسترده‌اى از چالش‌ها و سختى‌ها در دوران‌هاى مختلف و توانايى براى پيشرفت مستمر در شرايط مختلف فرهنگى، اجتماعى، اقتصادى و بدون اينكه هويت و تماميت خود را از دست بدهد، نشانه‌اى است از كارايى و قابليت عالى نظام فكرى اسلام. البته مسلمانان بيش از هر كس ديگر به اين مسأله اذعان دارند كه اين موفقيت و استحكام به سبب خود دين اسلام است و نه كارهاى مسلمانان يا حاكمان. در آنچه در پى مى‌آيد به سه ويژگى عمده اسلام از ديدگاه شيعه و يا به عبارتى ديگر، به سه ويژگى عمده تفكر شيعى مى‌پردازيم. آن سه ويژگى عبارتند از: معنويت، عقلانيت و عدالت‌طلبى. البته ويژگى‌هاى عمده ديگرى وجود دارد كه در يك بحث جامع بايد مورد بحث و بررسى قرار گيرد، مانند: پويايى، ترغيب و تشويق به هنر، دانش و جنبه‌هاى ديگر تمدن، جامعيت، موازنه ميان دنيا و آخرت، موازنه ميان جسم و روح و موازنه ميان فرد و جامعه.


    عدالت‌طلبى
    يكى از آموزه‌هاى اصلى تشيع، عدل الهى است. خداوند عادل است و هرگز بر خلاف عدالت رفتار نمى‌كند. عدل با عقل شناخته مى‌شود و وحى نيز آن را تأييد مى‌كند. قرآن چنين مى‌گويد: ما ترازوهاى عدل را در روز قيامت برپا مى‌كنيم; پس به هيچ كس كمترين ستمى نمى‌شود; و اگر به مقدار سنگينى يك دانه خردل (كار نيك و بدى) باشد، ما آن را حاضر مى‌كنيم; و كافى است كه ما حساب كننده باشيم! (سوره انبيا، آيه ۴۷)

    خداوند با عدالت با انسان‌ها رفتار مى‌كند و از آنها نيز مى‌خواهد كه با ديگران با عدالت رفتار نموده و در جامعه بشرى عدالت را حاكم سازند. مسأله عدل الهى صرفاً يك مسأله كلامى نيست، زيرا داراى لوازم عملى مهم و آشكارى مى‌باشد. تمام پيامبران براى تحقق بخشيدن به عدالت آمده‌اند: ما رسولان خود را با دلايل روشن فرستاديم، و با آنها كتاب (آسمانى) و ميزان (شناسايى حق از باطل و قوانين عادلانه) نازل كرديم تا مردم قيام به عدالت كنند; و آهن را نازل كرديم كه در آن نيروى شديد و منافعى براى مردم است، تا خداوند بداند چه كسى او و رسولانش را يارى مى‌كند بى‌آن كه او را ببينند; خداوند قوى و شكست ناپذير است! (سوره حديد، آيه ۲۵)

    خداوند به عدل و احسان و بخشش به نزديكان فرمان مى‌دهد ؛ و از فحشا و منكر و ستم، نهى مى‌كند؛ خداوند به شما اندرز مى‌دهد، شايد متذكر شويد! (سوره نحل، آيه ۹۰)

    بر همگان لازم است عدالت را در زندگى فردى و اجتماعى خود پياده سازند. مسلمان واقعى كسى است كه با خود، همسر، فرزندان و هر كس ديگرى حتى دشمنان خود عادلانه رفتار نمايد. مطابق فقه شيعه مناصب دينى يا سياسى اجتماعى فراوانى وجود دارند كه دارنده اين مناصب بايد از عدالت برخوردار باشند. به طور مثال، امام جماعت و جمعه، شهود، قاضى، مرجع تقليد، حاكم و ولى فقيه همگى بايد عادل باشند. در اسلام حكومت وسيله غير قابل جايگزينى براى تحقق بخشيدن و حمايت از عدالت است. جامعه عادل تنها با توزيع عادلانه قدرت و ثروت به وجود مى‌آيد. در اينجا به چند حديث از پيامبر اكرم (ص) و ائمه (ع) درباره اين موضوع اشاره مى‌كنيم:

    ۱ ـ در فتح مكه، يكى از زنان ثروتمند و از خانواده اشراف مرتكب سرقت شد. پيامبر تصميم به مجازات او گرفتند. اعضاى خانواده او و ديگر افراد نزد پيامبر رفتند و از ايشان خواستار عفو و بخشودگى شدند. پيامبر درخواست ايشان را نپذيرفت و ايشان را جمع نمود و فرمود كه امت‌هاى پيشين به اين دليل از بين رفتند كه با طبقه فقير و محروم با تبعيض رفتار شده و آنها مورد ستم قرار گرفته‌اند.

    ۲ ـ امام على (ع) در تبيين علت پذيرش خلافت پس از مرگ عثمان چنين فرمودند:


    به خدا سوگند، خدايى كه دانه را شكافت، و انسان را آفريد، اگر نه اين بود كه جمعيت بسيارى گرداگردم را گرفته و به ياريم قيام كرده‌اند و از اين جهت حجت تمام شده است و اگر نبود عهد و مسئوليتى كه خداوند از علماء و دانشمندان (هر جامعه) گرفته كه در برابر شكم خوارى ستمگران و گرسنگى ستمديدگان سكوت نكنند، من مهار شتر خلافت را رها مى‌ساختم و از آن صرف‌نظر مى‌نمودم و آخر آن را با جام آغازش سيراب مى‌كردم (آن وقت) خوب مى‌فهميديد كه دنياى شما (با همه زينت‌هايش) در نظر من بى‌ارزش‌تر از آبى است كه از بينى گوسفندى بيرون آيد! (نهج البلاغه، خطبه ۳)

    ۳ ـ در توصيف برنامه‌ها و سياست‌هاى خويش براى اصلاح توزيع ناعادلانه منابع، امام على بر بازگرداندن اموال عمومى به ناحق تصاحب شده به بيت المال چنين تأكيد مى‌نمايد:

    به خدا سوگند! آنچه از عطاياى عثمان و آنچه بيهوده از بيت المال مسلمين به اين و آن بخشيده، اگر بيابم، به صاحبش باز مى‌گردانم، گرچه زنانى را به آن كابين بسته و يا كنيزانى را با آن خريده باشند، زيرا عدالت گشايش مى‌آورد و آن كس كه عدالت بر او گران آيد، تحمل ظلم و ستم بر او گران‌تر خواهد بود! (نهج البلاغه، خطبه ۱۵)

  2.  

  3. Top | #2

    عنوان کاربر
    عضو صمیمی
    تاریخ عضویت
    October 2009
    شماره عضویت
    184
    نوشته
    51
    تشکر
    0
    مورد تشکر
    62 در 40
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض پاسخ : جست‌وجوى عدالت در متون شيعى

    ۴ ـ روزى امام على (ع) گردنبندى را بر گردن دختر خود مشاهده كردند. ايشان از دختر خود پرسيدند كه اين گردنبند از كجاست. وى پاسخ داد كه از خزانه به عاريت گرفته است. حضرت خزانه‌دار را احضار كردند و از وى علت جريان را جويا شدند. خزانه‌دار گفت كه اين گردنبند به صورت امانت است و پس از ثبت آن در اختيار قرار داده شده است. حضرت او را مرخص نمود و فرمود كه اگر غير از اين مى‌بود، مجازات سرقت را در مورد دختر خويش اجرا مى‌نمود. از ديدگاه اسلام حاكمان علاوه بر زندگى اجتماعى، بايد در زندگى شخصى خود نيز عادل باشند. آنها مى‌بايست وظايف شخصى خود را همچون مسئوليت‌هاى سياسى اجتماعى مانند احترام به حقوق شهروندان به انجام رسانند. رعايت عدل و اعتدال در امور شخصى و اجرايى توأماً لازم است. «عاصم» گفت: اى امير مؤمنان! اما تو خود با اين لباس خشن و آن غذاى ناگوار به سر مي‌برى (در حالى كه پيشوا و امام ما هستى؟و بر ما لازم است به تو اقتدا كنيم) فرمود:

    واى بر تو! من مثل تو نيستم (وظيفه من غير از شما است) خداوند بر پيشوايان حق واجب شمرده كه بر خود سخت گيرند و همچون طبقه ضعيف مردم باشند، تا ندارى فقير او را هيجان نياورد كه سر از فرمان خداوند برتابد. (نهج البلاغه، خطبه ۲۰۹ )

    علاوه بر رعايت عدالت توسط خود، حاكمان مى‌بايست عدالت اجتماعى را تحقق بخشيده و از تعدى كارگزاران خود يا شهروندان به عدالت جلوگيرى نمايند. امام على عليه السلام در نامه‌اى به «عثمان بن حنيف انصارى» فرماندار بصره، پس از آن كه به حضرت گزارش داده شد، كه يكى از ثروتمندان بصره وى را به ميهمانى دعوت كرده و او پذيرفته است مى‌فرمايند: اما بعد! اى پسر حنيف! به من گزارش داده شده كه مردى كه از متمكنان اهل «بصره» تو را به خوان ميهمانيش دعوت كرده و تو به سرعت به سوى آن شتافته‌اى، در حالى كه طعامه‌اى رنگارنگ و ظرفه‌اى بزرگ غذا يكى بعد از ديگرى پيش تو قرار داده مى‌شد. من گمان نمى‌كردم تو دعوت جمعيتى را قبول كنى كه نيازمندانشان ممنوع و ثروتمندانشان دعوت شوند. به آنچه مى‌خورى بنگر (آيا حلال است يا حرام؟). آنگاه آنچه حلال بودنش براى تو مشتبه بود از دهان بينداز و آنچه را يقين به پاكيزگى و حليتش دارى تناول كن! آگاه باش! هرمؤمنى امام و پيشوايى دارد كه بايد به او اقتدا كند. آيا به همين قناعت كنم كه گفته شود:

    من امير مؤمنانم؟ اما با آنان در سختى‌هاى روزگار شركت نكنم؟! و پيشوا و مقتدايشان در تلخى‌هاى زندگى نباشم؟ من آفريده نشدم كه خوردن خوراكى‌هاى پاكيزه مرا به خود مشغول دارد، همچون حيوان پروارى كه تمام همش، علف است و يا همچون حيوان رها شده‌اى كه شغلش چريدن و خوردن و پر كردن شكم مى‌باشد و از سرنوشتى كه در انتظار او است بى‌خبر است آيا بيهوده يا مهمل و عبث آفريده شده‌ام؟ (نهج البلاغه، نامه ۴۵)

    يكى از جنبه‌هاى نظام سياسى مقبول از ديدگاه اسلام اين است كه شهروندان بايد بتوانند نسبت به نقض قوانين اسلام يا حقوق انسان‌ها اعتراض نمايند.

    امام على (ع ) در نامه به مالك اشتر كه به عنوان حاكم مصر تعيين شده بود، چنين مرقوم داشتند:
    براى مراجعان خود وقتى مقرر كن كه به نياز آنها شخصاً رسيدگى كنى! مجلس عمومى و همگانى براى آنها تشكيل ده و درهاى آن را به روى هيچ كس نبند و به خاطر خداوندى كه تو را آفريده تواضع كن و لشكريان و محافظان و پاسبانان را از اين مجلس دور ساز! تا هر كس با صراحت و بدون ترس و لكنت سخنان خود را با تو بگويد، زيرا من بارها از رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم اين سخن را شنيدم «ملتى كه حق ضعيفان را از زورمندان با صراحت نگيرد، هرگز پاك و پاكيزه نمى‌شود و روى سعادت نمى‌بيند» سپس خشونت و تندى آنها را در سخن تحمل كن، در مورد آنها هيچ گونه محدوديت و استكبار روا مدار كه خداوند به واسطه اين كار، رحمت واسعش را بر تو گسترش خواهد داد و موجب ثواب اطاعت او براى تو خواهد شد. (نهج البلاغه، نامه ۵۳)

    مسلمانان نبايد نسبت به كارهاى بد و رفتار ظالمانه ديگران بى‌تفاوت باشند و به طور خاص، بايد نسبت به جرم‌هايى كه توسط حكومت‌ها انجام مى‌شود، حساس باشند، زيرا بدترين مجرم‌ها، حاكمان مجرم هستند كه بر حق جامعه و امت اسلامى تعدى مى‌نمايند.

    امام على مى‌فرمايند:

    كسى كه امانت را خوار شمارد و دست به خيانت آلايد و خويشتن و دينش را از آن منزه نسازد درهاى ذلت و رسوايى را در دنيا به روى خود گشوده و در قيامت خوارتر و رسواتر خواهد بود و بزرگترين خيانت، خيانت به ملت است و رسواترين تقلب، تقلب به پيشوايان مسلمين و اسلام . .. (نهج البلاغه، نامه ۲۶)

    هرگاه حاكمان، اخلاق يا قوانين اسلامى را ناديده بگيرند، بايد به ايشان تذكر داده شود و در صورت اصرار بر عملكرد خود، مسلمانان بايد اعتراض و در صورت لزوم قيام نمايند تا جلو نهادينه شدن بى‌عدالتى گرفته شود.

    قرآن مى‌فرمايد:
    شما بهترين امتى هستيد كه براى [نفع] بشريت آمده است؛ شما امر به معروف و نهى از منكر نموده و به خدا ايمان داريد. (سوره آل عمران، آيه ۱۱۰)

    خداوند بيان آشكار بدي‌ها را دوست ندارد، مگر از سوى كسى كه مورد ظلم و ستم قرار گرفته است و خداوند شنوا و دانا است. (سوره نساء، آيه ۱۴۸)

    پيامبر اكرم در اين مورد چنين مى‌فرمايد:
    «بهترين جهاد، كلامى است كه در مطالبه عدل در مقابل حكمران ستمگرى به زبان آورده مى‌شود».

    ايشان همچنين مى‌فرمايد:
    «همانا شما امر به معروف و نهى از منكر كنيد؛ در غير اين صورت، افراد فاسق و بدكار بر شما مسلط شده و آنگاه حتى دعاى افراد نيكوكار در ميان شما مستجاب نخواهد شد».

    امامان اهل بيت همواره در مقابل ستم حاكمان ظالم ايستادگى نمودند. شاهد روشن و محكم آمادگى ايشان براى فداكارى و تحمل هر گونه مشكل در اين مورد، اين واقعيت است كه جز امام دوازدهم كه در غيبت به سر مى‌برد، همه امامان به شهادت رسيدند و هيچ يك با مرگ عادى از دنيا نرفتند. بسيارى از پيروان ايشان نيز كشته شده يا مورد حبس و آزار قرار گرفتند. تاريخ شيعه مملو از مبارزات و جنبش‌هاى انقلابى است كه خواهان پياده نمودن عدالت و قوانين اسلامى بوده‌اند. تكان دهنده‌ترين و درس‌آموزترين حادثه در طول تاريخ شيعه، حماسه كربلا است. در تبيين علت امتناع از بيعت با يزيد (خليفه غاصب اموى) و قيام خود، امام حسين فرمودند: من مرگ را جز سعادت و زندگى در كنار ظالمان را جز تيره‌روزى نمى‌دانم.

  4. Top | #3

    عنوان کاربر
    عضو صمیمی
    تاریخ عضویت
    October 2009
    شماره عضویت
    184
    نوشته
    51
    تشکر
    0
    مورد تشکر
    62 در 40
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض پاسخ : جست‌وجوى عدالت در متون شيعى

    طبرى در كتاب تاريخ الامم و الملوك از امام حسين نقل مى‌نمايد:

    اى مردم هر كس حاكم جائرى را ببيند كه محرمات الهى را تجويز نموده، پيمان‌هاى الهى را نقض كرده، برخلاف سنت پيامبر عمل نموده و با دشمنى و گناه كارى با مردم رفتار مى‌نمايد و با او با قول يا فعل اعتراض ننمايد، او را در جايگاه همان حاكم جائر قرار خواهد داد. حادثه غم بار كربلا و پيامدهاى آن به خوبى روشن ساخت كه جامعه اسلامى دچار انحراف جدى از مسيرى شده بود كه پيامبر اكرم (ص) بنا نهاده بودند. تنها اميدى كه براى نجات اسلام و سنت پيامبر و بيدارى مردم وجود داشت، اين بود كه جامعه با ضربه ناشى از حادثه‌اى غم بار و در عين حال انديشه‌خيز تكان خورده و به خود آيد. اين حادثه چيزى جز فداكارى بزرگ نوه پيامبر نبود. او با ده‌ها تن از ياران و خويشان به شهادت رسيد و فرزندش امام سجاد همراه با خواهرش زينب و ساير خانم‌ها و كودكان به اسارت گرفته شدند. در راه كربلا امام حسين پيامبر را در خواب ديدند كه فرمود: «خداوند مى‌خواهد تو را كشته و ايشان را اسير ببيند». در اين ميان آنچه از همه مهمتر است اين است كه امام حسين ثابت نمود شهادت آرمانى مقدس و وسيله‌اى كارآمد براى حمايت از اصول و ارزش‌هاى اسلامى و مقابله با ظلم، بى‌عدالتى و بدعت‌ها مى‌باشد. به همين دليل است كه پيامبر فرمودند: حسين از من و من از حسين هستم. روشن است كه امام حسين از پيامبر بود زيرا وى نه تنها نوه پيامبر بلكه پيرو صادق و مخلص پيامبر بود. اما اين مطلب حائز اهميت است كه چرا پيامبر مى‌فرمايد: «من از حسين هستم». به نظر مى‌رسد منظور پيامبر اين است كه بقاى اسلام و پيام و رسالت وى نيازمند قيام و شهادت شجاعانه حسين است. اگر حسين و مجاهدت شجاعانه او نبود، اسلام حقيقى و ناب محمدى تداوم نمى‌يافت. در روز عاشورا امام حسين خود چنين گفت: اگر دين محمد جز با كشته شدن من پا بر جا نمى‌ماند پس اى شمشيرها مرا دريابيد. آموزه منجى كه در اسلام با نام مهدى شناخته مى‌شود فصل مهمى از كتاب قطور عدالت در اسلام است. به طور مثال، پيامبر فرمودند: خداوند براى ما اهل بيت [يعنى پيامبر و خاندانش] زندگى آخرت را بر زندگى دنيا برگزيده است و اهل بيت من رنج و بلاى زيادى خواهند ديد. سپس آنها از خانه و كاشانه خويش رانده مى‌شوند. سپس مردمى از شرق كه پرچم‌هاى سياه را حمل مى‌كنند، خواهند آمد و حق را مطالبه خواهند نمود. خواست ايشان اجابت نمى‌شود و لذا جنگ در گرفته و پيروزى ايشان ظاهر مى‌شود. در اين زمان به ايشان پيشنهاد داده مى‌شود كه خواسته نخستين ايشان اجابت خواهد شد، ولى ايشان نمى‌پذيرند و سرانجام حكومت را به مردى از خاندان من تسليم مى‌نمايند تا زمين را از عدالت مملو سازد همان طور كه از فساد پر خواهد شد. پس هر كس آن زمان را درك كند بايد به ايشان پيوسته ولو اينكه لازم باشد بر روى برف و يخ سينه خيز حركت كند، زيرا خليفة الله، مهدى، در ميان ايشان است.
    بسيارى از اشخاص پس از اين فاجعه و مصيبت بزرگ به خود آمدند. قيام‌ها و جنبش‌هاى متعددى صورت گرفت كه نهايتاً به سقوط بنى اميه منجر گشت. خلفاى عباسى با شعار انتقام‌خواهى از بنى‌اميه و طلب رضا و خشنودى آل محمد كه مورد ستم و تعدى بنى‌اميه بودند، روى كار آمدند. البته، بنى عباس نيز از مسير عدالت دور شدند و بسيارى از امامان اهل بيت (ع) و شيعيان بى‌گناه را به شهادت رساندند. شيعيان نيز با تبعيت از امامان خويش، از آغاز اميد چندانى به خلفاى بنى‌عباس نداشتند و به تلاش‌هاى عدالت‌خواهانه خود همواره ادامه دادند.

    پى نوشت:


    * برگرفته از كتاب Shia(Islam: Origins, Faith & Practcies (London, ۲۰۰۳) نوشته حجة‌الاسلام دكتر محمد على شمالى كه از انگليسى به فارسى برگردانده شده است. در ديدگاه اسلام، هر كسى از خدا نافرمانى نمايد به خود ظلم كرده است. قرآن مى‌فرمايد: «هر كس از حدود الهى تجاوز نمايد، به خود ظلم نموده است». (سوره طلاق آيه ۱) حديث آمده است: «خداوند بر هيچ چيزى همچون ستم بر زنان و خردسالان به خشم نمى‌آيد». اين نامه «پس از قرآن و احاديث نبوى در يكى از قديمى‌ترين متون موجود درباره الگوى حاكم اسلامى در نظر و عمل مى‌باشد. به طور مثال، ر. ك به منابع ذيل: اصول كافى. اصول كافى حسن بن شعبه بحرانى، محتف العقول، ص ۲. طبرى، تاريخ الامم والملوك، ج ۳ ص ۳۰۷. ترمزى، سننى، كتاب المناقب، ح ۳۷۰۸ ؛ ابن ماجه، سننى، المقدمه، ح ۱۴۱ و احمد، مسند، مسند الشاميين، ح ۱۶۹۰۳. ابن ماجه، سننى، كتاب الفتن، ح ۴۰۷۲. مسلمان بايد حتى با دشمنان خود با عدل و انصاف رفتار نمايد. قرآن مى‌فرمايد: «اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! همواره براى خدا قيام كنيد، و از روى عدالت،گواهى دهيد! دشمنى با جمعيتى، شما را به گناه و ترك عدالت نكشاند! عدالت كنيد، كه به پرهيزگارى نزديكتر است! و از (معصيت) خدا بپرهيزيد، كه از آنچه انجام مى‌دهيد، با خبر است!» (سوره مائده، آيه ۸)

اطلاعات موضوع

کاربرانی که در حال مشاهده این موضوع هستند

در حال حاضر 1 کاربر در حال مشاهده این موضوع است. (0 کاربران و 1 مهمان ها)

کلمات کلیدی این موضوع

مجوز های ارسال و ویرایش

  • شما نمیتوانید موضوع جدیدی ارسال کنید
  • شما امکان ارسال پاسخ را ندارید
  • شما نمیتوانید فایل پیوست کنید.
  • شما نمیتوانید پست های خود را ویرایش کنید
  •  
© تمامی حقوق از جمله طراحی قالب برای سایت آیه های انتظار محفوظ می باشد © طراحی و ویرایش Masoomi