روزه در اديان ابراهيمي

[ملکوت* گامی تارهایی *]

قرآن عظیم الشان میفرماید : « یا ایها الذین آمنوا كتب علیكم الصیام كما كتب على الذین مـن قبلكم »
« اى كسانیكه ایمان آورده اید روزه برشما فرض گــردانیده شده، چنانكه فرض كرده شده بر كسانیكه قبل از شما بودند.» ( سوره بقره : آیه متبركه - ۱۸۳)
قرآن مجید شهادت میدهد كه روزه در تمام آدیان آسمانى فرض بوده ودر نظام عبادت هر امتى حیثیت بخش لازمى را داشته است طوریکه این مفهوم در آیه متبرکه بصورت واضح معلوم میشود:
« كما كتب على الذین من قبلكم »( بقره ۱۸۳ )( طوریكه فرض گردانیده شده بود بر كسانى كه پیش از شما بودند

پیامبر اكرم محمد صلی الله علیه وسلم فرموده اند: « اذا دخل رمضان فتحت ابواب السماء وفى روایه فتحت ابواب الجنة وغلقت ابواب جهنم وسلسلت الشیاطین وفى روایة فتحت ابواب الرحمة »( چون ماه مبارك رمضان داخل شود ، در هاى آسمان باز میشود. در روایت دیگرى آمده است كه در هاى بهشت كشوده مى شود ودر هاى دوزخ بسته وشیاطین در زنجیر كرده مى شوند. ودر روایتى آمده است كه در هاى رحمت باز مى شود

[ملکوت* گامی تارهایی *]

روزه در دین یهودیت:
دردین یهودیت سه راه متعارف برای تقرب به ذات پروردګار و کسب رحمت او وجود دارد که عبارتند از روزه، دعا و صدقه - بر این اساس دریهودیت هدف از روزه داشتن نزدیکی به پروردګار است و در این میان روزه یوم کیـپور یکی از مهمترین وبزګترین روزه ها در دین یهودیت بشمار میرود .
همچنان روزه یوم کیـپوریا روزه توبه مهم‌ترین واقعه دینی و مذهبی یهودیان در طول سال بشمار میرود ؛این روز را همه یهودان از لحاظ دینی مقدس می شمارند، زیرا به عقیده یهودان ،در این روز گناهان انسان بخشیده می‌شوند. همانطوریکه که ګفته شد ، یهودی‌ها در یوم كیـپور (yom kippur) روزه می‌گیرند. همچنان یوم كیـپور روز رخصتی مذهبی یهودیان بوده، واین روز در ماه سپتامبر یا ماه اكتبر تصادف می کند ،در این روز یهودیان به کنیسه ها میروند وطی عبادت خاصی به ، دعای صبر می پردازند . یهودان روزه این روز را، روز كفاره هم مسمی نموده اند .
همچنان یهودان در سایر روزه‌های واجب دین یهود به مناسبت‌های مختلف تاریخی و بلایایی که بر قوم آن‌ها نازل شده است - روزه گرفته می‌شود، مانند روزه استر که چون در زمان خشایار شاه، یعنی حدود ۲۳۰۰ سال پیش عده‌ای نقشه قتل‌عام یهودیان را کشیدند و یهودیان به رهبری یکی از پیامبران خود توبه کردند لذا به یاد بود این اتفاق روزه استر وضع شده روزه استرمثل روزه مسلمانان از طلوع آفتاب تا غروب آفتاب ادامه می یابد .
یهودان در طول سال شش روز دیگر را نیز روزه می‌گیرند كه ” tisha b’av ” ( نهم آوریل، روزی كه معبد یهودیان در آن روزتخریب شد) از آن جمله است.

[ملکوت* گامی تارهایی *]

در«یوم كیـپور» و ” tisha b’av ” خوردن و نوشیدن از زمان غروب آفتاب تا غروب بعدی به مدت 24 ساعت ممنوع است، درحالی كه درسایر ایام روزها، این محدودیت از طلوع آفتاب تا غروب آفتاب میباشد .
اګر فلسفه وحکمت روزه دین یهودیت مورد مطالعه قرار ګیر د، بوضاحت تام در خواهیم یافت که یهودیان میخواهند به انجام این روزه، استغفار از گناهان کنند ودر ضمن درخواست و حاجت خاصی از پروردګار خویش بعمل آرند .
در کتب تاریخ آمده که قوم یهود معمولآ ً در موقعی که میـ‌خواستند اظهار عجز و تواضع در حضور خدا نمایند روزه می ګرفتند ، آنها با ګرفتن روزه میخواستند از یک طرف به گناهان خوداعتراف نمایند ، واز جانب دیګر یهودان میخواهند به ګرفتن روزه و توبه رضای پروردګار را تحصیل نمایند. (داوود 26:20).
در تاریخ آمده است که یهودان ،مخصوصاً در مواقع مصیبت عام هم روزه میګرفتند ، وطبق عادت یهودان در این روزه مصیبت ، اطفال شیر خور ، جوانان ، موسفیدان ، زنان و حتی حیوانات را نیز از چرا ګا ه ها منع میـ‌ـکردند. (یوئیل 16:2) .
در عهد قدیم کتاب یهودان ،از روزه ګرفتن فردی، مانند روزه داشتن داود، عزرا، الیاس، دانیال و تعداد کثیری از شخصیت های دینی ذکری بعمل آمده است. این امر بیانگر یک ارب دینی کاملاً متداول برای نیل به هدف مورد نظر در میان یهودیان بوده است.
بطور مثال به برخی ازروایات از کتاب عهد قدیم در اینجا اشاره مینمایم :
« .... پس داود برای (سلامت) طفل از خدا استدعا كرد و داود روزه گرفت و داخل شده تمامی شب را بر روی زمین خوابید». (دوم سموئیل باب 12/16/15 )
« و در روز بیست و چهارم این ماه بنی اسرائیل روزه دار و پلاس در بر و خاک بر سر جمع شدند». (نحمیا باب 9/1)
در تورات برای اولین بار دستور تعنیت (روزه) برای روز کیـپور (بخشش گناهان) در دهم ماه تیشری ذکر شده ولی روزه‌های دیگر تاریخ یهود با یادبود اتفاقاتی که در مسیر خرابی بت بیت المقدس (همیقداش) روی داد، مناسبت پیدا می‌کنند.
نقطه قابل توجه در کتاب مقدس یهودان بخصوص در عهد قدیم (کتاب مقدس) اینست که به هیچ وجه اشاره‌ای به دوران قبل از حضرت موسی علیه السلام نشده است که آیا قبل از حضرت موسی علیه السلام ، روزه بطور صحیح معمول بوده، ویا خیر ؟ همچنین در تورات بطور صریح ازفرضیت روزه بر یهودان تصریحی صریحی بعمل نیا مده است . ولی عبارتی در کتاب مقدس یهودان بملاحظه میخورد که روزه‌داران را مورد ستایش قرار داده است .

[ملکوت* گامی تارهایی *]

روزه‌های مهم یهودیان عبارت است از:
۱- یوم کیـپور بزرگترین روزه یهودیان است که با نامهایی چون یوم ادیر یعنی جلیل و باعزت، یوم مقادوش یعنی روز مقدس و یوم عاشورا هم مسمی میباشد .
۲- روزه ۱۰ طوت آغاز محاصره اورشلیم توسط بخت النصر.
۳- روزه ۱۷ تموز خرابی دیوار اورشلیم و توقف قربانی و فتح اورشلیم توسط تیطس سردار رومی.
۴- روزه‌ی ۹ آو خرابی دوباره بیت همیقداش و یادآوری مصیبت ویرانی بیت المقدس.
۵- روزه ۳ تبشری سقوط یهود و کشته شدن جدلیا حاکم یهودا.
هاگس در کتاب قاموس مقدس می‌نویسد: روزه کفاره روزه مهم سالیانه‌ای است که آرامی و استراحت و روزه دهم ماه تیشری یعنی پنج روز قبل از عید خیمه‌ها نگاه می‌دارند.

[ملکوت* گامی تارهایی *]

فلسفه روزه در دین یهود:
در کتاب عهد قدیم در مورد حکمت وفلسفه روزه آمده است که : روزه هدف نیست بلکه وسیله‌ای است که از طریق آن انسان قادر است از گناهانی که مرتکب شده است اظهار ندامت و توبه کند و قلب خود را برای پروردګار متواضع گرداند و با تغییر در رفتار و عمل خود توبه حقیقی از گناهان را متجلی سازد.
تعنیت (روزه) در دین یهود اهداف خاصی از جمله توبه، طلب بخشش و یادآوری سوگواری را در پی دارد.
از نگاه دین یهود صوم تنها به معنی پرهیز از خوردن و آشامیدن نیست بلکه خودداری از لذایذ جسمانی هـم در آن شامل است .
کتاب مقدس یهودیان بر این مطلب تاکید دارد که روزه داشتن بدون توبه‌ای صمیمی و حقیقی بی‌ارزش و بی‌محتواست و صرف توجه به ظواهر روزه کارساز نیست.
همچنان قوم یهود در موارد مختلفی مبادرت به روزه گرفتن میـ‌کردند که از جمله آنها موارد زیر می‌باشد:
۱- بر سرلطف آوردن خداوند به منظور پیشگیری پایان بخشیدن به یک مصیبت الهی.
۲- هنگامی که یک تهدید یا حمله از سوی دشمنان و یا مصیبت طبیعی متوجه می‌شد به روزه عمومی رو می اوردند.
۳- روزه داشتن به منظور کسب آمادگی برای قبول امری خطیر یا ملاقات با ارواح مردگان.
آداب و رسوم روزه‌داری:
در دین یهود دختران از سن ۱۲ سالگی و پسران در ۱۳ سالگی مؤظف به گرفتن روزه می‌شوند ومریضان و زنان حامل و شیرده از روزه گرفتن معاف هستند.

[ملکوت* گامی تارهایی *]

برخی از عادات یهودان در ایام روزه:
۱- بیرون آوردن تورات از جایگاه بدون پوشش اصلی.
۲- قرائت تورات، خواندن دعا و اعتراف به گناه.
۳- زیارت قبور.
۴- نواختن شوفار.
۵- خوابیدن روی زمین.
۶- خودداری از صحبت کردن و شنیدن موسیقی.
روزه در دین مسیحیت:
در انجیل کتاب مقدس مسیحیان (متی، لوقا، پولس، مرقس)روزه گرفتن را عامل پایداری وسبب استواری ، پاک سازی و ریاضت روح معرفی داشته است .
روزه مشهور مسیحیان:
روزه در دین مسیحیت بر خلاف دین یهود ، در زمان و بر اساس قوانین مذهبی انجام نمیشود و پیروان این دین آزادند تا در هر زمان به طور انفرادی یا دسته جمعی برای یک روز یا روزهای متعدد روزه بگیرند . مسیحیان هدف از روزه داشتن را در تواضع ووسیله تقرب بخدا وطلب هدایت از پروردګار می دانند . مسیحیان اعتقاد دارند که در ګرفتن روزه انسان از خود خواهی نجات می یابد ، وانسان بوسیله روزه به مر حله خود ګذشتګی میرساند.

[ملکوت* گامی تارهایی *]

روزه و روزه‌داری در دین مسیحیت:
تاریخ روزه‌داری در دین مسیحیت به قبل از قرن هشتم میـ‌رسد، روزه در تقویم کلیسا هم ثبت شده و جزو آداب فقهی مسیحیان به شمار می‌رود.
در انجیل آمده که: آنگاه عیسی به قوت روح به پایان برده شد تا ابلیس او را امتحان کند، پس چهل شبانه روز روزه داشته و نهایتاً گرسنه گردید.
در اناجیل به فرضیت روزه حکم شده ، و روزه ‌دار را مورد ستایش قرار داده ، و او را از ریا برحذر داشته است.
در سنت یهودیها روزه تا زمان حضرت عیسی – به اشکال مختلفی - یعنی پرهیز از خوراک، پرهیز از سخن و... رایج بوده و پس از او هم میان حواریان ومبلغین اش در مناطق مختلف جهان رایج بود . وروزه داران را پیروان حواریون و رسولان پیام عیسی علیه السلام مسمی نموده اند .
از کتب یهودان این امر بوضاحت تام به اثبات میرسد که: حضرت عیسی علیه السلام به امر روزه عملاً و قولاً توجه داشته و شاگردانش نیز پس از وی به موضوع روزه توجه خاصی نموده اند . جیمز هاکس در این باب می‌گوید: حیات حواریون و مومنین- (مسیحی) ایام گذشته ، عمری مملو از افکار، لذت و زحمات بی‌شمار و روزه‌داری بود.
حضرت عیسی علیه السلام حتی پیش از رسالتش، همچون یک یهودی، ایام روزه ‌داری در دین یهود مثل روزه یوم کیـپـور را جدآ مراعات می‌کرده و به نظر برخی ، او تنها اصول را بیان کرده و وضع قوانین را به عهده کلیسا نهاده است.

[ملکوت* گامی تارهایی *]

چند نکته‌ای که در دین مسیحیت حائز اهمیت است، این است که اولاً در مسیحیت دومفهوم در مورد روزه موجود میباشد ، یکی مفهوم ( روزه ) ودومی مفهوم ( پرهیز ) که در هریکی از این مفاهیم تفاوتی وجود دارد .به این معنی که : در ایامی که باید پرهیز را رعایت کرد، تنها از مصرف گوشت پرهیز می‌کنند ولی در ایام رعایت روزه همراه با پرهیز بدین مفهوم است که مصرف ماکولات از جمله خوردن ګوشت وتعدادی از خوراک باب های تقلیل می یابد .دوماً یکی از روزهای مهم در مسیحیت روز عید پاک یا the easter day است که به مناسبت ـ به زعم شان ـ قیام عیسی از قبر مورد احترام قرار میګرد. هفته پیش از این روز «هفته مقدس» گفته میشود که در تعیین بسیاری از روزه‌ها هم نقش مهمی دارد.

[ملکوت* گامی تارهایی *]

فلسفه روزه در مسیحیت:
برخی از علما ء بدین امر معتقد اند که: حکمت وفلسفه روزه در دین مسیحیت، دعا وسایلی برای مقابله با وساوس شیطانی است و روزه حقیقی آن است که هیچ بدی مرتکب نشوی و با قلبی خالص خود را وقف خدمت به پروردګار کنی .
مسیحیان معتقدند که روزه نباید صرف بصورت ظاهری باشد بلکه روزه باید از مفهوم باطنی و معنوی نیز برخوردار باشد . روزه داران باید با فروتنی به خدا تقرب جویند و هدایتهای او را بطلبند. همچنین در کتاب اشعیاء نبی، فصل 58، آیات 6-9 در این باره چنین آمده که : « مگر روزه‌ای که من می‌پسندم این نیست که بندهای شرارت را بگشائید و گره‌های یوغ را باز کنید و مظلومان را آزاد سازید و هر یوغ را بشکنید؟ مگر این نیست که نان خود را بین گرسنگان تقسیم کنی و فقیران رانده شده را به خانه آوری و چون برهنه را بپوشانی و ... آنگاه دعا خواهی کرد و خداوند توبه را اجابت خواهد فرمود و استغاثه خواهی نمود و او خواهد گفت که اینک حاضر هستم» .
روزه مسیحی به منظور صواب و ریاضت و یا به دست آوردن رضایت پروردګار و نجات از گناه به جا آورده نمی‌شود زیرا آنان معتقدند با ریخته شدن خون مسیح بر صلیب و مرگ و دفن و قیام او از مردگان نجات از گناه و طریق راه یافتن انسان به حضور خدا مهیا گردیده است.

[ملکوت* گامی تارهایی *]

دلایل روزه ګرفتن مسیحیان :

علما برخی از دلایل روزه گرفتن مسیحیان را به شرح ‌ ذیل معرفی داشته اند :
۱- اینکه دل در حضور خدا نرم و فروتن شود.
۲- مسیحیان به صدا و هدایت حضور خدا حساس باشند.
۳- نفس سرکش ضعیف و سرکوب باشد.
۴- پرستش و دعای مسیحی قوی‌تر و موثرتر باشد.
همانطوریکه که ګفته شد : روزه در مسیحیت جامع احکام مذهبی نیست به همین دلیل روزه مسیحی در زمان و تحت قوانین خاصی نیست، آنها آزادند در هر زمان و با هدایت روح خدا بطور فردی و جمعی برای یک یا چند روز و حتی برای چند ساعت روزه بگیرند.

روزه‌های مهم مسیحیان عبارت است از:

۱- روزه روز جمعه قبل از عید پاک که در قرن دوم متداول بود.
۲- روزه غیرکامل دوشنبه تا پنجشنبه هفته مقدس
۳- روزه چهل روز قبل از عید پاک
۴- روزه چهل روز قبل از هفته مقدس
۵- روزه چهارشنبه و جمعه هر هفته؛ به مناسبت روز توطئه یهودیان برای دستگیری عیسی و روز جمعه بدلیل به صلیب کشیدن عیسی
۶- روزه‌های فصلی
۷- روزه، بعنوان کفاره گناهان
روزه روزهای یکشنبه روز عید پاک، روزه در روز نیطیکاست- بدان سبب که روز جشن و شادمانی است- ممنوع است.
روزه در فرقه های دیګری مسیحی از جمله کاتولیک، ارتدوکس و پروتستان هم وجود داشته وهر یکی از این فرقه ها روز خاصی خویش را برای ګرفتن روزه تعیین نموده ک مشهور ترین این روزه در فرقه های سه ګانه عبارتند از :
روزه در بین پیروان فرقه كاتولیك:
كاتولیك‌ها در روزه های چهارشنبه خاكستر «ash wednesday» (اولین روز ایام درمسیحیان) و جمعه‌های ایام روزه«lent» و جمعه پاك «good friday» روزه می‌گیرند و از خوردن گوشت خودداری می‌كنند. كاتولیك‌ها قرن‌های متمادی از خوردن این ماده غذایی درتمام جمعه‌ها منع شده بودند، اما از اواسط دهه 1960 خودداری از مصرف گوشت درجمعه‌های خارج از ایام روزه، به نظر محلی و شخصی افراد واگذار شد.
درروز چهارشنبه خاكستر و جمعه پاك، خوردن دو وعده غذایی كوچك و یك وعده غذایی عادی جایز است، اما خوردن گوشت ممنوع است. درسایر جمعه‌های ایام روزه نیز مصرف هر نوع گوشتی حرام است. برای روزه های اختیاری در روزهای جمعه، برخی افراد به جای خودداری از غذا خوردن، ریاضت دیگری را برای تقرب درنظر می‌گیرند یا نماز مخصوصی را می‌خوانند.
هدف از این روزه كنترل هواهای نفسانی و ریاضت كشیدن برای بخشایش گناهان و همدردی با فقراست.