▐◄*► ▐بلاها و مصائب از ديدگاه اسلام ▐◄*► ▐

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

آنچه از آيات و روايات ائمه اطهار علیهم السلام بدست مى آيد در مقابل بلا و مصائب، چند چيز مورد سفارش قرار گرفته است.

1. صبر و شكيبايى

امام صادق علیه السلام مى فرمايد:
«مَا مِنْ مُؤْمِنٍ إِلَّا وَ هُوَ مُبْتَلًى بِبَلَاءٍ مُنْتَظِرٌ بِهِ مَا هُوَ أَشَدُّ مِنْهُ فَإِنْ صَبَرَ عَلَى الْبَلِيَّةِ الَّتِي هُوَ فِيهَا عَافَاهُ اللَّهُ مِنَ الْبَلَاءِ الَّذِي يَنْتَظِرُ بِهِ وَ إِنْ لَمْ يَصْبِرْ وَ جَزِعَ نَزَلَ بِهِ مِنَ الْبَلَاءِ الْمُنْتَظِرُ أَبَداً حَتَّى يُحْسِنَ صَبْرَهُ وَ عَزَاءَهُ؛(20)
هيچ مؤمنى نيست مگر اينكه به بلائى گرفتار است و بلاى بزرگ‌تر و گرفتارى شديدترى هم به دنبال او در انتظار است. اگر در همان بلا صبر و شكيبايى داشته باشد خداوند آن بلاى بزرگ‌تر را برطرف مى نمايد و اگر صبر نكرده و بى‌تابى نمايد بلاى بزرگ‌تر كه در انتظار او است فرا مى رسد و مرتب گرفتاريها بيش‌تر مى گردد تا وقتى كه صبر نيكو و شكيبائى را انتخاب كند.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

2

. دعا
امام على علیه السلام مى فرمايد:
«وَلَوْ أنَّ النَّاسَ حِينَ تَنْزِلُ بِهِمُ النِّقَمُ وَ تَزُولُ عَنْهُمُ النِّعَمُ فَزِعُوا الَى رَبِّهِمْ بِصِدْقٍ مِنْ نِيَّاتِهِمْ وَ وَلَهٍ مِنْ قُلُوبِهِمْ لَرَدَّ عَلَيْهِمْ كُلَّ شَارِدٍ وَ أَصْلَحَ لَهُمْ كُلَّ فَاسِد؛ٍ(21)
اگر مردم به هنگام نزول عذابها، و گرفته شدن نعمتها، با درستى نيّت و با قلبهاي پر از محبّت در پيشگاه خدا زارى كنند، آنچه از دستشان رفته را باز خواهد گرداند، و هر گونه فسادى را براي آنان اصلاح خواهد كرد.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

3. صدقه

«صدقه از سفارشات اسلام است و علاوه بر اينكه براى پيشگيرى از گرفتارى و دور كردن بلاهاى مقدر شده، بسيار مؤثر است براى خلاصى از بلا نيز مورد سفارش قرار گرفته است.
رسول خدا صلی الله علیه وآله مى فرمايد:
تَصَدَّقوُا وَ دَوُوا مَرْضَاكُمْ بِالصَّدَقَةِ فَاِنّ الصَّدَقَةَ تَدْفَعُ عَنِ الْاَعْرَاضِ وَ الْاَمْرَاضِ وَ هِىَ زِيَادةٌ فِى اَعْمَارِكُمْ وَ حَسَنَاتِكُمْ؛(22)
صدقه بدهيد و بيماران خود را با صدقه درمان كنيد ؛ زيرا صدقه، از پيشامدهاى ناگوار و بيماريها جلوگيرى مى كند و بر عمر و حسنات شما مى افزايد.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

4. انديشه و عبرت

موعظه دادن به مؤمنان از حكمتهاى نزول بلا است. پس بايد در هنگام رسيدن بلا و مصيبت، براى پى بردن به حكمت آن تلاش كنيم؛ تا اگر عقوبت است، استغفار كنيم، اگر تأديب و هشدار است هشيار شويم، و اگر يادآورى وظيفه است، به ياد آن بيفتيم... .

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

5. تسليم در برابر خواست خدا

از جمله سفارشهاى اولياى دين تسليم شدن در برابر خواست خداوند متعال مى باشد. حكايت شده است كه؛ «فردى درون چاه افتاده بود و مرتب تقاضاى كمك مى كرد. مردى كه از كنار چاه مى گذشت به كمك او رفت و به آن فرد گفت: صبر مى كنى تا طنابى بيابم و باز گردم؟ فرد درون چاه گفت: اگر صبر نكنم چه كنم .

صبر بر بلا و سختيها زمانى با ارزش است كه با رضايت كامل در مقابل خواست الهى باشد نه با ناراحتى و شكايت از اوضاع موجود. امير المؤمنين علیه السلام مى فرمايد:
«أوحَى اللَّهُ ُِ تَعاَلَى اِلَى دَاوُدَ يَا دَاوُودُ تُرِيدُ وَ اُرِيدُوَلَا يَكُونُ اِلَّا مَا اُرِيدُ فَاِنْ أسْلَمْتَ لِمَا اُرِيدُ أَعطَيْتُكَ مَا تُرِيدُ وَ اِنْ لَمْ تُسْلِمْ لِمَا أُرِيدُ أَتْعَبْتُكَ فِيمَا تُرِيدُ ثُمَّ لَا يَكُونُ اِلَّا مَا اُرِيدُ؛(23)
خداوند متعال به داوود علیه السلام وحى فرمود: اي داوود! تو مى خواهى و من مى خواهم؛ ولى فقط آن چيزى واقع مى شود كه من مى خواهم. پس، اگر تسليم خواست من شوى، خواست تو را هم تامين مى كنم؛ اما اگر تسليم خواست من نشوى، تورا در راه خواسته ات به رنج و زحمت مى افكنم و آنگاه همان مى شود كه من مى خواهم.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

نتيجه

1. بلا و مصيبت، علل مختلفى دارد و لازم است انسان مؤمن با دقت، عوامل آن‌را بررسى كرده و در قبال آن به وظيفه خود عمل نمايد.

2. بايد به خاطر سپرد كه انسان مؤمن مورد بلا و مصيبت قرار مى گيرد؛ چرا كه حكمت نزول بلا براى بندگان خالص، آسايش سراى جاويدان است.

3. صبر و تسليم، راز پيروزى در امتحان الهى است؛ و مصائب، هديه اى الهى براى افراد پرهيزگار است.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

پي نوشت و منابع :
(1) مستدرک الوسائل، ج2، ص434.
(2) بحارالانوار، علامه مجلسي، ج64، ص236.
(3) مستدرک الوسائل، ج2، ص353.
(4) کافی، ج2، ص109.
(5) وسائل الشیعۀ، شیخ حر عاملی، قم، موسسه آل البیت علیهم السلام، 1409، هـ . ق، ج2، ص420.
(6) همان، ص421.
(7) شرح نهج البلاعۀ، ابن ابی الحدید، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی، 1404هـ ق، ج18، ص318.
(8) معارج / 19 - 20.
(9) فجر / 16.
(10) امالی، شیخ صدوق، ص358.
(11) عدل الهی، مرتضی مطهری، ص164 - 165.
(12) بقره/155 - 156.
(13) زمر/10.
(14) ترجمه آيت الله العظمي مكارم شيرازي.
(15) مسکن الفواد عند فقد الأجبۀ و الأولاد، شهید ثانی، قم، کتابخانه بصرتی، ص84.
(16) کامل الزیارات، ابن قولویه، قم، انتشارات مرتضویه، 1356 ق، ص179.
(17) بحار الانوار، علامه مجلسی، ج78، ص174.
(18) المحاسن، احمد برقی، قم، دار الکتب الاسلامیه، 1371ق، قم، دوم، ج1، ص250.
(19) صحیفه سجادیه، دعای 23، قم، دفتر نشر الهادی، اول، 1376، ص112.
(20) شیخ حر عاملی، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، ج2، ص422.
(21) همان، ج5، ص184.
(22) کنز العمال، علامه علاء الدین هندی، بیروت، موسسۀ الرساله، 1405ق، چ پنجم، ج6، ص371.
(23) بحار النوار، علامه مجلسی، ج5، ص104.

منبع : ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره 118